장음표시 사용
371쪽
dam processus quationum minores, sive probatorii qualiter
scilicet vena aut metallum in soco minori sive in furnis pro. batoriis examini subjicitur tertiam denique recensio proces.suum chymicorum, experimentaque de metallo per soluti nes chrystallisationes, praeeipiitationes. Se capta. In ipse .pere circa classem primam ita versatur Λutor ut celebriores
liquationis modos in Europa ustatos enarret, eos vero e
piosissime describat, qui in regno Sueciae vigent, utpote quoruna penuiorem habet a uberiorem notitiam Silli itaque Paragrapho I modum adurendi liquandi, coquendique venam ieres pluribus in locis uectae statum, adjuncta deseriptione amplissima fornacis liquatoriae omniumque, quibus constat partium. Procaeua liquatorius fusoriusque tanta
cura traditur. ad vivum adeo munia resecantur ut vix ul. Iam superesse lacumstantiam aut observationem quae Aut rem eiiugerit, arbitremur. Haec a pag. ad M. Deinceps sing latim enumerat soruaces Sueciae fusorias. officinas ferrarias. quarum numerum hic dare, non ingratum Lectori fore, existi mamus ut constet quantas ferri divitias in sinu suo Suecia a. Iat. In Provincia scillae cuprimontana sunt fornaces seruliquatoriae s in ossetnae serraria 47s in Uestinantii serna. ces fusoriae uer ossicinae serraria re in Provincia Orebroeta Drnaces suseriae is , officinae serrariae 16s in plandia a. Roslagia sernaces fusoriae a , officinae terrariae 184 in Gestri. eia Melsingia sornaces susoriae praecipuae L cum pluribus Ditis. officinae serrariae s G in Sudermannia sornares fustariae praecipuae a re ossicinae as in Ostrogothia sernaee ivo ficinae u . Ex his ossicinis plures sunt quae 3-ro Deos serrarios habent. . 'ι mentio fit argenti nativi, in f ina re serrea Noormarkiens, in provincia Wernatandiae A. ir 26 inventi Paratropho I agit de ossicinis focis serrariis, deque ferri crudi quationes recoctione, pariterque de extensione ejus sub malleo. Duplex potissimum in Regno Sueciae mos est serrum erudum sundendi in malleabile purumque revidendi quorum alter vocatur Germanicus Galliens alter Hose processu eadem ninino cura, ct eum omnibus eo spe-
372쪽
stantibus machinamentis pertractat Parair LII de vena ferri patastri, ejusque coctiones praeparatione, in Suecia, Praesertim in Angermannia is Dale Hic Par gr. IV de vena lacustri sive fluviatili, ferri in Suecia, deque ejus coetione in ferruin Paragri V de ferro Suecano. O undis cato, deque ejus praeparatione Param n de modo ad rendi . liquandi eoquendiqueu venam ferri Danmoriensem in Rostagia Suectis Paratri ruda ossicinis o socis serrariis Roslagiae deque ferri crudi liquationes recoctione nec non de extensione ejus sub malleo. Parum VIII am modostiuuationiim coctionumque serri in provinciis variis Gallia, Lialia Anglia Rustia. Siberiensibus praecipue terris usitat recenset. Quin etiam Mappam Geographicam addit, quae e hibet fodinas, opera ferri ex eupri Siberiensia Para . Visistit fornares Q einas Nor-gianas. Paragr. XVI-XX agit de modis ferrum eoquendi, per varias Germaniae terincas. Silinam, Stiriam . Caesiathiam. χα vigentibus Paragri AXI de tractatione venae ferri secundum Agrictiam; ais 6gr. XXII de tentamine aliquo venam ferream lignisci estis, nec non terra combustibili, cum carbone mixtis, fundendi; Aram. XXIII ara de modo convertendi ferrum cridum statim in duritiem chalybeam, per recoctionem ejus in f,co serrario, qualis diversis in locis in usu est,deque arte serrum emolliendi. Quomodo antem serrum jamjam cusum in ch Iybem si convertendum hic loci non explicat, cum eam rena Occupaveritis praeclare tradiderit Cel da Maumtir in Tractari tu qui inscribitur P t de convertis is in Det e mcier. Sequunm Tentamina quaedamis experinient miseel. Ianea circa emolutiones liquationes, et ruminationes, Sc se
ct Tandem Parages VII exhibentur aliquot modi di videndi secandique ferrum in contos' virgas tenuiores, dilatandique interhylindros. Et se prima Classi ad fineo perdu- Eta est. Seeunda uti iam diximus varias venam ac lapidem erri probandi methodos continet veluti per magnetem in tugillo, che modos explorandi qualitatem serri crudi pariter aegnasseati, ubi quaedam adducuntur ex Maumuris; signa mutati
373쪽
nis ferri in chalybem; iussereritiam characterum chalybisa feristi ine Delapide haematite di schisto separaum agitur pag. -
ΗΙ. Cusis denique tertia quae praeparata chymica recenset, nudiximus agit 9 de limatiara Martis, aut chalybis, o de croeo Martis vel chalybis aperrente, adstringente. 4 de croco ad vitriarium usum parando, 3,de croco Martis vitriolato. ut in saccharino. antimoniato. Marte diaphoretico, )regulo martiali vel chalybeo. tinctura Martis aperiente, xo iudoviciana ct cydoniata re quae plura sunt alia, ex opti. mae notae seriptoribus cimicis depromta quos fideliter nominat Noster. Et haec quidem de Tomo secundo Tertii ita habet titulus integer Regnum subterrorum, siue minerale, de Cupro re oriebaseo, deque modis liquatio m cupri persim rapam passim in usum receptis de secretione ejus ab argento,
de conui Mne in orichalcum inpue metalla divers generis, de lapide calaminari, de etinta, de vena eupri s probatione ejus pariter de cbmicis praeparatis, s eum cupro factis e perimentis, cte. Himc itaque eadem prorsus ratione. ae pri rem dispositum esse absque ulteriori liquet examine. In infis prima Paragrapho I snse exponitur modus torrendi, fumdendi, purificandique venam eupri Fhalunensem . totius Summae eeleberrimam ct antiquitanam, in cnius natales inquirere. frustraneum putat Autor cum plurium Secularum re mille sertassis annorum, aetatem exsuperet. Recensentur pag. M a tentamina quorundam artem liquatoriam Cuprimonia. nam emendandi renovandique quos inter cumprimis embnet Mn ellur. At vero conatus plerique inauspicato fuere
suscepti neque potuit Mnaelin mereri praemium somo staterorum Imperialium a Caro XI Rege oblatum si promissis staret. Paragr. III VII agitur de praecipitati ne cupri per serrum, deque praecipitationis hujus documentis, tam in Suecia quam alibi notis, item de modis torrendi liquandique venam cupream in diversis Sueciae loeis, quibus X adduntur processus 'natori Nomoegian X enarrantur e me cupreae Siberienses XII - XXXII processus in omnibus sire Europae provinciis, ubi euprum eruitur, recepti, quibu
374쪽
iunguntur tentamina cupii liquatoria variis ex Autoribus d lumi, quo facto, transitus fit a seeretionem argenti ex mpro variis in provinciis de ex variis Λutoribus, Paragri MMD XLIII exhibitam. De Orichalco,in praeparatione ejus copiose diueritur Para . -- Lm, agiturque dei fide calaminari Aquisgrani Angliae, Gostariae aliarum terra. cum de modo convectendi cuprum in oti haleum. in Suecia.
Anglia oce usitam ne non de fusione statuarum typorum. Campanarum tormentorum bellicorum, ac de mixtura metatilorum pro Gulis de auro sophisticora metallo Roberii Principis additurque Appendix de Zineo. de metallo albo seu coloris argentei ejusque praeparatione . de modis cuprum vel argentandi, vel colore argenteo sicandi. Et haec quidem in Gas prima videre est Classis fecunas sistit varios venae αlapidis cupri probandi modos ubi agitur ara . I de duversis generibus venae cupreae quas secundum omnes orbis noti paries percurrit Paragri II de probationibus minerat cupreae ubi de crucibulis o sernaculis, de menstruis probationibus cupri inservientibus, de modo probandi mineras cu-Pri liquati faciliores de diluciliores egenas, o Paragr.
III de probatione cum per lapidem Lydium Paragr. IV de
probatione cupri seu minera ejus in argentum item meis talli in puri arsenicalis antimonialis, campanarum, c. de Praeparatione aeuum probatoriarum. quae plura sunt huju a nodi nobis haud enumeranda Classis denique tertia exhibet varia cum cuproin orichalco chymica praeparata. 4acta experimenta, scilicet tyde praeparatione aerugirus, seu aeris virudis, a de variis modis praeparandi ultramarinum seu caeruleum,s de aere usto vi de praeparatione eroci veneris syde triolo' hrystallis Veneris, O de tincturis Veneris et de spiritibus Veneris. 8 de oleo Veneris vi de sulphure Veii Cris, io de floribus Veneris D tae diversis aliis praeparatio. nibus hymicis ex cupro, veluti Mercurio cum regulos neris, Meahesto oferi quinta essentia Veneris, o di in Gia servationes varias, passim collectis, de cupro, quae spectant ad
pondus specificum cupii, augmento ponderis cum per flam-
375쪽
mam, solutiones per diversa aeida die. . Et sic terrea quoque lassis a umbilieum perducta est Notamus adhuc ex Pra satione hujus T is, uuod Autor resert in regionibus Lappo. meis maxime Borealibus sub latitudine 66 graduum. hine inde patere venas tam cupri, quam argenti, admodum potentes e divites. De oditus quoque Gngsbergensibus a Nor.egia ubi argentum nativum k aurum quandoque est, ditur scitu non injucunda in dicta Praefatione reperiaru
Mani, s ad Tractatus Pacis est alicae quondam Legati, Relatio historica de Paciscationes ab Io Monasteriensi ex autographo durori restituta, atque Actorum Pacis es halicae testimoniis aucta es corro-ιorata, accurante O GOD FREDO DE MED
ERN, Regiae adest Bris es Eleae Brano Lu- an a Consilii Ruia, s Archivi Praepositoia
Lipsiae, sumtibus Mich. Turpii, 737, 4. Alph. 4 plag. Qui Germanis ipsis adhuc incognitus fuit, Germanus Ger
inaniae Hisso us, isque praviantissimus Adamus Anti nis, nunc debitum suo noinini splendorem aeeipi ab lustri viro, en insigne opus Actorum Pacis es alis gratus d bet debebitque orbis literatus. Is namque intelligens Operiis suo adjungendum esse Breviariunt historieum in quo breviter sed accurate, exlubeatur Pacifieationis historia denuo reis eudendum duxis ada- illius scriptium d fide clignissimum. iv potiora hujus ni storiae justo continens ordine Prodierat Alprimum A. 698 in publicum ex offieina nocti, Francolaristana inscriptum arcana Pari in Halicae, Aut, A. A. pomeaque A. iror eidem editioni cave enim, credas, novam hanc esse editi Miem, praefixus fuerat hic itulus Adam Adam in titio historica, cetera. Qui illam adornarat editionem nihil
da Aut e cognitum habuit, uuam quod Her Episcopus rei,
376쪽
pionis Catholicae ac praeterea crediderat. piseopum eum fuisse Italiae. lii judicabant, ni filium esse Λutoris nomen, sub eaqne larva latere scriptorem Protestantium sacris addNe tum Nunc vero ex illustri eiero ditamus qualis quantus que vir verit hujus libri conditor itidem recordamur. eum jam in Praefitione ad primum Tomum Actorum P. M. pag. s.feq. luculentam secuta hujus Adami mentionem ς sed nunc uberius pleniusque Vitam ejus exhibet, quam nos more nostro redigimus in compendium Natus fuit hic Adam huntili ct obseuro loco, sed duce ingenio virtuteque comite fortuna, enisus ad summa est cx natus quidem Muthemii oppido Coloniae Ubiorum proximo quanquam, quem annum, ememque diem habuerit natalem, nullo loco memoriae proditum reperitur. Ex eo tamen, quod Λ. 1663 decessit, annos tresis quinquaginta vivendo emensus, jure colligimus in dio hi minis auras ipsum processisse anno superioris Meuli decimo. Ceedibile facit vicinia eum Coloniae pueritiam adolescentiam, que transegisse per omnium honestarum artium cultum. Certa ibi praenii aliquot annos Seminario quod voeant, ct quidem tam juvenis ut inter discipulos ipsius essent nonnulli aetata ipso majores. Postea in monaseri Brat,eiterano factus est Benedictini ordinis monachus, ubi in animum induxit. Historiam eomponere celebratissima Congregationis Bursialde se re privilegia vetusta ex ipsis exhibere protographis. φαrum, cum alia negotia ipsum a tam nobili proposito revora, rent, praestitit id pone summus ille vir Mabistinius Cois gnoscimus tamen hine magna cura incubuisse Adami in liis
terarum studia Ac sane tantum ea Romana eloquentia tantum a Philosophia, tantum ex Historia Germaniae minarumque genistium. tantiam denique ex Theologia hauserat, ut magnum esset sit monasterii, in quo laetissime florebant literae, decusis hamen Verum non capiebat solitudo haec tam activum, vel ut Graeci DPuntur, πραγματικα virum Ante tamen, quam in lucem reipublicae emergeret, Saeerdos creatus est, Rector Semi.
natu Benedictita Colonietas, α Doctor Theologiae. Prioπ
377쪽
Moguntini Benedictinorum Coenobii. Hinc in hello illo tri.
rennali cum ab Imperatore adhiberetur ad miniasteria Wu
tembergiae illo tempore ditioni Caesaris subjecta Catholicia restituenda ob spectatam virtutem di solertiam uiliis est ite in urbem Monasterium atque interesse Pacificationi illi illustrissimae tanquam Legam Praelatorum x Monasteriorum Wurtembergicorum. Cum vero Di murtembergiae quo minus Adamus personam hanc sibi impositam sustineret. -- pediret, aliunde ei affulsit fortuna. Abbas enim Corbejensis. Germauiae Princeps, eum illic esse jubebat Legatum suum. Qito facto tantam sibi circumdedit autoritatem pro ea, qua
pollebat, ingenii politici exsuperantia ut vulgo dictitaretur. Apacis compositio non nisi a si retiorum numero penderet. AEdamum solum atque unicum fore paci arbitrum quippe qui
tanta opicis uisitudine sufetiorum instructus aceedat Senarum Imperii, ut ceteros Ogator omnes re numero e pondere vincat superetque Magna igitur pars hujus Pacificati ni fuit Adamus noller omnibusque consultationibus interfuit usque ad negotii hujus pacificatorii conclusionem, quam .i648 factam esse eonstat. Non ita multo post Romam ab Arischiepiscopo eodemque Electore Coloniensi ablegatus fuit ad pallium rehiepiscopale accipiendum ab Innocentio X. qui Ponalisex commendante Fabio Ch o. Nuntio in conventu Mon steriensi Apostolieo ac ibi Adam amico familiari. Admmum ornatum dimisit titulo atque dignitate Episcopi Hierapo litani. Hinc reducem lector ille quem diximus, credibat Darium suum in Pontificalibus per Diaeresin ιlissim sem sive Sustraganeum . simulque Consiliarium intimum
Tum vero immensaractorum Pacificationis volumina, quae collegerat, constituit contrahere in epitomen historicam non quo omnium hanc exponere eonspectui, sed ut ipse haberet justam eorum. quae de pace acta fuerant se praesente, seriein, ju- euade subinde memoria repetendam. Nec tamen theoreticus in totum hic labor erat, sed vel maxime practicus. Cum namque brevi post eonventus Imperii Ratis nens indicere. tur, hanc suam narrationem sua manu elegantissimis litera.
378쪽
MENfI AUGUSTI A. MDCCXXXVII. ass
inis ductibus deseriptam, Principi dabat suo. Electori Colmaiiens, quippe complectentem ea quae veluti fundamentum essent di norma rerum in istis Coinitiis tractandarum. . I663d is Febr. exstinctus est Hildese: ubi cst Epitaphium ejus adis huc visitur in Sacello S. Laurentii ct effigies insigni artificio
metallo fusa. Utrumque Generosissimus eoru suis hic e hibet lectoribus imo re originalia quaedam documenta, quae voeant, ad Vitam Aaama pertinentia subpinxit Praefationi. Post multos annos Codicem hune dono dedit Iecstor Caneellario
suo Hreo Bushmanno, qui ex ipse Pacificati mi estphalime
interfuerat Domini sui nouitne Iureaiaereditatis tam nobilis Codri pervenit ad generum ejus, immermannum, Cancella. rium item Coloniensem in cujus Bibliotheea quae nune est Hildesiae, hodieque asservatur instar melit. Atque hune ipsum Codicem in manibus habere contigit Editori nostro. qui ex eo Relationem illam historicam nunc editi pluribus Iocis diversam ab editione Xnuhiana. Integras, inquit, Dyius pastna in Fran furtensi editione omissa Grehendi musta meam diversa plane orationa, aliisquι ac diversis verbis expo-
ra ut in eam suspicionem deveniam omnino, mutilatum aliquod in editoris manus exemplar ιnisse eundemque laeti.
na hiatur qui occurrebant ex ingeni supplevisse. Idem Editor omiserat Epistolam ad Electorem Coloniensem dedic toriam, utriusque item urbis Monasterii diis brugae, d seriptionem Adamianam imo titulum novum procuderat, Arcana Pacis. Omnia hae nunc sunt restituta. fideliterque
eorrex'. ut nunc demum verum sincerumque habeatnus hunctanti Viri libram. Quinci charia hujus dylonis ac literae sunt rutidissime grata quoque varietate notabiles, ut alia ma- 'seulis excusa sint alia minoribus quaedam ordinariis nomnulla eursuis. Nuineri quoque sui sunt praefixi Paragraphis.
atque omnia ita comparata, ut nunc orbis pro editione laterutia, si nodo ita loqui liceat receperit marmoream. Unimn in pulchro hocce corpore naevum deprehendimus quem faciale emendabit lectorinnisque pro Bohemico, quod pag. 4 lims e priori edisione remansit, rescribens Polanico Quod enim
379쪽
in ultimi Capitis . ultimo pro immunia scriptum est immisia ea in pag. Ga I. sin in solo pro epipolis, vix animadversione aisnum est. Ceterum idem Adam praestitis ossicium auctitissimus Editor noster, quod Stridano moudam etainis Mnsius. Qilemadmodum enim hie tabulariis principum S xoniae produxit monumenta, quibus fides Didani reddit
omni exceptione major sic Noster, adscriptis ad singulas hv. ius operia sectiones paginis illis Actorum Paris est alicae. in quibus de singulis rebus monumenta exhibentur originalia. quae voeant docet liquido, Mamum candidissimum fuisse at veraeissimum Histavium,ssignumque esse ejus opus. quod con- seeretur ad immortalitatem. Nec prosecsto vel unum locutu itor noster observavit, quo quidem violari historiam in damiara ut ex hoc eolligamus hanc lauta ei causam non mdendae in publicum hujus sitae Hisoriae ut effigeret eorum sive odio, sive querimonias quibus displicitura videbatur tanta studii suarum partium fuga. ut dubitatum sit Pontificium hielAer, an Protestantem hominem, habeat autorem. Ill ud vero etiam nobis monendum, in editione hac nova eam ob causam omissum esse utrumque Pacis Instrumentum, quod ejus luculentissimum re sincerissiauim exemplar exspectare iam iussi sutamus in Tomo septimo Actorum Pacis Nesphalica, quem brevi
proditurum, habemus exploratum.
Deruncti jam videri possemus munere nostro, nisi duo ad. hue proserenda essent Lectoribus nostris sine dubio si itura gratissma Scilicet exhibetur hic etiam Germanico sermone eonseripta totius Wes halica Pacifieationis descriptio uuam aerepit Noster haud ita pridem e tabulario carchivam lene Politici nostri vocare, Regni Sueciae. utor ejus est ignotus. homo tamen Suecus. ωLutherana religionis cultor, ut adeo eodem in volumine habeamus re Catholieum α Evangelicum ejusdem Historiae scriptorem, quorum alter firmet altarius mdem veritatisque studium. Deinde re hoc scisa quisquis ea Lector noster. Illustrem hunc Meterum in eo esse ut duo brevi emittat Volumina, Acta omiturum Ratirbonensium anni
380쪽
tur. Omnes re singulas ad statum Germaniae in ad Ius publicum imperii, pertinentes, materias, quae pertractatae fuerunt In illis Comitiis ab initio ad finem usque. Posterior exhi-hebit Recessum novissimum de administranda justitia. t. cum Recessus hie multis locis sit obscurior, nisi rarimina illa. in paucis Germania Λrehivis obvia, Acta Deputationis Franeosertensi annorum trans μή adhibeantur in consinum, Acta haee simul exhibebuntur integra. In is operis Mevia rimo utimur nunc ipsius Autoris verbis, Commen- rarii exhibebuntur exqui Dissimi ad Augustissimorum Imperii Iudicioruin Ordinationcs, idemque non privati cujusdam h minis arbitris is ausi compositi, sed ex 'serumme Imperii Statuum monitis atquι observatismbur prudentis is adornari: quoui sane haud quisquam facile carere poterit, qui pru--nt Germanita Iuris veram dat vel cui in supremis Imperii tribunalibus ea a sunt ventilandae. Iure vero miratur Ill Meierur, thesaurum urit Germanici tam insignem mi annos absconditum delituisse in puteis. ii inajores ei
agentur gratiae a Iuris pubIc Germanaeque justitiae eivilis
si iis, in usum Gilegii Systematici anniversarii ALBERTI OGET, S. Threl. Din. I Profordis in Acad. intrauect.
Groningae, typis Iacob Siphes, 736, 4. Alph. a plag. Ia. Qui Groningae in scholis domesticis D mkhioris Compendium exposuerat, si ipse Systema Theologiae delineaverat. qnatuor mensium spatio explicatum, nunc Synopsiuedit Theologiae theticae, opolemicae, in auditorio plenius tractandae. Solertissimus Autor contendit, ut onmes artus doeti in divinioris apti inter se connexique contineantur, eci etiea usus methodo quae proxime abest a ciere M. Tangit sere omnia, quae hoc eculum de rebus divinis disputare Zet selet.