장음표시 사용
361쪽
deseripta Geographici nomenclatores, Oraelii, ea eri aeSam. Cui hic cum Jos usis caligeri ad Paulum Merulam istola ejusdem cujus est praemissa Diatriba de Galliamin notitia, argumenti. ccommodati tandem Indices splendi dissimo Volumuli finem imponunt.
M' Majestatis Regnique Aeetae Coilegii Melassici
V oris, Principia rerum naturalium, fide novorum tentaminum, phaenomena mundi elemotaris
Dretiae et Lipsae sumtibus Friderici Hehelii. 734. l. musa Λlph. s. Tabb. m. a8, Tomus II Alph. 4 plag. 4. Tabb aen. 6, Tomus III Alph. silan I9 Tata aen. 89 . In rimo huius operi rini id agit Cl. Autor,ut peculiare, quod sibi formavit de mundo elementari philosophice explicando Systema amplissime exponeret. Constitutiun ipsi est prinei. pia philoisphica a primo simplici ad uitlinum in mundo nostro compositum, minimo invisibili ad primum visibile. α paritet
ad ipsum Paradisum Telluris condere idque, ut autumat ab uno fine per media ad alteriim cum nexu Veretur autem, ne in ipso statim limine Philosophiae suae deterreantur Lecto. res, cum viderint, peregrina quasi x praecepto indicio aliena pariter ac ipsa nomina, Finitum activum, de Eumoldre, nondum in philosophicis ita nota, hoc est, Mechanismo Geometriae. mundo letuentari aptata, occurrere qua causa adductus est, ut ejus summam de clavem Praesaminis Ioeo trade. ret, or finito pere, in Appendice repeteret. Cum stillaeteamibi legem natura dixerit, ut viam sequatur brevissimam, nee ab uno transiliat ad aliud absque traninti per intermedia omnia necesse est, ut ex uno sinplici, ceu cause primitiva. omnia quae in mundo sent originem duxerint suam, ita quidem, ut entia derivativa, cumplici oriunda, adhue in se
362쪽
eontinuerint causam istam primitivam, in se derivatam, sic nulla detur causa, quin ex primitiva illa, per continuum quasi traducem, propagata suerit. Et, quia mundus natales, incrementa ducit per seriem quandam, a primo vel ab uno fine per ni ia ad alterum connexam dc contiguam is quia causa
aderit. utimur ipsis Autoris verbis, antequam aliquid in serie producitur di quidem caula efficiens et agens erit ideo affluum erit Activum. erit, quod producitur ab utroque, Compositu νε, sive Eumentare , ergo, si compositum quid erit ex binis principiis activo ct passivo, dic. Credit igitur Cl. Λutor, cum in derivativis entibus eadem lateant, quae in primit, vis, principia, nos ab effectibus naturae visibilibus a posteriori ad effectus ejus invisibiles re priores, ct ad ipsa entia, tam patientia, quam agentia, ut x ad ipsam in omnibus latentem
causam ex Mechanismo noto, duce Geometria, per ratiocinium vere analyticum tuto concludere posse. Ubi vero nos
ideam quandam Philosophiae hujus exhibere Lectori volumus. non medius forsan ea re defungemur, quam premendo, quoad liret, vestigia Autoris, qui ipsemet, ut jam diximus, sui systematis dedit synopsn. Incipiendo itaque a primo simplici,
ait: in simplici esse satum internum, conseqnenter re conatum in motum spiralem; hi finito primo inde orto esse partium motum spiralem, adeoque similem in omnibus finitis elementaribus; hexinde oriri in quovis finito partium motum progressuum, totius vero axilarem . hese secundum vel circa axemo , si nihil obstet, localem si localis oriri Metivum, unum simile alteri, ut modo gradu x dimensione differant. Finita igitur, uec activa, inter se invicem esse similli. mo, flatuit, ut, qui novit indolem unius finiti, cognoscat eo ipso indolem omnium par est ratio activortim. Motus in
quolibet finito, progressivum,axilarem, localem, ex unico partium motu spirali derivat negatque dari quidquam inplicius, naturaeve explicandae accommodatius Paucis, in simpliei in quo nihil est subsanitate, quod inibi moveatur nec utilum medium, in quo motus fiat, loco motus mechanici
seometrici concipiendus est per simile quas motus totus ot
363쪽
purus. verba sunt Autoris, hoe est, status, ande oriundus eois natus. ex simili dransmilem quasi motum, in quo sic unica Gu- Ω- vi primitiva rerum dein exilientium omnium latet. At uero ipsam rerum seriem, qualis inopere ipso exponitur. pr pius, si placet, inspiciamus, carptimque recenseamus. Di trubuitur Tomus hicce primus in tres Partes principes. In priori agitur , de tediis ad veram Philosophiam perveniendi parit ari quae natuuntur experientia, Geometria ratiocinandi tacuit as Per verum Philosophum Autor intelligit illum, qui per dicta media ad imas causa es cognitionem rerum in mundo mechanico invisibilium es a sensibus remotarum pervenire potuerar ut dein ex priori, a principiis, seu a causis, de mum G. s ejus phaenomeniti tam , cis, chimicis quam metaLLrgicis es aliis rebus imperio mechanismi subjectis, ratiocinari po tis em corro tuum ambirum mundi, mechamismi.
e Philosephia suae permetiri. c. Post interjecta quaedam. ita concludit Si tandem in Iurem e produci posse natura elementaris , dein metallica, tum vegetativa, s --rim animalis ab aruatim non inde fructum ιrret orbis fAd vetam autem Hiilosophiam . quadem describit, neminem mortalium pervenire pone arbitratur. praeter illiun, qui integerrimus fuisse dicitur sive primus hoc est ante vitiorum exissentitin. o secundum omnem Philosophiaera mundi artem, imaginem re nexum, factus. De natu non corrupto hominis primi ex systemate suo quaedam diuerit. Rus deluetas secundum omnelia rationem in eo constitisse est tit finis deliciarum ejus, quas ex mundi tam perfectius tabilis, i- qti s posuris in haristatem relicti e templatione os ex motuum, in omiabus elememi cxsenrium,' sensu sorgana jucunda preceptione, omnis conciperet, Derit amor Num nis. Primum hominem porro ita formatum concipit. ut suerit persectistinum ens materiale vagens, is quo omnes parte conspirarent, u motus omnium aetimentorum reciperemur.
T recepi per contiguum successivo ad subtilissimum activum
ferrentur, in qu scilice continuus nexus Anium c medi rum est, cto. Ex quo inseri, hominem primum omnem Phi
364쪽
Iosephiam, sibi naturalem re scientiam experimentalam inisera exiguum tempus per nudos sensus aequisitam habuisse, cR vero in satu perverso de imperfecto in quo hodie nascum tu homines, nil pervestigari sine mediis sine experimemtis, sine Geometria sine facultate ratiocinandi posse. Sed n his est pergendum. Traditur itaque a Ratiocinatio philois sophie de primo simplici mundi, rerum ejus naturalium. h. e. de puncto primo naturali deque ejus ab infinito existem , pag. 7 φ. Definitionem ejus hane suppeditat utor pag. as, quod sit mr simplex sprimum, ab infinii per morum exsens s M, qua misentiam veluti mesium inter infiniarum finitum. Mox essentiam ejus ulterius explieat, dicem 4lla, uiusmin hocce naturale esse idem cum puncto, thematico vel puncto Zenonico Videamus, quomodo Λ eo Cl. id probare satagati munis enim, inquit. est greleus, με mee,anicus natura permμbarismum seu pae suas regulas . se modifico ergo dem principium sat-ndum smundi, quod Gaeometriae idem punctum est primum mundi. quia Geometriae; Ilae primum est Geometriae, quia est primum mundi. Geometria ες lex es imum attributum cujtimi imdividui in mundo, se totis mundi e mechani ur est, dur, ' quem agit, sis agitur, mundu/j bine punctum e uis
trique commune quia utrumquo ab eadem origine profluit.
Utrumqua e agnoscit aliquod ericano extra se,i tamquam emen quoddam sui, εα quo com yrum μ. per quedisin resa re sub rat ergo, quia utrumque, tam mundati quam Geometria ab eadem origine semini. pareaeta est. ἐῶ ab eodem puncto utrumque pre Mira fatuendum astidis fer uia M. quod punctum hoc. e mundi. ωσtur punctum
naturale, astarum sero, με Momuria punctium mathematia
eum. Quid de hac probatione statuendum sit, iudirent alii. absque partium studio. Multus deinceps est in exponendis simplicis proprietatibus, statu interno. conatu in motum spira tim. oke de quibus jam diximus. Punehim hoc immediata
365쪽
immin persectissimo inesse omnia illa tam activa, qtiam pansva, quae finiunt finita, o quibus finiuntur per omnes series finita,yag.M. Notum spiralem usus ex eat Ubi de puncto naturali. sensium vim effugiente agitur. mihi experimentale produci posse, quo fides principio mineonfirmata iit, quam quod natura quae vis motrix est. verba sunt Autoris in nullam aliam motus figuram Iibenim fluere velitis possi, quam in spiralem, per quam etiam omnis, Ieritas trans omnes suos gradus liberrime re facillime peragitur, cui di omnem vim ex potentiaminam mechanicam applicuisse videtur, e. Tiamsit deinceps ad merationem c originem finitorum, quae motu fluxione generata statuit qualem concipiant Geometrae. Id vero asserere necessum sane habet. cum elementum faciat pnnctum mathematicum fit verocinato gressu sequamur Antorem qui hane ob causam Dire ponit ratiocinationem philosophicam de primo finito sive de simplici finito, deque ejus ortu a punctis, pag. 4r, . Sisinplax finitum, o primum substantiale Amor synonyma sunt.
Finitum aliquod oriri non potest, nisi per motum inter puncta, fimosrum audias. motus punctorum inter se illorumque status non potest esse nisi similis motui puro sive natur interno, qui est in puncto adeoque etiam est spiraIis. Dat igitur hane finui si Ireis definitionem quod sit ens primum, seu simplex finitum ex motu punctorum inter se existens iae se primn substantiala omnium finitorum. Ulterius dein teps exponit, quod sit geometricum ex limitarum, quod spatium impleat quovis dato minus quod figura praedi--tum se sed in terminis minimis die porro. quod hoc finitum in se possideat eandem vim activam, quam tum ut pro ducere possit finita magis composita; qno motu interno pa-iser auctat ae punctum. quae sunt prura hujusmodi. De
inceps ratiocinium, ut vocat geometricum, de figura mine punctorum finitum primuinis ininimum generantium in
stituere conatur. - Comparet inquisitio philosophica de a rem finito, re quomodo hoc ortum filum sueeesuve a finito pheis traxisse videatur Gener her etiam de ejus cominente.
366쪽
quod aestIvum primi appellat Autor εχ quomodo etiam hoe
ortum suum geometrice ab eadem origine, sive a primo simplici finito, traxerit,exponit pag. 1 - θ. En definitionem finiti huiusce en atrarum sinisum ex inis. Amplicium finitorum ιntere δε exsons es Arias alterum subsant at omnium M. goriam. Exinde complures Autor derivat conclusiones ut in Paragraphis praecedentibus. In hoc autem contendit suam de piralibus per motum genitis Geometriam speciali is copiosius pertinetire quam Lector curiosus inspicere integratn debet.
ω Disquisito legitur specialis de activo primi finiti, deque ejus
ortu a primo simpliei finito motu figura flatu aliisque ejustam attributis, quam modificationibus. Atque hoe activum unum esse, quod solem nostrum constituit. quod particulas et eis mentares format, contendit Autor pag. 6-D. Λctivum primi substantialis nihil est, nisi motus unius substantialis in circulos excurrens per quos formatur superficies. Reliqua, di quae plura alia sunt apud Λutorem ipsum si placet lege. Tam abstrusa enim omnia sunt, tamque operosa subtilitate consecta ut e rum impendium vix dari posse judicemus quin taediosa lectores Obscuritate offenderentur. Sub finem Paragraphi nonnullade activo puncti dicuntur quod per analogiam eum activo Iubstantialis concipitur; quo facto transitum Autor faei admeeliante sua. Qipsum mundum ideoque agit de primo de universalissimo mundi elemento, sive de particula pri-tari, ex finitis atque aetivis eomposita deque eius
a tributis, is odigone non de ejus ortu comis
z seeundo finito re activo primi quodque hoc elementum constituat vortices solaresis stellares pag. DInseti Transectionem geometricam de figura re mechanicam de sit de motu partium compositi tam in finitis, quam in, via et elementaribus, pago3-Da. git 7 de activis se. cundi aerii pag. Os Iro. Aelix im secundi, scilicet substantialia nil aliud Λutori est, quam finitum secundum in libertalem missum desse activum factum activum tertii idem estae finitum tertium, in libertatem missum. Hi 4yde finito. sva substantiali tento,pag. m -υε disputati Est autem illud. quio
367쪽
eum, partium figuram, situm motum, α Restantialibus pia eedentibus, ut d puncto, simillimum constat pure finitis se eundis ortum duxit a particula prima elementari, maxime compressa. quidem prope spatium activum magnum, sive solare re ex finitis hisce, quae diximus novas oriri posse
particulas elementares. Itaque transit, ad alterum mundi mlainentum, sive ad elementum magnetieum hoc est, ad partiaeulain alteram elementarem, ex finitis erini AE activis secundi α primi. compositam agitque de ejus motu, figura, attribu
tis modisiis monstrare conatur elementum hoc una eum priori vorticem blarem constituere , α ad phaenomena incanaagnetem apparentia praecipue contribuere pag. l . - ΠΩHis subjecta est io, doctrina de exissenti, lis,ae devorticis
laris sermatione, pag. DP-raa. Para principiorum secuma in imagnete, ejus viribus explicand tota occupatur Demonstraxerautor annuitur, vim ejus venire a motu elementi primi duseeundi, sive magnetici, ex quibus ipsi vortiees solares, ct paria ter planetarum, formati sint. Ipsum magnetismum euas conta re in effluviis quae illius naturae sunt ut circum axem lautis moveri debeant di mota, In gyrum aut spiram agant eleme
tum illud subtile cuper consequens ex his gyrationibus oriri uorticulos, ct illorum ligationes ab uno polo magnetis aut Asphaerae ejus. ad alierum, re sic ereari magnetismum & vim eonjunctivam cum simili essi avia, eo us quoddam stipantia.
admoveantur. Ipsum magnetem quoad interiorem textura in situ rectilineo verregulari tuliam Partium ab uno latere po- .lari ad alterum constare. inde extrinsecus phaeram utrinquo eum axibus ligatam per necessitatem mechanicam formarLESuvia seu partes memoratas esse pure ferreas ct serrum reddi magneticum, modo intus psrtes illae a magnete fricanto in situm rectilineum, aliumve regularem agantur melinatio ;nem ero magneticam oriri aditu earundem partieissarum es menti primi re secundi, sive ejusdem, ex quo vortices circum
solemis tellurem formas sunt inque militim situm dirigi magnetem cum sphaera sua in quo sint ipsaemet particulae dicti quae Pavicula elementares, quia vorticem smia
368쪽
eum tellurem formant, non possint non in litum aliquem piralem flecti ab uno pol eclipticae ad alterum .is inde anomalia oriri. Ceterum hi videre est insignem experi.
mentorum magiaeticorum apparatum . a Cl. Autore tam captorum, quam ex Autoribus optimis congestorum; teni e Tabulam declinationis magneticae, per calculum construeram, ad varios annos Londhai d Parisiis, pag. Ii3-ns nec non ad Promontorium, Caput bonae spei uim item Romae de alibi. pag. - - ra. Inserendam quoque curavi inutor Mappam illam, sive Tabulam magneticam Iallellanam ad A. Iroo compositam ct simul cum clinationibus, a Poundia observa. tis. Hanc ipsam quoquo Tabulam exhibet C iussumbrae luctam in tua de magnete Dissertatione quam in Elementis Pitylicis. Par denique principi rum tertia ante oculo pomsit a comparationem celi stelliseri cum sphaera magneti- , mo x-sD , a diversitatem mundorum . pag.ID ISF;n ratiocinium de quarto finito ejusque ortu ex particula eiscunda elementari Q de chao univeriali solis, planetatum. deque separatione ejus in planetas latellites, pag. 3δη-λλε sydo aethere sive de tertio mundi elemento pag. I97 ειδὴ
fyde quinto finito, pag. tas j de aere, sive quarto mundredemento, pag. 4 3- 447 O de igne sive de activis quarti. auuati, α sequentibus, pag 18 423 9 de aqua sive de fi-nuo pure materiali, pag. 4υ--sa; Iob de vapore queo sive de quirit mundi elemento pag. 4s 437 Iia de vortice circum tellurem deque progressione telluris a sole ad ei reuluin orbuas sinae. pag. 43δ- 4 1O de Paradiso telluris, que homine pri O, pag. 44s ηρ. Delibemus exinde paucillima, pro ratione iustituti nostri.' intellectu ceteris faci- hora. Ait Autor pag. sta vortieini nostrum solarem non esse in axe sphaerae, sed prope axem ubi insignis incurvatio. vel inflexio sit. Porro axem communem sphaerae, sive sielliferi ecesi esse galaxiam ubi maxima sellarum est congeries: secundum galaxiam omnes vortices in situ, serie rectulinea, ct qua polos , cohaerere: hos pariter esse spiris aentioribus. Quatiuiua ligatos et reliquos vortices solares aut ca si est
369쪽
stellares ab axe dein prodire di se varie inflectere, sed a. men Omnes ad axem illum referri. Et pag. II dicit. hujusmodi sphaeras coelosve stelliferos innumeros in univerisso finito dari, illosque inter se ligari posse prout spha, rae binorum magnetum totumque coelum adsedis ahildesse fortassis punctum in respectu ad totum universum. i. nitum quintum, vid. m. via, praecedentibus sinissimum ori. xi statuit ubi copia finitorum quarti generisit. in loco, ubi quarta finita se possint aliquatenus explicare, mutuo finire; hine ea oriri iuxta superficiem telluris in aliqua a sole distam tia, ubi non tanta pressio elementi vorticalis sit quanta incinia solis. erem, pag. 4s dicit, constare superficietenus
nitis quartis Mintus incausa tenere elementares primas, psterque secundas ct sic simillimum esse aetheri a quo tantum m do gradibus ae dimensione disierat Pap. a s sq. demonstrare conatur activa quarti ignem subtilem elementarem. aestiva quinti, sive finita quinta activa facta ignem couimunem aut atmosphaericum creare Particulam aquae dicit simi. lem aereae compressa: in qua nihil elementare cedens aut e.
Dineum, residuunt sit sed durum consistensque contiguis sphae. resis intra maiorem quandam formatis; quodque partieula aquae non sit tale finitum, quale ullum ex praecedentibus quod se actuare possit sed quod sit finitum pure materiale conseriquenter, quod aqua non sit particula elementariticte. De xv ribus pag. 434 docet, quod formentur in superficie aquarum.
quidem ex motu particularum aetherearum interfluentium, quod vapor sermatus intus includat voluminutum aetheris. extra vero ab aethere nec non ab aere prematur quodque s perfiebes sie a viribus extra 2 intra fluentibus aequilibretur. in quocunque compressionis gradu figuram sphaericam conser uet, cte Telius innumeras mutationes subiit, antequam ad statum praesentem pervenit, juxta mentem Autoris. Primo mniis eum a sole discedere inciperet rotationem circa mem. cursum in gyris suis, celerius ac postea consecit, cum ad majorem semper a sole distantiam recesserit tot itaque vices
pasti est, quot fu erunt circuli, sive spirae, quas permissa est.
370쪽
rent. e. Non autem vacat nee instituti nostri permittit Milo, plar exinde hue transsere Suffererit igitur, ideam aliquam systematis hujusce deduis ut de eo ipse iudieare queae Lector Verba Autoris, quantum licuit secuti sumus. Quodsi tamen quaedam deprehenderit ipse hiulca eogitatisve suis ex
asse haud consormia veniam nobis daturum facile speramus. eum ipse forsan noverit. primam eamque cursoriam, Philosophiae tuae Ioctionem vix liti secturam omnibus, quibus resertissima es. subtilitatibus percipiendis, nedum in epitomen cogendis. Properemus igitur age, ad reliqua eaque breviter expediamus. Tomi secundus tertiunt ecl. Autoris opera mineralia exhiabent. Ea titulum secundi integrum Regnum Iubterraneum.
Ita minerale de ferro, equa modis liquationum ferri, per Europam assim in usum recepti deque conversm ferri ema in ua9bem; do vena fere .s probatione Uur parueris inmies praepararitia cum ferro iii ies ejus factis experimotis . cte. Ex ipso itaque titulo constare potest. quidnam hac in Pane Autor pertractandum sibi in erit; eirca serrum enim unice hic versatur. nimns autem ipsi est. ordine reliqua metalla eodem modo tradere ne non μIta ex lapidum genera, sicque totum regnum minerala. percu rem Quodlibet metallum serrum sit, sive aliud dispertitur In lanes tres ex quibus primam constitnunt processus ex modi liquatorii, per varias Europae partes usu recepti; se eum