De sermone Latino, et modis Latine loquendi. Hadrianus S.Rom.ecclesiae cardinalis Nuper a mendis plerique expurgatus, & in suum pristinum candorem restitutus. Postremùm Horatius Tuscanella aliquot locos emaculauit; ordinateque Italicis elocutionibus

발행: 1568년

분량: 348페이지

출처: archive.org

분류: 연설

81쪽

ΗADRI AN VS CARDINALI s

quis inhumaniorὸ quis superbior At haec sine cuiusquaminato, quis acerbior quis insidiosior quis crudelior unquam fuit Qitandoque saltem lignificat. Cato de Re Rustica: Si non eodem die, at postridie. Cicero Curioni: Nostram suffragationem si minus potente, at probatam tamen,&iustam . Idem pro Lucio Flacco, Si non propinquitatis, at artatis sitiet, si non hominis, at humanitatis rationem haberet.

Quandoque idem, quod sed significat. Cic. pro Tito Annio Milone. Q id porro quaerendum est e factum ne sitὸ At constat. A quo At patet.

AB EssE bidui, non biduo, aut per biduum dicitur, idq; sine alio verbo coniuncto, licet subintelligitur itinere, aut uia, sed talis erat loquendi modus. Cic. Atti . Nos in ea castra proponebamus, quae habet bidui. Eidem, Haec dictaui sedens in rheda,cum in castra proficiscerer,a quibus abcram bidui. Est hic quoq; modus loque di apud veteres, ut cum quid erat dicturi,quod arrogans videri pollet, quasi excusando dicerent. Abiit verbo inuidia, id est odium, nam quandoque eo nomine inuidia nuncupatur. T. Liu. ab ur. con. Absit uerbo inuidia,& ciuilia bella sileant. Ibidem, absit inuidia verbo. Idem de Bello Macedonico. Absit verbo inuidia.

NO τ AE significationis est abesse, modus aut dicendi, qui

ex eo verbo procedit, non est praetereundus . Dicitur. n.

Quid abest huic homini λ Pleriq; aut inu lato dice di genere, dicunt.Quid deficit huic homini vet. Quid deest huic hol Cic. pro Cornelio Balbo . in id abest huic homini λ quod si adesset iure hoc,& tribui,& concedi putaremus. Idem de oratore, Quid huic abesse poterit de maxima rerii

scientia. Ass IGNARE.

ASSIGNARE, praecipue agris conuenit, cum ii uel mili Atibus, vel emptoribus, aut aliis iustu magistratuum au pdominorum assignantur. Cica

82쪽

DE MODIS LATINE Lo.' 3

Cic.in Phi. secunda. Duo milia iugerum campi Leontini sexto Clodio rhetori assignasti,& quidem in iniuria . Idem Attico, Mihiq; ex agro tuo tantum aflignes, quantuin eo corpore assignari potes .

Oratius,agros assignare,oppida condunt. Τ.L. de bello Macedonico,agrum eis assignaret.

Adnerbum, ad unum.

Ad uerbum, ad unum idest, quod ineptae dicunt, de verbo ad verbum,& usque ad unum. Cic.de finibus, Fabellas Latinas ad uerbum de Gr cis expressas, non inuiti legunt. Idem de amicitia . De amicitia vero omnes ad unum idem

sentiunt. Verg. Iupiter omnipotens ii nondum exosus ad unum .

Troianos, si quid pietas antiqua labores. Respicit humanos, ad flammam euadere classi Nunc pater.

Arbitratu meo.

Arbitratu meo frequentius dicebat,quam arbitrio meo . Nonnulli vero co latra,vt alia bona corrupere, ut stequentius arbitrio quam arbitratu dicant. Cic.de senectute, Eius disputationis sententias memoriq madaui,quas in hoc libro exposui arbitratu meo. Idem de legibus. Concedunt, ut eum arbitratu meo diliga. Idem Attico Arbitratu meo vivendi.

Adjcere oculum.

Adiicere oculum puellae, est certo modo loquendi id , quod

peruerte dicitur,oculum in puellam dirigere. Cice. in Uer. Partim plane videbant, adiectum esse oculum haereditati. ANi Mi causa, officii causa,verbi causa,verbi gratia, valetudinis causa, honoris caula, & honoris gratia, exempli causa, modis sunt loquendi, Romana elegantia referti. Var. de re rust. Honoris causa menta siuae die festo dignetur adhibere. Cic. pro Sext.Ro. Ame. Alterum in urbe secum honoris causa cum habere. Plautus in Amph.Nunc huc honoris vestri venio gratia. Τ.Liu.de bello Macedonico .Honoris causa legatos mittere. Animi

83쪽

HADRIANVS CARDINALIS

i Animi causa. Plaut. in Asinaria . Sine me amare hunc unum Argyrippum animi causam quem uolo. Idem in Curculione: Dico me illo aduenisse animi causa. Idem in mercatore. Miser, mihi amicum paraui animi causa. Varro de re rustica; Dic aliud genus ornithonis, qui animi causa constitutus a te, suo Casino fertur. . Osic' causa. Tit. Liuius ab urb.condit. Quae ossicii causa ab domo prose

cuta fuerant.

Ibidem.Scipionem ossicii causa conuenerant. Vmrbi causa. Verbi gratia . Cice. de arte rhetorica . Verbi causa maiestatem minuere,dicere aduersarium maiestatem minuisse..Idem de fato.Si quis verbi causa oriente canicula natus est, in mari non morietur. Idem in Academicis .uerbi causa, tria pauca sunt, an ne, &subditi Sin autem usq; ad nouem verbi gratia. Idem de finibus. Uerbi gratia,propter uoluptatem. Exempli causa .

Cice. de ossi. Exupli ca ponatur aliquid, quod pateat latius

PARTICULA Autem, interiore lignificato,quaeso doctissimi quiq; attendite,permulcebit enim aures, & illas iucundissimo ueluti cantu pruriet. Cicero Attico . Quod ad te scriptum est a Cincio de Statii sermone,in quo molestissimu est,Statum dicere a me quoque id consilium probari probari autem,de isto hactenus diximuS. Eidem. Quid tande isti mali in ta tenera insula no fecissent

fecissent aut)imo quid ante aduentum meu non fecerunt Eidem .Sed ferendus tibi in hoc meus error, ferendus autemλ Imo uero etiam adiuuandus.

Eidem.Et si inteIligis quam meum sit scire,& curare quid in repv.fiat,fiat autem imo uero etiam quid futurum sit. QV A M elegantes dicendi modi ad extremum, a principio,ab initio,a primo,quandoq; absolute sine praeposi--ne,principio, initio,primo ab illis veteribus introducti

sunta

84쪽

DE MODIS LATINE LO. o

sunt,quorum loco incuria postea multam barbariem suppleuit. A principio. Cicer. Attico.Sed ego a pi incipio cum diuinare de belli diuturnitate possem. Eidem: Sed haec a principio tibi praecipiens quantum profecerim non ignoro.

Eidem. Nosmetipsi, qui Lygurgei a principio suissemus quotidie demitigamur. Eidem. Ac vellem a principio te audisse. μAb initio. Eidem .Quod tibi esset,& antiquissimum,& ab initio fuisse, ut primum Asiam attigi. constante fama, atque omnium sermone celebratum est. A primo. or Eidem. Nec uero ille urbem reliquit,qui eam tueri non por '. set,nec Italiam, quod ea pelleretur,sed hoc a primo cogi- 'tauit o inneis terras,omnia maria inouere. Ibid. Tuas nuc epistolas a primo lego,hae me paulli recreant. Eidem. Vtinam a primo tibi es et vastam . Idem de si . Nunc vero a primo quidem mirabiliter occulta natura est. Principio. Idem de offc.Principio generi animantium omni est a natura tributum. .

Verg.Principio coelum,& terras,camposq; liquentes . Initio. ICic. Attico Cum id mihi priepositum initio non fuisset . . Eide.Me adhuc hqc duo fefellerunt initio spes copositionis.

Τerentius in Ecyra. Nec illi credebam primo. -

. Ad extremum.

Cic. Attico. Illud te ad extremum & horo,& hortor. Eidem. Aiebat illum primo sane diu multa, ad extremu au tem manus dedisse. Eidem: Addidit ad extremum,cum iam dimissa concione reuocatus a Vatinio fuisset ,se audisse a Curione his de robus consciunt esse Pisonem generum meum. Eadem. Cui consuli non animus ab initio,non fides ud extremum defuit. Horatius

85쪽

ΠADRIANVS CARDINALIS

Oratius .Peccet ad extremum ridendus,& alia ducat. A L I E N v S.

AL I E N v s est idem quod extraneus, sed incuria factum

est,ut extraneo solo multi utantur. Alienum vero pene ab omnibus praeteritur. Terent. in .Ecyra, Cum eam prosequitur alienus puer. Idem in Heautonti. Ne illuc inducas in animum tuum, alie

num esse te.

Cicero Attico,Neq;utar meo chirographo, neq; signo,si modo erunt eiusmodi literae,quas in alienii incissere nolim. In eo significatu est, quod Plautus in Amphitrione dicit Certe aedepol me alienabis nunquam,quin noster siem.

NO N idest tantummodo acutum,quod vulgo putant, cuspide fastigatum ut punctim cqdat.Sed acutum etiam id

' est, quod in aciem caesim attenuatur.Acuere. n.ferrum,est ita concinare,ut acie bene incidat, non solum caesim , sed etiam punctim.Retusum est,quod uel cuspide,vel acie v-su nimio,vel alio casu per stricta hebetatur. Plautus in Epidico, Acutum cultrum habeo. Cicero de diuinatio. Aliae agrorum partes quae acuta inge nia gignant,aliae quae retusa. Idem in Tuscu.At vocem citharoedi non audiunt, ne stridorem quidem Serrae cum acuitur . Vergilius,Ferrum acuunt portis

Idem in Georg. Carduus, & spinis surgit Paliurus acutis.

AGERE INIURIARUM.

AGERE iniuriarum,&hic elegans modus prope desertus euocadus est.Idem dicebatur cum quis pro acceptis iniuriis aliquem postulabat, & coram iudice iniuriarum causam agebat. Cice.in arte reth. Agit is cui manus praecisa est iniuriarum. Agere ad praeseriptum. t Agere ad Praescriptum, modus est loquendi per elegas quo id significatur, quod agere secundum imperium, aut datam legem. Cesar in commen. Alfer omnia agere ad praescriptum, Alter Iibere ad summam rerum consulere. Animaduer-

86쪽

DE MODIS LATINE LO. I

ANIMADVERTI.

ANIMADvεRTERE activum a multis obseruatu: Passuum vero quoniam omissum ess notandum duxi. Caesar in cum m. Animaduersum est vitium munitionis. Ibidem.Tcrrore hominum animaduerso. - Ιbidem: Hac re animaduersa Caesar iubet signa conuerti. Ibidem:Quare animaduersa, Ambiorix pronunciare iubet, ut procul tela coniiciant.

. ATTRECTARE.

ATTRECTARE de sarris praecipue dicitur. Virgilius.

Tu genitor cape sacra manu patriosquo penates. Ne bello ex tanto digrest um,& cede receii Attrectare nefas. T. Liuius ab urbe cond.Quod signum more vetusto,uisi certae gentis sacerdos,attrectare non esse solitus. AM I M o P R AE S E N T I .

ANIMO prssenti modus est loquendi, cum non ignave, sed accurate,& sedulo quid agitur. Teren . in Eunucho: Animo haec prssenti ut dicas. Asconius Pedianus: Animaduertitur sensibus praesenti animo utentibus. ADsCRIBERE.ADsCRIBERE non est ut aliqui putat iuxta scribere, sed aliquid addere: vel subiugere ad id quod scriptu sit. Cic. Attic. Sed cum id ad me Tullia scribat orans, ut quid in Hispania geratur expecte,& semu adscribat id videri tibi. Idem Russo : Illud me non animaduertisse moleste serrem , ut ad scriberem te in Phano pecuniam iustii meo deposuisse,& paulo post: No adscripsi id quod tua nihil referebat, ego in adscriptisse mallem id quod te video desiderare . Idem At. Terentia tua magnos articulorum dolores habet,& te sororemque tuam,& matrem maxime diligit,saluteque tibi plurimam ad scribit.

BENE vERTAT, MALE VERTAT.MODus est loquendi optantis, vel imprecantis, id est

orare,ut res bene,vel male cadat. Plaut.in Au. Quae res recte vertat, mihiq; tuaeq; filiae.

Idem in captiuis;Quq res bene vertat mihi, meoq; filio. Ibidem;Istud dii bene vertant. Vergilius. Ei Hos

87쪽

Hos illi quod nec bene vertat mittamus haedos. B Α RB V M. CV M Grqci BarbaroM Festo autore omnes prcter seipsordicant, loca,quq infra notaui,al iter accipieda lunt, atquc ab plerisque inter praetibus accipiuntur. Barbarum. n. id significat, quod alienu, peregrinum,externu . Plautus in Alinaria. Notinen huic Graecae Onigos est fabulo Demophilus scripsit, Marcus vertit barbare. Idem in Trinumo: Nam nomen Graecae huic est thesauro mbulae, Philemo Icripsit, Plautus vertit barbath. Nora. Sonante mixtum tibiis carmen lyra. Haec Dorium, illa Barbarum. Idem . Graecia Barbariae lento collisa duello. CADERE BENE MALE, OPPORTUNE, COMMDDE. BE N E & male cadere, oportune, & commode cadere , Sccadere absolute, modus est loquendi, cuius loco tam muItis dicitur Bene, dc male succedere siue accidere. Cicero Attico . Cecidit belle. Ibidem. Quod ii audere, Athenas peterem, sime ita cadebagvi vellem, nunc,& nostri hostes ibi sunt,& non habemus . Idem de Oratore,Sed hoc tamen cecidi ζ op pCrtune. Ibidem. Hoc loco Sulpitius, insperanti mihi,inquit, & Cot- te, sed valde optanti utrique nostrum cecidit Idem in Verrem. Hoc adhuc percommode cadit. Caesar incom. Ubi tantos sitos labores,& apparatus male cecidisse viderunt. B E N Ε AUDIRE, MALE AVDi R. E. NALE audire non est ut vulgus putat qui obtusas aures habens, male audit, nec econtrario Bene audire est , qui liberas habet ad audiendum aures. Verum is qui de se male , vel bene, aut rumorem ad se malum, aut bonum spargi percipIt. Teren . in Phor. Bene dicti si certasset,audisset bene. 1 bidem. Si herum insimulabis aua itiae male audies. Idem in Ecy ra , line me hoc effugere obsecro vulgus, quod

male audit, mulierum.

Cicer. Atti . Nonnulli amici Appii ridicule interpretantur , qui me idcirco putat bene audire velle,ut ille male audiat. Idem

88쪽

Idem in Oratore. Non quo libenter male audiam, sed quia ego causam non libenter relinquo,nimium patiens,& lentus existimor. Ibidem. Cum Quintus Opimius consularis,qui adolescentulus male audistet,festiuo homini Egilio, qui videretur molior, nec est et, dixi si et . Qui tu Egilia mea quando ad me venis cum tua colu & lana non pol, inquit,audeo,nam me ad famosas vetuit mater accedere. Idem in Verrem, Quae Romet magna est infamia,pretio accepto edixeras, ea tota tene gratis in prouincia male audires,ex edicto Sciliensi sustulisse video. Idem de Finibus. Esse hominis ingenui,& liberaliter educati, velle bene audire a parentibus. BELLE HABERE, BENE MULTI, BONA PARS.

Bono mane,Bene mane.

OBSERvARE : Latini omnes debent, & qui latinita cis studio vii sunt, vel minima quaeq; eorum, quae Cicero,& eruditissimi illi Ciceronis aequales in operibus suis scripta reliquerunt,qualia sunt Belle habere, bene multi,

bona pars, bono esse, multo mane, bene mane. Cic. pro L. Mur. Post humus ob viam cum bene magna caterua sua venit.

Idem de Oratore. Habetis sermotaem bene longum. Idem Attico. R Curione mihi literae bene longae. Cassius Ciceroni : Classis bene magna. Hsinius Pollio Ciceroni. Habet inermes bene multos. Dolobella Cic.Terentia minus belle habuit, sed certum scio iam conualuisse eam. Cice de. Orat. Aiebat bonam partem sermonis in hunc diem esse dilatam. Ouidius in Fastis. Pars bona montis erat. Cic. Atti . Ad eum septimo Idus literas dedi bene mane. Eidem : Binas quidem tuas Beneuenti accepi, quarum alteras Fesulanus multo mane mihi dedit. Hircius in cona. Bene magna comparata manu prouiuciam vestram recepit. Ibidem: Bene magna multitudo. Ibi denu.Bene magnum tempns consumpserunt.

89쪽

HADRIANVS CARDINALIS

Ibidem Bene multis vulneribus allecti. Ibidem; Nostri ex humili conuale bene longe sunt digressi ., BONI CONSvLE. BONI consule,modus loquendi veterum illorum, id significat quod bonii iudica .Persecti. n.illi latinitatis principes iudicare,consulere dicebant; ut si dicas: Rogo boni consulas, id lit,quod rogo bonu iudices. Ouid. de ponto.

Vt i men hoc ita sit, munus tua grande voluntas.

1d me peruenit, consuluitq; boni. Ibidem. Quae quanquam amisisse pudet,quia partia , identur. Tu tamen haec quasso consule missa boni. C A P U T . 1N FICI A Ri nemo etiam mediocri ingenio audeat,esse modum quendam loquendi, qui linguam Latina a Barbara distinguat. Na verba, ac vocabula quid per se, & sigillatim significent,in numeri Grammatici copiose disseruere.. Sed quis iis coniunctis, composita Oratione , usitato more loquendi, modus in veteribus,ac perfectis autoribus obtinuerit,nemo hactenus quod sciam plane considerauit. Caput.n.illud est,caput coenae,caput & origo,canui malorii, caput factionis & capiti tuo,quod genus execrationis est,& huiusmodi boni autores per translationem, mira cum iucunditate suis scriptis interseruerunt. Plaut.In Penulo. Capiti vestro istud quidem. Verg. Capiti cane talia demens Dardanio,rebusq; tuis. Idem. Di capiti ipsius generique reseruent. Caelius Ciceroni . Te ad nouum Calendarum Iunii, Subrostrarii quod illorum capiti sit dissiparant periisse.

Plaut.in Mercatore. Ad capita rerum peruenias.

Ide 1 Asina,Ego caput huic here argeto fui hodie repertudo. Cic. M. Mar. Caput illud est si ista vita tibi commodum esse

videatur.

Idem Seruio Sulp. Caput illud est: ut Lysonem recipias in necessitudinem tuam

Idem Attico . Caput illud est,quod scis. Eidem;Quarum literarum erat caput, Aquiliam nouercam

non esse laturum.

90쪽

DE MODIS LATINE LO. 3

Idem de Diuina.Sed quod caput est,cur isto modo iam ora incula Delphis non eduntur. In Philip.iecunda: Caput autem literarum,sibi cum illa Mima, post hac nihil futurum. Idem Bruto ; Caput autem est hoc , quod te diligentissime percidere,& meminisse velim. Ide in Olficiis. Caput aut est in omni procuratione negotii& muneris publici, ut auaritiae pellat et minima suspitio . Ide in Verr.Et qd caput est rei frumetari et capus Leotinus. Idem intuscula. Negauit se iure illo nigro , quod c ne caput erat delectatum.

Cicero pro Tito Annio Milone,Quid caput audaciet est Idem,Quas senatui gratias agit post reditu suum,cum pro

clarum caput recitaretur.

T. L.ab v rbe cond. Cu in caput rerum omnium in omni hostium equitatu Massin illam fui ste sc iret.

Capite aperto, pite ob voluto.

Τ.Liuius de bello Punico, Capite aperto est ductus. Ibidem.Obuolutum caput est. Idem ab urbe con. Caput obuolutio, infelici arbori recte saspendito.

V Is erit,qui legens, quas infra scripsi autoritates de clausula Cum, quemadmodum praecellentis ingenii Vates illa uti fuerint,quado te pus significareuoluertit, no iv pra modu oblectet, mihiq; arrideat,qui eas primus ut opinor notaui, & vitiliq; decerptas,quali in aceruu congesti. Plau. in Truculeto,Iam biennium est,cii mecii esse illeclpit. Ibidem. Illi quidem haud diu est,cum dentes exciderunz. Idem in Peria, Nondum sex menses Megaribus huc est cum

commigrauit.

Idem in Mostel .Quia septem meses sunt, cum in hasce dcs pedem nemo intro detulit. Idem in Menecliniis,Plus triginta annis natus sum,cum ego interea loci, nonnunquam quicquam facinus feci peius , neque scelestius. Idem in Bacchidibus, Iam aderit tempus, cum sese etiam iPse od crit.

SEARCH

MENU NAVIGATION