De conscribendis epistolis opus Des. Erasmi Rot

291쪽

De amatoria epistola.AM torix epistola non omnes eodem in genere ver

santur.Alis enim petunt,aliae expostulant, lis queis runtur, is blandiuntur,cliae purgant. mare commode

de his arte praecipi non poterat. Huiu3 generis duas straeies nonnaeos ficisse uideo,hone et turpem. Nos honestim,conciliatorii appellamus, tersi amatori . conis ciliatoria est,qua nos in beneuolentiam antea ignoti insinuamus Eam sic instituemus. Principio causis, quibus ad ambifida illius amicitia sumus acceu probabiliter exporentanus: id quaquain uix citra asentatione feri potest,ta. men assentationis sustitione accurate amouebimus.Dein, de si quid in nobis erit,quod ita ad nos mutuo aman prouocabit dfine arrogantia signiscillarus,hoc modo. Santeranus Fausto S. D. Exemplum epi met a carmina quae pasta apud nos incredibili Ois1 mnii adituratione leguntur ampridem me accenae derunt,ut in amicoru tuorum numerisastabi uehemeter

arderem. Nes enim diuina modo ingend quandam vim, uerum etiam probitatem modestiams prae se Munt. Iniscitauit me currente (ut aiuno Antonius,qui persepe mee cum et amantissime,et sicundisime de tuis moribus colis locutu ultro etiam hortatus est,ut adtescribere, te eum esse,quinqn solum oblatas amicitias diligenter coleres, uerum etia ponte tuasolere alios provocare. In te quisdem quum omnia summa ac diuina susticiam, e me nihil adfirmare pos , nisi hoc unum, nempe traditurum me amnem tui obseruantisimum, parim quidem eruis tamen candidi, imum admiratorem,

Miae concilia- coriae.

292쪽

di iuxta ignaram, et pertinacii Mim amicorim cullam , , rem:re quide param beatin, sed animo beatillimi , Ita

berii, en Acisci denis tui cupidii imae Flunesi tu mustifim amplieti potes, vel ob hoc iram, qu)d te tam perdite amatine eum in tum gregem recipias. Quod si , , Fceris,rem palmaria me hodie arbitrabor adsecutum Tu

porro ut caeteris rebus omnibus superes, non committam ut amoris magnitudine tibi concedam. Vale,ac nos ama. Quod si puelle animum ad mutuum amorem folicis De amato tabimus, duobus potifimum arietibus utemur, laude, Er Pi Rcepit misericordia.Laude enim cum omnes homines,tum pumia in primis gaudet: poti simu aute a Cin quas ismum bonum constituunt, tum ab aetathmoribus, genere, rebu3 consimilibus. Deinde quod mollisit antismo id genus,et facile ad misericordii comouetur, qvam maxime supplices uideris udebimus. Quae illivi sunt,uere hemeter ampliflcabimus, nostra extenuabimum aut certe furema cum modestia profirmus. Summum morem, tam summa deteratione coniunctum ostendemu . Nunc laementabimur,nunc blandiemur,nunc dei erabimus: nunc mrursum nosipsos callide Iaudabimuspollicebimur: exemplis utentum illustrinae honestirum ierum,quae ingem nvo amori indulserunt, re iuuelli tunis longe inferiorum.Amore nostrum,quam hones fimum conabis mr ostendere. Denis quam poterimus uerecundi inreorabimus, ut si amantem redamare neutiquam dignetur, saltem amari se citra incommodum, aequo animo frat: quodnis impetremus,decretii est apud nos quouis modot crudelem

293쪽

ppo D. ERAS. R O T. D E R A crudelem abri pere vita. Exemplae hum praeceptionis, ab Ouidio ceterus poctis petentiqvibri ea res curae est. Quanquam ess genvi amatoriaru epistolam quod abesta nequitia,ueluti quu adolasses probus probam, ac bene educata puelliu ambit uxore duceret quanquam hoc quos blanditias habet,habet Iaredimas, querimonias, suspiria, somnia, teras non turpia quidem illa,sed ineptioramen,CT ad aliqua nequitiae speciem accedentia, quae nere scio an expediat adolescentibus proponere. In his erit plus di cultatis, et uberior exercendi ingenij materia, quoties paupdiuitis,obscurta claro genere natae, defris vivis filmosae nuptias ambit: denis quoties senex puelliae. Omnes hae 'mae, quiquim ad genu sua riu pertinent, tamen imItu admiscetur ex genere demonstrativo, quod amor laude potifimum concilietur.Hic ingenis fuerit exis cogitare rationes, quibu3 seipsum praedicet aliquis, citra

Deciem arrogitimauis oliditatis. Nei personae tales fusentur, ut hoc ipsum sit ab elandin. Qualis est apud

Vergilium cor don,apud Terentium Thraso. Amatoriae solua. Victro. A Vdi igitur me hoc rei uir uetias dicentem, Ne vivam rim Attices mihi non modo Tusculanem, ubi certe

M libenter,sed-xj ei tanti sunt,ut sine te sim to

Nihil enim est (mibi hede uirtute firmosius, nihil

pulchrius,nihil amabilius. Sempre amavi, ut scis, M. Brum trini proptet eius summum ingenium, suavi fimos mores, singularem probitatem atque constantiam: ramen Idibus Marti acceFit ad noro , ut mirarre Iocusvise augendi

294쪽

TIONE CONSCRIB. EPIST. augendi in eo, quod imbi iam pridem eumulatum etiam videbatur. Quis erat qui putaret ad tam amorem, quem erga te habebam,posse aliquid accedere S Tantum acce sit,ut mihi nunc denis amare uideariantea dilexisset e Lib. Is s. Nunquam sum mage .rursum: Scribli de Pili M. Ventia mea. Angeli Politiani epi lib. ix. Cum superioribus diebus.

De demonstrativi generis epistolis. GEnus demonstratium raro quide per se adhibetur,

'equenter autem in alijs generibus incidit. Exempli causa: si quem comendare nitimur, in personae demo' ada Iaude versari necese est,quod idem accidit in consolaestione, petitione,exhortatione,admonitione. Fratre, in

crimnatione,destillone, invectiva, et confist ibin generuribus. Quod si cui suademus,ut in aliam urbem aut uillam conligretidem tiratione, eius loci sciem ante oculos ponimus. Quoties autem per se adhibetur, totum est ad de Iedlatione accomodatum. Quare ut in pictura, ira in deae 'monstratione conveniet adhibere sermonis uarietate, ueret . . borum apparatum,exornationum Divitate, annominaretiones,membra,chari contrari verba poetica. Si perre

seni defetibimus, ut regis diem mcipis, alteriustae, ei eui ea sit ignori, rhetorii Iup ac re noti Fimas praeisceptiones ignorare non oportebit. In epistola satis erit rinitus,totiuges eorporis habitu,Durigesim, moim, ranquam pictura exprimere: deinde ad animi, Frtunaes commoda ueniemss. Quod fatus luculenter a rhetoribus precepim, neque cognita discila, prudens praetereo. Sit a. locum

295쪽

χμι D. ERAT RO T. DE RALoci descri- Iocum quempiam describimus,preinde ac si homine manui Wyt in eis duceremus, primum tanquam procul intuenti uni aversim loci sciem cogistitionis librum clamM. Sitin ranquid ingentes, describemus. Num in edito, an humili, an decliui: in puno,an monte: nemoroso,an secta. Quo flua

mine, mari, alit Iacu alluatur, aut cingatur. Mantum

passilium in long , in latum, in ambitu contineat. Hic confideratis coeli plagis, quem pros ectum, quas urbes,

quos agros, quos montes,quae nemora in linamquanque

partem habeat. Qiso sole illustretur, quibus uentu trudaretur,cui coeri portioni subiaceat, cuiusmodi coetu habeat, salubre,an pestilennamoenum,an secta,exponemus. Deinde tanquam propivi accedentes , singula accuratissu bis Se aedifi-q ics aduepictibus sese resueuit offire delati pilo. r m primum exponemu3. Si uillam aut amplum aedificiudenios rabimus, a primo ingressu exordiemr,cuiusmodi atrium,quantu, qua figura, quo lapide, quot habeat cuishicut et in quam parte uergentia,quem in quis partem habeat prospectum. Deinde area,vestibulem, penetralia, cd clauia, triclinivibreuiter totum aedificium lustirabimus, Rumit, a rei ia sitim cuiusq; rei fine confusione exprimetes,ut ii qui Ira sua Mi P M'-,-lo eum uidere se oculis putet.Sis lumen aut Iacae mliqum amplu, quam rapisi,quo colore, unde nasca,tur,unde augeatur,qua praetren luat,quo influat,diligeter exponemus: quos sinus sciat, uas insulas, quos agros, quae nemora irriget, quod piscium genu , quae piscanis Agrorum de' di, ac nauigiora firma Si ager erit, quid 'rat,quantum, Moesis descri- quo ritu colatur,cuiusmodi cultores,quod arborti genus, v M. cuiusmodi uinu proferat. Si mons, a radicibus uis ad cae

cineri

296쪽

elimen omnia diligerer perlustrabimus: et si quid habeat

nouum, prodigiosum, aut alioqui memorabile: qualis est apud Pomponim Melam descriptio montis Atlantis,apud Plisti Aetnae. Ad hoc pertinet amphitheatroru, animarim tiam, pompam,ribularuml descriptio. Vocabulam ido neorim uim , ex eoru libris qui de situ orbis Latine scri .pserunt,quil de architectura,scile reparabimus. Et in ecidit hoc genas persepe , quani peregrinantes ex itinere de nouis rebus trilscribimus. Si quHocum insignem, prinecipem nobile, si quod animal inus ritu uidimus,id his ratationibus,simma cum legentis volu te describemtu. Loci describedi ex im erit,Tuscularim, ac Laurentis apud Plinim: et regiae Udiches apud Apuleium, et alias deae scriptiones crebrae apud poetas et historicos et ueluti Dismus Somni et Famae apud Ouidim, cleopatrae Coedito aduectae apud Plutarchu, picturam apud philostratum Sigenus hominu des ibimus, a corpora desiiptione exoris diemur, deinde ad ustiu genus,ad animoru habitus uenie

mus. Ponremo uiuenili ritum omne ante oculos ponemu

In hoc demum genere, sive Iaudemus, siue uituperemus, bdipo possim,effictione,imagine et exornationem, quam

notatione appellat Cicero,et si quod aliud schema, quod ad energiam acit , siciteri eth de hoc genere haec praecepisse sat erit. Na exeps ingula demonstrare, perlongii jubet undecus magna uis exertoru suppetit.

De Iudicialis generis epistolii,&

primum de Criminatoria.SI quem accusare uolumus,et causestitum, et confiminationes,confutationess,argmentandi rationes, Cri s quibus

297쪽

D. ERAS. RO T. DE RAquibus rem veri nutria, aut disimilem sciamus, quisu

exaggeremus, quibM extenuemae , ea omnia e rhetor praeceptis praecepta habere convenit. Neq; enim alio artificio scribitur epistola, quam oratio.Tamen quoniam is epistola breuitas esse debet , et singulos Iocos persequi

non licet,ea qua pote sinu ad rem stetant, excerpemus, multa in fusticione relinquemus. In taminatoria igitur epipola nonnunqua ab abristo principio conveniet exaeordiri,quo stitim et nosvin dolorem, et rei atrocitatem iudicemus. Id erit,si uel a conquestione, aut dubitatione, vel ab exclamatione, aut alioqui figurari oratione inieliu capiemus . Quanquam idem apud Iudices fieri verent rhetores. Deinde rem uerisimiliter narrabimus,ata enatationes, et ampliscationes eidem breuistis causa admissicentes. Mox probabilibus argumentis rem docebimus. Potatano epilogii, aut aliquid epilogi loco subiiciemus. Exempliam. Pudet me,ita me Deus amet, prae, ete iustifime, de mei hospitis, tui ciuis insigni contumelia queri. Caid alitera dixi conti reeliis N on occurrit uocabulu, quo rem atro: ' cinimis alis digne explicem: nes ulla tragoedia nephario sceleri par inveniri poterit. Quod ubi acceperis, quae illa est aequitas,innochiaet et meae coditionis miserescet, et ciuis tui uehemeter pudebit: a tamen eiusmodi nebulones Narratio. pro ciuibus tuis sint habedi. C tepestite illa, omniu quas. uel uidimus, uel audiuimus, sevisima, quae pridie I dus

Octob sexaginta onerarias naves, omni mercium genere

refirtifimas, in mari Adriatico oppresset, Varus Saxoanusi inter muta hominu mlia, quae naufragio periere, sta

298쪽

li aut crete cu p tici eme it,homo omniu quos fetae . rasustinet impis imm credo tes in mea pernicie a Neaeptuno nubi iratos vatum: uel crete quod mare; elamenaen pestem talam sub Tartara potin precipitandam e horrvetit Excepi homine nudum,egente, siqua ita, tarim fletumdemnecem. Cur,inquies, tale portetum in domo ' , tuam uocabas Irato gemo, di s iratis,mente Leu Atehrines enim postulo ut hanc appelles humanitatem et mi asericordiam,attai re ut hominem exceptumouebat me homminis misersida conditio, et eo magis, quod ipse eiusmoridi calamitatis rudis non essem. Prepulit multoru cpinctae datio .hortabatur patria, quam tametsi mea non est,tamen mi illand secta ac meam semper sim amplexus. Vincebar fit caritis imi nebulonis, mira quadam, siani simus ecie proaebitatis, oratione, lac mis, ipsa denique canicie. FLec vel quemvis astutum hominem silere poterant. Nunc quid ego commemorem, quae mea fuerit in illum comitas, libraralitas,hospitalitassIn intimam Amiliaritatem ad musi deae mens. Omnes fortunsi communes fici: similam, et rem domessicam eivi manibus concredidi.Ita duos 'me menaeses apud me es' humanissime habitu . Hic ego dictum illud eis nimium verim esse sum expertus. N on minus ese pericvae Iam malis beneficere, quamboim mile. Nam ille bonus

uir, repente ex hospite Indus es' stupra

tor. Cum Amula domestica clam rem habuit,ac graui dant nubi reliquit. Indigni scium clamabissio. Sed mane, nondii tragoediae audissi argumentum. Nam hactenus com

299쪽

de,utscite sceleris artifex tepug deligerit qua iam uxorem reliqua Anali ecclesiastim uigilijs opera daret, me praeter morem, et illo ini erante, domi relicto,eo quod subito dolore correptus essem, iam intempesti nocte, in proximo filiae cubiculo strepit- audis,nescio que,deina de stridore, qua ferro effringetis. Miror quid sit, purarim excitum iubeo uisere : ndit homine. Mentitur se ab uxore missim ut premus, quas filia reliquerat, adparat. Paulo post clariori et strepitu exit. Post horam felixor anhela domu accurrit. Percontor quid novae rei sit:

it siliam inter 'equentE turbam e suo comitatu dilapsam

nusquam appareret oboritur utrici, certa susticio: mihi quidem es repitu, uxori vero multo amplius, quod emaeiquoties antea Frtim emea conbulantem coperi Fet, tum ea nocte,nescio quid consusurrationis animaduertrarat. M ibi quos tot res conieauram Acere poterant, nse talpa caecior,iissem. Patiebat mili canus amator, macies uultiam obduxerat.At ego illis aqua maris, non igni stanili pallere putabam cubiculis ingresi, scriniam essta cim offendimus, ama relicta, sublatis et usim, crpecvni et anulom, ut quies occurrerat furto figebramodissimu. Quid Acere, et spoliatus hostes, et plus aquam orbus patertet nox et hdiems, et solitudo urbis, Anique et is a diei reati Miloninuebat. Hic animi mei curat Acilia suerit tibi aestimare, quam mihi narraere. Cives aliquot aegre contra bo,exilio,percontor, vestiago,audio una cum puella eo pectum, uia quam obliquam uulgo nominilis sarcinam, et admodum properantem

Intelligo insilis. I tumes ad portum, quo ea ducit uia,

300쪽

nihil inuenio praeterseabm ulteriori in ripa, in citeriori Tonant,quae tumestvitifiliae exciderat. Sedeo exanimaistus,orta luce,quaerebi tristis ima Ioge omnivo funestis. a illuxit. Ubi res in vulgium emanauit, passim querela fruet. Ab aliis murum acceperat, alijs imposuerat alis tex illius conuictu aliquid desiderabat, nemini re aliquid adsuerat maethsed quid me cosoleturi comunis cit miltis iniurias Audiosed heu sero audio, huiusmodiflagitia Dpud ita noua non est'. His artibu3 ita a puero fuisse exeracitas nJA rudimetis coepisse, ut seipse nesenex quictimqui uincere potuerit. Nulla unquam honesta venere delestit ne a cognatis quide solitu abstinere. Nihil una

quam sarem illisuisset homine semper suise alieni appre

tentissim duoru profusoremsmulandi ac disimilanditiam artifcem. Quid enim ego hie optime uir, uel mea Mus calamitate,uel illius scelis uerbis exaggerem Rem vides, qua quid unqui auditu est atrocivis Hospitiin polluit, fidem perfide uiolauit,pro summis benefici s smmu m Ischre reddidit,Amiliam perdidit, uernaculam per nemphas illeclam constuprauit scrinia copilauit, si iam pumlam e unicam rapuit, me nudi ,orem, sene reliquit, a quo fuerat nudus, egeriss receptus. Quid illi pos hae sceleratu uideri poteritique' 'em Caralles e teque is in ipsis mea benignitas nec legm metus, neq; numinis ullius revereti nes aetatis pudor,aut canities, nestas sacrae noctis pietas sitan hario flagitio potuit deis hortaris Quod portentum si quando in manus tuas inciae

derit, non orandu es,ut meo nomine poenas tua severitas