De sermone Latino, et modis Latine loquendi. Hadrianus S.Rom.ecclesiae cardinalis Nuper a mendis plerique expurgatus, & in suum pristinum candorem restitutus. Postremùm Horatius Tuscanella aliquot locos emaculauit; ordinateque Italicis elocutionibus

발행: 1568년

분량: 348페이지

출처: archive.org

분류: 연설

111쪽

DE MODIS LATINE L o. s

D E F E E. T E FERRE nomen,non est proprie accusare, sed ante as Ucusationem apud iudicem, vel magistratum aliquem de aliquo crimine denuntiare, unde Delator dictus est, ut

clare infra ostendetur. . Cicero in Verrem,Serui cuiusdam nomen desertur,is accusatur, ficti testes in eum dantur,rem cunctus senatus Catinensium iudicae. Terentius de bonis possessis, lege, Eum patronu,Qui nometa detulit accusatie intelligendus est,nisi abolitiovem petat. Plaut. in Aul. ad . res viros ego deseram tuum nomen . Cicero pro Cluent. Atq; ut liue ligatis Cluentium no accu. . satorio animo, non Oilentatione aliqua, aut gloria adductum, sed iaciariis insidiis propolito ante oculos vitae periculo,nomen Oppianici detuliste, paulo longius exordiu , caula rei de monitrandae,peta

Idem in Verrem. Ego sic intelligo iudices, cum de pecuniis repetundis nomen cuiuspiam deseratur. Ibid. Nomen hominis audacissimi detuli. . . Idem pro M. Caelio, Nisi i lcrum eadem de re siuo familiari ab iis luto nomen hic detulis et. . . Idem pro Cluentio, Et clarissima voce se nomen Oppianici si interfectum Marcum Aurium comperisset, delaturum

esse testatur. '

Ibid. Nam cluentius iudices primum nomen eius detulit. Idem Quinto Cice. Paulus noster cum testis productus essee in Sextium,confirmauit se nomen Vatinii delaturum. Idem in Verrem . Eiusdem rei nomen detulerunt. Ibid. Ait,si liceret, nomen absentis deferre se velle. Ibidem,Nuper cum in Publicii Gabinium vir fortissimus,& innocentissimus Lucius Piso delationem nominis po- .

stularet.

Cicero pro domo sua. Nomen Sexti Pompeii detulit. Idem pro Sex. Ros. Ame. Qui Sex Roscii Nomen deserena

dum curauit.

Idem pro Luci. Mur. Dixi in senatu me nomen consularis candidati delaturum.

112쪽

HADRIANVS CARDINA LII.

DE sc RIBERE, EXCRIBERE.

r E sc ni EERE quid signiscet oes norunt, neq;. n. nogin manifesta ac in propatulo positavano labore tentamus, sed latentia,& minus vulgaria, qua: pauci curauere, in luce proserimus, ut hac nostra industria no inane ostentationem,uerit aliqua literariae rei p. utilitatum quaestisse videamur. Est. n.alio dicendi modo desieribere, & excribsere id ,quod ineptissime, ac barbare potius, vulgo copiar: lfi,vel transumere, aut transcribere nouis & inusitatisverbis,quet qui imitantur,latinitate Oi penitus indigni sunt. Cic. Cornilicio, Dica tuis, ut eu librum si velint desti ibanc Ide Attic.Quem libru ad te mitta, si descripserint librarii. Eidem,Poeta ineptus, di in scit nihil, scd est non inutilis, de Eide: Dicta eius,& cociones describunt. scribo, di remitto. Eidem, Epistolam meam,quod peruulgatam scribis esse, nostro moleste, quin etiam ipse multis dedi describendata . Ad eunde, Varroni quide,quae scripsi te autorei, ita properomittere,ut i a Roma miserim describeda, & subdit,Scripa n. ad librarios,ut seret tuis, si tu velles, describendi pias. Idem in Verrem, Quasi ex cribendi potestatem non haberet. Idem in Antonium, Literas tibi ille mittat de sua spe rerum secundarum suarum,tu eas laetus proseras,recites, describbendas etiam des improbis ciuibus. In Verrem, Tabulas in foro summa hominu frequetia 'ex cribo adhibentur in excribendo de conuentu viri primarii .

Idem in Academicis qonibus. Qui se illa audiui se Romε de Philone,& ab eo ipso illos duos libros diceret descripsisse.

T. Liuius ab urb.con. Iussi inclitas Solonis legis describere . Paulus. Quead modii testam et a Sic. Iege Oibus. Qui cu q; dederat tabulas testam et is inspicere,vel et describere, in i-ci edi,describendiq; potestate facturum se pior pollicetur. Vlpianus eo. ti. l.Tabularum, Diem autem & consulem tabularum non patitur p raetor de scribi, vel inspici iccirco ne quid etiam fiat falsi. i

DISCEDERE, RECEDERE A CONDITIONE.

HIlcedere, recedere a conditione , a persona, a statu , est. quod immutare conditionem, personam,statum

Cic.de ossiciis, Hostis,quem nunc peregrinu dicimus, quanquam

113쪽

quam id nonae durius efficit iam uetustas, a peregrino .n. ia recessit. Iodestinus de usu seu .l.THio, Ususuetus inbutiliter legare intelligitur, in id tempus uidelicet collatus, quo a persona sua discedere incipit.

DARE, BIBERE MISCERE.NO N muiri ut reor aduerterunt, quo na modo proprie, atq; uno uerbo latine dicatur, Dare bibere,vel dare po- tu qd Gretcanico verbo aliqui improprie Propinare dici cu Propinare .pprie ad bibere sit, uel Pr gustare,& id uerbii cliuersis modis qu aridoq; proferatur.Sed nos cu latine loqui curamus, Latina potius adducimus. Miscere igitur

praeter alia significata uno uerbo. i.quod duob. uerbis dicitur,Dare bibere,Vtrunque tamen elegang.

Teren .in Andria,Post deinde quod iussi,ei date bibere. Cato de re rusti.Bis in die id faciet, meridie bibere dato. Cl. de finib. .& ma. co ergo i eade uoluptate eu qui alte pri misceat mulsu ipse no sities, & eu qui illud sities bibat.

Ovidius La Metamorphosi . . . , T

Aeripit Iliadem,qui nunc quoq; pocula miscet. Invitaq; Ioui nectar Iunone ministrat.

DIFFERT v Μ, CONFERTUM, REFERT v M.

DIvpERT ubi & confertum inter se disserunt, Nam dissertum.i. quod refertum, utrunq;.n. plenum significat, Confertum uero. i.quod densum Sed confertum, & resese tum a suis uerbis Reiercio & Confercio descendere comperi,Disserti autem uerbum non comperi. Cicero pro P.Sextio, Meministis tu iudices corporib. ciuiu, . Tyberim repleri clocas referciri. Varro de re rustica.Quo pacto non modo non desistunt pugna,sed etiam conserciunt se lingentes. Dissertum Horatius in sermo. Inde forum Appi, Differtum nautis eat ponib. atq; malignis. Ide in epistola. Differtu transire forum populumq; iubebat. consertum Confertissimum, O confertim aduerbium.' sar in com. Vt nunquam conserti,sed rari,magnisque intre uallis praeliarentur. terant. Ibi. Neque a lata multitudine coiecta tela conserti uitare po-T.L.ds

114쪽

τ.h. de bel. Punico, Alii ad cxitus theatri conserti obsist sit PIdem ab vr.con. In consertos Venientes euntem seros viri bus transfigit. L.

Ide de bello Puni. Caeteros consertos in media valle recepita Ibidem: Deinde rari in consertos illati. Idem de bello Mace.Turba conserta iteres ausi. Consertissimum. Caesar in com. Qua parte hostium acies consertissima visa est erupit. Τ.L.ab urbe cond.In confertissima rurba prope regium tribunal constitit. Ibid. Eo se in turbam consertissimam recipit. Idem de bello Pun. Per consertissimam hostium turbam impetum facit.

Resertum. la

T. L. de bel. Pu.In agrum picenu auertit iter resertu praeda .

Conisertim aduerbesum.

Τ.L.ab urbe cond. Cum confertim Romani, ut solent densatis excepissent scutis. Idem de bel. Pun. Quo acrius, & confertim magis utrinque pugnabatur. Idem de bello Maced . Consertim pughant,& cedunt. DARE N E G O T l V M. E negotium, id est, quod multi inepte dicunt. Com mittere,modus est loquendi felicissimi illius temporis,

memoriq cum aliis mandandus. Cicer.in Ver. Dat amico suo cuidam negotium, qui tum magister erat eius societatis,ut diligenter cauerer . Sallustius in Catilina. Igitur P. Umbreno cuidam negotiudat,ut legatos Altabrogum requirat.

Lentulus Cic.Permissum est iis, ut dum ipsi venirent darene negotium qui Asiam obtineant. Idem Ruso,non habui cui potius id negotii dare,quam tibi. DARE P OE N A S. DR R E pqnas, id est,quod vulgo dicunt, Fecit poenitentia,

thd hic modus loquendi obseruandus est. Vergilius, Dabis improbe poenas. . Lentulus Cic.Spero ceterirer eum poenas daturum. a Dare

115쪽

DARE A U R I B V S. DAR E auribus,hoc est assentari,blandiri. Treb. Ci.Noli putare mi Ci. me hoc aurib.tuis dare. DARE sE INOPEDES, DARE SE IN VIA Μ.DA R E Ie in pedes dare se in viam, modus est loquedi iliorum veterum, hoc est pedibus fugam agere, & ad iter se parare.Posteri hunc quoq; modum,ut pleraque depra

tiarunt.

Plautus in captiuis,Me ne vis dem ipse in pedes Τercntius ita Eunucho, Ego me in pedes , quantum queo in angiportum quendam desertum do. φ . Cic.Terentiae,in viam quo te des hoc tempore,nihil est. - D I I FACIANT. DI i faciant optatis est, ct hic modus loquedi erquam elegans est,significat qὸ id quod utinam. Cicero in Ver. Dii faciant ut rei militaris, ut belli mentionem facere audeas.

D I I MELIORA. DI I meliora,modus opta di imperfecto sesmone, sed modus loquendi ita obtinuit. Τ.L. de bel.Maced.Perturbata,dii meliora inquit. DE MELIORE NOTA CUMΜENDA.DE meliore nota commenda, modus dicendi illius eruditissimi seculi. M. Cur. Ci.Sulpitio successori nos de meliore nota comeda.

Catullus Quisquis de meliore nota. DIssIMULARE.DIssimulare, inter caetera est fingere, non intelligere quae dicuntur,vel aguntur. Cicc. Attico, Itaq; me ipsum comouerat,sic absurde & aspe- re uerbis, vultuq3 responderat dissimulaui dolens .

AEDIFICARE NAvEM,

AEdificare nauem fere ablurdum, aut nouum multorum auribus uidetur,est tamen dicendi modus apud ueteres usitatissimus. Plau .in Mercatore, Aedificat nauem geraria & merces emiti ice. in Uer. Nauem uero maxima, triremis instar,pulcher almam,atq; ornatissimam palam aedificatam sumptu publico

116쪽

ilico seiente Sicilia per magistratum,senatumq; Mamertinum tibi datam,donatamq; esse dico. Ibidem, Legati principes,& publice tibi nauem aedificatam,& priuatim se ipsos abs te spoliatos,expilatosque esse di

xerunt.

Ibid.Qui nauis istius aedificandae publicae praefuit.

Ibid. Navium deniq, , maximam quam onustam furtis in Italiam mitteret apud illos faciendam aedificandaq;curauit. ridem, Aedificauerim ne nauem onerariam. Lidem, De tua pecunia constare aediscat esse ea navem. Idem pro lege Mani.qui postea quam maximas aedificasset , ornassetq; classes. Caesar in com. Imperat quos legionibus praesecerat, uti qua plurimas possent naues aediscandas, veteresq; reficie

das curent. Es ET ADES.

ES,& Ades,indicativum &imperatiuum est, sed imperandi modo ab antiquis voce,& frequentius , quam sis dicitur,quod iam in delitetudinem per negligentiam venit . Terentius in Andria, Adeidum paucis te volo. Idem in Adel. Modo bono animo es,duces uxorem hane, Respondetur,bono animo es,in quis Cic.in lamnio Scipionis .Q'em ut agnoui, eorrui, sed ille, ades, inquit,animo,& omitte timorem. Vergilius, Huc ades o Galathea. Hara.Si me amas, inquit paulum liue ades.

EXrRA iocum dicebatur a veteribus,cum quid serio non ioco dicere se velle dicebant,modus est dicendi pulcher

rimus. .

Cicero Trebati O,sed me hercle extra iocu,homo bellus est. Idem Caio Volumnio, sed me hercle extra iocum, ualde mihi literae facetae,aelegantesq; uis' sunt. Idem Peto,Sed me hercle mi Pete extra iocum moneo te .

Ex ACTA.

EXAc τε, dicebantur persecta. Horatius,Sed emendata uideri , Pulchraq; & exactis namium distantia miror.

117쪽

DE MODIS LATINE LO. 17

ESs E curariesse voluptati,ese solicitudini,esse solatio esset eliciae, esse impedimento:esse lucro,esse datio, esse sumptui,est e saluti,este usui,esse honori,&huiusmodi loquendi niodi maximam orationi afferunt elegantiam. Plau. in Cistel. Multisq; dano, & mihi lucro sine suptu cris . . Ibid.Quae neque illa illi quicquam usui fuit. ιVarro de re rustic ut domino sint fructui, ac delectationi. Cicero in Bruto, Illum ipsum quidem inquam Brute dico librum mihi saluti fuisse. Ibi.Quod tibi aut nouum, aut lato usui posset essep es fuit. Idem Senatui, populoq; Romano,Quod mihi maxime laeti Idem Catoni, Mihi ut in huiusmodi re tanto bello niaximet

curae est. ν

Ιdem Tironi, Magnae nobis est lolicitudini valetudo tua. Eide,Cupiditas caeterorum hominu impedimeto mihi fuit. Ideo L. Cor. Balbo,& magno usui nostret reipublicet fuisset Verg. Non erit auxilio nobis Etholus & A pi. At Mesappus erit.

NITTERE subsidio,venire auxilio,& relinquere psidio. obseruaudum maxime est , elegati a non parua insigne . Cqsar in cona. Legiones,quas prqsidio nostris miserat,& paulo post. Quos tibi subsidio reliquerat.

EX C L V S v M tempore,aut temporis spatiis id quod nos nouum modum introducentes dicimus impeditum, veteres illi, uno eodemq; modo dixere , quod pauci hactenus ut arbitror obseruauerunt. Cic.in Verrem, Angustiis temporis excluduntur omnes . Idem Attico,Qvq. n.soluto animo familiariter scribi solent, temporibus his excluduntur. Idem in Uer. Hi postquam temporib.exclusi,per senatu agere quae voluerant, non potuerunt.

Ide de Ora. Aut temporib .exclusi,aut volutate sua seritati. Idem in Vatinium testem, Ut exclusus miser puncto temporis spoliaretur beneficio,& aequitate legis. .

' m. II Caesar

118쪽

MADRIANVS CARDINALIs

Caesar in comen.Ne anni tepore nauigatione excluderetur. Ide .Tempore exclusius non venit.

Ibid. Exclusius diei tepore in posterii oppugnatione differet.

Vergilius, Spatiis exclusu S iniquis. Pomp. de edic. aed. l.Si tamen : Non nocebit emptori, si sex mensium exceptione redhibitoria exclusus velit intra annum aestimatoria agere. Vlpianus ad Senatuscon.Turpilianum, lege, Querebatur anii,qui ab accusatione tempore exes usi essent: in senatust o.

Τurpillianum incideront & subdit: Qui praesci ptione teporis exclusi causam adulterii perferre non potuerunt. Idem de decurionib. lege Spuriis : si prescriptione temporis

exclusus fuerit, non tenebitur.

Paulus de inof te. l.Si pio ponas,Ideq; erit si tite exclusus sit. Iulianus de bonis libertorii l.Si libertus,Si noli petierit bonorum possessionem,tempore exclusus, vel repudiauerit. V i D sit,ex sententia,& ex animi sententia, ex animo

2 Vito sere dicendi modo in promptu est, idq; significat,

quod ex voluntate ex desiderio, ex iudicio.Sed aliqui noue & inaepte omissa eiusmodi elegantia ad votum dicut.

Praeter sententiam autem. i.quod contra voluntatem , vel opinionem,uel desiderium.. Ex sententia. Plautus in captiuis Si reveniam huc ex sententia. idem in Mer. Nocte hac quieui non satis ex sententia. Tere. in Hecyra.Spero hanc re euentura nobis ex sententia Cic. Furuio.Si non ista,ex sententia essent confecta. Idem de ossiciis,Non .n.falsum iurare peierare est, sed quod: ex animi tui sententia iuraris. Sall.in Iug. Nam me quidem ex animi sententiae nulla oratio laedere potest. Cic.in Acad.questio. Conscendens nauem sapiens, num coprehensum animo habet, atque perceptum, se ex sententia nauigaturum=Idem de nat.deo.Multa oraculis declarantur,multavaticinatio; ib.multa somniis,multa portetis, qui b. cogniti λ multae saepe res ex hominum sententia, atque utilitate partae, multa etiam pericula depulsa sunt. .

- . De

119쪽

DE MODIS LATINE LO. , q

De sententia.

Cic. Att.Quid sentis igitur)Nihil nisi de sententia tua. Eide.Scribantque ad C sarem, me quicquid fecerim de sua

sententia fecisse. Idem in Verrem: De consilii sententia iudicastas. Ibid.Eos sine consilii sententia a supplicio liberauit. Ibid. Et de consilii sententia Mamertinis se frumentum non imperare pronunciat. Praeter sententiam,ct aduersiis animi fiente itiam. Plautus in Merca.Oia mihi eueni ut hodie prqter lententia . Ibid. Ut ne litiges aduersus animi sententiam.

. Ex animo.

Cic.in Pisonem,equidem dicam ex animo quod sentio. Idem Attico, Te autem alienu hominem ament ex animo . aedem Cornificio, Huic tu libro maxime velim ex animo, si minus gratiae causa siussi agere. Catullus, Atque syncere dicat, & ex animo.

PIE A sENTENTIA, MANERE IN sENTENTIA

ME A sententia, manere in sententia, te sententia deducere,sententia dilistere, in sententia esse,& huiusmodi,elcgantissimi dicendi modi obseruandi praecipue sunt. Cic. in Bruto, Quem vero extet, & de quo sit memori pro-d tum eloquentem fuisse,& ita esse habitu. Primus est M. Cornelius Cetegus, cuius eloquentiae est autor, & idoneus quidem mea sententia. Ennius. Idem Atti. Plane hoc mihi explices velim, in primis maneas ne in sinia, ut mitta ad eu quq scripsi,an nihil necesse putes Eidem, Quid . n. nostri optimates si qui reliqui sunt loqueritur,an me aliquo praemio de sententia esse deductu nisIde in Academicis quaestio. Cepit hortari,ut stata desisteret . Idem Atti . Me miserum quam omnia cssent in sententia si nobis animus, si consilium,si sides corum, quib.credimus, non defuisset.

VOT dicendi modi, quain ve eleganter, & apposite ab hoc nomine Aetas quasi candidissimi rivuli a quodam latinitatis fonte deducuntur quorum nonnullos hausi,infraque descripsi,ut ad manum sint imitatoribus.

120쪽

Plautus in Trinummo, Mihi quidem aetas acta est. . Cic.de senectute,Sed honeste acta superior aetas, fructus prae

bet autoritatis extremos. Exacta at.rr.

Teren .in Adel. Nunc exacta aetate hoc fructu pro labore ab iis sero odium. Cic.de orato re , Aetate exacta indigne librum lacerasti. Idem de senectute, Cum esset iam exacta aetate in agris , eosque coleret. Idem in Verrem, Patri exacta aetate. Ibi d. Hoc tantum exacta aetate laboris, itinerisque suscepit . T. Liuius ab vr.con. Venerabilis viri: Sc exactae iam aetatis. Ibid. Aetatis iam exacte Camillus erat. Afeeia retas. Cic.de oratore .Q.Muti i ianua & vestibulii, quod in eius infirmissimavaletudine, affectaq; ia state,maxima quotidie frequentia ciuiu,ac summoru hominu spledore celebrat .

Senecta aetas.

Plau.7 Trinumo,Hie ille est senecta state, qui tactus est puer Idem in Mercatore,Senecta qtate scortari senes. Ide i Aul.Que senecta qtate ludos faciat haud merito meo.

Prouecta aetas.

Cic.in Τusculanis: Ex iis igitur hora octaua, quq mortua

est,prouecta aetate mortua est. Precipitata retas.

Mar. Cic. An quod adolestens praestiti, cum etiam errare caexcusatione possum, id nunc aetate precipitata commutem ea,tne ipse retexam multa aetas. Cice.in Verrem,Adulta aetate filius. Confectus aratri Verg.Confectum aetate parentem. Ingraues rente aetate. Caesar in eo m.Non state consectis,non mulierib.& non infantibu pepercerunt. Cic.de amicitia. Immutari etiam mores hominum fgpe dicebat, alios aduersis reb.alios aetate ingrauescente. Ineunte

SEARCH

MENU NAVIGATION