De sermone Latino, et modis Latine loquendi. Hadrianus S.Rom.ecclesiae cardinalis Nuper a mendis plerique expurgatus, & in suum pristinum candorem restitutus. Postremùm Horatius Tuscanella aliquot locos emaculauit; ordinateque Italicis elocutionibus

발행: 1568년

분량: 348페이지

출처: archive.org

분류: 연설

91쪽

UADRIANVS CARDINALIS

Tere.in Heauto .Si unquam nullum fuit tempus mater, cum ego uoluptati tibi fuerim.

Idem in Adel. Videre videor iam illum diem, cum hinc eges

profugiet aliquo militatum. Idem in Ecyra. Hunc videre semper optaui diem , cum ex te esset aliquis,qui te appellaret patrem. Cic.pro L. Murena.Qui locus est iudices quod tempus quae dies3quae nox λcum ego non ex istorum insidiis, ac mucro nibus,non solum meo, sed multo etiam magis diuino consilio cripiar,atq; euolem Idem Cassio. M .Fabium,quod mihi amicum tua comedatione das mullum in eo facio quqstum. Multi enim anni sunt, cum ille in aere meo est,& a me diligitur. tur. Ide de Ora. Ia anni prope quadringenti sunt, cum hoc proba Idem Attico. Vtina illum diem uideam, cu tibi gratias aga, quod me viuere coegisti. gemes.

Eidem: Eadem uirtutem istam ueniet tempus, cum grauiter

Idem pro Tito Annio Milone,crit illud profecto tempus, & illucesset aliquado ille dies, cum tu salutaribus ut spero

rebus tuis, sed fortas te motu aliquo comunium tempotu,

qui quam crebro accidat, experti debemus scire, & amicissimi beniuolentiam,amicitiam, & grauissimi hominis fi- dem & unius post homines natos sortissimi uiri magnita dinem animi desideres. Idem Atti .Triginta dies erant ipsi,cum dabam has literas. Idem Caesari. Aliquot enim sunt anni,cum uos duos elegi,

quos praecipue colerem. Idem Attico,Vtinam eum diem videam, cum ista oratio ita libere vagetur,ut etiam in Sicce domum introeat. Idem pro eodem.Dies nondum decem intercesserant, cum ille alter filius infans necatur, Ibidem unus & iter dies intercesserat, cum res parum certa videbatur. Ibide. Anni sunt octo, cum iste in ista meditatione versatur. Idem in Philip. x. annus est, cum omnes scelerati me unum

petunt.

Idem Attico,Sed tu omnia consilia differebas in id tempus cum sciremus,quae Brundusii acta essent. Eidem

92쪽

DE MODIS L ATINE LO. 4

ridem,Ipse discrutior uenisse tempus,cum iam nec sortiter, nec prudenter quicquam facere possim. Eidem,Biennium iam pretieriit,cum ille Callipides assiduo

cursu cubitum nullum processit. Idem in Verrem. Una nox intercesserat, cum iste Dorothcsi, sic diligebat,ut diceres omnia inter eos esse communia. Idem de Oratore, Vix annus intercesserat abhoesermone cohortationis meae,cum iste accusauit. C. Norbanum. Idem de ossiciis.Nondum centum & decem anni sunt, cum de pecuniis repetundis, a Lucio Pisone lata lex est. Idem de diuinatione .Quoniam multi anni sunt, cum bella ι propraetoribus,& proconsulibus administrantur. Vergilius in Georgic . Scilicet & tempus veniet, cum sitibus illis. Agricola incautus terram mollius aratro. Exela inueniet scabra rubigine pila. Ide, En erit unqua. Ille dies mihi cu m liceat tua dicere facta, Ide. Nec longum in medio ips,cu clamor ad aures Peruenix. Idem;Turno tempus erit,magna cum optauerit emptum. In tactum Pallanta. Idem;Tertia iam Lunae se cornua lumine complent. Cum vitam in Sylvis inter deserta serarum. Lustra domosq; traho. Idem;Septima post Troiae excidium iam vertitur aestati Cum freta,cum terras omnes,tot inhospita saxa, Idem;Syderaq; emensae serimur. Vix haec rediderat,cum estii sis humoribus atra. Tempestas sine flue fuerit. Ouidius de Fastis. Iam tria lustra puer furto conceptus a bat. Cum mater nato est obuia facta suo. Tit.Liu .ab urb.cond. Per multi iam anni erant , eum nulla

certamina fuerunt.

Idem de bel. Pu.Dies haud multi intercesserant, cum legati

. uenerunt.

Idem ab urbe cond. Tricentesimus sexagesimus quintus an-i nus urbis Quirites agitur,cum non uniuersa Hetruria uis

bis bello parcn ,

93쪽

HADRIANVS CARDINALI s

CONTURBAV IT me fateor cum intelligere satis

nondum pollem, quid verbum Conturbo penitiore significato sibi uellet,cum euolutis tandem diuerso ruinautorii scriptis, jd mihi uisus tum percepisse. Est. n. coturbare id fere qJ decoquere, quod ut aliis poli iudicandum melius relinquan loca ipsa, ex quibus collegi, subiiciam. Cic. ad Atticu, Illi dii sunt irati huiusnaodi Graeco,qui conturbare quide putat sibi licere, quod equitibus ito inanis. Idem Q. Cta Fratri. Misi ad Cqsarem eodem illo exemplo literas, locum aute illius de sua egestate ne sis aspei natus. Ad quem ego rescripsi,nihil esse, quod post hac artis nostrq nducia conturbaret, lusiq; in eo genere, & familiariter,& cum dignitate. Idem pro G. Planco. Nam quid ais Cassi, non plus me Planco debere, quam bonis omnibus, quod iis qquc mea salus chara fuerit: ego me debere bonis omnibus fateor, sed et ii quibus ego debeo boni uiri,& Uucs , Comitiis edi litiis aliquid se meo nomine debere Planco dicebant. Veru sacme multis debere,& in iis Placo, Vtrum igitur me coturbare oportet an caeteris cum cuiusque dies uenerit, hoc nomen debitoris quo urgetui nunc competitor dissoluere:

quanquam dissimilis est pecuniae debitio,& gratiae. Nam qui pecunia disi oluit, statim non habet id quod reddidit.

Qui aute debet,aes retinet alienum. Gratiam autem, &qui refert habet, & qui habet in eo ipso qd habet, refert. Vulp. de Institoria actione .lege. Quicunq; Idem Labeo ait: Si quis pistόr, seruu situ solitus fuerit in certu locu mittere ad pane uendendii,deinde pecunia accepta praesenti,uty dies singulos ei Mnes praestaret, coturbauerit, dubitariato oportet, quin si promisit ei dari summas,teneri debeat. Alphenus de in rem uersio; lege, Quid a seruus. Boues v ediderat alios redemerat; num osv editori no soluerat, postea coturbauerat, qui boves vcndjderat; num os a domino petehat actione de peculio, aut q3 in re domini uersum esset. CONSCENDERE.

CONSCENDERE proprie nauigati uest: quod ab usu

prope comuni recessit. Ita. n. tritum erat, ut quandoque absolute

94쪽

DE MODIS LATINE LO. s

absolutea persectissimis illis autoribus diceretur. Cicero Attico;Idibus Martiis Pompeium a Brundusio con istendisse.

Caesar in commen .Erat completis littoribus contentio qua potissimum ex magno numero conscenderent. Ibidem;Tandem idoneam tempestatem nactus,milites,equite'; conscendere naues iubet, Idem de bello ciui.Non minori animo ac fiducia, qua ante . dimicauerant,naues conscendunt. Ibid. Nominatim cito cati, atq; obsecrati, naues conscendui. Ibidem: Aequo ut animo mancipia, atq; inpedimenta in Italia relinquerent, ipsi cxpediti, naues consccnderent.

Verg. Bis denis Phrygium conscendi nauibus aequor. Cor UMPERE. ORRUMPE RE uulgata significatione; id est certe, a

inquinare, contaminare,u i tiai e. Considerantibus au te,& diuersa bonorum autor u loca rimantibus, interior quidam sensus occurrit, quo meo iudicio ad significet,quod destruo, rumpo,rodo, pcrdo. Plautus in Ainphit .Tace, ne corru sapere oculos. Ide in Mercatore;Nimiu stulte facis,oculos corrumpis tales Varro de re rust. Neque rubigo frumenta , atque arbores corrumpit. Idem; Caprq omnia nouella sata carpendo corrumpunt. Cicero. pro Atti. Lici.Tabulas, quas idem dicis solere corrumpi, desiderare. Idem in Verrem: Vt tabulas publicas corrumpere auderes. Caesar in cona. Vt aequo animo ipsi sua seu meta corruperet.

Sallustius in Catillina, Dubitando & dies prolatando : ma

gnas oportunitates corrumpere.

Idem in Iugurtino:Praeda omnis a profugis corrupta, . Ibi denari illa li & domum,& ssem et igni corrumpunt. Ibidem;Nam cum sontis venae, paulo processerant, igni, aut lapidibus corrumpebantur. Propertius; Et sepe immeritos corrumpas dentibus ungues. Idem, illa puellarum ingenuos corrumpit ocellos. I dem Corrumpit dura catena manus.

Ouidius

95쪽

Ouidius de arte amandi.

Quid teneros lachrymis corrumpis ocellos Idem de Ponto. His ego demens ausum corrumpere nomenαΙdem de amoribu S. Quid fles & madidos lachrymis corrumpis ocellos Vlpia.locati,& conducti, lege,Sed ad des,Sed praelum, & trapetum uitiatum dominum reficere debere, quod si culpa- . coloni quid eorum corruptum sit,ex locato eum teneri. Idem eo.ti. l .ex conducto,Sed & si Vredo fructum olivae corruperit,aut solis seruore no assueto ad accederit,damnum domini suturum. Idem ad . l. Aquilia .l. si seruus. Si quis alteri damnum fecerieruid usserit,fregerit, ruperit iniuria, quanti ea res erit in iebus xxx. proximis, tantnm ex damno dare damnatus

esto,& subdit;

Celsus ait; Lex ruperie, rupisse uerbumsere omnes ueteres sic intellexerunt,corruperit,& subdit , Celsus non neget fractum,& ustum contineri corrupti appellatione. Labeo eo.tit.Si riuum,quem faciendum conduxeras,& seceras, antequam eum probares,labes corrupit, tuum pericumlum esse Paulus re spondit. Paulus de usu fructu. l.titius, Meuius uillam uetustate corrαpta,necessaria cogedis,& co seruandis fructibus ediscauit.

Idem de liberali causa lege; Liberalis Fieri enim potest,ut fiducia libertatis,& surripere quaeda,& corrumpere, atque consumere ex bonis eorum,quibus scruiebat,ausus sit. Caesar in comen. Corruptis equis macie, conadum sibi aliga Pompeius de eruptione existimauit.

Ibidem;itaq,quodcunq; addebatur,subsidio id corruptum timore fugientium terrores,& periculum augebat. Hircius in comment.Frumento incens o,uino,oleo, teri'. rebus,quae ad uictum parari solent corruptis. Ibidem,Rebus ad victum pertinentibus corrupti S. T. Li.ab urb.con. Causando corrupi equos in insula,inclusos Ibid. Cave ne tot meritor u gratiam, maiore culpa corrupa . Ibidem, Alia disiecerunt,alia igni corruperunt. Ibidem, Ad frumenta,quae iam in horreis erant corrumpeda

Idem de bello Punico. Captum oppidum cum ingenti pr d Quanquam

96쪽

DE MODIS LATINE LO.

Quanquam pleraq; a dominis de industria corrupta erant. Ibidem;Te iis ori mi, incensis,ac frugibus corruptis. CONSER VOR, ET ASSE PORCO N S E co o i , oc assequor uno propemodum, eodemque modo dicendi;censeri possunt, ut ii dicamus;No macs assecutus,uel consecutus,idem lignificet,quod non potuisti ad me peruenire. Teren. in Heautont. H qc ubi aperuit hostium,continuo hue

se coniecit intro,ego consequor. Cic. At. Quam obie te oro des opera,ut me statim cosequare Eideria. St. n. es Romae,iam me assequi non potes,sin es in uia cum cri, me assecutus,coram agemu S, quae erunt agenda.

Eidem, Cum praesertim no dubitaremus, quin si etiam tutu iter nobis sui si et,te tamen iam conseq'i non possemus. Idem in Catilinam,Aurelia uia profectus est, si accelerare uolent, ad uesperum consequentur. Caesar in com. Hoc proelio laeto,reliquas copias Eluetioru , ut consequi posset,Pontem in arare faciendum curauit . T. L.de bello Pu.Peditu agmen,quia assequi terra no potui. Ide. in Brutios Raptim ne Gracchus assequeretur cocessit. Idem de bello Macedo. Paucos moratus dies, dum se copiae

assequerentur.

Idem ab ur.con. Nocte praegressum cum assequitur locis planis,ac patentibus. CAvEOR, ET GEMOR.

CAVEOR, & gemor tapenumero scriptum reperi ut opinor a paucis obseruatum. CiceroSeruio Sulpitio ; Quae esset tua in hoc pestifero bello .cauendo,& prqdicendo tententia. Idem Attico; Atq; hic status, qui una uoce omni u gemitur . Eidem; Cetera quq quidem prouideri poterunt, cauebuntur. Eidem, O hominem cauendum mihi.

AEOMMODvM discesseram cum uenisti.i.oportune, in .pore,aliquando uix tatum. Modus hic loquendi elegas frequenti in usu est apud bonos autores. Plau.iu Merca.Si istac ibis comodum ob viam uenies patri . '

Idem

97쪽

DE MODIS LATINE LO.

PIa.i Sti .Holes seruulos potare, amare atq; ad c na csidicere Cic. Lentulo: Nam cum mihi condixisset , coenavit apud me in mei generi Crasti pedis hortis. Τ.L.ab vr.con .Rex his serme verbis patres consulebat. Quarum rerum,litium,causiarum, condixit pater patratus populi. Ro.Quiritium,patri patrato priscorum Latinorum , . hominibusq; priscis Latinis . LOCI, ET CAELI GRAUITAS.LO C I,& celi grauitatem dicebat antiqui, eo modo dicedi, quo multi perverse, ut caetera, malu aere dictit. da est. Cic. At.Et cu reliqui et loci grauitas hic miserrime perserenEidem:Iam enim corpore vix sustineo grauitate cςli huius. Varro de re rustica, In Apulia loca calidiora & grauiora. 1bi. in regionibus quae grauitate caeli, liq; sterilitate vastatur. C E R T U s. VETERES verbii hoc certus,sermoni latino occultiore &vario significato quadoq; interserebat. Quod no ab te sit obseruasle. Proderit enim non parum studiosis, si sedulo hos flosculos attenderint. Qui vero affirmant in plurali

certos dici, non certum,errasse facile deprehenduntur. Cicero in Verrem: Confirmat se homines certos eius rei causa in Siciliam,& terra,& mari misitarum. Ibidem.Tum iste continuo mittit homines certos Melitam. Ibidem: Certos homines in Quinqueremi misisse . Ide. in Catilina: Certos holes delecto hac descriptos habebat Cicero Attico: Hominem certum nisi de comitibus meis . Eidem: Certos homines ad mulieres misera decederent. Eidem: Sta .dedi literas, ut ex Cypro equites ante certa die Idem Cassio ; Qui cum essent missi,ut Antonio ex senatus

sententia certas res nunciarent,cum ille earum rerum nulli paruisset,vltro ab illo ad uos intolerabilia retulerunt. Cic.ad Pon. Hac iucundissima uitae,atq; officiorum omniusocietate certi homines fictis sermonibus,& falsis criminibus diremerunt. ratus. Ibi d. Heq; ille tot suspitioni.certoru hoinu, & scelere exulce Idem pro Sex.Roscio Amerino,Si tibi fortuna non dedit,ut

patre certo nascerere.

Vergi.Equidem per littora certos Dimittam.

Horatius '

98쪽

ΠADRIANVS CARDINAL Is

Horatius, Nam si natura iuberet. A certis annis aeuum remeare peractum. T. Liuius ab urbe con. Cum in diem certam, ut ad lucumrentinae conueniant edicit.

CEDERE VITA, CEDERE PATRIA.vE R B v M Cedo vulgare prope est,& perora etia vulgarium in horas singulas venit. Unu tame eius verbi nio duiqud veteres illius diuini seculi utebantur, non ab re collegisse sit, a paucis ut arbitror hactenus recte obseruatum . Na cedere vita, cedere patria,cedere foro,rarissime reperit o Addita vero praepositione frequetius,utrumq; dic edi genus, quod pene iam ab usu recessit, elegantiae plenum eth. Cice. Attico,Salue, inquit Arrius, hoc est Roma decedere Idem Bruto, Vos sortasse sapientius excessii itisvrbe ea,quam liberaueratis.

Idem in secunda Philippica, Qui cum muIta vix excedens

prouidit,tum quod te consulem non vidit. Asinius Pollio Cic. Finibus meae prouinciae nusqua excessi . Vergilius. Inuitus Regina tuo de littore cesti. Idem,possimq; Alo decedere nostro . Idem,Tacitusque mea decedere terra. Cic.ad Octauium, Ceda tibi in praesentia soro, curia,& sanctissimis deorum immortaliu templis, in qui b. reuiuis ceteia libertate, deinde rursus oppressa, senatus nihil co solit , timet multa, ast entitur omnia. Cedam urbe, quam per mec5seruatam ut esset libera, in seruitute v Idere no potero. Cqdam vita,quae quanquam lollicita es , tamen si profutura est rei p. bona spe posteritatis me consolatur,qua sublata non dubitanter occidam, atq; ita cedam, ut fortuna iudicio meo, non animus mihi defuisse videatur. Τ.Liu. de bello Punico: Cedere possessione magnae fortunae. CADERE CAUSA.x ADERE causa, hoc eit, quod vulgo dicunt, perdere,aut succumbere. Cicero de Ora. Ut ei quem defendebat causa cadere licere Idem pro Lucio Murena, Et si turpe existimas, te aduocaco ν illum ipsum, quem contraueneris causa cadere.

99쪽

rau.de iure fisci.lege in fraudem; Vt si usus is contra interdictum fuerit, causa cadat. COHORS. O M est cohors solum militum, quod pene vulgare est a 6 ed est etiam familia primarii viri. Quod ut inter omnes constet, loca quamplurima his subieci. Cic. in Vere;Quae cohors,&si comitatus suerit meministis. Ibidem. Cohortem autem Metelli quam vocat, quid erat

quod corrumperet. Ibidem,Recuperatores dicit se de cohorte sua daturum. Ibidem.Negas de conuentu Recuperatores daturum,cohortem tuam proponis.

Ibidem; Apronio permittis,ut quos velit,de cohorte sua su

mat Recuperatores.

Horatius; Laudat Brutum, laudatq; cohortem. Idem; Ut iuueni placeat,percontare, utq; cohorti. Catullus; Pisonis comites cohors inanis. CONFIRΜARE.

CO NFIR RE cum de valetudine loquimur, signia

scat melius habere,& vires recuperare. C.Titoni;Statis enim te mature videro,cum plane confirmatum videro.

Eidem. Aduc dum mihi nullo loco deesse vis, nunquam te confirmare potuisti. Eidem; Cum te bene confirmaris ad nos venias, CREPARE CV Μ ACCUSATIVO.CREPARE cum accusativum habet,id significat,quod loquitur, prqdicat.

Horatius. Sulcos,& vincta crepat mera, praeparat ulmos.

Idem;Si quid Stertinius veri crepat. DE, ET E X. PARTICULA, siue praepositio De , quantam uenust tem, gratiam atq, elegantiam obtineat, quam de crebro operi intermixta reperiatur,tametsi aliqui obseruauerutquo tamen bonarum literarum studiosi hoc , & alia eiusmodi imitari facilius possint quasi in albo praetoris, huic solio ob oculos subscripsi. Plautus

100쪽

HADRIANVS CARDINALI s.

Plautus in Capti.Emit hos depda ambos de Questoribus. Idem in Rudente. Nam de nocte multa, impingerque surrexi. In Mostellaria. Non bonum est somnos homini de prandio. In Curculione. De illo emi Virginem. In Trucul. Non mihi de vento misere condoluit caput. Teren .in Andria; Clamat devia, Idem in Adel.Imo de nocte censeo hodie. Idem in Phor. Vbi agru de nostro patre colendum habebat . Ca. de re rust. De domino colono bonoq; aedificatore me

lius emetur.

Varro de re rustica,De asinis quenq; amplissimum & formosissimum quem possunt eligunt. Ibidem.Quas mihi apposuisti in villa Rheatina ad lacumvolini eunti, de controuersiis. Cic.Lentulo.Ego tua gratulatione commotus, quod ad me pridem scripseras velle te bene euenire,quod de crasso domum emissem.

Ide de Ora. Equide saepe hol audiui de patre, & socero meo. Idem Attico,Postea Messala de Pompeio quaeituit. Eidem,de Antiocho scire poteris. Eidem,Neque facturus quicquam nisi de meo consilio . Idem de Diui. Et eum admiratum quaesiste de Deo, quod ia' illud esset tale monstrumῖ& Deum respondisse, Vastitate esse Italiae. Idem in Academicis quaestionibus,Nisi de via sessus esset: adem de Diui.Et redemptor, qui columna illam de Cotta,

& de Torquato conduxerat faciendam, nou inertia, aucinopia tardior fuit. Idem in Verr. Cum consilio caulam Mamertinorum cognoscit;&de consilii, lententia Mamertinisse frumentum no imperare pronunciat.1bidem. At de consilii sententia praeclarum recitari consiliuiudices audistis. Idem pro Sex.Roscio Ams.in dominos quaeri de seruis ini

quum est.

Idem pro L.Flacco. Fundam Cirneum Romae mercatus est de Pupillo Metulonio. bus natu.

Mein ta bru.Tum ego audivi equide ista,inqua, de maiori-

SEARCH

MENU NAVIGATION