장음표시 사용
11쪽
eamento substants e. Nulla me certe cupido tenet, aut
concertandi,aut comparatione aliorum gIoriam auctam
pandio bidq; quam fuerit possibile, paucissimos citabo, cum quibus contendam. Erit tamen nonnunquam necessarium adnotare aliquas opiniones extraneta S,
Ad. s.prio. quae philosophiam exosam faciunt. GAd quintum er-cipala. go argumentum negatur primo quod ens non dicat
Ens dicit unum conceptum,etenim,ut quTst. r. super. . cap. PT 22- unum coce dicamentorum explicauimus, nihil vetat ens esse ana-ptum. logum,S nihilominus simplici conceptui sub ordinari. unde Aristo. ipse utrunq; simul asserit. . meta & quodens sit analogum, Squod sit nihilominus subiectia metaphysice. Sed secundo dicimus, quod hic non est subiectum secundum totam analogiam, sed ut dicitur de substantia mobili. Ad conurmationem respondetur quod physica nec est pars subiectiva idest species metaphysice,neque illi stabalterna. Ad hoc enim vi sit pars subiectiva,requiritur quod contineatur sub eadem ratione scibilis: sicut scientia de triangulo est pars mathematice, quia scientia de triangulo abstrahit a materia sicat geometria. Attamenens,ut est subiectum meta- pnysiceraostrahit a materia & motu, quomodo non Abitranit, ens mobile, & ideo non est directe inferius adens in ratione scibilis. Erit tamen hoc modo scientia de coelo aut de generatione, pars subiectiva physice. IItem ad rationem subalternationis requiruntur duo. Primum quod subiectum scientiae subalternatae sit acci Centaliter inferius ad subie inim subalternatis. I sit cotractum per accidens et quod sit extra essentiam illius subiecti(quod. 1 .posterio. capit v. .le t ro . explietui mus ut visuale, contrahit lineam ad subiectium perspective. Attamen ens quod est subiectum metaphysice est de intrinseca quiditate cuiuscunque rei siue sit substantia, sime sit accidens: vi. q. r. super caput. iiij. praedicamentorum adnotauimus:&ideo ens, mobile,non est aetcidens omnino extraneum ab ente, v tractat se balternationem scientiae. Secundo, requiritur ad rationem scientiae subalternate quod eius principia probentura scientia subalternate, ut I .post. supertex. xxiij. expositum
est . sed tamen principia physice non probantur in me- evnysica) nisi quatenus metaphysica est generalis sciet tia) qui apbysica resolvit sua principiavs , ad immediata ex per se nota sensui. I Ad sextum deniq; argumentum responsum est in. s. conclusione, cur corpus mobi- Ie non ponatur subiectu physice . At vero primam Probationem in contrarium assumunt. Scotiste in fauorem conclusionis. Probant inquam,ens mobile, esse subiectum physice , potius quam corpus mobile eo quod physica inquiunt tractat de intelligentijs , quae funcquidem entia mobilia, non tamen sunt corpora. Ratio e men utranq; praemissam habet falsiam. Enimuero intelligentie non sunt entia mobilia motu physico: cum motus physicus mensuretur loco & tempetre, a quibus metu angelus, cum sit incorporeus non dependet. Sed , R angeli motu discreto independenter a loco:
tur ad animam quae ori yyyd ei ui e Isiderario termina
Igitur ad argumentum Degatursequelasciure
si, ens mooile, fit lamet iam physice, tunc physica tractet persede intelligent 3: nam quamuis sintentia noritamen sunt entia physice mobilid. Ad secundam pr bationem, quidquid sit Qe ratione corporis an dili, ffundamentum & ratio,ve res sint mobiles .tamen n5 est hoc ita manifestum iub ratione corporis: quin ali manifestatione indigeat: & ideo ponitur, ens modi sudiectum cum per se sit manifesti stimum omne mobi- Ie esse ens. Ad Commenta. vero respondetur in diei res sensibiles esse subiectum non solicitus de rationes tormali subiecti, sed quia in rei veritate sole res sensibiles sunt entia mobilia. 'TAd tertiam probationem conceditur g tota physica non tractat, nisi de corporibus non tamen inde sequitur P ratio corporis sit manifestissima ratio mobilis , sed id solum P nullum est D smobile, nisi sit corpus. ' Sequitur in textu caput primum. Hoc enim ut in prologo Commentorum admonuimugooseruanduin est:nempe ita cuius qu*stionis fine fiat ad
cedendi: quos Aristotel. Proponit a princiis pijs adcomposita Sab uniuersalibus ad particularia: sint comis
Multur primo aduersus partem affirmativam.Conclusiones duae Aristotelis sibi ipse repugRant ergo altera earum est Isa. Probaturantecedes.Principia rei sunt
-- notiora naturae, nobiS vero minus nota,
ut patet primo authoritate Comment. commen. iii.&seeundo, authoritate Aristitex.iiij. ubi ait totum notius nobis esse quam partes: ct tertio experientia, quia AenLui prius sese offert totum quam partes naturae vero simpliciora sunt notiora et quia a simpIicibus princi-
pq s procedit ad composita, sed in secunda conclusioneta Ilerit Aristotis a notioribus nobis naturae vero minus notis: incipiendum esse et ergo non est inchoandum ita physica a cognitione principiorum , ut asserit Prima conclusio. Et confirmatur argumetum. si incipiendo esset a cognitione principiorum id maxime esset (Ut dictu est in expositione primi tex. ut seruemus naturae ordinem,saneta principijs ad coposita proceditin reru productione, seu hoc non: ergo Probatur minore quia ordo cognitionis cotrarius est ordiniproductionis. Quod enim est primu in cognitione, est ultimum in productione, ut. et Phyt. videbimus artifex nanq, prius proponit sacere domu,licet in operatione a fundamentis incipiat:& ideor I .meta c. I docetur u finis est primum mouens. 'ISecundo principaliter arg. Si a cognitione principiorume et inchoandum, id esset praesertim quia cognitio totius pendeteri cognitione principiorum , elementoria,' cautarum,ut Aristo probat:sed haec ratio assumit salsum ergo re coclusio est salo. Probatur minor. Si illa ecaei vera, seqUereron ulla res naturalis esti naturaliter
12쪽
anfimas partes quantitatium,st homoba v ia Aristote- IhI dependet ad infinitisti ominibus, scilicet a patreau proauo ct sic in infinitum: infinita autem non diota
sint naturaliter cognosci: ergo. Quod sit duas il Pφη - sigi Cum quorum proinde cogni
. Π cst necessaria ad cogDiti nem res, arguitur alit De Irominere de quacunquere dicuntur infinita P aedicataetantialia: nam inter quaecunque duo prae- .licara potest assignari perfectio media, ut a. quae imPerfectior quam natura hominis, ct perfectior quam
natura ammatis,&.b medium inter. a.&animal. Item
conuenire homini et quae omn requirunt
etam rei cognitionem: quae tamen cum sint infinita, noP iliant cognosci. Et ut maxime patet de fine hominis, Grumi ei causa perde ipsius,tamen non potest naturaliter cognosci: cum consistat in aliquo supra naturali, putavitione Dei. Imo vero cu m Deus re intelligen tiae ct Lot, ct orbes coelestes,omnes sint horum inferiorum perae mura, sequitur quod nulla creatura harum inferior Ponet cognosci, quin cognosceretur natura Dei ct omnaum coelorum & supra cCHestio m , Sper consequensat ulla posset esse scientia rerum naturali iam, ut dicebat
' Et confir. Sequeretur quod scientiae mathematicae, quasAristote. ubique appcllat scientias certissimas, n5 Ciami Proprie scientiae inam ut daximus in expositione textus Primi, non demonstrant uisi foliam per causam tormalem, quae abstrahunt i materia , ct si1c per scientiam mathematicam non cognos ere tiar periecte natu Ta trianguIi , cum non sit cognitas quo iaci omnes cius caiasas. V Tertio Principalirer argiar cur contra secundam conclusionem. Cognitio nost ra incipit a sensu: sed singularia sunt sensibus propinquiora, quam unicersa- Iia: ergo singularia sunt nobis magis nota & ab illis inchoandum est: quod Aristotel.expressie asserii. I. post e.
LeXL. s. Undet. 1 . de Anima text. S. Fiat ersale, inquit, aut
nihil eIL aut posterius est . ergo cum hic doceat Ao vni- Mercatibus incipiendum esse non solum falsum, sed co-era se ipse loquitur. V Quarto principallicrarguitur aduersus eadem. Universalia sunt nobis cognitu dii ncillima eos sunt a nostris sensibus remotissima, vici sen-centia. Aristotel. I.meta. capit. a . ergo falsiam est et, uni uerialia sunt nobis nodiora. Et confir. Si uniuersalia essent nobis notiora, sequeretur eadecratione v quanto essent uniuersilior tanto eietent notiora, ct per consequens concept 3 Cntis iamnium uniuersilissimus, esiet prius quem de rebus consiperemus, consequens est falsum et ergo ct antecedens Probatur minor.vmiaersarernunt ab intellectu per abstractionem ci singularibus: ergo quani unt prooiciis qui ora singularib us facilius abstrahuntur, 'quantis, motiora, cissicillius. Quinto Principaliter tandem argu contra illam Propositaonem in rexi. r. c. v non sunt Cadem nobis nota re natarat. Diagii uni uer alia Lint nobis prius , ut dicit. 2.conclian .sed eadem sunt etiam notiora uaturae rergo et dem stant nobis notiora ta nata TM-Probatur minor.Ea sunt noti ae naturae( ut ait comamentator aqvi Dias nutara incipit Operari, ideo princi Pi iunt illi notiora, sed natur ira Pit operari ab uni- Uersalibus: prius Enim embrio vi ic virae plantae,mox vita animatis,ta tan em vita homini ut habetur. a. dege
a. ni tacuit. s. raso animal 1 et ius cst natura qua homo, sicut 'nobis. Et confiirta Codior notior Est nob-stquam 1 pecies visibiles, quae pro tur petr miati
cum sipecies ipse non semiantur, Iicet sint instrumenta. quibus coIorem sentimus, ct idem color etiam est no-tror Naturae quam species, cum color firmutatares, rem ergo. et Et confir. r. In mathematicis eadem sanet nobis&natum notiora vi. i poste. q. r. adnotauim
ctum lineam ducere, ct super quamlibet ilineam triantulum constitueret sicut sunt notiora naturae conclusio eausa illarum, ita quia sunt silmpliciora& siensibus magis ma
nota sti trarium ei st authoritas Aristotelia ciuite xl. I. statuat primum ordinem dorincipiis ad compo-
Σ -uc-ndum ab uniuersalioribus ad mis
De hac quaestione multi multa di .
cunt etiam ex doctoribus schol et S. Tho m. quae verarian eii et possiunt , nobis tamen, praeterquam fune
prolixa ae plusquam metaphystica, ad rem parui oerti
ere videntur. Quod ergo ad mentem Aristote &veritatem exponendam statis est, sex coclusionibus subasciam. I Supponendum est in primis ex textus expositione P Ari: olei. m. I. capit. Primi illari, non loquiri irde prurcipias aut causis secunde intentionaliter & postri Doristice , qualis sunt praemis Ie re ectu conclusionissimc enim alterius est nugotq) fed solum Io ouitur dei Cius Principiis a quibus realiter dependet. Nec loquitur de uniuersalibus aut particularibus propositionibus ut in ii. Petri herme. sed solum dis cogitationi Ius quibus res confuse magis, aut distin is cognoicuntur. Intendit enim ut illi dicebamus, stata I
tuere duos ordines quibus tradenda est doctrina d- ut
quare. Primus spectat ad res de quibuhest sese 22. β mi
1 1 1cet , cognitio incipiat a consideratione princioi rum rea de qua traditur scietntia: secundus vero spectat ad ordinem cognitionum et ut videlicet qui doctrinam tradit, ancipiat prius per notitias magis univorsa Ios reconfusias. Quamobrcm duo Erunt arLiculi in hac. o
Primus erit de primo ordine i qui babebit tres conclui ones,& secundus de secundo qui trabe t item tres.st Hoc supposito incipiendum est a materia quarti tauqiatntium areturnentor una, quibus petitur nobis notiora, & cum sint notiora Naturae: undet tota maletria pendet. Et prius det notioribus naturae Pau- t ranaius Venetus & sere expositores respondent aliquid es Vr i qua ac noti ias naturae quadrupliciter. Vno modo illud est xsso a dis
Dorius nAturae quod secundum naturam in m is cognoicio iter re sic perfectiora sunt notiora naturae. E- hocmodo ait Aristote. r. meta. text. I. v sicut ve erit 'tionum oculi ad Iumen disti, ita & intellectus anime nostiae se habet ad manifestissima natiarT. Secundo modorllud etit notius naturae , qaod est Princidaliter imibritum a natura. Et hoc modo species cst notior quam O --nias: quia natura non intendic animal producere nis ii, tenuendo aliqQam certam oeciem . Tertio modo e motius naturae illud quod potest cognosci sine alio Onsem admoetum ait Aristot. S.meta. trat. 1 is illam n ora quae pollunt eis. et 11 Nealijs re non ecduerso utprincipia
pia it intelligi sine composito & genus si spe
13쪽
nam certe nihil aliud est magis notae et natur. , quia messet notius secundiam naturam , vino Opsum praesefert. Atquiid quod est notius sescuadam naturam, eo modo quo est notius,ist prius inteliam a natura prauos
sumne sensibilis , Tamen natura vesperission et est sciea avt propter oeulorum imbecillitatem non habeae proportionem ad Solem eodem modo natura intel-idotus nostri est in causa , ut non habeat proportio nem ad ea quae secundam naturam saut maxime coenoscibilia. que cognoscibile. Et praeter ea quia tertius & qci artus' is uidentur in idem incidetre. Ioc1rm alitet mihi videor hoc omnia quae proposita sunt intelligi g. conclus, Unde prima conclusio sit haec generalis . ADquid esset
notiusmaturae nihil aliud est quam quod secunctum naturam suam sit magis & prias cognoscibile et sicutiati
quid esse nobisnotius ihil aliud est quam quod secundum nostram uaturam sit nobis magis&prius notum. Hanc confusionem nomina ipsa notiorem faciunt qua
ut pluribus testibus indigeat. Ex quo sequitur quod
eam dicituraliquid notius naturae, non opus est quaerere quae sit illa natura quae res magis aut minus cognoscit. Aiant enim nonnulli aliquid esse notius naturae, idest. Deo qui persectiora magis cognoscit. Hoc tametri est salsam: nam praeterqua quod Deus uniuersia aequali ter coenoscit pectu am essentiam, tamen licet per VN- possibile ab earles non cognoscerentur,ni nilominu S CC sent eosaoscibiles secundum naturam . et Paulus & alij ex Commentatore Eic commen. iii. eliciunt hunc modum loquendi conditionalem , videlicet id esse notias naturae, quod si natura cognosceret prius cognoscereti. Sed neque hoc plene satisfacitatum quia an e cedens est impossibile et tum quia per modum intrinsecum , si per
nosceret tunc aut cognosceret si-
impossio ite ignis cogncut bratum, & tunc non cognosceret uniuersalia: auet coetaosceret si at nos, & tunc eadem essent notiora illi
& nobis: iram sicut angetl us non Dis cognosceret: filici uidquidem est materialis. Igitur quando dicitur aliquid esse notius aut minus notam naturae, i Jest Oecundam gitur aliqua cognitio active, idest,
a qu(eest natura, magis aut minus
ouod aliqua potenti/q - - .. .co noscat illam rem: sed lumintelligitur cognoscidiis litas passiva et ut illuddicatur notius naturae,ciatu S natura de se habet plus cognoscibilitatis. Vm odii i
ratur quid est rem plus cognoscibilitatis na Dere. Reipodetur quod cum ens sitobiectum intellectas
n git tam de intelligeniijs a materia separatis, quana det
aliis rerum causis. Cuius Pr isse Gaeeomodatissim trin
Sed tamen ut nanc generalem co-
Notitia ciclusionem ad particularia applicemus notandum est: oicia duplicem esse notitiam rei, aliam confusam, aliam ver distinistam . Notitia confusa est notitia qua cognoscimus totum simul no cognoscendo seorsum partes: qua- tectas ut collisitur e X. y .n Cta.tet xl. xxia . di ait Aristote. quod ni ita cognoscitur,nisi inquantum participat rationcm enhIS nt,
ut illa res babeat plus cognoscibilitatis , quae plas Iahe L entitatis,i Iest, actualitatis & perfectionis. U ndet Ia quae stant a materia abstracta, sunt persectiora & se cundum naturain m agis cognoscibilia quam materiam Isa. Obidoue Deus est suapte natura tamine cognos clox Iis i quia est lamcn ipsum inteillectuale & veritas PeTessentiam. Mox ingelligent faeiudita ordinem & gradam suarum persectionum. Deinde anima rationalis. Atqui traxer materiaiiahomo tarsan rationet animae est magis irat*Iligibilis deinde alia uiuentia,aut tartan coeli non*nim modo determinamus an omne viae s sit coelo a m-
Pli*ix*x P efectiug. 'IAt vero in compositis totum sim Pil*ixec ist peefectius seeundum naturam quam parte' sed q*ia teraritati sunt paria, partes quia tantiimmpliciorasuut Prici & Quis iu cognoscibilia cognitionet distincta, x iarii nune agere pergimus. QuaHOP ecum Aristote R. -metap aisu sunt notiora natu , esse minus D a secundam nostram naturam, intelli
subiecit exemplum. V Cnim,sol inter sensibilia proptet cvehementiam laminis CZ sic dem saamanat aram Iis est notitia quae exprimi ur per nomen , ut homo, equus, anima &c. Alia est notitia distincta, qua scilicet, cognoscimus totum eognoscendo seorsum partes et qualis est illa quae exprimitur per diffinitionem expli-eantem compositionem rei, siue physicam , siue meta Physicam , ut cum cognosco materiam & formam veligenus es differentiam ex quibus species constat. At inter notitias constasas illa quae uniuersalior est, est magis confusa: ut animal, quam homo, & Corpus, quam ani mat,is c. Unde quia notitia partium, dupliciter dicitum aliqua notitia confusa ,sicut duplex est tot iam. Est unum: Dubtextu. totum actuale, idest quod actu ntinet in se partes, ut homo respectu materiae &formae et &species respecta generis & differentiae: ex quibus metaphylice compo nitur. Et hoc dicit ut simpliciter totum. Aliud est totum Potent lateremictu partium, quas tantum continet ire potentia: ut genus dicitur totum respectu specierum et quas nonactu sed potentia continet et Et hoc non diciturtotam simpliciter, sed se cundam quid et quemadmodum dixit Porphirius in capitul. de differentia quo avniuersale totum quoddam, idest quodammodo totum est: quod antiqui appellabant totum in modo G Caietatius in prologo de ente&essentia hac ratione distinguit duas notitias confusas, ct duas distinctas, inconta sum speciei, quae opponitur distincted:s mitionis, quae a opellat co fusam totius diffini bilis,&confusam genet- iris respectu specierum quam appellat confusam toti uvdiuisibilis. Super quam distinctionem longam costruit disputationem. At vero quan uis hoc verum sit,peripi cacior tamen erit forte sermo sine tot distinctionibus. Satis enim est dicere quod inter confusas illa quae est magis uni aersalis,est Ragis confusa. Ut confusa notitia dicatur dupliciter , aut quia io adaequale &tanquam genus signincat species, ut animal signincat hominem aequum: cui opponitur distinctae sic dicta, quia adaequa te significat, ut ly homo, adaequale significat homine'&ly,equus, e quam:& alio modo dicatur consula, quia est nomen speciei confuta significans partes di nitim nisetcui opponitur distincta notitia diffinitionis, Ieaq,, bomo, respectu suae diffinitionis est confusa:sed respectu generis animalis est distincta. Hoc duppolim iii
secunda conclusio huius atticuli. Cognitionet c ULa a totum est notius & prius notum suis partibus, eam iurae, quam nobis. O uod nobis totum sit notia , a metrit Aristotel. in primo exemplo Text. . nam videnti bus rem aliquam a longinquo prius icns 1 e se O totam quam Parte Et ratio est quia obiecta Imbas accid*ntia, quae per se primo conueniunEtoti PO to, Spercdsequensaecunda nostram natura totia ei ct et bis notius. QEod aute fit notius naturae,probarur: qvi id est uotius naturae quod est pricis intentia E natiara. -
Macara Primo intendit producere tot u qia a parret ' - a totum est prius notius naturae cogetitio et, ut M
14쪽
expressi consirmat Aristot. E. PM.tetxt. I s .ct inmfra voi ait quod iacui arta sex primo cognoscit finemquetm inten ait puta domum , ct deinde inquirit media quM Orclinat in ipsum,ira facit natura . Unde sicut in Iris quae intellectu operantur finis est prius cognitus co
. Iussione confusa, ita ' secund am suam naturam istum
s. Coctui. c t prius notum quam partes. N Tertia conclusio. C gnitione distincta partes sunt notioris toto. tam nobis Quam naturae Probatur quia cogaicio distincta totius, ut paulo ante dicebamus, est cognitio qua cognoscimus totum relatuendo illud in sua5 partes: ergo 'nit ociis incla totius dependet ex cognitionet patrii, ' Et de hac notitia distincta intelligendus est Commentator quando dicit principia esset notiora nat Irae , quam componium. Sed in hoc videturdefecisse: nempe s, dixerit eadem principia cisse nobis minus nota et clam protecto sicut cognitione confusa totum est prius notumae naturae & nobis, ita cognitionet distincta principia
stant prius re magis nota nobis atq; naturae. Licet enim cognitione cofusa a toto procedamus ad partes, tamen in cognitione distincta ex cognitionet partium reuertimur ad cognitionem totius. Quare de ordine Coranoscendi totum&partes, nulla est differentia inter nos &
.'U' curam. THinc sequitur prima propositio Aristote-
. nota lis,quae est pratinissa primae conclusionis. Scientia tomias dependet ex cognitionibus principiorum, causa-Tum & eIementorum Probatur,nam scientia est distincta rei cognitio et sed distincta cognitio totius dependet ex Qilitinctis cognitionibus principiorum & causarum Ergo. Hanc conclusionem tanquam communem aut mi conceptionem probauit Aristote L r. poste. text. s. ex com uni consensu omnium tam vere scientium quam eorum qui aliquid scire se putant et omnes enim
consentiunt, quod tunc aliqua res scitur,cum causae cognoscuntur. Et ratio colligitur ex illo. 2. Incta. q. quod
Tei veritas, quae est obiectum intellectus, sumitur secundum ei Te ipsius rei: Squia esse rei non est aliud quam quod habet ex suis caulis, fit ut cognitio scientificaret ex Cognitione principiorum eius proficiscatur. 8 Ex his tandem colligitur primus ordo tradendi doctrinam alicuius rei expressus in prima conclusione principali Aristo.vt.Labcius principus sumatur exordium.
principale distinguitur antecedens videlicti quod principia rei sint notiora naturae. Si enim intolligatur de cognitione distincta, conceditur et sed negatur tunc quod isto modo sint uobis minus nota. N oc Arist oleI. nec Commentat.nec experientia docet , nisi v totum est nobis notius cognitione consula et qua etiam secundum naturam est notius,utprobatum est . Et quia ordo eractandi de re e secund um cognitiones distinctas,incipiendum est a principij s. Neq; huic rePugnat. r. Concla in qua solum haberetur quod in ordine cognitionuincipiamus a cofusioribus S magis uniuersiilibus: quo ut videbimus articulo sequenti, sunt nobis notiora, &
confir. et Ad confirmationem facilis est per ea quae dicta sunt
solutio. Concedimus namque rationem incipiendi a Principijs csse quia natura ici de incipitoperar i et & quario sabsumitur quod ordo cognitionis est contrarius
operationi distinguitur et ordo naque cognitionis consul e contrarius est ordiui compositionis et nam artifex Prius co se re abstractive cognoicu aosnu, cuius idetasOTmat in mente, quam tamen domum ultimo in re favit; verumtamen ordo cognitionii distincte sequitur
Quaestio secunda de Ordi .c Og.
tur ordinem compositionim. Prius namquet dist dicte re intuitiue artifex cognoscit lapides, quIT manta tenet ad conficiendam parietem , qtiam pulatem ipsum , α Prius parietem intuitiue quam totam domum . Et ita in naturalibus cognitione distincta principia sunt Leesidum naturam prius S magis cognoscibiIta quam rotuisT Ad secundum principale illic responsum est quod
cognitio causarum & principiorum per accidens, qum multiplicatur ratione materiae aut indiuiduorum sucsunt Parim Continui, aut paretntes omnes a quibus homo descendito non est necessaria ad cognitionem retant ea dim ratione nec requiritur cognitio omni iam accidentium communium, sed satis est cognoscere Potentiam passivam recipiendi illa. Nequet requiritur cognitio omnium effectuum: sed satis est cognoscere potentia activam. Ad aliud vero de praedicatis quid di- Atiuis, in primis negatur quod de homine sint dici bl- 1ia infinita quidditativa praedicata quod in praedicabitio as quaestione de specie satis ut credo m6strauimus no .n de homine sunt plura praedicata essentialia, quam usque ad generalissimum substantiae, vel usque ad ensis Ec quamuis animal. (v. g. forsan diuidatur in alia genetra subalterna,vt in canem & pecus, quae sub se habet
alias species non tamen inde sequitur quod intcir quam,scunque duas species sit dabilis conceptas medius, qui constituat nouam speciem, imo in hoc AristoteL 1 o.maria. textu. 8. comparat species numeris, quod quamuis quinarius in infinitum excedat quaternariam, ad hunc
sensum , quod nunquam perfectio quaternarii potest attingere ad perfectionem quinarij , nihilominus in tete
quaternarium re quinarium non est dabilis medius numerus: ita in specio bus Iicet ad hunc sensum in infinitum distent, ut nulla possit attingere perfectionem alterius nihilominus possunt esse duae ita immediatae, veinter illas non possit esset medium praedicatum essent lale. Quocirca. 8. meta. text. 1 o. ali quod resolutio definitionis non procedit in infinitum . Et eadem rationcinec sunt infinitae passiones essentiales alicuius speciei. V Unde negatur creaturam non posse comprehendi ab Creatura alia creatura. Quinimo profecto non dubito quinan- est compret gelias naturaliter possit compreRendere totam quid di hensibilis.
talem cuiuscunque in serioris creaturae. Nam comprehendere aliquam rem nihil aliud est , quam illam cognoscere quantum illa secundum naturam suam est cognoscibilis, ut 6 cognoscibile dicat potentiam passiuam
in res ipsa:& cum omnis creatura sit finitae persecti nis& entitatis,haoet finitum cognoscibilitatis passivae: Set ideo nihil repugnat quominus a potentia finita comprehendatur. CDixerim sui cognoscibile dicat poten- ti-m passiuam eo quod Ochamin. q. quaestione. 1 3. quem fere iuniores imitantur, opinatur nihil comproeliendi, nisi cognoscatur summa notitia qua cognosci potest: det quia quaecunque creatura potest adeo cognosci infinita notitia, inseri nullam cretaturam esset comprehensibilem,nec a summo angelo. quippe qui non potest creaturam cognoscere summa noritia qua creatura
est cognoscibilis Attamen isti profecto tam incomprehensibilem sata
ciunt creaturam, quam Deum: cum tamen Hiere. cap
si. de Deo specialiter dicat quod est magnus consiliore incomprehensibilis cogitatu. Elpraeterea qui cream turam dicit esse incomprehensibilem ni fici Deo, praemeterquam quod male loquitur in fides, non rhspicit nataram comprehensionis, quae est ut tantum Cragnoscatur
quarum cst passive secundum sua natura cognoscibilis, nTu quantua1 est cognoscibilis diali vel tali cogno-- scenic
15쪽
serent Iuantumcunq; enim Deus infinita notitia cognoscat creaturam se non vetat quomi Ius ange et S cog-- .noscens sormicam quantam ipsa est cognosei vidi nimpliciter comprehch, at illam . sicuti qui paruam habet m anu tu simpliciter comprehendit lapillum partium, non obstante v Qui maiorem haberet manum, melias, comprehenderet. Et ideo Deus a se solo est cci prehensibilis: qui1ncuti passive est infinitet cognoscibilis,lta casnfinite cognoscit tuos: utrumq; .n. habet ratione n finitae essentie. Vnde Aristo. infra text. 3 s. ait infinimeo D infinitum, non est cognosciuile. i. comprehensibi is
Ie insinuans id quod est finitum possie quidem a nobis comprehendi. 'I Dixerim tamen Q angelus aec. quia' sorsan homo pro isto statu nullam creaturam cpgnoscit quantum est cognoscibilis et quia. v. g. non cogUO- scimus omnia genera subalterna usque ad immediata
senera specieruta, neq; in substanti js neque in accidentibus ratque adeo nec ultimas differentias , neq; omae Sproprias passiones. Cuius causa est materialitas corporis cui submergitur anima. Det anima leparata alia Scletlabum erit ratio quae non est loci praesentis .i Hoc tamen non
mana. obstant et non est philosophis adeo angustet Ioquendum
de scientia, quo minus concedatiar veram de Propriam scie nitam physicam nobrsectio possibilem. Satis enim
est quod habeamus rerum scientias humano modo. gruminadmodundi in operabiti US ait Aristotel. 1. ethi homines esse be os non ut deum vel angelos: sed ut homines, Ad quod statis est cognosceret II turam maletriae & formae causam agentem,& fi nalem in naturalibus atque adeo scire natura passionum quas in robus
expetimur. Ita nanque & Aristi . piato sopiti loquuntiir: &subinde nobis loquendam est. O Neoue opus est ad cognoscendum naturam hominis cognollere finem eius supra naturalem, neque Deum quanturi ad ea quae naturaliter Pori sunt cognoscibilia, sed satis est cognoscere Deum & prbes celastes uatenus sunt horum cauta intariorum: quoemadmodum harc Aristot nouit. 's Ad confirmationem negatur Pea
quae cognoscuntur scient ijs mathematicas non sitit vet- Testita. Etenim cum Geometria. v. gyrac et de trian-
r guIo quatenus abstrghitur amateria & per Conseques fine efficietei satis sciturixianguli inquam uest abst cactus , ii sciantur eius passiones quai GComet
Aetleu. . Secundus articulus est de secun
do ordine &conclusione Aristotc. Vbi hoc primo no
tandam ex tam uniuersalequam si ago Iare dupliciterunt. & fin- accipitur apud Aristote: Enim ut eo. I Pota text. s.ahi
AR. duplici pit singulare. simpliciter pro indiuisiis, quae sunt sen- ech lo uincibi ecta, Suniuersale opposito m do pro eo quod hi rastritur per oparatione intellectus a iinsular1bus:
vx species compretandat & genera . Mic vero accipit singulare agro speciebus specidissimiae, quae dicuntur stragus iatntes phiecta scientiarum,pro Prerea quod iuid ': Ex matar scientia : quippe canon viscendant agi indiuidua,vti capi. de specie ex Platone refert Porphi. in m viria misceta Diescendum. Et uniuersale acci mystur Pro genere quod ita potentia &coota se continet sub se Deci 5- Et respeciaue infri as genus iuba cernu,
vicatur e etiam Sciare res Eeta superioris.
espltdsensu lingularia obij cluntur sensui, ct indesper ah stractionem intellectus cogUOscit uniuersalia. Non est hic locus disputandi, an intellectus cognoscat prius singularia quam uniuersalia , an vero prius co gnoscat uniuersale , & postea per reflexionem ad phantasma cognoscat singulare .sEst nanque opinio Duran. r. sen.dist. 3. q. T. & Gregorij lib. I. dist. 3. q. s. arti c. r. de fere recentiorum, P quemadmodum sensus ita intellevus prius cognoscit singularia,& deinde abstrahit uniuersalia. Alia est opinio contraria S Thom. Vniuersa, I. p. q. 8s. &. 8 s. alibi frequentissime et v videlicet prius cog. prius intellectus cognoscit unita sale,& deinde per re ab intelle
flexionem ad pilantasma singulare. Quae absque da- ctu.bio videtur esse expressa sententia Ari. 1. de anima texisso. ubi ait s sensus est singularium, scientia uniuersa- ium:sed expressius in . 3 .rext. IO.&. II ubi ale P inteIiectus est uniuersalium , sensus vero singularium,&. sis meta. te t. t s. Vbi VRpresse ait uniuer alia esse priora cognitione secundum intellectum , singularia vero le-cundum sensum. Et ratio naturalis est, quia cum intellectus sit potentia passicia immaterialis, non potest pati nisi ab obiecto itidem immateriali. Q aocirca phantasma, quoci est materiaiet, non potest immediate mouet re intellectum,nisi negotio intellectus agetis abstrahantur species immateriale S(oc perconsequens uniuersales q- receptae in intellectu possibili ipsam immutatent ad cognoscendit. Atqui re verasi intellectus agens
quem expresse ponit Aristo, 3 . de anima.tex. II. admiL- ritur, aethoc potissimum officium a Ratura datus est, ivt faciat obiectam intelligibile Vnde Darare inde D- λββ
sumpsit ansam suae opinionis P negauit intellectum agentem. Argubeii,m. Obiectam ct ratio obiecti debet Praecedere actum potentiae: ergo obiectum intellectus praecedit accum intellectionis et sedat ulla res praece die actum intellectus,nisi res singularis, quia quicquid est in rebus est singulare et ergo lingulare primo intelligitur Cui nos,concedetes obiectum praecedere actum potetiae respondemus P quavis nulla sit res nisi singulatis in essendo tamen ante intellectionem praecedit species intelligibilis producta per intellectum agentem, quae est uniuersalis In representando: quia in illa relucet ratio fot mali sobiecti. Ob idque cum dicitur intellectus abst rahere uniuersale a singularibus non est intelligeridum de intellecta possibili,qus videlicet primum intelliget fingulare,ut inde abstrahat uniuersale et sed deintellectu agente quiabstrahit species uniuersiales representantes rationem obiecti abstractam a singularibus. Et de intellectu agente inteIligitur verbiam Com. 1 .det Anima commem8. Intellectus est qui agit uniuersalitarem in rebus. Qua de causa non requiritur sensus ages: nam cum sensus sit potentia passiua naturalis, immet
diate patitur ab obiecto materiali. QEo fit ut cam species quae recipitur in intellectu sit uniuersiaiS,primo ret Presentet uniuersale, &per determinationetm a Phantasmate singul)ri, representet singulare. Non Lamen Tequiritur processus semper temporis percepti itis: nam cum a phantasmate singulari producuntur species uniuersalis, sine mora determinatur species ad representandum hoc singularet quod est repretientare uam gulare per renexionem intellectus ad phantasma.
Et ideo quam primam videmus singularet intelle rusill ad intelligit. At proprias Iocus haec disputandi er cita. 3. de anima,loco eitato. Neque amplior facienda
est hic de hoc disputatio. Unum tamen hic Adnota re superest : sane quod no dicimus singulare magi, simplici er esse nobia cognoscibile nam umPlicicet
16쪽
Q restio secunda de orc coenit.
do, quod est magis cognostile secundam intellecta: est magis cognoscibile. Tametsi ad sensum sit ma ori
cognosdabile ungultare. Ex his tande soIutum restat ter
tium argumentu incipaler cum dictum est aliter Io- quae Ar.1n. 1 .post.& hic aliter de singuIari & uniuersiali.
si iis sues Accipiendo singulare & uniuersa
restici. Sco te xeCri adin modo,ut sit comparatio inter ipsa uniuerius, drias periora ct inferiora etsi opinio Scot. I. sent.di-lim. 3. v bi,inter alias,ponit duas proDositionetsciuae ad praesens attinent negotium. 's Prima est. Coeni- Tione contusa prius cognostitur species specialissima, quam supenora genera. Quo fit ut conceptus entis fiat vicimus va a genetrationis. Quam probat tribus rationidus. Primo uniuersale cognoscitur per abstractionem a singularibus,ergo illud uniuersale prius mouet P est Perfectrus,' cuius singulare vehementius mouet sed pecies specialissima inter uniuersalia est perfectior, cum actu centineat superiora genetra, ergo Prius mouet.Et quod singulare, hic homo, reius moueat quam hoc animal probat quia est propinquius lentat, cum magis accedat ad singulare determinatum. Secundo quia Metaphysica,ut ait Avicena. I . MCra. cIP. 3 .cstvltima in ordine doctrinae, ergo substanti uti eius quod est ens,postremo concipitur ab intellictu, quam obiecta aliarum scientiarum quae fiunt minus uniuersialia. Tertia quia si ad uniuersalioribus inciperet intellectus,primus coceptus que de rebus formaret esset ens, Dde Lunc te queretur u oporteret consumeret multum tempus antequam conciperetur conceptus speciei
specialissimae: quod est contra et et Perientiam. Secuda eius conclusio est. Cognitione distincta primus Conceptus cst entis,&deinde,descenditur usque ad ultimam speciem. Probatur: quia cognitio distincta speciei dependet ex distinctis cognitionibus partium de-nnitionis: quare non potest distinctet cognosci homo: quin prius dist incte cognoscatur animal neq et anima quin prius distincte cognoscatur corpus et S ita ascendendo: ergo prius distincte debet cognosci ens Isubstantia , , Luditantia quam corpus S C. R Et pol
fumus adiuuare opiniorem Scoti: quia ita nos moi trauimus de toto Phynco Seiuspartibus,nepe quod prius confuse cognoscitur totum quam partes, sed distinere Prius partes quam totum ridem enim prorsus ipse dicit de toto Metaphysico & partibus eius, scilicet quod confuse prius cognoscitur tota species, sed distincte. Prius cognoscuntur superiora genera quae stans partes
varius . s Teciei. N Nihilominus est quinta conclusio huius quaestionis, ct Iecuda huius articuli. Cognitione cofusa primo concipitur res ab intellectu conceptu intis, deinde Per Ortainem quanto conceptus est uniuersatior tanto est prior intellectui. In primis est expres sentetia Auicennae..s Meta.Cv. s. quam S.Thom in principio stati Vnde ente & essentia stimit pro functam etnto videlicet primum quod intellectus concipit de re est ens. Et bis notiora. Et manifeste id confirmatur in tertio exemplo Aristot. Intellectus enim in cognitione uniuersaliaco ordine procedit, quo sensas in cognitione sinaula-xium ed lentus procedit a coguitioni as uniuersalio-Tibias:nam paruuli incipientes coga Icere prius de rebus congnoscunt esse entia quaedam consulta, dein detesse homines , posteaeue patrem, Aut macrem non Co- emis aut ratio homi
scunt esse ens,mox permotum cognoscunt esse di-j I
eoinde per figuram esse hominem, postremo de facie
cognoscunt este Petrum: ergo ita intellectus procedit' Secundo arguitur ratione. Sudo. I par. q. 8s .artic 3.vbi eandem asserit consutionem . In omnibus his quae reducuntur de potentia in actum compertum est ea procedere ab imperfectioribus ad perfecitiora,vt embrio prius vivit vita plantae quam vita animalis. r. det Sene.animali. c. 3 .ct homo prius est infans,postea adoles cens/ tandem augetur in vimperfectum,ergo cum Inm.1Cctus per species rerum procedat de potentia ad Actiam, procedit ab imperfectioribus: sed co nitiones uniuersiaIes lunt minus perfectae, quia confuse magis attingui nataras reru:ergo intellectus ab uniuersalioribus procedri. Tcrtio probatur conclusio. Primu et omnium conceptuum,quos una quaelibci potentia format,est obiecti sui adaequati, ut primum quod sensius
viciet est coloretia per colorem videt aut vestem aut ardorem,& prim iam quod auditus audit est sonus, & personam audit campanam, aut tubam aut musica me sed obiectum adaequatum intellectus est ens, vi colligitur Ex Atast v Met. text. ra.&est com unis sententiaoimiisi
philosophorum (quam nec Scotus ipse negari ergo primum quod intellectus concipit est enS,& Der consequens quanto praedicata sunt uniuersaliora tanto sunt priora in intellectu . GItaque ut consonantia primae Concor tata secundae conclusionum huius articuli euidentius ap- clu pareat, colligimus si singularia in supponendo quae tamen sunt singularia vaga, Priora sani quam uniuere Ira in supponcndo: nam prius per sensum cognoscimus hunc hominem quam hominem:& hoc animal, quam animat:& hoc ens ova ens. Et hoc est quod voluit Aristo. r. pos . text. s . Sed tamen comparando uniuersialiora ad minus uniuersialia in significando, tam in intellecta quam in sensu praecedant notitiae magis uniuersales, ut prius insensu est hoc ens quam hoc animat: ct prius hoc animal,qua hic homo .Et eadem ratione in intellectu prius est ens quam animal ae animal quam homo. Ex quibus tandem colligitur secundus ordo doctrinae expressus in secunda coctatione principali Aristo videlicet; secundum naturar nostram ab univcrsalioribus debet in nobis incipere dotarina, cum innata sit nobis via a notioribus nobis procedere. i. ab his quae primo occurrat cognitioni nostrae, siue sentit insersiae intellecti aae:& confusia magis i. magis uniuersalia Primo occurrant ta sensui gintellectui. Iet hos ordines seruat hic: na secundum priorem,Prius tractat de materia ae forma, quam de enee mobili, secundum posteriorem prius in genere quaerit an sint aliqua principia rerum naturalium,& quot sunt: deinde in particulari an sint materia &forma Et Sporeionabiliter. I. Ethi. quia finis in operabilibus est sicut principium in speculabilibus, prius incipit tractaret de viti To sine, quam de vis- Tutidus: atque adeo Prias m genere, re deinde in particulari. ' Cum dictum iit ens esse primiam cognicum ad intellectu, non intelligimus ens sub hac vel illa cotiditione. i.ens sensibile aut ens materiale: sed co se accipiendo ens pro ut quicunque latinias accipit. Quod eit dicere,id quod est, ut dicac Vniam conceptum formalem indifferentem ad materialia ct immaterialia substamiam ct accidens, Deiam a creaturas vi. q. I. Specquuium capi. PraedicameHLorum expositum eit. Hi enim dicitur concePrus confusus entis quem pueri primo concipitanider bus, ct per consequens qiaem P -i motorm-2 in caletctus . GA ab scitur nic demum cc
17쪽
Monss.Cognitione disti' ' 'MRMId judius v. es animalis, aut entis, non comparamui nisi a Titiam ad tellecLus ab unxiaersali Do*β' a stitia notitiam, & ideo no aequitur P prius cognoscamus specte ebcb hb eis rix distincte cognoscamus ciem quam genus, quatenus confuse potentia con
Hec animal ouin distinctet cognoscamus cor-
animat: nec animal quin distincte cognoscamus coonus Itaq ue prius est totus ordo notitiarum contularuil superioribus ad inferiora: deinde via resolutionis resoluimus horninem in animal rationale,& anima 1 In
corpus & sensibile: & corpus in substantiain & corpo
cauta quoad usque supremum distincte cognoicamus,
non cognoscamas infimum. Ad. I .scor itu
tinet species. Si tamen ginus comparetur ad specie tacuam pars diffinitionis ad totum dis initum,iameit in toxt. iii expositione secuncti extinpli Aristot..i, prius notum est huc esse hominem confuse, Uaam distin cognoicatur esse animal rationalerper consequensi Quam cognoscatur animalesie genus nominis.Et in boas at similitudo cora nitionis contusae inter totum physicum & suas partes,& totum Metaphysicti in &suas par
tes.ERestat hic paruum dubiam In: inuatum enim est Ah, si et . conceptum entis Dosse haberi confusum aedistincti: est
Ad orimum i itur argumen' quod videtur esse salsum. Etenim ens(vt bene ait loco retex.
- m ---:- -- Mori ebrii sed citato Scotus est conceptus simpliciter simplex: quia non constat ex genere & differentia, sicuti homo & alia fenera subalterna,& ideo non potest est et conceptus coetusas cam non possit distingui in huiusmodi oartes .Ret Oondetur tamen quod vocamus conceptum colatam, illam conceptum formalem communitainum querinquisque latinus tarmat. s. quod est, ut paulo ante exponebamus. Et ille est primus quem intellectus format. Distinctus autem est quando cogno citur per suosm Idos intrinsecos i .id quod fit ens per se, qualis est substantia, vel in alio, alis est accidens:&sic de alijs distinctionibus. ' Ad quartum nostrum argumentum in AL Petprincipio quaestionis tactum respondet. S. Tho.opust.s 3. uniuersalia accipiuntur ureo modo in cautandorvi sunt Deus,' intelligentiae quae sunt causae univorsa Ies .Et de illis intclligit strist. 3 . Metta.c. et .P sunt cognitudifficillimaeo quo stant a sensibus remotissimaratra sunt uniuersalia in praedicando ut genera,&species aede illis,li loquamur de cognitione consata & simplici magis uniuersalia sunt prius nota: sed distincta cognitione proprietates magis uniuersalium Iuni nobis mi- Uus nota quia cognoscisur per relolutioncm particalarium in sua genera uniuersalia, ut modo dicebamus respondendo secundae rationi Scoti. Ad confirmatio Adram snem ista est solutio quani dedimus ad primum scotiis
Concedimus nanque se quanto uniuersaliora sunt,ta eo sunt nobis prius nota cognitione contusa: nam qua uis species uniuersales abstrahantur a tangularibus nihilominus non producunt conceptum perfectum spe-TES qctam uniuersiaies. Et hac de caula Metaplislicavit, C* P i*h qnam re mi etiam postrema sciantiarum. I Ad tertium argumenta argumen um procedis . notitus singularibu abstrahere otitiasvniuersales etcuius contrarium nos supra monstrauImus concLI MICouarta. Ad quintum denique argumentum respones Assis detur in orimis quod Aristo non ponit regu am generalem P omniaque sent nobis nota sint ignot1ora naturae x e conuerso sed negallu e, et, non omnia quetiant uobis nota sunt notiora naturae nec ccouerso, qui altar aliquid esse notius naturae, &nobis minus et ictis uori praesertim verum habeti in substant f separatis a ma terra quaecum sint spuitualas,sunt strapte narura magis notae:sed tame nobis qui per sensum cognoscima diis sunt minus notae.Et fecundo habet verum de principii S& eausis occultissimis nobis.De quibus omnIDISart.
est in prima conclusione huius articuli non subinde sequitur quod species uniuersalis prius moueat ad con ceptu speciei specialissimae. Imo curit agens naturalet, ct intellectus pro isto statu fit immersus materiae,no stactim mouet ad perfectissima conceptum quem producere potest: sed procodit ab imperfectioribus, qua essant conceptus magis uniuetr ies In angelo aute,ubi non cst species sampta a maletrialibus, non prius produceretv nucoceptum quam alium. Necta Lan in anima
Adiecundu separata. Ad secundum rei pondetur quod Metaph virca non est postrema scientiarum,eo quod eris, quod esteias subiectam,vltimo cognoscatur cognitione conscita sed quia tractat de ente:ut est commune ad res realiter separatas a materia: quales sunt intelligentiae, quae quidem tanta nostro sensu remotissimae, ct ideo stant intellectu difficillimae. Quam quidem rationem ex-yrcta dat Aristo. 1 .Meta. c. a. Obidque nihil obstat obiecta aliarum scietiarum facilius cognosci a nobis qua obiectum Metaphysicae : quia cognitio verbi gratia,
Mathematicarum aut moralium scientiarum, no depedet ex tali cognitione entis.' Secundo potiumus dicere q, quanuis cognitione co- sata prius cognoscantur uniuersalia tanten aet cogno
Ad tertii.. insuperiora genera, v t modo dicebamus vique ad ens quia Particularcs causae ct passiones sunt nobis notiores quam uniuersales. Et hac de causa Metaphysicaee
concipit inteIIectus non tamen requiritur semper QCcessio temporis perceptibilis ad formandum concut speciei, sed solum, aut quando defectu aetatis in puero, aut quando propter longam distantiam loci, no repraesematur obiectum perfecte. At quado ego ita debita det stantia videto hominem , sine mora temporis cogno&c vite ens,&esse animal,& esse hominum.Item si aduer o d esse hominem prius formo iudicia P est nomo, qua v od estanimal, aut ens: nam cum illa spretes omnes Tationes uniuersale, rcpraesentCt, sequiter ut qua Q cst debite apolleata , posset quecunque et raceptum Him Um Producere. Quin etiamut respouaetbamus Dura.i1 irare lectas adueetat ad Petruim 1ius itadicabit este Petrum,quam esse ininem. Ad nostriam arguu erum quod ita im S in gratiam Seoti,respondetur quod latet lubrias fa- acia nam cum comparamus corripbFii cum adluas parica, comParamus rem ad rem et re ideo eum totum priuiob Ciaxiar intellectui claram parteS,
toto physico& partibus eius Lian dix1mas eandiam C .se ordinem in nobis &natura . At vero de uniuertinet via in praedicando dc particularibus, de quiuuS a a--- cum totum praui OPisc aviar intellectui quam partes, eo an praecianeto pax i, M ori reto-gnos rur Priu- - - Q mP a. Sed cum compara- tum istinatum est,respondetur E Man
18쪽
celat ab Vmuerinlioribus in pro et Tiouet rerum, rid incet loquNUT Pii Hr magis nora TZ2ur, cognitione confutarimo oppomum sequitur u secanda conclusione molirarum euro uia natura sicu t primo intendit totu physiciam quam partes,ita primo intendit speciem euam henus: no enim facit animal aut fabstautiam aut corpus HI, intendens facere aliqua cerect eciem Et ideo coenicione confula uniuersialia sunt Nobis notiora 's ecies TCTo iunt magis notae natura cognitione autem distincta uniuersaliores causetan et magiSnotgNature. Quod si quis contra solutionem arguat Q, inde te queretur singulana i Adiuidua esse magis uota naeare Q aam species quia cum Odicies non sine realiter Ieparata, ut dicebat lato,natura nec intondit nec producit speciem nisi invicti uiduo actiones enim & generationes sunt circa singularia,ut habetur. I. mctia. C. 1 φ ResPondetur P natu
Ta Perse non intendit nisi perpetuare speciem, quippe cuius intelio semper est ad perpetuum:sed quaa indiuitati R. materialia sunt corruptibilia, inrenssit de per accidens producere singularia ad conseruanda speciem: ob id q: primo intendit specie qua singulare. Unde in Der- Pettais, ut in coelis & supra celestibus In singulis species ius no producit nisi singiala indiuidua, Vnum lasse, una . eda. issi di uod tam era mi est Praesentis loci disputare. I Ad prima cotasnationem iam responsum est v nihil
vetat idem esse notius naturae re nobis: ae ideoutroque modo color est magis notus quam species sensibilis: naturae quidem, quia est causa, nobis vero, quia est sensibilis. Non tamen intelligo colorem esse notiorem nobis tali quivriunt: eo P per cognitione coloris veniamus in cognitionem speciei:nam speciem no sentimus: sed per coniecturam arguimus aliquam esse speciem in medio per quam cognoscimus colorem distante. Ei Quod si quis arguat speciem esse magis notam naturae eo Pest spiritualior, negatur consequentia: Quia Caeretra norifianr paria. Sunt enim minoris Entitatis cc perfectionis quam color, cum in esse & conseruari dipendeant a cocosi. Jore. ' Adsecudam demu conrmatione eodem odora detur: nepe P in mathematicis eade sunt notiora natura es nobis nam prima cie simplicissima elemeta, &simpliciores conclusiones qm sunt cauta pysteriora, cticleo sunt secunda natara notiores sunt etia notiora nobis: eo P prima elemeta statim propo; ita cognoscimus, Te, a quolibet Puncto,in quodlibet puncta lineam ducere, luper quodlibet punctu circulam describere Ethqc. det secunda quaestione, quae est circa prologum Aristo.' Sequitur in textu cap ut fecundum & terTium.
S Te Nin Vij. Habet autem dubitationem. &c.
Quaestio tertia. V TRVM O M NE TOTUM
sit suae partes simul sumptae.
tentionem huius libri nobis imitari liceret, ea nempe futura eret, quae est de numero principiorum reti naturalis Uerum qia2- ita cer impugnandos vereres 1a nullas profert Aristot.sententias disputatione dignZs,propriamq; sentetu iam denumero principiorum adrextum v et sexagesimum septimu prorogat, necessiarium est ordinem lite rein quaretionibus obseruare Neq; nobis in animo est circa singula verba Ari to quaestiones momere: sed Cas rarixum modo quas excusareno possum S ur quaestio quae Wil; locu propria expectet: ne si omnia locis in omni
ba; dcxrrirnus opas in lannitum abeZt. Mouent hic nonnulli primo qumsci Duem circa Lex. veruta con a negates princi a s physico disputandum. Quam nos
tamen ceu facilem super i X. 2. Eraminavim I S. Setcudo circa texi I 3 .disputari posiet, Trum ens analogice dein stantia dicatur de accidente. Hanc tamen et uestionem circa quartum. nos cap tPTcedicamento rum abu-
de ussimus. Wrti hic disputanesi me in fauo Titi unum
rem Melissi hancesse veram rani DNniarn est ens Sed nhaec sophis ata sunt dialectica. Est enim illa simplieta F
cns ae nihil aliud qua unum estens. Et iram gratia Diu -XAiliaris equia no plura qua unum es rex Nisi forte Icens absoluatura numero, ut supponar etiam collective pro pluribus. In quo sensu conceditur S MHisio, dicen-
Te omnia entiano ei te plura, quam unum ens:& I nobiscum Arist negatur. QVarto circa re r. I s ubi ait Arist. et statia & quantum sunt duo,mouetur hic qu tior virum quantitas distinguatur a re quata.Det qua tamelaetetnos etram tractauimus in praeciicamentiS, Caoit. dequentitatera qua proindetabstinendum nobis hic duximias. OErgo circa te T. 1 jubi Aristia reuocare in dubio vitae tur an totum re pars sani unu m,quaeritur: Vtru rotum sit suae partes simul suinptae Et arguitur sparte negativa aut horitate ibidem Arist ubivideria rargueret. si partes essent idem toti,cissent Sinter se ide: quod est impossibile. Ei. s .m et tex. I p. ait quod sex no sunt bis Tria&.I.met. circa in .rex Go. ait Protandest suae Partes. Syllaba enim inquit no est elemeta,puta licere, quibus constat. vi. ba.non est. ba. nam illi terq(inquit loco ab inuicem separentur,manet literet,&ciamen nota manetnt syllabe . Quod itidem repetit lib. 8.tevt. I s. dicens totum no est partita coaceruatio, sicut acervus:sedesh Ii quid praeter partes. El. .hui S te T. 2 3 .ait. P Partes sunt in toto,&vicissim totu est in partibias: quae Iocutiones transitive no essent Vcrat, nisi totum a luis partious distingueretur ' Et confir.praetercta authoritatibus S.Th qui idem sedi enter sentire videtur. Natertio senten dist. E. magister citans Hietronymum in expositione catholicendet dicontem Phumanitas ex anima continetur & corpore,inquit, nomine humanitatis animam ct corpus intelligi In cuius literae expositione S Th. ait, n5 esse latelligendum immanitatem animam& corpus, quasi proprie dici possit, humandi s est anima & corpus:set E sicut in toto intelligutur partes, ut in domo paries &tectum:quae tamen de toto non praedicantur. Haec ille .Et q. 1 .eiusdem distinctionis art. iij. QPe id repetit.Etenim quaestiuncula. t ait quod in Christo fuit corpus & anima,& v Ireri' forma totius resultas
ex Coniunctione utriusque: quae humanitas dicitur. Erquaestiuncula iij in solutione ad rertium exponetus Vetrba iam dicta magistri. L. nomine humanae natarae Cocpias ct anima intelligitur, ait in telligendum Esset materialiter:non P totum proprie loquundo siet suae partes, sed aliquid ex partibus constitutum. Mutra Apud San. Tho. his similia reperiuntur. 8 Secundo principaliter arguitur Esse prius es h in toto Quam in partibus na esiet
est luppositorum quorum proprie est subiistere, repartes saltinentur in toto cui S esle participant,ut et huius modo citabamus (Praeterqua anima rationalis, quecu in esse nodepedeat a corpore sed producitur Peccretatione prius natura habet esse quam illud deriar cor P TLVr i .F. q. 5.ATt I .ad. s. docet S. Tho et gor et tum distinguitur a suis partibus: nam alias non viam rquom do es etprius sit iretoto quam in partibus. C. -
19쪽
confirmatur. Accidentiarit in I de generatione habet videri subiectantur in toto composito, re non immeetiate in partibus:quia illi insunt subiccto, de quo praedi cantur,& manifestum est non praedicari de materia aeforma: sed de roto composito,& propterea individuum completum praedicaminii substatiae dicitur prima iubstantia quia primo substat omnibus accidentibus: Quae est ret ceptistima doctrina . S. Tho, I - Part. q. T s. artic. c.
re aliis frequester locis:sed no potest bene intelligi quomodo accidentia siubiectentur in toto & no in partibus niti totum distinguatur a suis partibus ergo. Iertio Principat ter arguit Scotus in , 3. disti. E. quaei . r. Vbi Expresse tenet totum distingui a suis partibus etiam cstu lactis Si totum compositum ex materia & forma nota
distingueretur il suis partibus, equeretur edi nulla esiciet distet retia inter totum, quod est per se unums ut homo &aceruum qui est folum utium per aggregarione: qua
tamen ponit Aristoteles. I meta textu . SO.&. g. leviu-x s. Quod autem requatur patetmam tuet sicut aceruus
est multi lapides limul,ita cc homo est talae partes. Ercon firmatur primo. Terminus petr se generationi seste
genetrationet te R. 1 o ubi habetur P genetrat 1o est mutatio huius totius in hoc totum. V re et licet materia & forma hominis sint perpetuae, homo cuias actio attingit non adesse animae,sed ad unione ipsius cumateria veret
OenErat homine:ergo totu distinguitur a sals partibus Et confirmatur: quia alias (inquio si totum no distin gueretur a sitis partibus,sequereturonori daretur aliquid per se causatu ab istis partibus .f.materiare forma Istae enim partes on uniuntur aliquid causant,& no feti PDS: ergo totam,quod proinde distinguitur ab illis. Et Praeterea nec garetur aliquod per se subiectu passionu-Ril bilitas enim per se conuenit,non materiae nec for-m sed toti homini. G Quarto principaliter arguitur. Seo uitur bene.Totum corrumpitur:&partes non Tumpuntur ergo totum distinguitur il suis partio' vel si totum est suae partes: partes etiam corrumpuntur. Et pariter arguitur.Torum generatur:& partes non genetrantur: ergo totam est aliud quam partes. Argumetum fit manifestum in Cisisto, qui in triduo reliquit humanitatem,postquam suri ve Tet mortuus: & tamen neutra partem dimisit,ut docet secundum fidem Damascenus ib. 3 . cap. et s. Et postea in resurrectionetiteruin sarius est homo petr iteratam unionem illarum partium.In illo ergo patet quomodo num amias fetit prius corrupta sine corruptione partium.& postea resumpta sine genetratione partium:& per consequens videtur esse a partibus distincta. Et confirmatur ut arguunt Dialectici Si totum non distingueretur a suis partibus, sequereturghomo per corruptionem adhuc maneret. Detur enimo nunc homo moriatur gratia disputationis pervit a siti esse:tune sequitur bene. Iste partes erunt: de lite partes sunt Petrus,ergoPetrtas erit Item sequitur ei e Pomsibile sit pranaturaliter P Petrus , Andreas erunt Paulus & Ioannesmempe si ex partibus illorum transpositi e fiat modo isti Nam sequitur bene. Istae quatuor part-s sunt Petrusae Andrea S:&eaedet sunt Ioannes & Paci Ius-eroo Petrus &Andreas sunt Ioannes re Paulus. Et ita inserunt B Videntes sunt caeci: si duo priores videat, ct alteri lint caeci .NIrem sequitur quod uuo A ciuo finertia &duo &duo sint viginti. Nam duae quartae & aliae .i ' riuattae unius rotius sunt tres Tertiae, re vigino JI- V-Gauitur quod partes e SentiaIcs Petri sint bt ramam materia reformatant Petrus, ct
falsum nain partes integrales sunt quae loco A situ di stant,carres vero essentiale S: Quae a se inuicim non distant. Item sequitur quod materiae ct formae sint eiusdeSeciei. Nam materiae Petri S Pauli & eorum foemae sunt Petrus & Paulus,' Petrus,& Paulus sunt eiusdem speciei, ergo materiae ct fornax sant eiusdem speeiei. Multa alia id genus sophismata pullulant,si cocedatur totum esse suas partes. S In contrarium Tamen eu i stoteles in hoc tex. II.& tex. et I .ubi saepe repetit quod si sit aliquod continuum, illud est multa, puta unum in actu &multa in potentia. Quod verum aliter esse nequit quEm si totum sit suae partes.
Totum quinque modis , qui ad To.Ati
rem portinent dicitur.Est enim totum uniuersale,pote modi j. ri. Ite,essentiale,integrale,&totum per accides. Totum univcrsale est genus respectu Harum specierum , quae fiant v elut eius partes se biecitu ae.v t ca. de ipecie inquit Porphyrius,& pariter species respectu indiuiduorum, de quo in quaestione. 3 .super prologum Porphy. diximus uniuersale a suis particularibus sola ratione differre.Totum potentiale est iubiectum rei pectu suaru potentiaram, ut anima remectu intellectus Se voluntatis,
de quibus in praedicabilibus cap. de proprio disputarianus an realiter distinguantur afabiecto Totum essen-ciale est duplex, aut metaphysicum, aut Phy ficum. Met-taphysicum est totum diffinitum respectu generis Adigferentiae,quae quidem sola etiam ratione differ ut d di finito. Ut enim ca. de genere dictum est, animal pariterre rationale sola ratione differunt ab homine, post qaa utroque formal itetr praedicatur de illo. Sed totum physicum est idem diffinitum copositum ex materia & for ma.Et de hoc primo est praesens quaestio,virum videlicet materia & forma simul sumptae sint totus lapis aurrotus homo Tota integrale etiam est duplex. s. homogeneum quod constat ex partibus quidditatiuis ei de rationis, ut aqua, lignu & similia:& totum eterogenea quod constat ex partib us diuersarum ration um,ut animal quod constat ex ossibus,netruis,& carne:& pariter ex diuersis membris De quibusetiam totis intelligitur quaestio. Accipitur praeterea totum pro eo quod n5 est totum simpliciter, sed per accides:Vt numerus, ACCTuus domus,&similia. Intelligitur ergo quaestio virum totum essentiale physicu & totum integrale homogenea vel &ererogene , &totum per accides,sersirae parietἀ simul sumptae De quo plures sunt opiniones: sed tamet indignum censeo in re tam lucida Lot enarraret hominu Placita.' Scotus loco citato de aceruo ( ct hors in idem
antelligit de omni toto per accidens tenet quod no di Scotui stinguitur a suis partibus, videlicet cumulus Ivid1 est lapides simul suinpti,Sed de toto physico S integrali expresse tetner se distinguitur. Quod probat tereio regumento supra facto cum suis conlirmationibus. Cui Capreo. in. s. dist. et &alij nonnulli Thontisteriori Consentiunt, credentes eandem esse opinionem. S.This Propter eius verba quae in primo argumeEO citatam , alij tener medio modo, tota eterogenea distingui-xur a suis partibus, homogeneum vero non. Sed valeag iam opinionibus suis .Existimo tamen rem esse facili Tem qua quae toga indigeat disputatione Credo quidet neque Aristotelenoque S. Tho unquam id suspicaetos fatile.Et quan uis id alicubi insinuare viderentur, me
do mihi non persuasissent: adco res mihi manifera Vim reddista decar. 8 Respondetur ergo ad quaestionem duabus i cocleisionibus. Prima uniuerialis. Omnet totam siue ei sentialet
20쪽
sentiale ph si cum,si uerntegrale homogeneum siue totista per accidens,est fuae partes siunul sumpte. Et ut a-Ibs alias authoritates obi etiams, abundein primis locus citatus Aristotelis in hoc textu conclusionem comprobat 'ubi ait quod continuum est multa. Et inferius r x. et r. dicit P in uiti discipuli Parmenidis inulta co- cesserunt eta unum: cuin totum plures liabeat partes N fatis respondent authores contrariae opinionis dicentes c, haec proposirio,continuum est suae partes, intelligenda est, non identice,sed causaliter idest continuum diuuabile est in plures partes. Et pariter hae par-res 1unt continuum,in noc sensu quod ex Dartibus constat continuum. At in contrarium est, P cum opinio Melissi esset id quod est aliquo modo unum, nullo modo
esse plura intentio Aristotelis fuit contra ostendere,id quod est unamin actu, e plura inpotenriae ob idquet intenso identico concessit, unum est multa Sed orae remig. huius tex xxi .ex proseta,ubi dixit totum esse quodammodo in partibus, ne quis suspicaretur aliquam distinctione realem, adiunxit. Non enim est praet ter partes totum idest totum non est aliud qua partes. LVE. de anima toxtu. X. de partibus physicis ait, Psicut Pupilla &visus sunt oculus, ita anima& corpus sunt
animal. Et S. meta reis. XXxj.dicit totum contines est
contenta:& unum quid illa sunt idest partes sunt una
in toto ut ibidem lecTione. ro exponit. S. Tho. Et prae-eterea Commentator: Themist Philop.& omnes glosia1ores Arist .aiunt hic in quan uis singulae partes non sint totum diuisim: collective tamen omnes simul suntlotu. Echi. iij meta cap. 2 ait Thomo est anima re corpus: ct neutrum per te. Seio c6trarios respondere has omnes praedicationes quae asserunt partes esse totum accipiendas esse in sensu causiali idest iu faciunt totum. Sed Primum eadem facilitate possent dicere has esse causa-Ies,homo est animal, homo est albus. Item quia si ille esset sensus,pariter pos; et diuisitae concedi P caput est torum&pecies sunt totum: postquam partialiter compo nutactotum a tamen Commentator & reliqui omnes exprelle ponunt differentiam P partes cituisiue nulla tenus sunt totum, collective vero simpliciter sunt totu Aetde P Apostolus, qQanuis Physicam non docebat, tamen loquiturvi loquuntur homines. Omnia inquit me
bra corporis cum Ant multa,unum tamen corpus sunt1 . ad Corinth. 1 2 ' At. S. Thom. manifestum etiam est fuisse in hac sententia. Ait nanque hic lectione. .& Ioco citctio. s. m 222 P parieS sun2 unum in toto. Quod itid in repetit prima p. q. L I .art. I. ubi air cum Aristoteleg sum vetuin actu & multa inpotentia partes autem uota Diasanresse aliud unum quam torum ipsurn,Etibi: artic. et ,ait quod tota domus est multitudo Partium. Et .sen. dis . q. I. r. L . quaestiuncula. r. ad secundam argumentum Approbas opinionem Avicenae,ait, quod forma totius non est forma parLis Lantusn,nec forma a- Iinua alia praeter formam partis sed forum, resaltas ex rhione foranae,& materiae, comprehendens utrunque:
Q haec forma inquit dicitur humanitas. Quod adhuc
hiainanitatu(inquit odia intelligendum quod sit quae
dana torma consurgens ex coniuncrione sormae &ma-1Criat, quasi realiterni alia ab Vrroque: quia alias cum
CX tali coniunctione nat haec substantia,ti illa serma distingueretur,non etatiubstatialis,sed accidentalis. Unde inIerius inferi quod humanitas nihil aliud dicit qua
ad probandum quois homo non sit se se anima citat Ansus inam. I p. de ciuitate Dei, In hoc commendanis
Varronem dicente,Quod homo nec anima sola est,nec solum corpus,sed anima timui S co Tus. Et quaestime. I.arti . t .ad primum ponit illam differetntiam intor to Tum Vniuersi e S torum integrale, quam ponit Arist. smetra.rexl. xxxj.videlicet quod totum uniuersale praedicatur de singulis suis parribus .sspeciebus, diuisivervi ho est animal &equus est animale totum vero inret grate non predicatur,nili de omnibus collechiam Addit autem quod haecpraedicatio parars collective sunt totuest quodammodo impropria. Non isi dicit quod est falso. Ac imprima. r.q. I g. ar. I. animal inquit nectit corPassolum nec anima solum,sed utrunt; simul. N Sergo fuit op:nio aut Arist. aut S. Th.rotum distinguia, pari mi At vero quicquid ipsi senserint, rationio us id confirmatur. Atqui ante rationes metaphysicas ratio quae prima fronte si alim mouet est haec. Unia per accidens, ut si dicas numerus denarius,nihil aliud est Quae partes quod,nisi metaphysici,simi homines, negare possunt nomines enim ita loquuntur. Quinq e re quinq; faciunt decem dest,sunt decem: tria, tria sunt sex & ita in simalibus. Eadem ratione cumulus Iapidum, nitrii aliud est qua Iapides ipsi,ut Aristote I meta. textisco intinuat,& Scotus ipse confiterum ergo ratione simili domus est suae partes,& Iiguum suae partes probatur consequeritia. Cumulus nihil addit supra numerum,nisi quod partes sunt simul Ioco. Dece enim lapides quitum cunque distates sunt denarius: secino sunt aceruus. nisi in unum locum aggregQntur. Et eadem ratione domus nihil addit supra acer usi, nisi quod lapides & ligna
sint contigua & certo ordine disposita. Tunc sic arguitur. Sicuti lapides Sc ligna cum sunt loco separata, junt
numerus, & cumulatauunt aceruus,& tamen disposita& contigua sunt domus: ita pariter materia & forma, quaeseorsum sumpta esserit , biliarius: si per informationem uniantur,sunt homo. Et aquae,quae a diuersis fontibus fluentes , sunt plures, in mari cum vniuntur sunt simpliciter & actu unum, ut enim quinque , quinquet facere dece,non est aliud qua quinque re quinque ejIedece,ita materiam & formam per informationem facetre hominem,intelligi aliter nequit, quam quod unite sint homo. Atqui impertinens est quoci ordo exercitus aut ordo partium sint relationes Sistinc e,ntc ne: quia talis relatio licet fingeretur distincti,nec est totum, nec
pars totius, cum sit accidens. Profecto non video quomodo materia & forma, quae separate essent unus binarius,quoci est unum per accidens, si uniantur per informationem non sintvnus homo. Si Secundo probatur coclusio. Si illa entitas quae est totum distinguitur a siris partibus simu Isumptis, vel est substantia,vel accidenset accidens esse non potest,siquidem est prima Labstantia sed quod non sit iubstantia,fatis probat. S.Th. loco Cimrato. .cotra gentiles. Nam si distinguitur tunc erit posterior saltim matura, quandoquidem supponit unione,AE cum per unionem formae ad materiam materia formaliter est in actu substantiali,quicquid posterius natara sequitur est accidens, licuti propriae passiones fluuistatim ex unione formae ad materiam. Nisi ponas duas in lupposivo cdpietas substatias. iEL COfirmatur ratio Vel illa tertia entitas est diuisibilis, vel in diuisibilis: in diuisibilis esse non potest mam lignum verbi gratia est corpus reperconsequens iubstantia diuisibilis. Nec vero ei et intellagibile quod homo esset substantia copo sita, ct tamen humanitas, qua est homo ei et diuisibilis. Si autem est diuisibilis & composita, tunc cum non sic composita ex Majs partibus, quam ex materia st formala quas immediate est diuisibilis equitur uod non diQu est. Dom. Sol. D i s insta