De sermone Latino, et modis Latine loquendi. Hadrianus S.Rom.ecclesiae cardinalis Nuper a mendis plerique expurgatus, & in suum pristinum candorem restitutus. Postremùm Horatius Tuscanella aliquot locos emaculauit; ordinateque Italicis elocutionibus

발행: 1568년

분량: 348페이지

출처: archive.org

분류: 연설

121쪽

Ineunte, O ab ineκnte atate, ct adolo centia.

Ci.pro L. Cornelio Balbo, Et ab ineunte aetate, relictis suis , rebus omnibus, nullius periculi expertem suisse. Ide p Deiotaro.Quib. ille studiis ab ineute state se ibuerati Idem in Vatinium testem, Atq; illud tenebricosissimiani tepus ineuntis aetatis tuae patiar latere . Idem pro lege Mani.Ineunte adolescentia maximi ipse exercitus imperator. Sis etiam dieitur ineunte uere,estate,hieme.

Cic. de ossiciis. Itaq; ineunte vere in iis,quq relicta sunt, &e. Ibid. Ineunte aestate sustepit,media aestate consecit. Ide in Ant. Cu ab ineute qtate res maximas genere coepisset, Idem de amicitia,Atque earum rerum exemplum,&similitudinem capiebat ineuntis aetatis. Idem pro lcge Mani.Sed meae vitae rationes ab ineunte ari te susceptae prohibuerunt. Caesar in commen .Duas legiones in citeriorem Galliam nouas conscripsit& ineunte aestate in interiorem Galliam qui deduceret Q pedum legatum misit. Idem pro rege Deiotaro Commendationemq; ineuntis etiatis ab impietate & a scelere duxerit

Viuere oetat Gn.

Plau .in Amph.Eo modo ut profecto vivas artatem miser. Cic.in Cato. ma.de Nestore, Tertiam enim aetatem hominum vivebat. Agerre aetatem ci vitam.

Plautus in Cistella. Quia ego illum mihi unum exoptaui,

qui eum aetatem degerem. ιCi. pro P.Sylla, Ut cu Letulo,& Catilina,& Cethego 'dissima vita,& miserrima, turpissima morte a posita,degeret. . Ide pro Ros. Per se licet innoceti amicoru opib. vita in egestate degere. Ibid. Inter feras satinus est aetatem degere.

Agere aetatem.

Plautus in Tri.Vtra in parte plus voluptatis si vitae ad aetatem agendam. Ibid. Cuncti qui aetatem egerunt caste,conueniant. Idem in Milite,Vbi pulcherrimus egi aetatona, inde abeo. Idem in Bacchad.Hic nostra agetur aetas.

122쪽

. H ADRI ANVS CARDINALIS

Idem .si non mecum aetatem egisset, hodie stulta uiuerer. Cic.Trebatio, Qui domi, aut per insidiosa loca iturus, aueqtate consectus, aetatem ageret.

Cic.in Bruto de Theophrailo, Cum percuctaretur ex aniciata quada, quati aliquid uederet,& respodisset illa atq; addidisset, hospes non potes minoris, tulisse eum mole1Ιe, senon effugere hospitis speciem,eum qialc ageret Athenis.

Exigere aetaιem.

Plau. in Trin ummo, Dedi meam gnata,qua cu aetate exigae Id uti in Cissi Unum amare & aetatem cum illo exigere. Ibid.Tecum uiuere uult, atq; Statem exigere. Idem in Milite,Tecum ut aetatem exigere liceat. . Sic etiam in passivo, legitur uua,ct uiuitur vita ccitur. Cicc. de fini. bono .d malorum,Ea uita, quq ex summo bono degitur. Ibici. Beatam autem uitam ea sola, quaecu uirtute degatur. Idem de officiis, Vivere arbitror,& eam quidem uitam, quae est sola uita uocanda. Idem in Verrem. Quo tutiorem uitam sese meo praesidio uicturo' esse arbitrarentur.

EX usu esse,hoc eli quod conducat,quod expediat, quod utile sit. Modus cst elcgans dicendi. I er Et ius in eunucho.Ad omnia haec magis opportunus, nee

magis ex usu tuo nemo est.

Idem in Hea. Nunc ait periculum ex aliis facito,tibi quod ex usu fiet.

Plautus in Merca. Uerum non ex usu na ad O est. EDORMIRE C R A P v L A M, IN DORMIRE.caiisae, Exhalare crapularn.s Di sexu Tu s & hic elegas dice di modus. Edormire cuaccusativo, Indormire cum dativo quos princeps bonarum literarum Cicero uno, eodemq; loco conclusit, Cic.in Philip . Edormi crapulam inquam, de exhala, in faces ad monendae sunt,quae te excitent ratae cati se indormiete. Plaut. in Rudente, Vi edornia sca hanc crapula, qua potaui. Idem in No stellaria. Omnemq; obdomni ui crapulam. Ide in Amphitr. Paulis per mane dia edo. miscat unu somnu

123쪽

DE MODIS LATINE LO. 6o

Terent. in Adel. In angulum aliquo abeamiatq;edormiscam hoc uilli. Cice. in Ver. Quondam etiam Aproniani conuiuii crapulam exhalassent.1 EXTRAHERE DIEM, IUDICIUM. EXTRAHERE diem, extrahere iudiciu ,eo loquedi modo prisci illi verae latinitatis proceres utebantur cu die, vel iudicium trahi in longum,aut differi significare uolebat.

Carlkr in com. Catonem uero acerrime repugnantem,& pristina consiletudine dicendi mora dies extrahentem,ut sui ratio absentis haberctur. Ibid.Sic triduli disputationi b. excusationibusq;extrahitur T.Liuius ab urbe condita . Cunctando extraxerant diem. Idem de bello Punico: Extracta tamen autoritatib. seniorii per aliquot dies res est.

Idem ab urbe condita:Res in annum extrahitur. Ibid. Extractum in tertium annum bellum cst. Ibi d. extracta utraq; rus in consulum aduentum est.

Idem de bello Punico: Extrahi rem in suum aduentu iussi. Idem ab urbe con. Quib. cum extrahi aestate posse crederet. Ibid. Extrahi tamen diutius certamen potuisset. Paulus ad Exhiben. l. Si optione intra cortu tempus data iudiciu extractum est in id tempus,quo frustra exhiberetur. ECCE CUM TIBI CONS VCTVM.

EC c E, huic ad uerbio sere semper Cic . & alii eius seculi latinitatis principes, tibi addiderunt, ut Ecce tibi: quod

adhuc Romani uulgo obseruant. Cic. ad Atticum, Epistolam cum a te timide expectare ad uesperum ut soleo, ecce tibi nuncius pueros uenisse Roma. Ad eundem, Cum liqc maxime scriberem,ecce tibi Sebosus. Ad eudem, Miserain ad te.ix. Calen. exemplum cpistole Balbi ad me,& Cesaris ad eum,ecce tibi eodem die Capuae literas accepi a Q Pedio. Eidem Ecce tibi,& Bruti,& tuae literae. Ouidius de arte, Ecce tibi similis. Cie. de ossiciis, Ecce tibi qui rex populi Rom.dominusq; omnium gentium esse concupierit.

Idem pro Cluentio Ecce tibi eiusmodi sortitio

124쪽

. Esse viato,esse bono. Cic.pro Cluetio .Postremo id quod maximo malo illi cause fuit: hoc ips , in loco,quasi reus ipse esset, scdebat. Ouid .de nuce.Praeda malo Polydore fuit tibi, Cicero.pro Milone.Itaq; illud Cassianum, cui bono fuerit in his pcrsonis ualebit.

ES s Sinumero,& haberi numero. Varro de re Rustica, Minus se putant despici,atq; aliquo numero haberi a domino. Cic. in Philip . Homo nullo numero,nihil illo cotemptius.

EX LEPTO, quo modo hoc loquendi utebantur antiqui in eadem significatione,qua praeterquam. Mius de ponto. In quibus,excepto quod adhuc utrunq; valemus. TNil me praetcrea quod iuuet,invenlcS. Horat. Excepto quod non mecum esses c tera letus.

EsTIMARE LITEM.

IN cx D I etiam silpenumero in eum modum loquendi, quo probatissimi quiq;autores usi sunt. Aestimare enim litem,& litis estimatio frequentor apud eos dictum, quod cum .diligenter rimatus essem,comperi sitimare litem es se videlicet,dum controuersa res inter aliquos erat, & iudicis uel alterius arbitrio reus codemnabatur, ut tantum solueret, quanti ipse legitimae aestimasset. Quandoq; etiacapitis lis aestimabatur,ut infra ostendetur. Cic.in Ver. delitibus aestimatis. Gn. Dolobellae pecuni re Ibidem,De litibus aestimatis Gnei Dolo bellar, dactae. . Ibidem,Sextertiis decem,& octo lis etestimata est. Ibidem Quod de pecuniis repetundis lis aestimata sit. sar in comm . Arbitros inter ciuitates dat, qui litem aestim ment,poenamq; constituant. Paulus de solutionibus .l.Stichum. Si posessor corpus, aut litis aestimationem pycestitit, ea res tibi proiicrit. Asconius Pedianus. Quid est reum heri, nisi apud piuetorem legibus interrogari Cum enim 1nius uentum esset,dicebar accusator apud praetore reo,Aio te Siculos spoliasse.

125쪽

si tacuisset,lis aestimabatur ut uicto . Si negasset, petebat a magistratu dies inquirendorum eius criminu,&instituebatur accusatio. .

Idem. Lis estimata sit,hoc est, pecunia de qua lis fuit, & propter quam condemnatus est,in summam redacta, quae de

eius rebus exIgeretur.

Idem.Ita se habet, ut si conuictus reus sit,atq; damnatus,pecuniam reddat aestimata lite, hoc est in preti iam redactis omnibus surtis,quam summam pecuniae pso scriptis eius bonis sectores curabant, Neratius depositi, Si fide iusior pro te, apud quem depositum est in litis aestimatione dana natus sit, rem tuam fieri. In eodem tit. Litem a iudice aestimari debere. Iulianus de actione rerum amotarum .i. Si propter res amotas egero cum muliere,& lis qstimata sit,an actio ei danda sit,& subdit,Respondi,qui litis aestiniationem susteri, emptoris loco habendus est. - Cic. Pro Cluen. P. Septimo Scaeuolae litem eo nomine esie

aestimatam. ς

Ibidem, Quibus damnatis,de pecuniis repetundis lites eIsct aestimatq. limare capitis. Ci.pro Clu.Pugnatu est,ut lis haec capitis qstimaretur. Euello facit euelli,nou euulsi. . EVE L L O, in pr terito apud bonos autores euelli facit, non evulsi,ut aliqui recentiores uoluerunt. Cic. pro P. Sextio.Qui in concione palam dixerint, lingua

se euellisse. l. Catoni. . -

Idem in Verrem;Crucem, quq etiam nunc ciuis RomanIsanguine redundat,quq fixa est ad portum,urbemque uestram, reuellistis. Ibidem, Gorgonis os pulperrimum cinctum anguibus reue lit,atque abstulit. Verg.Non patris Anchisae cineres manes ue reuelli. Idcm,Tclumq; alia ab radicu revellit. Idem,Et quos Sidonia vix urbe reuelli, Rursus aga pelago. Cic. in Verrem.Tum illa ex patellis & thuribulis,qus euellerat ita forte in aureis poculis illigabat. Plaura

126쪽

HADRIANVS CARDINALI s

Pla. in Amph. Noe ego ho infelix fui, tui non alas intervelli.

Ciciae Orat. omnem eorum importunitare ex intimis mentibus euelisset vis orationis tuae. Ouid .de Amo.Prima iugis tauros supponere colla coegit. Et ueterem curuo dente reuellit humum.

ADvERTr extra , & Absque eleganter posita esse loco prster: quod iampride ab omnibus passim praeteritu est.

Plautus in Amphi.Nemo extra unum te. Teren . in Phor. Neque cognatus,eXtra Vnam anicniam, quisquam aderat.

Idem in Hecyra. Quam sortunatus sum caeteris in rebus, absq; una hac. Cice. in Catilinam, Nemo est extra istam coniuratione proditorum omnium, qui te non metuat. Idem in Verrem . De te Cecili iam me hercle hoc extra hanc contentionem,certamenq; nostrum familiariter te- eum loquar. Idem Mario, Extra ducem paucosq; praeterea, de principibus loquor,reliqui primum in ipso bellu rapaces, Varro de re rustica: praeterea extra familiam debuit dicere villicum & vallicam. Cic.pro do sua. Ciuis est nemo tanto in populo, extra contaminatam illam & cruentam P. Clodii manum, qui rem ullam de meis bonis attigerit. Tit. Liu. ab urbe cond.Ipsos,liberosq; eorum,& coniuges uodendas, extra filias quae nupsissent. Ibidem, Calatinos,Sabatinos, extra quam qui eorum , aut ipsi, aut parentes eorum apud hostes essent, liberos esse

flerunt.

Ibidem Extra hanc multitudinem Hispanoru obsides erant. Ibidem,extra praedam,quatuor milia deditorum habiti .

ATTENDANT quesio bonarum literarum studiosi, uel ad minima quaeq; diuini illius eruditissimiq; seculi. Nusequam enim tota magis elegati a stersatur, quam apud has Paruulas clausulas quibus quali clauiculis compacta lati

nitas sustinetur. . Ec

127쪽

DE MODIS LATIN E LO. 62

Ec particula,a nullis ut reor grammaticis tractata multa ca 'venustate interrogat. Est enim per modum quendam loquendi in latinitatem inducta. Plau. in cap .Rogo Philocratem ex Aulide, ecquis omnium

nouerit.

Idem in Ru .Heus ecquid in villa est)ecquis restidit ecquis prodit Idem in sti.Dum percunctor portiores,ecquae nauis venerit ex Asia Idem in Captiuis,percuctabor ecquis adolescente nouerit 3 Ide in Merca. Ecqua aduxisti tuae matri,ancillam e Rhodo Tercn. in Eunu. Ecquid nos amas de fidicina hac λIde in Eun.O populares,ecquisvivit me hodie fortunatior Cic. in Ver. Negotium dat illis suis comitibus nequissimis , turpissimisq; hominibus,ut videant, Scinuestigent, ecquae virgo sit,aut mulier digna,quamobre iste Lapasci diutius

commoraretur. - .

Idem, Nulla vi reti neri,nullo periculo prohiberi posse, quo 'minus experirentur,ecquid apud eos querimoniae valeret antiquissimorum,fidelissimorumque socioru in Idem Atti . Quod quaeris,ecquae spes pac1scationis sitλquantum ex Pompeii multo & accurato sermone perspexi, ne voluntas quidem est.

Ibidem,a Curione velim scire, ecquid ad te scriptum si de

Tirone.

Idem in Academicis, Ecquae poterit in agnoscendo esse distinctio

Idem in Vatinium testem,Deinde interrogatores , ecquoianam alios possiet nominare Cic. Attico, Qvqso ecquod tantum malum putas, quod in mea calamitate non sitλEidem, Ecquis unquam tam ex amplo statu,ta in bona causa, tantis facultatibus, ingenii,consilii,gratiae,tantis praesidiis bonorum omnium concidit Virgilius Ecquid in antiquam uirtutcm animosque uiriles, Et pater Aeneas,& auunculus excitat Hector

Idem,Ecquq nam puero est emis cura parentis Catul. Ecquid nam in tabulis patet lucelli expensum

128쪽

HADRIANVS CARDINALIS

T. Liu. ab urbe cond. Ecquid sentitis vos quirites Idem de bel. Punico,Respondent,ecquis latini nominis populus desecerit ad nos deinde ecquis homo ex quinq; &xxx.tribubus ad Annibalem transfugerit Ibide,Ecquos legatos an Annibalem Rom.miserint de pace Ecquam denique mentionem Romae factam esse Idem ab urb.cond. Ecquid praesidii unqua habueris ecquem

in castris consulem ecquem exercitum iuuentutis Ibideiri,Ecquis sequeretur eorum Idem de bello Mac. Percumstatus est,ecquam annum Ebutia Ex Aventino nosset

Cicero pro lege Maniba,Ecquam putatis ciuitatem pacata fuisse,quae locuples sit ΘΙdem pro Cluentio,Videamus ecquid aliud iudicium,quod pro Cluentio sit,proferre possimus.

QV A N T A bone deus confidentia multos, & eos non omnino in latinitate spernendos coepit in compositione huius verbi exaudioῖputant enim,& pro comper to habet differentiam est e inter illud,& Audio. Nam audire simpliciter dici,exaudire autem quod auditur, admitti credunt,ut 'si dicas.Oraui ut meas audiret preces,at ille non modo id libenter secit, verum etiam eas exaudiuit.Quam disterentia, A si a multis fieri pleriq; intelligunt,no tamen quod

sciam vera est, quin potius idem omnino utroque verbo

significari,qui quas infrascripsi autoritates legerit, liquido deprehendet. Cic. Ad senatum de reditu suo,Vt qua voce te Romule post urbem conditam consul usus esset pro uniuersa republica, apud eos solum,qui eius vocem exaudire possent. Virg.Hinc exaudiri gemitus,& saeua sonare Verbera,

Idem,Hinc exaudiri gemitus, iraeque leonum. , Vincla recusantum,& sera sub nocte rudentum. Idem, Vox quoque per lucos vulgo exaudita silentes. Idem,Sine extrema pati,nec iam exaudire vocatos. Idem,Hinc exaudiri voces,& verba vocantis,Visa viri . Ouidius in Metamorphosi.

Pyrame responde,tua te charissima Thisbe: Nominat

129쪽

Nominat,exaudi, vultusque attolle iacentes. Ibidem,Tibi Nesie biformis, Dicimus exaudi,nec res intercipe vestras Ibidem. Non exauditi rubuerunt sanguine vatis. Ibidem, Adi in aedibus ingenS. Murmur erat,vocesque hominum exaudire videbat . Horatius,Fingere cinctutis non exaudita Cethegis. AEDE RE praetex alia significata quae nota sunt, modos occultiores habet loquendi,Dicitur enim aedere spiritu, quod est agere animam, Aedere scelus quod est perpetra- re. Aedere stragem,quod est facere. Aedere nomen, quod est dare. Aedere sonos: idest proserre. Aedere librum, hoc est publicare. Aedeme spiritum. Cic. in Antonio. Cuius in complexu libenter extremnm vitae sipiritum aediderim.

Aedere scelus.

Ibide postea quod scelus, quod facinus parricida non edidit lΙdem pro P.Sext.tamen illi sceleri quod in me illorum imanitas ardidit, haud scio an hoc recte proximum esse dica. T. Liu. ab urb.cond.Si quicquam sceleri quod homo in homines aedere potest, non praetermisit. I

Τ.Liu .ab urb.cond.Tantoque maiorem strage aedidere,quam inter hostes aediderant. Cic.ad Atti. Cum is meo nomine ad inuidiam uteretur, dii immortales, quas ego pugnas,& quantas strages aedidi λ

Aedere nomen.

T.Liu.ab urb.cond.Vt redimendi potestas feret,iussi nomina aedere,& cum CC. ferme aederent, senatusconsultum factum est, ut legati eos Carthaginensibus redderent. Idem de bel.Macedonico,Aedit nomina eorum quibus co

uentis opus esset. Aederesonos.

Ouid. in Ibin. Sedit in aduerso nocturnus culmine Bubo . Funereoque graues aedidit ore sonos. Vergilius, Vix haec aediderat,cum effusis imbribus atra. Tempesta sinemora furit.

130쪽

Aedere librum.

Cic.de diuina. Unum librum Diogenes aedidit, eius auditor duos Antipater. Idem de fato,In iis libris,quos de diuinatione aedidi, Idem Attico,Vt me roget, ut annales suos emende,& aedam. Cic.pro P.Sylla, non occultaui, non continui domi sed de scribi ab omnibus statim librariis, diuidi passim, & per uulgari,atque aedi po. Ro. imperaui. Aedere sicriptum. Cicero in Verrem, Aede mihi scriptum,quod argenti in prouincia Siciliae pararis, & subdit. Nec scriptum habeo nec positim aedere. Aedere praelium. T. Liuius de bel. Mace. Regia statio atrocissimum praelium ardebat. Idem ab urb.condita, Memorabile illud ardidit praelium.

Aedere clamorem, pugnam. I bidem, Aedidit clamorem, ut auerteret etiam pugnantium animos.

1 bidem.Maior quam pro numero hostium aeditur pugna.

Aedere munus gladiatorium.

I bidem, Ad munus gladiatorium aedendum rediit .

Aedere oracula.

Cic.de diuina.sed quod caput est,cur isto modo ia oracula. Delphis aeduntur Ibidem, Oracula redere puteS.

Aedere Ignem.

Τ.L.debet.Mace. Aeditus ab Annibale ex coposito ignis est.

Aedere annos.

i.de arte amadi. Du licet,& veros et nunc aeditis annos .

Aedere cedem.

Τ.L. ab urb.con. Deinde multa qdita ia caede senescit pugna.. Aede re signum. Ibidem, Aedito e sipeculis signo. Aedere exempla auaritiae, meritatis. Cicero Attico. Aede exemplum seueritatis tuae. Tit. Liu. ab urbe cond. Cum multa auaritiae foeda exempla arderentur.

Aedere

SEARCH

MENU NAVIGATION