장음표시 사용
31쪽
stere et negatur consequentia et patet in partibus coeli, quarum nulla potest per se subsisteret. Et est praeterea
innite in partibus animalis: quae certet sunt eiusdem rationis , ad hunc sensium,quod constant omnes ex eademateria& ex eadem serma :& tamen abscissa manu,
non potest subsistere sub eadem forma, quia statim corrumpitur et eo quod forma non potest animare illam materiam in qua non est sufficiens organthatio totius
hominis Eodem modo dicimus quod abscissa pars minimi, non potest per se esse ex desectu quantitatis quam
forma naturalis requirit. THinc item solutum restat aliud eius tertium argumentum quod facit, inquircns utrum repugnet ab intrinseco partem minimi per se e se, an ab extrinseco: quia resistere non potest corrumpenti. Responsio enim est quod hoc repugnat ab intrinseco et quemadmodum enim formae animalis repugnat naturaliter esse in materia, nisi sit organi nata, &cuicunque formae homogeneorum repugnat esse nisi cum certis dispositionibus,ita cuicunque repugnat e se, nisi sub certa quantitate Et ideo quodcunque agens diuidens minimum, corrumperet illud. Aliud facit argumentum maiorem tangens difficultatem.' Sed prius arguitur argumento communi contra ultim De corrup nsam solutionem. Dato minimo naturali.v. g.aquae,aP-
ei ne mini plicetur aliquo dcondensativum illius. Tunc sequitur mih in primis quod illud minimum designat esse per vitimum sui esse: nam cum per condensationem res efficitur minor, & condensatio sit motus qui incipit per vItiiuum non esset, verum erit dicere res modo non comdensatur,&immediate post hoc condensabitur:& per consequens nunc est minimum & immediate post hoc non erit. Quod si id non habeatur pro inconuenienti
in minimo: arguitur sic. Corruptio unius, ut patet. I,
de generatione, semper est generatio alterius:sed exit Io minimo non potest aliquid generari: nam generatio
non potest esse sine aliqua alteratione praeuia, ct illud
conden tiuum non potest per solam condensationem alterare minimum, ut generetur tam cito aliud sibi simile. Vel detur quod minimum .v. g. lignum diuidatur gladio qui quidem non potest alterare minimum ad generatioMem alterius r*i. Quod si dicatur quod materia minimi informabitur forma circunstantis, ut si sit in aere conuertetur in aerem. Tunc restat difficultas prima quod aer non potest ita cito disponere materiam minimi ad introductionem formae ct praesertim si illud minimum est aqueum quod corrumpitur Per condensationem. Tunc enim cum forma aeris maiorem raritatem exposcat, quam forma aquae, non videtur quomodo minimum resoluatur in aerem. Atqui ut haec
omnia suprema replica confirmentur, quid Sillud minimum diuideretur in vacuo 'Horum multa dissol- uuntur tenendo quod non datur minima quantitas quae sufficit ad conseruationena indiuidui. Quod sane Tedo esse verum:nam ut diximus de maximo, quod li- etur maxima quantitas ad quam forma insuaquP sitione potest peruenire,nihilominus quando cor R'ΠPi iar per inflationem praetra naturalem non datiar nil mi ima inflatio sit qua non potest conseruari: ita
aut conderat dionem non datur,nisi maximum sub qu ROD c ni ruatur Et conera hoc solum videtur stare autnonrasoriit 2.2uhoc Ioco regi ; 8 ubi ait quod QT minima carn n ocst separabila otii equam. Ad quod tamen Iam i Pra Te P ratum est. EiSed respondetur preterea quod eriam de P minimo eausia disputatio, nis,si corrampatia PQ iselam diuisionem, non sequitur
quod desinat per ultimiam sui essemam illud argumentum aequo pede currit,si x*x d*xermanetur permaximuquod non . Detur enim qia d mdwi R qualitas sub qua non potest esse lignum fit Qigitali ,Tunc signato Iigno digitali cum una quarta asplicetur gladius diuidens per medium,sequitur quod desinit esse perultimum susesie: na medietas illius nora potest separata manere aliaudaretur minus maximo qMod non quod est idem inconueniens,ac si detur minimus minimo. Negatur nihl Iominus quod tunc desinat minimum per ultimum sui
esse: quonia illud lignum habet aliqua grossitie s quia
linea indivisibilis non datur separata &per cosequens diuisio fiet in tempore:Mq: adeo primum non esse diuisionis erit primum non esse minimi. Quod si super naturaliter diuidatur in instaoti: tunc concedimus s Deus potest non solum minimiam,sed uniuersum finire per vitimum sui esse Et eodem modo respondetur de minimo
si admitteretur. N Sed si corruptio fiat per condensationem non ita facile respondetur nisi dicatur P ante condensationem requiritur Aliqua alteratio, puta frigefactio:& s datur minima frigiditas quae sufficit ad con- delationem:&illud instas quo primo est illa frigiditas
est primum non esse minimi. sed re vera ut diximus de maximo supposito s alteratio de se non sufficeret corrumpere, nisi ratione condensationis videtur s cum cogensiatio incipiat per ultimum no esse,& sin illo instanti adhuc minimum no sit corruptum, Sper consequens
illud sit vltimu esse illius. At si no admittatur minimu, sed maximia uno quod. v .g.siet digitale respodetur se non datur aqua per se, nisi maior il digitalis: quae quidem potest condensari quoadusque veniat ad digitalitatem:& illud erit primum instans non esse aquae. Et in illa parua morula potest disponi ad nouam formam. Alia inconuenientia communia sunt siue detur minimum siue maximum quod nou. Respondetur ergo * fi illa condensatio fiat ab agente spoliit inducere suam
forma, inducet illa: sin minus, resolu tiar In materiam circunstantem ,etia si non Posset ta cito disponere: quia ad diuisionem sequitur corruptio necessario ex naturaret. Quemadmodu:si animali subito abscinditur caput gladio, cotinuo subsequit ur forma cadaueris licet gladius non possit disponeret ad illae quoniam illa forma
non introducitur ex intentione directa alicuius agentis Scut ignis corrumpit aquam ut introducat sua formam sed solum consequitur ad corruptionem alterius ne detur materia sine tarma. Et proportionabiliter dicatur etiam si minimum diuidatur in vacuo. Si enim illud minimum quod diuiditur fuerit animal, subsequeretur forma cadaueris. Sed si fuerit elementum aut Ia pia,tunc dicendum quod aut subsequetur alia forma, natura uniuersi id prouidente aut non poterit natur liter diuidi, natura uniuersi resistente,ne detur materia
sine forma.Nam dicere quod restabit materia sine forma,multo est maius inconueniens.
qua dictum est dari minimum in generatione rei naturalis arguitur sic. Applicetur u g. Iignum igni, re sit
quantitas digitalis illa quae requiretur pIene disposita in ligno, antequam introducatiar formR ignis, qua debet incipere in ligno per primum mi elle. Et arguitur sic. In illa dipitalitatet non erat forma ignis antequam intensio caloris ut octo sit extenta per rotam(nam illa est minima quae requiritur ad generatiotetmi 'nis sed ,ut in quintae conclusione assertum est,no Eacar minima extensio accidetntast ergo auterino ut octo
32쪽
caloris prius it in medietate illius digitalitatis ouam an roto. Rursus cum intensione caloris ut octo nulla alia forma potest esse,nisi forma ignis. ergo existente i Ira intensione in medietate digitalitatis no erat illictarmaligna, nec ilia forma quam forma ignis: sed neque erat Forma ignis ex defectu quantitatis, ergo tunc fuit
materia D ne forma.' Ad hoc primo respondetur, quod ut plurimum ignis
non generat ignem in aliqua materia,nisi uni Edo eam sidi. Patot vi primis de flamma quae nutritur fumo ct
aere. Non enim conuertit aerem in ignem,nisii vniedo
Idem patet de stuppa ct ligno proiecto in ignemeuniendo enim materiam ligni sibi inflammat illam. Sicuti virtus nutritiua animaliS non prius temDore conia errit cibum in substantiam aliti,quam uniat substan-riae ipsius animalis. Et in tali casu non curritar umentum. Non enim ignis expectat disponere mini: materram In qua introducat formam et sed quacunque data Praus iam uniuit sibi minorem: &pcr consequens non
datur minus minimo per se existens.Vel(quod freque laus usu venit simul aequaliter disponit multas partes materiae, quas simul inflammat. Si vero passum sit distans aliquantulum ab igne,ut si stuppa ponatur peda
Iiter distans ab igne tunc videtur currerct argumetum:
quia inflammabitur, nec tam en unietur igni: vel si ferro calidissim o, ubi tamen formaliter non est i ranis,ap-PIicetur stuppa inflammabitur:& tamen nonunietur algeri igni qui nullus erat. Respondetur nihilominus P nec tunc poterit disponi medieras minimi priusquam aliae partes: quia cum ignis agens sit extensus,& stuppa ait extensa, necessiarium est ut vel totastuppavel maona pars eius simul disponatur. Et ita constat experietia insimul totum inflammatur C um enim lignum non vult ardere, si supponantur paleae,simul inflammatur. Profecto naturaliter vix posset dari ille casus quo minima materia prius disponatur, quam major pars: na etiam semen animalis prius disponitur rotum vel saltem non disponitar pars minor minima antequam disponatur
' Quinimo sunt qui credant forma hominis non prius
insermarepartem quam totam materiam. Quod non crediderim sed potius cosentio multis medicoru, quod corpr1us vivit in homine & vltimo moritur.Et ideo I cet anima sit indivisibilis,successive ramen animat to- cum .Et ita videtur experientia compertum P prius doesinunt vivere pedes quam pectus.Sed de hoc alias.Hoc tamen sufficit hic P pars quae incipit vivere non est minima. Si autem semel daretur minimus ignis, tam
san ibi posset fieri iesis applicatio stuppq ut dist, oriere
rur minima eius quantitas successive. Vtcunque autem
id fuerit,aamittimus disputationis gratia quod minima quamitas possiet successive disponi. Et tunc respondere forsan quispiam posset pro ter argumentu quod quocunqueinstanti dato quo in forma ignis in Dasso, ante illud erat in minori parte Postquam ante illud intensio vet octo erat in minori. Hoc tamen n ullaten as tas ineri potest in physicaequia tiane ignis inciperet esse
Per ultimum non esse cotra doctrinam Aristo. 8 .huius Et expresse contra Commmen. 6-huius comme. 31 .ubi ait quod primu in generati orae est minimum naturale. Et contra manifestandi rationem nam forma ignis non
potest incipere esse in passo nisi io illoini anti quo inci
Pit esse intensio caloris vi. itaqu* est ultima eius dispositio:& talis intensio mani testum est quod n6 incipit per ultimum non effersed per primum sui este: auia cum tatis intensio fiat per motum,quocian ue inutanti dato in
quo non est intensio ut 8 adhuc restat aliq uid parti j-le intensionis producendam,& per et se suem vovim
go intenseo ut 8. incipiat esse in pacto per primum suiesiet, fit viae forma igni sincipiat esse Peridem primum sui est e. Vnde maniteste sequitur quod est dabilis certa
quantitas maletriae in qua primo est Iet non maior, salteminima. GUnderandem ad argumentum respondetur quod quan uis accidens ex natura saae productionis non determinet minimam intenIionem , aut extensio, Dem nihilo mimus quia forma substantialis exigit certam extensionem, illa summa intensio quae requiritur
ad introductionem formae:non prius est in parte illius minimi quam in toto , feci quam primum est in parte, Per necessariam subsequentiam est extensa per rotum ad extensionem formae substantialis ignis in toto mi-
Post haec subsequitur argumetum Scotu
aIiud quod Scotus format aduersus minim um. Se Queretur, inquit,ad positionem minimi quod daretur primum in motu, idest,primum instans esse formae substantialis: consequetns est falsum et ergo. Probat minorem: quia si daretur primum et D tarmae in minimo,tunc veI in eodem instanti producuntur alia minima subsequeritiarre sic augmentatio ignis in passo non fieret successiue: quod est contra experietia. Vel producto primo minimo debet agens expectare,ut disponatur alia materia eiusdem quantitatis ut producatur secud si minim si quo producto, adhuc deberet expectare ut disponatur materia tertij minimi: Unde sequetretur motu augmentationis non posse esse continuus d necetiario intortia piper quiete quod est HIsum vi. i. huius.&. et de genetratione est videre. O Ad primum argumentum concedimus ut probatu est quod est necessariu dare primum in motu, idest,primu instas esse formae substantialis in minimo, si ta subtilis esse pol applicatiovi disponatur ante alias partes. Quarauis hoc non sit dare prim si instans esse motas quo expresse negat Aristo. s .huius .Enimvero generatio formae tabstantialis non est motus. Soed
nossatiar Tianc Utraque Pars dismetiue,scilicet,aut quod
In eodem instanti incipiant esse alia minima subsequentia, aut quod agens debeat expectare dispositione alte
Tius aequalis materi antesi introducat forma in secundo minimo Tametsi in hac secunda parte fuerint multi decept etia Thomistae, cocederes augmentationem non esse motum continuum sed fieri per minima ut infert Scotus. Et Commentator fuit huius opinionis. 8- huius commen. et 3 .ct comen. . Sed profecto non obstante eius& cuiuscunque authoritate,isse est in philosophia intolerabilis error.Et probatur manifeste, quia necessitas minimi sotu est in inceptione formae,ut dicebamus,propterea quod res permanens incipit esset per primu sui esse.Et ideo necesse est signare certam quantit rem materiae in qua primo sit. Sed tamen postea ire augmetatione cessiit haec necessita quia quaecunquet pars materiae post minima iam est unita praecedenti,&Per coseques quantulaciaque minori minima informettur,nci datur minus minimo per se existes. Et praeterea id probat, qm si hoc est Pramu instas esse intensionis caloris ut ocio intermino quatitatis primi minimi, immediate post hoc ide gradus erat ultra illud punem, reper coseques immediare post hoc erit lenis maior mimnimo. Itaque post hoc instas esse minimi nullum erit dabile instas quo ante illud eritianis maior mita imo. Echoc est admodum notandum ius nocia augmetaria nil,
33쪽
arguunt nonulli,tenentes quod potest dari minima ingensio &extensio. Primo, quia accidens est propter substantiam: ergo cum formiae substantiales determinent sibi minimam quantitatem, sequitur quod etiam accidentia ervi rerminata quoad paruitatem intensionis extensionis, sicut arguit Aristot- in hoc loco text. 3 c. de toto ad partes,q, si totum est terminatum,etiam parges. Ad hoc respondetur in argumentum solum probatu accidentia requisita ad introducrionem sormae iubastantialis sunt terminata ad maximum & minimum, ut expositum est in conclusione tertia superioris articuli, di modo in proxima solutione dicebamus. Ita ut formation introducatur, nisi sit cum certis dispositionibus. Non tamen probat B in motu alterationis detur remississima qualitas primo producta, aut minima pars extesionis primo calida. GSed maius argumentum esset ex Arist. qui. S. huius text. 6'. generaliter dicit entia permanentia incipere per primum sui esse:& cum qualitates sint entia permanentia videtur B incipiant per primum sui esse. Unde sequitur; in primo instati esse qualitatis datur remississima qualitas ct minima extensio Nihilominus respondetur P Aristo. loquit solum degeneratione &corruptionet substantiae. Sed det accidente, quod producitur per alterationem, idern iudicium est quod de motu. Vnde sicut in motu non datur primum instans esse, ita neque in qualitate quae per mot se Producitur. Sectis esset de qualitatibus spiritualibus ae forsan de sensationibus, si admitteretur illarum prodactio fieri in instanti eo quod producuntur absque resistentia. ISAlterum argumentum est hoc. Applicatio agentis ad passum fit successive permotum: ergo datur primum instans applicati esse ut sic loquamur,ita quod nunc est applicatum, & non immediatet ante hoc erat
applicatum.Tunc in illo instati producit ur aliqua qualitas ct non nisi remississima quae produci potest,ergo. Pro solutione huius argumenti notandum est quod sphera ac luitatis ageatis nullatenus terminari potest intrinsece .sed extrinsece. Uolo dicere P si ignis potest agere per aliquod certum spacium,illud non terminatur per lineam in qua Potest agere & vltra qua non Potest,sed per linearn in qua non potestis citra quam Potest Et ratio est manitesta: quia effectus agentis, puta calor productus ab igne ct lumen pro duetum a luminoso, producitur uniformiter diprormiter a summo gradu usque ad non gradum. Ita ut calor ut octo fit in agne S non gradus sit in extremo spherae suae activitatis. Et
ideo in quocunque puncto est gradas caloris,adhuc ultra illud est remissior calor:& Per consequetns sphera terminatur ubi primo est non gradus caloris: atque adeo ille erit terminus extrinsecus. Hinc sequitur quod si passum est in illa linea, tuc incipit ages applicari ad P tam per ultimum non esse. Itaque nunc non appli- axur immediate post hoc applicabitur:& per consequeUS nunc non est calor in passio, & immediate post hoc exi Calor:atque adeo post hoc non dabitur instanaia QMo si x calorinpata quin ante illudfuerit remissior. Nec daditar extensus per aliquam partem, quin Pri ifuerit extensus Per minorem. Unde ad arsumentia conceditur Pod replicatio sit per motum: Ied negatur et sequentia cum infertiar, ergo datur primum instans faete applicationi :qUia quandiu sphoeta agetis est exer
illam Iineam non facia epPlicatio: quando non gradus agentis est Primo ira ui liram, tunc incipit applicari per ultimum non ei * st eoirgo in Quocunque instanti postea est applicata,ante tam erat applicatu. VIII ne
sequitur quod illa conse QCnxia ram valet, tues interisissimus calor, ergo datur Te niuisiimias quia uod utique agens agit stium mo gradu inclusiue usque d noti
gradum exclusive. Vnde in lumin se,puta in candela est summus gradus auraiciis, sed Quocuraque Iumines dato in aliquo puncto spherae illuminatae, adhuc ultra lud punctum est lumen remissius. 'TQuod si oris sguat quod datur minima extensio albedinis, i a datur minimum niuis,quod Poetest per se subsistere. Respondetur quod illud non est minimum albedinis sed niuis: quia si albedo non potest esse in minori sublecto est ratione formae substantialis quae non potest esse sub minori quantitate. Et preterea potest forian dari & minima extensio ct minima intensio,iam albedinis quam caloris quae pollet Leuctri: sed tamen non minima quae
posset produci in subiecto. Alia multa sephisinata halent hic fieri, quae indigna sunt Playsi et disputatione.
De terminis autem potentiae acturae &resistemiae, utra videlicet potentia activa ignia terminetur ad maxima quod potest,an in minimum quodnoopoe, non est hic locus dicendi ne materias alveuertamus, subsequiturm textu Caput quintam. omnes igitur, ctc. ct capue sextum,& septimam v ad text.b
S Text.lxvij.Quocirca est quide ut duo, Sce,
rvita naturalium sunt contraria S
i bri quaestion 1s arguitur primo. Princis pia rei naturalis stant substantiaestiam sub
a WWAmati stantia ex aceti detratibus no coponitur ut
Ar hicaeex .s et .testatur:sca substantiae nihil est contra
risi ut habetur in praedicamentis .c.de substantia ergo principiano iunt corraria.Et co firmatum. Si principia substatiae essent cotraria,maxime essent forma Sc miratio, namareria. cuprias sit sub priuatione, & deinceos sub forma,neutri earu est corraria: at vero forma Se priuatio no sunt cotraria, quia vlhabetur in postpdicamelis,diuersa est cotrariora oppositio abillaque est priuitate oppositoria eo P cotrarietas est inter duo postiuar ergo principi auo sunt cotraria. ' Et confirmatur secudo. Aristoteles in hac parto videtur sibi ipse modis tribus contradixisse: ergono est auscnItandus. Probatur ante des. In rex. t . dixit principia esse cotraria:& iatex. s r .affirmauit principia non esse accidetia,& substatiae nihil esse contraetur quae manifeste contradictatana si principia non sunt accidentia, siaut substantiet, Scsi substantiae nihil est contrarium, principia non sunt
contrAria Ite tex. E. dicit contraria non fieri CN arie
r trist& inferius intex. s.co tradixit una tiaodque fidixi ex suo contrario puta alba ex nGalbo. Item tex. s o- dixit principia semper permanere in composito et v et
sequitur non esse contraria Etem, vi cap. de quantiratet
didra est, contraria repugnant in eodem subiecto. IS et Cundo principaliter pro parte Dcgat i ua secundi mebri arguiriar. Aut principia esse tantum tria,intelligitur det uniuerinprincipius ta intrins cis qua extrinsecis,&tsic fiant quinque,puta materia,forrna,' priuatio, &et tam ciens & finis inui intelligitur solam cie intrios is, a sic non si nisi tantum duo,Puta materia & forma, D
34쪽
trahiviti ' 'principium petr se cetius con
Haec quaesita o prima est ad princi-
P qua non Possumus non aliqua eoum repeteret quae in commentarijs super textum an-
- Odras Reduimu in his questionibus exaemen pilogiamque textus Aristo. cere.Faciemus au-Tem artaculos duos de duobus membris quimPIImum de contrarietate principiorum rerIterum doenumero, qui adeo connexi sunt ut commode nequiuet- visi sub uno quaestionis titulo elucidari. Tractat quaestrones has Amst postquam veterum opiniones Vsitaueratrin triduscapitulis. s. s.ct. .per triginta tratuSine e a. I .vsque ad. o. Circa qviest nis tituum supponatur ex his quae diximus quaestione prima Uncliatione. s.nomine rei naturalis significare Iou-1n se habet principium sus motus. Est enim tam forma
En, natu 1 hyc id principium, aut activum, aut passivum
prunum adnotauimus,differt inter principium& caulsam:principiurn enim solum dicit ordinem:cauta vero influxum: sic ut causia Etaciens influit instectum &nnans mouet etncitns ad agendum.No erram principium generaliter pro quacuquet
causia seci specialiter pro partibus essentiatibus re re de me pit motus.Quo fit ut Deus,inteIν , ea ta se '' ' trum g*nerane homine, simi quiddprsne pio 'rum:*SCien CS,Non tameNPrincipia ut in oraesentia dista CVMo Notanda sta im est diffinitio principio
o.QVae Cuidem di innitio de primis oriri accipiatur P dicat hac itudine principii essentialis,aut termini dquo Et ita accipitur in praesentiarum. Unde Ari o orimas duabus particulis intendit docere simplieita: E Umotum principiorum. Inteliagit ergo quod princinia prima non hunt ex alijs neque ex alterutris anquam ex principias citantialibus. Ex quo sequitur Primo in menLa, ex quibus generatur mixtum,ncisum prim gess* Pu cum quia fiunt mali jiraquam ex princirilis ex materia& forma,tu quia mixt
actionet,ut primo de generatione est videre. Se . . materia qua forma,quia neutru fit ex aliis ta nongexprancis issectentialibus: neq; exalterum quia mereTia et Pars es seri ;,i:,e a quia nec
ex illistaqua ex nartibus Essent Io 'bus componuntur omnia corpora fit vitiinr o mi m n
tegrales non censentur hic nomine princiolo
Pylixi ex partibus integralibuet eo stim ' simplicitati Neque rursus est contra et Tm
m,ia,te formae,fieri ex alio tanqua ex caussa est - d quod materia habuerit causam efficietesinci gnouit Arist.' Sequitur tertio la nequm isse '
iam priuationi,quia loquitue hie Aristoto a 'qPi S ut se extendunt ad principia eonteue h. A . 'S' Primum videbimus inter solam orsualio la I met contrarietas. Ob idque tertianarticula se alia fiant ex tilis, intelligenda est, aut talicis Rhui essentialibus aut lasciua pio Q AT. PA i
Natione quia materia c orum nonouam ita 'qud habuit. Rndetur quod Arist sol et ri ii.
tiam sensuu posuit cotrarietatem calidi v
35쪽
tium infinita principia. Anaxima der emm eramus , SOA- Anaxagora, posuetrunt rosimia Ponet 1A HIIDIR-;a est eti dum foeciei effet priucipia in unaetuaquet ecie: A alia infinita alterius speciei euentialis malias ciervi infinitas particuia1mmis, ariSnitas oss1s. re C. e ouidem (aiobant suerunt separatae ab uno Cnao, in suo omnes fuerunt ab initio pexmixtae. Nisi otio et disterebant . visuper eundem text. 3 2 x PIIGNimus, cra
ras vero retra opinabatur illas limitares particulas ita 1 se cautam illius chaos.Isti proprie non ponebant Principia contraria propterea quod omnia dicebant a fici latere in quolibet, Quod est contra naturam contrariorum.Tema viro, atque intest omnes noxia,fuit opinio Detano criti qui ponebat infinitas atomos, omneS omnlium rerum ciusdem speciei essentialis,dis rentes Aratem positione figura,vitexi. gr. late e positum es his
Qui quidem proinde quodam odo etiam ponebat Princi Ila contraria. Tres denique praeterea suer L in medio opiniones ponentium principia plura uno, an l-ta tamin: eiam Plato posuit duo contraria ex parte materiae, puta magnum &paruum, ut pertext. 8 et . dicta
est. sed orincipium formale dicebat esse idem uniusetatusque Deciei. Pythagorax vero curas op1nionem si Pera texi S expositam fecimus, ponebat par & impar esse principia contraria. Duodecima denique , atqiae adeo omnium vero proxima, fuit opinio Empedoclets, de Gua supellieXtu. 3 i sermo a nobis habitus est. Qui quidem ponebat principia omnium rerum ede q A-m tuor elementa:in quibus itidem est cotrarieras, ex qNOram inuicem actione mixta generantur uniuerta Omnes isti obildsephi, praeterquam Melissetis & Anaxima-der ct Anaxagoras, quodam malo pone ciant duo pro
Cipia contraria circa unum tertium 1abie iam.
His praeuip sitis ut literam Ari.
Coclusi. stote in epilo gum colligamus OX Aristotelis convclusionibus res pondet ad hanc quaestioncm PDma hundamentalis est lex, si1 .Principia retrum naturiam contraria Non intelligitur uniuer1AUterme oIIIo mssed particulariter g in unaquaque generatioD cQ Turar aliqua principia contraria. Hanc Primum P rQ, authoritate ornetrium fere antiquor vin preter Melialia Tt di Timus, ta inagoram. Omndis quippe alis xv ria
liud contrarium corrumpitur. Vnde palam fit m omni raget aeratione das es e contraria, quorum . nam a1ter
Pelltit, ut sibi simile gignat- i Retione Ibeterea id probat IIIa cnim, inquit ,
qqrae. R A ij fiunt,neque ex alterutris,sed omnia auas mox *X ltis, sunt prima principiarat prima controrid Drax huiusmodi ecgb ptima contraria sani Prim2 P in cipid , α--x conuines onem principia sunt conicaria
to e ' dicebarmis. V mne autem qualitates, ut caloes se gus,neque eX aliis fiunt neque ex alterutris, stilicet exeommixtionet uni uS Cum dii .Tertiam vero Darticula scilicet, P omnia fiunt ex contrarga, probat Mistotel icxl. 3 quia Vnumquodque fit ex Iuo contrario seu ex sua propria priuationet, Vt album, ex no albo :& homo ex non homine. Cuius ratio est hTc:saia fieri aliquid Ffetu simpliciter, est acquirere nouum esse quod antea non habebat:& fieri tale,est acquirere nouum esse tale. Et ideo ordo necessarius generationis exigit ignem. v. g. fieri ex eo quod no erat ignis,&album ex eo quod non erat album. At quia naturaliterni bil ex nihilo fieri potest, consequitur, ut Unaquaequae tam a producatur ex negatione sui in subiecto apto nato ad illa reticipiendi, ut ignis necessiario fit ex materia,qu T coram ignis carebat,& albu ex subiecto, Iss carebar Albedine. Q e ciuide negatio in subiecto proprie appellatur priuatio, vehabetur g. meta.texi . . Atque adeo principia contraria necessaria ad gonerationem sunt serma&priuatio, scilicet, in accidentalibus proci uctionibus, forma accidentalis 'priuatio:&m generatione substatiae,sorma substantialis & priuatio. Attamen si rem Oc latius in ptistallo spicias,itor has priuationes noceatarias Una sola Vst pro metet m. xima&per se requisita: aliae vero sunt remotae. Excpli gratia. Animal fit neces ario ex non animali: sed tamen proxima priuatio est illa octae accidit materiae rationet proXim:e formae cui succedit forma animatis. Equus enim no sit immediate religno: sed ex seminet nec extamine quomodocuos eqvra in semine mediat multae formae ante introductione formae equi sed equus fit proximi ex non equo,id est ex proxima priuatione ad forma equi,pata ex embrione.Ethoc est quod adnotauimus in expositione texi 3 .P non album auino Qquu Apotest accipi infinitantetr pro quocunque quod non ostet quas:& alio modo priuatiue pro illo subiecto quod est aptum in proxima dispolitione ad formam Equi. vllisto modo accipitur priuatio quando dicit Aristotella,
priuatio &iorma sunt duo principia contraria necessaria ad genetrationem. Atqui non solum in animalibus, verum in aliorum generatione id experimur. No enim ex ligno immediate fit ignis, aut cineres: sed priu; eua-Porarur humiduin, quod conuertit in flammam, &quod restat conuertitar in carbone inflamatum et quod iam non est ligne . At carbo partim resoluitur in Durl-IaS partim in cincreta Necsarmentum immediate vertriur in vinum,sed in gemmam re gemma in uua ex qua matura fit vim. Et ideo vina ni ex no vino,no quidem infinitanter: quia tio fit ex lapide:sed ex uua & uua exraema. Quemadm odia formae artificialets no educuntur de qaacunque materia quoino locaque informit quia statua non sculpitur in aqua,aut in lana, sed inere,aud marmore, aut duris alijs similibus.Hoc cit physicae studiosis mente seruandum. NEx quo sequitare primo PPrincipia contraria non sunt necessaria ad chos Ita net rei intacto euet, sed solum ad genitatione ira nera cum enim ex aqua genetratur ignis,in igne gCnit non m net,hisi tantum materia &forma: sed ramen ari generatur necesse est generet ex no igne. eri Ppria Priaatione ignis in sublino V Soquitur secuilo, Io AP pel lat Arist.principia cruralia generariola, hormas sum ait AleS,aut eoru accidetia, sed tormam ct prauata Ne . a forma quae expellitudi, saltim itaquantauit quid Polui Uum, non habet ratione principi j in genetrat Ione. ia positas corrupatur obstans seraermioni. Setaret curatione huius quod est ficet seu noviam esset acquirere, optime dictum eia, priuatione Tormae medeete
36쪽
plum I cetarius treminus a quo in ore ne genetrationis. 1 ametsi ut quaestione. S. videbitur non
ni Trai R liquid Nnominalibus consenti uno in
Nib. quae TIQne. I .a rmat Aristotclem , ubi dixit Prauataoncm ct formam eta contraria, ter nos a
Quaestro. v. De prin cip ij s in gene re
Petic ma CCaliter.Nam priuatio,inquit,nihil in re po- c. et Oppo atro priuatiua est termini significantis ita 1iamCctum, quorum unus con notat aliquam formam virer vero carentiam illius, veli, caecus:& ly,videns, si Gn Icant oculum Sunt ergo secundum eum principia geUCT-21onas contraria ad hunc sensum, quod isti duo rernum generatio formae ignis S priuatio eius: senificant eandem materiam et sed tametn priuatio connot ' careat tortua ,st generatio,illam acquirat rct ideo In generatrone prius verificatur det: Eoria terminus Privativus, quam positivus, ct in corTUPtionet, e conutrio. Hunc alias bonum aut borem, citauerim,si forsian quosdam huius aetatis persuasos habere possim,net NominaIiter perseuerent physiscam tractare. NEqui uidete una uertatibus, distinctionibus' metaplaysicis sense Tant,tame Phyracas quae rerutant cossitiones: nulla est
causiavi nominibus tribuant. En inur ero quis credat mArasto t.dicit principia esse contraria,Princinia accipere pro tormin is S nam cum senetratio hominis d parte: Tei contingat, esto nullus est et conceptus,quomodo rermina principia sunt generationis hominis: Itom Ar sto Pro Dauit principia esset contraria, quia album et inciuitent ex non albor, mussicum ex immusicorierminus a tem non fit ex terminor sed album ex nigro,& homoni uncus ex ignorante musicam. It probat ipse infe Taetas tria C et principia: quia duo contraria non possunt1nuicem se expellcre iiii circa idem sabiectum, quod et Certrum principium:eκpellere autem actio retalis est, non Lo a significatio terminorum. At non opus est in re manire1tu, verba prodigere
2 Igitur ad prunum argumentiam
Pi incipale conceditur principia substantiae esset subia an lati, seu partes su bstantiae Concediturq ue subind- dubitantiae non es et proprie contrariasiod Iargo modo, idest:priuauimi est co titie opposita. At non ab re ambigere quisque notriarium. cur substantiae nihil est proprie contrarium saltem formae substantiali. Arguitur enim sic. CAIorctfrigus eo dicuntur contraria, quia sunt duo entia positiva in eo-cim subieci o repugnantia: sed pariter repugnat formani Seriorma aqvimergo pari modo sunt contraria. i ct confirmatur. Calor & frigus dicuntur proprie ccitraria, quiavicissim se ab eodem subiecto pellunt: sed dormae substantiales ignis&aquae pariter se expellunt liam etiam actio prius S principalius est formaru subnantialium, quam accidentalium. ignis nanque principalius agit per forma substatiale, qua per calorem qui
. velut eius instrumentu C Et praeterea arguitur au- noritate Arist qui . I. dc caelo text. Eo .ait c tu esse incorrupti dile: quia nihil est illi cotraria: insinuans aqua Propterea esse corruptibilem quia ignis est ei contra-DUS, 2. det gene ce X. et . Expreisse ait elementa esse coeram a Quod si formae lubstantiales proprie sunt cotraraeum et ias hoc modo saluabitur principia generatiois Corie, - β'Omni generatione necessiario eoti T c d a , mae, quarum altera e citur, Pera vero *a ria.. h Re J2ndetur quod contrari a s quod benon aderandum cst sunt duo extrema contra se posita Extrema vero non funimi si respectet ali uias certae Ibitu et inis, ut albedo & nigredo sunt extrema in latipudi-2 - r um SO calor summus summumque frigus n et Xeratione. Et ideto ait Aristot. v contraria sent et uaem xamet cistant Hinc sequitur P contraria non sunt, nisi
vi est magis S minus: visitg gressus ab uno ad aliud. Via qua ursecundo, P illa proprie tant contraria, piar fiet ipsa It ex pellunt. ad quod necessario requiritur vi ad gradio us remi Isis possint casse in eodes subiectonxempli gratia: calor Sirigus proprijssime sanr cotra. v Tunque recipit magis S minus, o bidque fripaulatim remittitur frigiditas ct intenditur caliditas: sicut mobile localiter ab uno ex re-
mT Ym peruenit in aliud. Et ita ex nigro per media fit album:&ex diaeta marsi Quapropte Ari'. alta ilics, contrarietas est perfecta Molitio inempe
AIDum non perfecte cotrariatur pallido aut rubro sed L ni iam nigro. Vt quia inter Praedicamenta sola quantis accipit magis, minus,in illa sola Est contrarietas S. Thi I I. met. Iest. I refert, anti esu .u d- o. an talessetae conerarias, posse a iant talas Cciet a identia intetnsibilia re remitabilia. Et Comm nti S. caeli commen. fg. volens formas substantiales elementorum esse Proprie contrarias,posuit proinde talas intensibiles & remissibilas:& ideo ex uno er- rem alterum prolapsus est. Qua de causit Aristot. in P, edacamentis cuicunque praedicamonto attribuit no Lia, apetre magis S minus,ae subinde asserit non habere Oratriariiam. mergo quaeritur cur substitiae nihil . . . Intrarium aes pondetur in desubstitia totali, quae est in recta linea Mifesta est ratio: ia non reci ouurm Fiadiecto,stactiacorurariorum est caetra aliouod sub pectum Descirma vero substantiali ratio est, Quia cum forma substati iano recipi ac magiae a minuS,no mo P Iet duae forum sunt extrema uniusta tudinis: Saevcedus sie indivisibui tetraeicut niu mori.Est ergo inter somissa S lubriantiales repugnantiar nota tamd contrariettas PT prae. Unde ad argumentum respG tiar, in qu Euis acrio proprie aetribuatur formis substantialibus no tamen proprie ditribuitur eis contrariettas: eo quod non
per se ipsie 1mmediate expellunt, sed per accidetiasq me
Proprie sun contraram Non enim visam immediate ex
Pellit alterum,nisi quando ambo sunt lub gradibus re
substantialibus ieci earia accidentibus. Et inhtac sensu Mu Aras quod elementa contrariantur: quia vltima Vedicant si, propria acciderata contraria: quae ovide accidiatia cum non sint in caelo,nihil est illi contrarium. Tirico sed robias condemnat antiq uos i CPS rarietam Principiorum. Primo quod ponebant ex Caet iden L a re secado quod apoel tabant princi-Pra: mas formas, quarsi una expellit alia ream tame iI- qa cxpelliturno habeat rone princioli: iuacio veLO nao et rationem principii quo Quod ii quis se e
da quae est inter duas formas sub diales es disturv nullo 1llaru quatuor, qua S tradicti Arist. t o.meta Netquc em sunt co tradictoriae,nec relati urinec priuari et,
ria a L .-- quaruo opyositionii generibus, subseque
37쪽
inas quippe quae se habent ut numeri,una semper est a Ita imperfectior,illa virtuaIiter includit priuatione periectioris.Et inde est ut ex diuersitate formarum Iubitarialiam nascantur differentiae diuidentes genus & constitutive specieru,sensibale insentibile, irrationale, queexplicantur per modum habitus & priuationis Nihilominus tamen utraque disterentia designat aliquid posietivum. Et haec de oppositione formarum substantialiu, di differentiarum diuidentium genus, obiter quidetra, nora tamen prorsus absque proposito dicta fuerint. SEt d py m3m p .er l, sine patet res onsio ad primam confirmationem. Respondetur enim , quod quan uis alia litopositio pri-itatiua a contrariorum oppositione inihilominus generali nomine illa quae priuatiue opponuntur dicuntur
nato raIis sunt plura quam unum. Qetae sequitur ex ta seriori hoc modo. Principia sunt contraria et sed nihil est sibi ipsi contrarium,ut habetur in predicamentis cpi ergo plura sunt uno principia . GTertia conelusi
et quodammodo contrariae. Qua de causa maiori ratione possunt forma & eius priuatio dici cotraria: quia
Dem introducens propriam formam,ad modum contrariorum. OEt ad Buridanum Sc eius sequaces,arguentes quod priuatio nihil est, ct per consequens nulli contrariatur, respddeturq, satis est sola ratione differre a materia, ut contrarietur quodammodo formae: non enim ita sunt negandae distinctiones rerum,ut modi loquendi philosophaei permutentur. Tunc enim secluso quo uno ue concepi u & nomine,materia a parte rei quatenus priuatur forma ignis, quodammodo opponitur sorme: quia est sub opponia forma , hoc satis est ut concedamus formam S priuationem a parte rei esse contraria. I Ad secundam confirmationem hegatur aliquam' 'φR'μ- esse in Aristotele contradietionem. Et ad Primam iam ' res dissum est nihil obstare, re principia substantiae noesse accidentia, sed partes substavitierect soritiam nihilominus & priuationem esse largo modo contrarias:licet iubstantiae nihil fit proprie contrariam.' Ad secundamvero quidam respondent, P cum prius
dixit contraria non fieri ex alterutris,accipit contraria in abstracto: calor enim non conuertitur in friguS: quae do autem subiungit,s alb um fit ex non albo, accepit illa in concretoridem enim subiectum, quod prius est n grum, postea est album. Sed tamen aliter sorian proprius respondetur ad intentionem Arist. quod prius dixit contraria non fieri ex alterutris, tanquam ex Partimbus essentialibus: sicuti non fiunt ex alijs, denotans Pprincipia debent esse simplicia: sed postea dixit in unu .
contraxium fit ex altero tanquatri ex termino a quo, siue in concreto siue in abstracto. Dixit enim hoc ad ostendendum quomodo principia sunt cotraria: nempe o uomodo calidum fit ex non calido:& calor, ex pr1ua-
one caloristagnis fit ex no igne,& forma ignis ex eius Privatione in stabiecto apto. I Ad tertium membrum Trum spondetur in text. s o. non dixit uniuersaliter omnia PD eipia permanere in caeposito: sed intelligits Pijd quae sunt per se principia intrinseca , puta mate xj- in forma: utquaestione sequenti monstrabimus privrumdxi vero quae contrariatur formae ct est principium BCDQ dxi Dis tariciuam terminus a quo, non mance netiniat cum forma. Et ideo nulla est contradi xiv
Aetlecue se SubseqUitur in secundo articul
cundus- -undum membrum quaestioinu. Eu hac ermo secun da eonclusione qu-m toto capit. s. itae, Arist.ratro eiciatur numerum principioria Qtia propte- in tex. S
est etiam in eodem tex. Principia sunt infinita Hac probat illic quatuor rationibus, quia, inquit, alias principia non essent cognoscibilia,& per conletquens nec totum ens naturale. Et praeterea quia frustra fit per pluta quod potest fieri per pauciora: aeque alijs duabus rationibus, quae in commento ab ude exposite sunt.' Quar- - . ita coclusio est in tex. s 1. Principia sunt plura qua duo. 'Hanc probat illic tribus rationibus, quas in commetis lucide habes exponias. Omnes autem huc tend sit. Principia debent esse contraria: sed duo contraria non pontant inuicem agere S pati, nisi circa unum subiectum ergo ponendum est tertium principium quod sit subiectum illorum cotrariorum. Secunda ratio est. Illa principia debent esse partes substantiae: ergo non sunt accidentia: sed substatiae proprio nihil est contrarium: ergo Principia proprie non sunt contraria,sed tanqua priua liaet opposita: priuatio aut et no est, nisi in subiecto apto ad recipienda forma, ergo praeter priuatione & forma, quae sunt duo principia, est etiam subiectum quod est tertium. Quod adhuc Arist. conrmat authoritate antiquorum.Et sic habetur principia sunt saltem triar quae est prima pars huius exclusiuae principaliter intentae,
tantia sunt tria principia . Quinta conclusio est intextas 5. Principia rerum naturalium non sunt plura quam s' - ouia triar quae est altera exponens. Probatur. Unum par primorum contrariorum sufficit ad oes generationes quae sunt in uniuerso, ct uni contrarietati sufficit uniculabisiectum: ergo im sunt tria principia. Maiore non probat Aristo. sed supponit tanquam notam. Explicat in eam Tnemistius hoc modo. Si essent Plura contraria quam duo , aut quicquid generaretur ex daobus contrarijs posset mediate vel immediate genetrari ex alijs duobus aut non: si sic tuc plura quam illa duo essent se perflua. Si vero non , tunc sequeretur primo quod non omnes substacitiae generabiles & corruptibilis reduceretur ad idem genus principiorum: quod eitialsum, quia ca sudi tantia iit v mus generis, principia debent esse unius generis. secundo sequeretur u deberent effet infinita contraria: nam eadem ratione qua ponuntur plura quam duo, non posset diffiniri eorum numerus. et Dubitatio tamen cit hic non contemnenda( quam super text. sy- partim tetigimus ) circa istam quintam conclusionem, quomodo ciuo tantum contraria omni sufficiant generationi. Arguitur enim sic. Alia principia sunt contraria in motu Iocali,puta a supremo loco ad infimu)qua- iis est motus grauium) vel econuersos qualis est in olucliuium) vel a dextro in sinistruet quale. caesi ait Arist esse motu caeli. Aliae sunt, eaede que plurimae in mota; eerationis,scilicet,a calido in frigidu. ab albo in nigra,ctc. ct aliae in motu augmetationis Sc dimi nutionis, set licet,a paruo in magnu & econuerso Quin etiam in Setncrationibus substantiarum sunt diuersa cotrarac Priacini nam alia est contrarietas principiorum in Aetneratione ignis ex ligno, S alia in generatione ammatis etrfemiue arcia et alia in generatio e cadauctas ex homine diami contrariCTAS formae ct priuationisest rati de diuersitatis formarum quarualtera expellituraealtera intro dueitur. istae aut formae differat in specie Q:aers 1SMneri,'retrgo N edtrarietatcs principioru sunt civieriae: re coseques no sunt lata duo principia coraria, a. que adeo neque principia oia sunt Lacu tria. sAa nania ea hilatioue remoti tur primi omniam, A me mΠ--
38쪽
t et ep*Warietate ea morum inter alios motus, id det contrarietate principiorum generis substantiae. tamen quod tex. σύ. ct rex. so .insinuat Agi-1.ot.1n unoquoque genetre ei et unam primam contra
quod amoobus in locis serme declarauimus. Sed restat adhuc considerare quod prima cout rariapossunt intelPrima conia Tud iiunt uniuersilissima in oraedi ita ita liud P d in Crecietudo. Prima contra
rietas in praedicando,autnore Aristo. I o. mcta. t Qx. I
tabitus S priuatio, quippe Preliquat omnes participent rataeonem huius, ut commento. gr. dicebamus. Imperiectius enim duorum contrariorum virtualiter anclat dit priuationem alterius. Unde eodem libr. te T.
habetur u nigrum est priuatio albi. Et pariter reIatruet oppo ita ut maius & minus:nam de contradictorie oo-Posiitas manifestum est y unum dicit negationem altemus . tuo ergo modo possumus dicere priuatiuam op-F sua onem esse primam: quia uniuersialiter praedicat arce quibuscunque oppossitis:&praecipue de his quae diuidunt genus, ut, sensibile &insensibilet, rationaIe Sir-TAtionale, ct c, Alio modo dicuntur aliqua prima contraria primirate efficienter quomodo in genere qualitatis calietitas ct frigiditas sunt prima contrariarsane ex qui ous omnes aliae qualitates secundat efficiuntur. Et quan uis humiditas ct siccitas annumeretur etiam prim 1squalitatibus, tamen quia sunt passive, sunt poste-Taorcis caliditate 'frigiditate, quaesiunt active. Qua eo ergo hic dicit duo prima contraria sufficere, ut sint Prancipium omnium genera bilium ct corruptibilium, Intelligit duo prima utroque modomam in omni generatione Concurrunt principia quae se habent ut habitus leu Lorma &priuatio Et haec etiam sunt prima quo-Qammodo in genere causandi, quoniam simplicissima Principia aci generationem substatiae sunt forma & priuatio, quae sese vicissim expellunt circa eandem materiaem Et quia omnia accidentia coproducuntur ad procu aonem substatiae, sunt simpliciter prima. Ex quo sequitur accidentia quae per alterationem praeced ut se uerationem non habere rationem principiore, sed sunt In rumenta quibus res corrumpitur, ut materia spolietur forma, noui possit recipere,ut quaestione sequeri TI euicientius monstrabitur. Ex his rursus ouae dictaiunt elicitur solutio vulgatissimi cuiusdam argumenti. quoci est noc Cuiuscunque rei,dum gignitur, sunt sitia Francipia abal is alterius rei, aiat Oecie,aut numero distinctaeoc fiant res genit Sinnumerq,imo secundui Arist.tuerunt & erunt inliniterergo aut infinita, aut Lalte qua plurima fiant principia.' Ad hoc argumetum, q ui plus ni io terminis & nominibus assuetaeriat, explicant tria
ma omnia Principia generationis si nificantes, scilicet materia di torma re priuatio, At vero postquam princibaa sunt mere res, non opuS est Ad terminorum itioni ficationes appuliare: seci saris exprimitur in hoc sensu Propositio Arist. Cuiuscuq; generationis substati e triasu ut Prima prii acipia, Et mulco significantius exprirni- 1iar,si ly,principia iaciat supposita onem simplice , nometiscendantius Personaliter ad linguia. Ut cum dicimus, Tria sunt princet pia retrum na(uralium , sensus sit. Triaiiani Prasi captoria genera cilicet, materia forma &pri-
Seneratione. Et pariter omnes priuatione in ratio- termmia quo tant eiusdem generis. Nam demat aera omnium generabilium nulla est ambiguitas cum Unx Omnes eiusdem speeiei. Q
Sexta demum Conclusione e X Pro
P id sententia resipondet Aractot. textis .ad viruLue 'embrum quaestionis, hoc tenore. Principia quodam- m
odo sunt ut duo, quodammodo ut tria, di quod aes Prum' PDR sedovic traria Intelligit esse quodammodo ut duo P diox misqQ Ppra ipia intrinseca rei genite sunt tantu duo, ea- -- . si j v xi *st D id, scilicet, materia ct forma. Atqui hae .u, A. P*-- DLrinseca, probat phil. texta
exclude citi priuatione, curi, s3 sp I
aut materia, ct forma sint per se ori ne es, , -- c
& vntiquodque c6ponitur ex ias in quae resol iligit verutia esse principia quodammodo ut tria ciuet omnia limul principia includedo principiud quo fiunt tria ratione nam prauatio quae est principio per accides licet inde numero cu materia, differt in ratior. Q daute prauarao supra ncipi uper accides P battex.s res fit ex materia inquatum accidit ei priuatio formae
ex termino a quo. Intelligit deniqtae esse quod imodo ut contraria: quia forma &priuatio funt contraria Ves
ula pi incipia sunt contraria: materia en iiD non contra
xatur formetnsumma, comparando materiam ad formam dicit esse quodammodo duo et verum co rando eam simul nd priuationem, dicit esse quodam odo tria. Rursus con ferendo formam cum priuatione, dicit esse ut contraria, innucns P si consideretur in ordine ad materiam, non est illi contraria. Adsecudum igitur priri 'sipale argumentum respondetur, P Arist. loq uitur hic dia principiis secta tu propriam nominis signi ationes
scilicet,pro illo quod pertinet intrinsece ad ordine poenerationis.& adeo et cies Gnis no numeraotur in ery incuria. ted cum arguitur,aut intelligitur de princi PAEs S intrinsecis & per se,aut de extrinsecis& pe accidens tota disti cultas est deprauatione, quaen est titrinseca rei genitae, nec proinde principiti Der se illius harium videtur dixisse in textu. 3 .
per accidens fiant antinita: at ideo non cadunt sub
'rum qitPyradet Commentator cometo. cc. o, pr ario licet tu principium per accides, est in nece risi
: sepe paselo,licet sit accides. est in nece rit E ideo Ari. nec loquitur hie des solis principiet
D ede orbus per accides:sed de nece irijs. Attam eci t a naue expositione videt esse P diximus. I. post rioq-3 de intentione Atiit. ide ei nece V - η, 'Ucd-&Propria passio facit secunda Privatio.
re rum ergo arbitror esse diceduescit
39쪽
tur,est etiam principietm per accidens: quia non dicit
aliquod positiuum influens incompositum, Icut vera causameque Permanet in illo tanquam pars eius ei tantialis: sed est eius principium pet accidens ad huc lensim o copositam fit ex materia cui accidit priuatio. Et hoe intendit Aristo.tex. fg Si tamen priuatio com- Paretur ad generationem ipsum,tunc non est solum necessarium principium et sed quodammodo intrinsecum Cepexata & per se intrans diffinitionem generatIOnis & corruptionis. Et hoc voluit dicere,textu. 3 .generario inim mest mutatio a non esse ad esse corruptio vero mutatio ab esse ad non esse,ut habetur. i. nuIQSte t. . Cum eroo ouaeritur de quibus principijs determinat Aristote. stetria respondetur quod nec de solis principijs intrinsecis & petr se entis naturalis,nec de omnibus extrinse- cis S per accidens sed de intrinsecis & per te generationis entis naturali Seque sunt terminus a quo A terminus ad quem& subiectum. Quod si interroges quomodo fieri poetest, ut aliqua uni per se principia generationis, quae non sunt rei genite. Respondetur. Idcircoinalia est diffinitio rei naturalis,&alia generationis eius: res enim naturalis disefinitur physice per solam materiam es forma : est enim simitas nati cauitas: & homo animal compositat ex materia & anima ratioRali. Et per hoc probat Aristot haec duo tantam esse principia intrinseca rei naturalis,ut luper textum. 6 s .egposuimus Generatio vero est mutatio substantiae de non esse adessie:& corruptio mutatio de esse ad non esse:in quarum prima diffinitione ponietur priuatio,tanquam terminus a quo incipit mutatio: c in secunda tanquam terminus tu quem desinit.' Sequitur consequenter, quaestio seata.
cxtaxis.Haec non sic unum existens,&c.
Quaestio sexta. iv TRVM MATERIA SIT
adeo Pura Potentia, ut nullam de se habeat actu litatem
i Ost numerum iam diffinitum principiorum, sequitur singulorum, singulis quaestionibus rimari naturam, quippe quorum cognitio plusquam dimidium est totius phy sice scientiq. Arguitur ergo quod
materia non si e para potentia.Materia per se est ensreale existens sine operatione intellectus, atque adeo reale subiectam sormae quam sustinet&conseruat: eroo de se est actu ens,& per consequens non est mera potentia.' Et confirmatur. Materia differt a priuatione ut te Xt,3 , .&.T ' .ait Arist.in hoc quod priuatio est per se non ense materia vero est prope substantia permanes iss C posit ergo materia per se habet alique gradu ea xi Quis,' p mr eoseques no est mera potetia. Elcofirm iu secundo Materia habet ense veras proprias pasti omnea hebetenim appetita formae,ut habetur tetX2.8 2 .haberque Pomnlii unde educitur sorma, ut habetur tex- 8. quod est habere edule causalitatu respectu format, haec autem,nisi rei qetae per sit,competere non videntum ergo materia Petr est enuinaeiti. Item est per se principium,vi bd Qtur tem E s .ergo est per se ens, quidentis Principium est tutis ens.
I secundoprinciPau - - itur Si materia esset Eur rotentia ut distinguitur contra a tum, sequeretur orie e per giuinam potentiam Posset esse materia sne foema(habere L enim tunc materia esse ita intrinsece sorma, sicut corpus habet esset album ab albedine:ita enim se habet pura potentia et Ini talis ad esse simpliciter, ficat pura potentia accidentalis ad effe album sed rebugnat per quacunque potentiam corpus esse album sine albedine etergo ita tunc repugnaret, materiam effe sine forma. Consequens tamen inde apparet salsum quod cum materia & forma sint duae res numero distincte: ut enunciat Arist. teg. 6 I.&neutra illarum sit pars alterius sin quo sensu dixerat Aristo.tex. 3. principia nori fieri ex alterutris)sequitur Deum posse materiam leorsum conseruare sine forma: sicuti formam potest sine materia.' In contrarium est Arist.tex. 63.vbi ait. Unsi igitur principium haec(scilicet materia non sic umim, neque sic ens,ut hoc aliquid: unum autem scilicet forma, fecudum quod ratio. Ubi docet materiam de se noexistere nisi per formam.
Quaestio haec duos habebit arti
culos. In primo respondebitur ad c uaestionem & iri secundo alia minora dubia circa naturam materiae terminabuntur. Atqui primum omnium attente notarida est natura materiae , quae fundamentum est scientiae naturalis .Et quo ab eius diffinitione sumatur egorduis
Materia(vt text. 8 habetur est Primum subi*c uni o, . theauniuscuiusque,ex quo fit aliquid cum insit,non secun-- dii accides. Ait, prim i subiectum, ad differentiam sub- 'lecti accidentium,quorum subiectum,quo, est quantitas subiecturn vero, quod ,est totum compositum,vt. 1. degeneratione super text. 25. dicturi sumus: matetria vero est subiectum formae substantialis, quae pras p- ponitur accidentibus.Ex quo cum insit fit aliquid non secundam accidens, ad differentiam priuationis, quae nec permanet in composito,nec proinde per se concurrit ad eius esse quia esse compositi non resaliat ex esto priuationis, licuti est esse materiae cic formae. Et eadem particula excluditur terminus a quo includes formam
contrariam .Fit nanque acetum ex vino:& tamen vina
non est hoc modo materia(quiano manet in aceto sed est terminus Z quo.Et fit mixtum ex elementis quae notant hoc modo materia: quia rion manent sermaliter inmixto. Tametsi etiam si manerent e X cluderetur per Compari' aliam particulam: quia non sunt subiectum prrmui. AL tio materis quia materia ut ecxl. 68 habetur innotescit per anath ad sublaruigia ad subiecta accidetiu Sc potissimum artiferalium, accuprima coparatio est Q sicut scabiecta formae accide talis recipit a forma esse accidentale, puta esse album, aurcalidum,&c.ita matcriaprima recipit a forma eta substantiale,i est, simpliciter actu existetre Unde sicuti prima substantia, id est, suppositum est primum subiectet respectu omnium accidentium, eo quod illa sola simpleciter per se existit,ita materia,quia est subiectu sormn dantis esse simpliciter,dicitur simpliciter prima maletria & primum subiectum. Est tamen differentia quori prima sabstantia est sabiectum accidentili: dans allis ecta, quia effe accidentium non est aliud:quam ineuelia, statimsed rame prima materia no estitasubietcium, vetcllo modo det esse formar. Imo potius forma Vst actas per quem actu est materia, veluti albedo est forma P equam sabiectu est album. Quocirca maletria sustinee quidem,co seruatque formam: at non proprie aisId isti esse: Ied tanquam potentia ad esse per tormam GHinc sequitur secunda apprimeque notanda et incria Cia,cur Ca materia & forma tit unum ens per se,
40쪽
exsuciet to ct accrdentibus non fit unum per ser quam
docet A. illo tel. g. metaphy. teXt. I s. quia videlicet cuformAviostantialis aduenit materiae , non aduenit entiquod simpliciter sit per se in actu ante ad uetum formae: ob laquet non ponunt in numero forma & materia, ut duo simpliciter entia, sed quod rcfuliat est simpliciter unum , accidens vero aduenit enti Quod per se est actuctis:& ideo Torma ct subiectum semper manent duo notacientia unum.In quo sensu intelligitur illa maxima. Ex duobus entibus in actu non sit unum i impliciter et Hinc sequitur tertia differentia quantum ad modum loquendi, quod propriet subiectum accidentium dicitur materia in qua:sed materia prima dicitur proprius materia ex qua ut habetur in diffinitione Arist. ex quo c. Et ratio est, quod esse suppositi non constat tanquaCx Partibus ex este accidentium, sed potius subiectum communicat illis suum esse licet vicissim recipiar ab illis denominatione accidentalem sed tamen esse suppositi resultat ex materia ct forma, tanquam ex partib us eo LentialibuS.
His praes actis fundamentis circa
quaestionis titulum notandum est , quod potentia reactus, quo ex opposito distinguuntur, multis modis dicitur, ut habetur. s. metaphysic. re tu. Io: &copiosius lib. v . in principio. Uno modo active, sicut ealor est potentia ignis ad calefaciendum aquam, S alio modo passive, sicut siccitas ligni est potentia passiua ut benest
combustibile:&tertaomodo pro potentia subiectiva, si Cur corpus recipit colorem S intelleci us species. Et istis modis non accipitur in Proposito. Non enim hic disputamus an materia habeat potentiam ac tuam: neq; quaerimus an sic habeat potentiam passivam , ut sit combustibilis:aliae nanque sunt, diuertaque huiusmodi quae-s iones. N eque rursus am bigit D us an materia sit potentia subiectiva respectu formae et hoc enim notissimu est. Sed accipitur hic potentia ut distinguitur cotra actum substantialem vel accidentalem qui est Vsio. Et quaerimus utrum materia in sua ratione formali includat actum huius odi: quemadmodum homo in sua ratione includit formam: re album includit albedinem Ad quam quidem quaestionem respondetur tribus conclusionibus,Prim A. Materia est verum etns actu e istens se aciniis stus, in alio existens.
E Probatur: materia est vera pars substantiet de qua simpliciter praedicatur Esse: ut enim vera est haec propositio,lignum est,ita& forma est, ct materia est , nisi quod suppositum subsistit,partes vero non per se tabi stant: cns v ero est particetps huius quod est esset: ergo maletria
est ens reale actu existens in toto. Conclatio haec praeterea comprobatur argiameto primo principali cum suis confirmationIbus. Secunda conclus o Materia in sua intrinseca ratione
formali non includit actum aliquem d quo formaliter sit Et hoc cst esse puram potentiam. Probatur. Actus aeforma in quocunque genere idem prorsus esti sed materia prima vi nomen ipsum sonat,nullam in sua ratione formam includit, quin potius omnetm Oxcludit: ergo materia nullam de se Labet actualitatem. Probatur maior inductive. Id quod aliquid est actu album, est forma accidentalis a b inis: ta quo est actu calidum , est sorma caloris Eet eade rationet quo aliquid est actu equus, est forma equi: aequo aliquid est actu homo, est forma
hominis,&ita discurrendo per omnia. Imo idem prortas significat, cae actu tale,αesie formatiter tale, id est,
aforma: ergo eadem ratione, esse si absoluto dicatur e ab aliqua forma Cum ergo materia desiet nullam formaclicat,nu Ilum in sua ratione iues dit actum Et permon sequens ost mera potenti .Et Confirma tur N ulla r-s est
simpliciter, nisi sit in aliqua certa Orci et substantiae ostra homo, equus aut lignum,&C. siciat nulla res est Qualis nas in aliqua certa spe te qualitati S, nec quandia nisi ire aliqua certa Orcie qua leatis,&c. sed materia de se nullam dicit certam speciem: sed quid penitus informe: ergo in sua ratione non includit aliquem actum: sed est mera potentia.et Hanc conclusionem intondit Arist ire
text. praesenti s ' dicens P maceria non est Locled aliud principium, scilicet,sorma.est ut ratio. Ouali
cicat. Materia nci habet essC. nisi per formam Et textu 2 r . ait v materia est prope sub ntia. i. in potentia visu lassistat per forma Et tent. 8.air maioria esse ens, noris impliciter, sed in potentia. Quod euidentius Dronun- crate I . de se ne-xer ii Et e Xp-- .m Cta tex. S. materiasinquit secundam se,nec est quid nec quantum, nec aliquid aliorum gener m. Hanc deniq; conclusionem Aristote.perscrutatus est aduersus antiquosmui omnes in hoc pessime errabant, y Principiti maeeriale entisponebant esse ens in actu includens formam: alij.Laquam aut aliud quod uis elementum: alij vero res in fas naturales latitaret in quoliber. Unde cogebantur ne are oenerationem substantiae simpliciterinam criti completo ire actu non potest aduenire forma, nisi accidentalis. Ou propter cum viderer Arist materiam eme aptu subiecta maduniuersias formas,Cognoui ream in sua ratione nuda prorsus esse omni forma. Sicuti octatu S eo carci omnicolore,ut accipere postir omnia species colonii. Q Tertia conclusio est Materia non est nisi per formam. Haecimanifeste sequitur ex super oribus, hoc modo. Materia
vere & realiter est squae est prima conclusio ) & non est petr se ut habetur in secundo ergo est per formam. Et
hoc est quod ait. 3 huius te, L. 6 - Materia continetur , forma. I de gene teXt. 8 3-Materia efficitur, vi sit in actu performam.
Et connrmatur: quia esset actualirer idem est quod e se formaliter,& per consequens esse per formam: Ita q. sicut Petrus est albus per albedinem A aes est statua per figuram, ita materia simpliciteC est per formam. Licet
sorte nonnihil differat, ut iam modo dicturi sumus. RI Haec denique omnia manifestiora fiant nominibus quibus graece materia & forma sigctificantu . Materia nanque nuncupatur, hyle, forma vero enteletchia. Hyle HyIe .entetis autem in artificijs significat materiam, non quancu quo Iechia,
sed informe,ut est sylva lignorum & lapidum quae edi rficio construendo congregata san t .Et ideo in naturali- bus proprie significat materiam primam omini penitus forma nudam. Entelechia vero significat formam , non quomodocunque, nam ei dos,etiam fignificat formam. Sed eidos, quan uis communiter significeti omnem formam etiam illam, quae est pars compositi, tamen Dotius fgnificat formam totius quam dicimus naturam hominis, aut equi Sc. Entelechia vetro significat Orodrieformam.i.actum & perfectionem corporis vidi hi ultur contra mera potentiam. Aliquiscribunt unde etenia per .d sed tamen graece por-t. scribitur: nisi quod cE. t. Post. n.proeterarurg TCe V -d-latissum, aliqui transtulet
runt per d. Et per haec solutu es orimu aeo meu suis Adprimum
confirmationibus rad forma eam primi distinguitur ma- regum et a 'ior scilicet mareria per se est ens realet,si enim ens dicatactu edendi ,hoc negatur: imo hoc habet per torma, Vt