장음표시 사용
551쪽
Deeausis ct essectibus. cap.XVII. v Irfrondes,d.vero cuilibet competit, e. omnis
nanque planta qus f ondes deponit, habet folia
lata omnis ergo vitis habet folia lata, atque causa eri foliorum defluxus. Fauod se fieri nequit visentsbi mutuo cause,causa nanqu e prior est eo cuius est causa, deficiendi,quidem casesa es in medio terram esse, huius autem non encausa deficere lunam,atque demonstratio que fixper causam, est propter quid, demonstratio vero
quα non pr causam fit, est ea qua quippiam taurum esse ostenditur, qui per desectum terram in medio esse percepit, is scit quidem idipsium esse,
propter quid autem est non cognoscit, atque descere lunam non esse causam ut sit in medio terra, sed hoc econtra causam esse ut deficiat luna, inde perspici potest, in ratione nanque deficieni inest, in medio terram esse. Quare patet, per hoc illud,sied non per illud hoc innotescere. FAnseri poten, ut unius plures sint causae j nempe etiam ut, ut idem primo de pluribus praedicetur.Sit.a,quod quidem tam.b. quam . c. competat primo,quorum alterum insit. M alterum ipsi competat.e,inerit igitur ipsum .a. illis utrisque e./nquam .d.mque ut insit quide ipse.d,causa et ipsum.b, ut competat autem ipsi. d, causa
es ipsum.c, quare si causa est, necesse est oe re efΡ.Si vero res est,no es necesse id esse quod est causased causam quidem esse, non tamen omnem.
F.Atis seper id quod proponitur νniuersale est,
552쪽
causa quoque tota quaedam est, ct id est cuius e causa,νniuersale etiam est, νesutifolusspoliari toti cuidam inest determinato, o=species' ni his νniuedaliter aut platis,aut huiuscemodi plantis cospetit,quare ct medium in his; est id cuius en causa,aequa sint oportet, ct convertantur, veluti propter quid arbores soli sθα
liantur , quid se idipsum ob congelationem esse oportet cir se congelatio non euius inest,sed arbari, Diijs arboremspoliar*portet .FAt quaeret qaispiam russisse fieri possit,νt nota eadem eius demsit uniuersis causa,sita diuersa necne. An sper sie quidem in demonidiatum, non per δε-gnu,aut ρ accidens id fieri nequit quippe cum ipsum medium extremisit ratio. Sin vero non hoc pacto est demonstratumseri potest. FFit autemo id cuius, θ' id cui est causa aliqua , per accidens,νt consideretur, non inὸ numero eorum e
se Midepur,quae proponuntur,quodsi ita non est smiliter habebut media . Si enim aequivoca sint,medium habebunt aequiuissim, si sint νt is genere, medium babebunt similiter, veluti pro- p ter quid etia mutato ardine similitudinem subeunt rationum, en enim alia causa in lineis, o in numeris, atque eadem alia quidem est ut innearum rationem βήbdit, eadem autem, Ni tale babet incrementum,ct eodem in omnibus modo.
Vt color aute colori, Duraq; figurae sit similis, alia erit ali, causa et simile nanque in bisectaeqiu
553쪽
Nocum in Minus enim insimilitudineforsitan rationum consistit quae intolatera sunt, ct angulorum aequalitate , in coloribus autem , m eo quod νnitas ipsius sensus sit aliqua, aut aliquo gali: ea veris qua smil. tudine rationκm eadem sunt, medium identidem similitudine rationum dem habebam.
FCausa autem id euissesi causa, atque id cui est causa , ita sese νt mutuo se sequanturhabent: nam si hoc fumas per singula, id cuius en
τausa ad plura sese extendit: velut externos angulos quatuor reciis aequales habere, amplius eatendit se quam aut triangulum aAt quadratum ς quod si omnia sumas , aquatur: sunt enim
ηαcuηque quatuor rectis squales externos an
gulos habent. Similiter fine habet, o medium. Est autem ipsum medium extremi, ratio primi , quo circa scientiae omnes per definitionem funu νelatisi oliari frondibus, simul O sequitur ν tem, is excedit', er ficum irem,atque excedit, sed nooes superat, sed aequatur. Si igitur primAmedium sumpseris, ratio istud erit abi ciendiD-lia, erit enim primum quidem medium νersus extremum alterum, tales inquam uniuersas esse, deinde medium huius buccum congelari, νel aliquid aliud tale. si quis'ia interrogauerit quid est defuere folia e congelari respondebimus eius succum,qui in sieminis coniunctione cosinit.
FIn figuris autem hoc pacto quispia assignabit , 3 qua
554쪽
13 Posteriorum Secundus. qu.erentibus,quona pacto se siequuntur causa est id cuius est causa,ponatur. a. cuilibet inesse.b,idi
sum autem. b. cuique competat eorum qua uncod:a. igitur uniuersale bisse fuerit, quae sunt.d.Eς
enim id uniuersale dico, quod non conuertitur , id autem νniuersale vocito primum,cum quo a numquodque quidem non conuertitur, Nniuersa aute conuertutur, atq; aquatur, bcigitur causa est,νt. a. cunctis hisice competat quaesunt, d. oportet ergo ipsum a. ad plura sese extendere, g ipsu. b.q4s ita non ekl, cur magis hoc erit illius causaeps b. non omnibus copetit earunt νniuersa illaunum quid aliud ab ipsio.b, alioquin quona pacto dicere licebit.a, quide ipsi omni competere.eqipsum aute. e. non omni competere. ain Cur νero non erit aliqua causaζnam ipsum a. cunctis com
petit d, at ipsis etiam c, ct ipsa igitur νnu quiderunt, atq; id considerare oporter, oesit:c. Fieri igitur pot,ut eiusdesed non eisdem specie,plures sint causae, veluti ut togae sint vitae quadrupedes qdem, causa eri,ipsas biliνacare,volucres aut ipsas esses ccas, aut aliquid aliud. FQuodsi no Platim accedunt ad individuum,cor se non solum ν-num,sed plura sunt media plures etiam ct causae sunt. V tru aut medioru sit singulis causa,id ne quod eri νersius uniuersaliter primum, an id qlversiussingula collocatur ζ Patet igitur, ea eruequα propinqui*ma sunt unicuique, cui est causa . Nam xt primum sit sub νniuersali, hoc est causa
555쪽
De causis essectibus. Ca XVIII. cause, eluti ut a competat ipse. d.causa en ipsum. c. Ni igitur a. competat ipsi. ccausa es ipsum. e. t autem.a, competat ipsi. c, causa est 6 sum.b .at ut huic insit ovium. At enim der, tiocinatione quidem demonnrationeνe , quid
nam νtrumquesit, ct quo fit modo, satis iam patuit, simul etiam demonstrativa mentia ,efi
enim idem. IN capite xvij. secundu sectionem Comment
toris sunt duo textus , nempe vigesimus quintus & vigesimus sextus.Sunt tamen in primo particulae nouem,& in secundo alia decima. In hoc ca.
postquam in superiori ostendit quomodo, propter quid, & generaliter quodcunque medium sit in uestigandum,mquet unam quaestionem circa m dum s e habendi ipsius propter quid idest caus ad suum effectum .Quaerit nanque virum quotiescundue effectus est,tunc etiam causa sit. Atqui hinc tiem colligit in octava particula conclusionem huius capitis pricipuam. s.' inter causam primam &effectum & eius proprium subiectum est mutua conuertentia. Quod si quis dubitet hanc quaestio
nem superius esse determinatam textu. I 3. ei. I .
ubi dictum est aliquas esse causas qus simul sunt tepore cu suis effectibus, ut sunt interpositio terret de eclipsis, aliae vero quae tepore prscedunt essessus, ut sunt lapides & fundamenta respectu domus &generatio respectu prolis. Ad hoc respondetur,m qu stio quq hic mouetur pendet ex illa qtie illic determinata est.Dictum enim est illic,q, in investigatione causarum incipere debet syllogismus ab
effectibus,ut domus est,ergo fundamentu est,funodamentum est, ergo parietes sunt,& no ecoueri.
556쪽
Quaerit ergo modo utrum uniuersaliter hoc sit --rum, st ex effectu semper inferatur causa, &non proponit quaestionem virum effectus tunc siecuando est causa,sed econuerso. LEst ne tuc cau in.Icu est id cuius est ca. Qua-arguit ad parte amrmative in causa quae non semper est simu Lipe cum suo effectu,ut habere lata folia est causa cy foIia cacant.& tamen non quandocunque est latitudo elicasus,ut patet in Augusto. Arguit ergo Arist.ad paetem affirmativam,quod etiam in his,ubi est minor apparentia,quadocunque est effectus fit stimul causa. Et arguit dupliciter Primo, causa & id cuius est causa debent esse simul , ut patet de eclipsi & m-terpositione terret , sed habere lata folia est causia huius quod est folia cadere, ergo quando cadunt folia simul tunc est ipsa causa puta latitudo foliorum,aut si tunc latitudo soliorum non est, alia est causa illius casus. Secunda ratio est ibi, Sit enima.'& est hec causa & effectus alterutrum demonstrantur. Leffectus per causam,de econuerso, ergo sunt simul.Consequentia est nota & probatur antecedens. Sit a. maior extremitas, frondes deponere, b .vero medium,lata habere folia, &.c. minor e tremitas sit vitis,sequitur tunc a causia ad enectum
omnis planta lata habens folia deponit folia, vitis Iata habet solia, ergo deponit solia . Et econuerto ab effectu ad causam etiam sequitur, qu cuque prata deponit folia ala habent folia,vitis deponit. Ita,ergo lata habet folia. In tertia particula, Q u3. Parii ς' argumentu quod posiet fieri coua hoc. Non potest ex duobus unum esse causa alterius & econuerso, intelligito in eodem genere causae quia causa est priori, natura saltem , quam effectus ergo eadem ratione non potest unum demonstrari per aliud, & ei onuerso, Respondet'. I. uegando
557쪽
negando consequentiam,quia quando causi demostratur per effectum non demonstratur prbpter g dconclusionis,sed solum quia.i. ipsam esse veram , ut qui demonstrat terram nunc interponi quia lu- 'na modo eclipsatur, non demonstrat causam illius
interpositionis,sed solum ' interpositio est. Quod autem eclipsis sit causa interpositionis & non uerso, probat egregie quae probatio est notanda quia inquit in ratione deficiendi, idest in desinitione eclipsis ponitur interpositio dc non monuersio , est enim eclipsis defectus tuns ex interpositione . . terrae In quarta particula, An fieri potest. Jlbluit Vquistionem propositam praemittens prius i idem estectus potest procedere ex pluribus causis remotis,licet unica sit ca proxima, ut esse vituperabile P
cedit ex utroque extremo virtutis. s. ex avaritia iaprodigalitate;sit ergo. a, id est, vituperabile quod conuenit.b.&.c,id est,airariti & prodigalitati. &per. b.conuenit.d,id est,auaro,& P. c. conuenit. d,
id est,prodigo.Tuc,inquit, ex quacunq; istaru causarum sequitur effectus, in ex effectu non sequitur quaecunq; causa. Non.n. sequitur,est vituperabilis, , ergo auarus,quia potest este prodigus. In quinta s. Parila Particula textus, An si semper.Jre ondet formali Coclusi ter ad quaestionem ista conclusione.Quado essectus couenit alicui toti. i.alicui causae per se primo uniuersalite tunc erit mutua couertibilitas intercam N effectum,ut causa proxima huius quod est viruperabile,est facere contra rationem, quod est coecuicunque vitioso,tunc sequitur, iste est vitupera bilis,ergo agit contra ronem. Ponit exemptu Arist. ἱn caula proxima casus: soliorum arboris , quae est
congelatio humidi solioru, nam latitudo solum est
cauta remota, quia videlicet arbores habetes tali
solia habent multu humidi, qε du congelatur de ficit
558쪽
338. Tocteriorum secundus.ficit virtus ad retinendum solium, &ideo cadit, unde solia lauri licet sunt lata , non cadunt, quia
propter calorem non congelantur. In 6. parto At quaereret quispia.Jtractat secunda hac qonem,quae pertinet ad maiore explicatione superioris an videlicet cotingere possit in eiusde effectus no sit se
per eade caula,sed diuerss. Et respondet ibisAn si Pse. J supposita distinctione φ causa alicuius effeci. alia est per se & propria,alia vero per signum & Paccidens. Conclusio ergo est,e causa per se & propria non pol esse nisi unica, na causa per se debet esse definitio ipsius effectus, causae vero per signudi per accidens possunt esse plures. In exemplo superiori coclusio est manifesta,causa.n.per se huius quod est esse vituperabile, est facere contra rati nem,quae quide est unica ro in omni vitioso, auaritia autem quae pecca per desectu , & prodigalitas quae peccat per excessum , sunt signa & causae per accidens,l fiat contra ratione,per accidens .n. est in qui agit contra rationem, faciat hoc vel illo modo, nam infinitis modis pol quis agere contra rationem. In septima particula, Fiat autem .Jexponendo dictam conclusionem docet quomodo inedium demonstrationis debeat proportionari extremitatibus,supposito prius hoc fundameto, 9, ta id cuius est causa. i.maior extremitas cuius medium est causa,quam id cui est causa.i. si minor extremitas,cui mediu est causa, ut conueniat illi maior extremitas, per accidens considerari potest, ut si dicamus,musicus aedificat, ta causa gestectus considearatur Paccidens,est. n. musicus causa per accidA. domus,& domus,effectus P accidens musici. Adadit vero si huiusmodi propbsitiones non sunt de numero eorum que proponuntur .i. non sunt proa
blemata,quae P se habent demonstrari. Hoc igi
559쪽
tur supposito subiungit, ' qualis fuerit habitudo
maioris extremitatis ad minore,tale debet esse me diu. Hoc est,si effectus qui est maior extremitas sit aequivocus.i.prouenies ex diuersis causis, medium debet esse illa causa rone cuius conuenit tali minori extremitati,si vero maior extremitas sit eiusdem generis cu minori extremitate , mediu debet esse
eiusdem generis. Ponit prius exemptu secudi,ut si iste effectus qui est, commutata proportione se habere,demostradus sit de quatuor lineis,aut de quatuor numeris ut sicut duo ad unu, ita sex se habet ad tria,ergo sicut sex ad duo, ita tria se habent ad unii debet sumi pro medio hic terminus, quantitates proportionabiles, na quamuis linea &numer sint diuersae species quatitatis, in illud mediu propter quod illis conuenit permutatim proportion ri, est una ratio eiusdem generis communis illis Exemptu autem primi est in coloribus & figuris , ut si similitudo debeat demonstrari de coloribus,
aliud mediu debet sumi e si demonstretur de figuris: ratio .n. similitudinis in coloribus debet sumi in ordine ad sensum,quia.f. eode modo affici ut sesum,ut albedines disgregat, nigredines congregat visum,sed ratio similitudinis in figuris conlistit in qualitate angulorum & laterum. In octava parisCausa autem.Jex dictis colligit hanc conclusione principaliter intentam in hoc capite. Passib de pro coetu prium eius subiectum a propria,& per se causis co princimuertuntur,ut si est risibile, est animal rationale , ses est animal rationale,est homo,de econuerso. Medium vocat causam, passionem vero id cuius est
causa,sed subiectum id cui est causa. Vnde subivii git,' si pro subiecto sumantur singulet species priami lubiecti talis passionis., tuc passio excedit talia subiecta,ut sensibile cuius propriu subiectu est animal,
560쪽
maliuperius est ad hominem & equum. Ponit aristem exemplum ut solet in mathematicis , omnes nainlue simul angulos extrinsecos quatuor rectis
aequivalere, est passio superiori ad triangulum quadrangulum , immo ad singulas species figurae rectilinei,non .n. solii triangulo & quadragulo, sed pentagono & hexagono & alijs omni b. rectilineis
illud conuenit,ut ex I3.& 3 a. conclusionibus. Euclidisti. 1.colligitur. Si in dicas Ois figurae rectili- nee anguli omnes extrinsectaequi ualent quatuor rectis,tunc aequatur,idest, talis passio conuertitur cum figura rectilinea. Et similiter,inquat, se habet medium talis passionis , φ. s. excςdit singulas spe-Corolla- cies figurae rectilineae. Inde infert coi ollarium,s medium extremi ratio est primi .i. mediu quo ma-iqr extremitas conuenit minori,esi definitio primi .i. maioris extremitatis, & ideo omnes scientiae demonstrant per talem definitionem.Vt verbi gratia,
frondibus expoliari,eli passio superior ad vitem de ficum,& ad alias plures arbores & plantas,non in omnes superat sed aequatur alicui, quia datur alia quod primum subiectum .i. aliquod genus arboris cui primo conuenit illa passo, quae poterit demonstrari de tali subiecto per proprium medium, puta
per hoc si est,humidu congelari. Omnis . n. arbor cuius humidum congelatur, spoliatur frondibus,
sed illud idem p est humidum congelari est definitio huius,quod est frondibus spoliari,siue frondes
fluere.Si.n.quaeratur quid est frondes fluere,respo debitur,' est succum gelari ubi solium semini a pistrie cou iungitur. In nona particula, In figuris autem.Jdocet quomodo h c omnia in modo & figuIa exerceantur,docet inqua quomodo passio co' munis quq potest habere plures causas remotas, Pillas,tanquam per diuersa media,demonstretur