장음표시 사용
521쪽
De circulari demonnratione. a.XIII. So I est immediata . Et proportionabili modo se habet res in futuris. Sumendum enim est aliquod ultimuinstans in quo effectus est factus,& a causa illi pro-xhna syllogizandum est versus instans prSsens: nain futuro ea causa quae instanti praesenti est proxima,est remotior& mediatior respectu ultimi finis, econuerso ad praeteritum. Ex quo sequitur concluso intenta in hoc capi te, videlicet, ' in causis quae non sunt simul cum suis effectibus, demonstratiodbbet incipere ab ultimo fine,& procedere ad causam primam & immediatam.
C Λ P. XIII. E D quoniam in bifice quae fiunt gene
rationem quanda modo circuli conuerti Nidemus fieri poten ut idipsum sit , si medium O terminimu-ruo sesequantur. In hs enim consitiit ipsa conuersio. inque idipsum insermonibitis primis ostendimus,conuerti inquam imas conriusiones. Hoc est enim circuli modo ratiocinatio m conuerti . In rebitis aurem ipsi hoc videtur fieri modo:Humida acta pluuia terra, vapor necesse est oriatur et quo quidem orto, nubem constare necesse est: qua acta, feri aquam:qua orta,rerra plum
522쪽
uia necesse est humectetur, hoc autem Ad erat , quod initio seumpsi M. ulare modo circuli conuersio fuit: quicquid cuim ex hisce sumpseris , aliud siequitur quidem: ct illud cum sit , aliud
item en: quod rursus cum sit, primum ipsum,
emergit. Textus aevi. F Sunt autem rerum nonnullae
quae fiunt uniuersaliter: semper enim ct omnes , aut eodem modo sese habent, aut eodem fiunt pacto.Nonnuils sunt rursiis quae siemper quidem codem modo non fiunt , funt tamen pleruitque, nanon omnis quidem mas homo barbam emittit ttamen plerunque , νt homo mas barbam emittat : talium igitur ct medium esse plerunque necesse en inams tam . a. de . b quam b. de. c. Nniuersaliter praedicetur, ρο. a de. e. necesse est, semper oe de quolibet praedicari. Id enim est uniuersaliter praedicari, de omnisemperq; dici . A Dpponebatur, a pleτunque de c.praedicari necesse est ergo, medium etiam ipsum'. conditionem eandem subire, ac csse plerunque. Erunt igitur et eorumquae sunt plerunque, ea raled s vacantia principia, quae plerunquesic siunt νelsiunt. HO c capitulum. xiij. in diuisione Commemi
tatoris cotinet alios duos textus.cis. & I6.
in tex. is . postquam in superiori capite yisum est, quomodo in causis directe ordinata denaonstratio incipiat ab illa quae est proxima effectui, & procedat usque ad primam & immediatam determinat quomodo sit facienda demonstratio circularis.
523쪽
e circulari demonstratione. cap. III. Soῖ
in causis circularibus. Etenim secundo de generatione textu 63. docet, sicut motus coeli qui est causa omnium inferiorum est circularis, ita cos- tingit aliqua circulariter generari. Exempli gratia, ex terra madefacta officio selis eleuatur vapor ex qua condensata nubes resoluitur in pluviam, qua rursus terra madefacta eleuatur alius vapor, unde iterum fit nubes:& ita fit circulus. Ait ergo Aristpotest eleuatio vaporis demonstrari ex descensu pluuiar hoc modo: Si vapor eleuatur , madefacta.
fuit terra, & si madefacta fuit terra, a pluuia suit madefacta:& per consequens de primo ad ultimii,
si vapor est eleuatus causa fuit pluuia. Et econue so discensus pluuii demostratur ex eleuatione vaporis . Enimuero si descendit pluuia, condensata fuit nubes, &si condensata fuit nubes, eleuatus fuit vapor,& per consequens de primo ad ultimii, descensus pluuiae factus est ex eleuatione vaporis. Est tamen hic duplex dubium: unum naturale ex a. metaphy. tex. s. ubi ait Arist. q, in causis tam esti 'cientibus v materialibus qua finalibus est deuenixe ad primam causam,in circulo autem non datur
prima. Alterum dubium est dialecticum ex supradictis libro i. cap. s. ubi dictum est st no datur circulus in demonstrationibus . Ad primum respondetur, si in causis per se non contingit circulus:est. n.causa efficiens pluuis calor solus qui producitur a sole,& non econuerso: dc causa materia iis per se pluuiar non est solis vapor, immo ex quos unque elemento potest generari aqua mediate vel immediate, neque ex omni vapore generatur semper aqua. Sed praeterea respondetur,st illa pluuia numero ex qua generatur vapor non potest postea generari ex eodem vapore genito: sed est solucirculus in eande specie , ut ex a. aqua generetur .is it - b. Opor
524쪽
b. vapor, R ex b.vapore. c.aqua,& ex c.aqua. d.vapor &c.Vnde respondetur ad secundum dubium, ut diximus q. x. 9, solii prohibetur circulus in eisdem causis numero,ut a. demonstretur per b. &b. per a: tamen in eisdem secundii speciem nihil vetat dari demonstrationem circularem ,& maxim εο uando praemisi & conclusio conuertuntur,ut dictum est . 9. tex. 29.quem locum citat hic Aristo.
dicens idipsum in sermonibus primis ostedimus.
modo fiat demonstratio in his quae non fiunt sem-iper, sed frequenter, qualis est generatio pluuiae ex Vapore, nam hac de causis annectit huc textum sui periori. Ait enim esse res quae fiunt uniuersaliter , . f. posterioristice,ita ut & semper sint aut fiant, &l in omnibus subiectis eiusde speciei, ut hominem esse risibilem , solem quotidie oriri & occidere. Alia vero sunt quq fiunt frequenter, licet nonnun ii quam deficiant, ut masculum certo tempore barbam emittere. Et dicit st proportionabiliter deberaccipi medium,ut videlicet ad concludendum eo ' feci iis quq sunt de omni & semper, sumatur m dium quod conueniat omni & semper,sed ad concludendum effectum qui conuenit frequenter , sumendum est medium quod conuenit frequeter. Nam si effectus, inquit, conueniat frequenter, &medium omni & semper, contingeret praemissas esse veras & conclusionem falsam,ut si tam a. m ior extremitas de b. medio,quam b.de c.minori necessario praedicetur, fit ut necessario a. conueniat ipsi c.si vero admittas solum illi conuenire ut plurimum , tunc quando non conuenerit, dabuntur praemissae verae de conclusio falsa.
525쪽
ne inuestigatio ae quod quid est. CCXIIII. sop
DE INVESTIGATIONE quod quid est.
T enim quonam pacto ipsim quid T
en ad ratiocinationis terminos accommodetur: quomodo vel estissius, vel non en demonArat iis desi nitioνe, satis antea pertractauimus: nunc dicendum esse videtur, quonam pacto veniri nos ea oportet, quae hoc ipso quid est praedicantur. Eorum itaque quae semper cuiq; competunt, dam extendunt sese quidem ad plura,non tamen genus egrediuntur suum. tque ea sese ad plura extendere dico,quae quanquam uniuersaliter cui que competunt,non tamen foli, sed etiam aliis iusunt. t enim quoddam quod omni competit tri nitati, etiam non trinitati,dse enim ipsum,oe trinitati, e r etiam non numero competit: at impar esse ct ipsum cuius trinitatis, o alijs etiam pluribus, quinario nempe competit :non tamege. nus hoc egreditur: quinarius enim numeruU Ct, .er extra numerum impar nihil est. FTalia ei
tur eo quesumenda sunt , quousque tot fuerint sumpta himis, ut unumquodq; quidem istortiis pluribus
526쪽
pluribus competat, cuncta autem simul non ad plura sese extendant:hanc.n. necesse est substantiam esse rei desiniende. V elut omni trinitati co- petit,visit numerus ut si impar, ut sit primus, idque νtroque modo, cfr quia non mensiuratur numero, quia non ex numeris constat, id igitur iam ipsa trinitas est,numerus inquam impar primus,atque hoc pacto primus. Horum enim prima cateri etiam uniuersis imparibus insunt, ultimum dualitati etiam competit, at uniuersa s
mutnulli praeter trinitatem numero competunt.
FCum autem necessaria quidem sim, a quae bo ipso quid est praedicantur,ut antea patefecimus, νniuersalia nanque necessaria sunt,trinitativero vel cuiuis ali sic competunt ea qugsumuntur, hoc modo necessario quidem trinitas ea quae diximus erit.Substantiam autem haec eius este,rationemve,ex hisce patere potes. si id quod assignauimus, nsit ipsius ratio trinitatis , neces se en ipsum quasi genus quoddam ipsus esse,aut
nomine vocitatum aut nomine carens. Igitur no
trinitati Lodo, sed praeter ipsam ali s etiam competet. Genus enim huiuscemodiponatur esse naritur ut insit potentia pluribus, atque ad plura sese extendat,quod se lud praeter indiuiduis ali nulli competit rei, id erit profecto ipsa ratio tri nitatis.*m ct hoc etiam supponatur, id cuiusque substantiam esse , quod ultimum de indiui- is tali dicitur modo. Q resimiliter O in qui
527쪽
D e inuestigatione quod quid est. C.XIIII. busvis alijs id erit cuiusque ratio,quod hoc osten-.
T Ex .xvij. soportet autem cum totum liquod quispia tractat, genus in ea diuidere qua sunt prima atque indiuidua specie,veluti num rum in dualitatem trinitatemve,deinde illorum eniti definitiones accipere,ut recta linea,Ocirculi atque anguli rect post hoc sumpto quidnamst genus,utrum quantitas an qualitas, proprios lectus per communes primos contemplari,nam ea quae hs accidunt qλε componuntur ex indiuiduis ex definitionibus innotescent , propterea
quod definitio simplex quς principium est omniuo ea quaesimplicibus accidunt , per se quidem ipsisfolis,per ipsa vero caeteris competuint. T EX.xis. s Atqui diuisiones quae per disserentias proficiscuntur, νtiles ad hoc pacto vestigandas desinitiones sunt, ipsas tamen non OIte dere dictum est prius, utiles autem erunt hoc pacto solum ad ratiocinandum ipsum quid est. que videbitar ipsa diuiso nihil facere prorsus , sed uniuersa statim sumere, perinde atques e dem ab initio sine diuisone quispiam sumeret
Fufert autem ea quaeprydicantur, primum an hponerius praedicentur,veluti si animal mite bia pes: ari bipes animal, mite dicatur. Etenim se Eduobus omnis definitio connet unum quid sit ipsum animal mansuetum, atque rursus ex hoc O differetia fiat Ῥηum,homo inquam, vel qui
528쪽
quid tandem id sit quo νnum definitur , necesse
. . Pocv--diuidentem peteresemper. FPreterea hoc pasto duntaxat fieri poteri, vi nillil eorum permutetur quae siunt in definitione ponenda. Sumpto. nanque genere primo si accipiatur aliqua diuia
sonum inferiorum,non omne cadet in illam: ceu non omne animal aut continuarum aut diuis
rum alaru est, sed volatile animal omne: huius en enim haec disserentia.Prima autem animalis'. ea est disserentia,in quam omne animal cadit: et , cuiusque caeterorum similiter generum, eorsi ique sunt extra animal. Et eorum quae sub inbsunt collocata.Ceu Nolucris ea est disserentia pri ma n quam omnis volucris cadit: ct piscisiti idem ea, in quam omnis piscis. Hoc igitur se pro, ficiscatur qui piam pacto sciat nihil prorsus pπ- termisisse, quod si non hoc modo procedat, I ' praetermittere eum necesseen, ct idipsim quo
que nescire. Textus xx.W tandum autem oportere eu i
si desinit ac diuidit,omnia scire qus siunt:qua- , quam nonnulli censent fieri nonpooe,νt quisqua hunquam diserentio ad Nnumquodque cuiusq; i' sciat, mystierit unumquodque: me vero disse-:renti s nunquam fieri posse, Ni quicquam sti tur . A quo nanque non dissert quippiam, idem quod istud inquiunt esse . a quo vero dissert, ab ieo diuersum esse Primo igitur hoc enfalsum,non enim quavis differentia sunt res diuersae. Com- , plures
529쪽
De inuestigatione quod quidsCap. IIII. Ios
plures enim infunt rebus eisdem specie dissere tis,sed uon persubnantiam , nequeperse. Dei - de cum qui piam acceperit ea quae opponimtur, o disserentiam, O omne, aut in hanc partem, aut in illam cadere dixerit , sumpsieritque in aru raparte rem eam quam quaerit esse, O idianum cognouerit, nihil refert si sciat necne de . quibus alia disserentiae praedicantur. Patet enim eum habiturum esse ratione sibilantis, sic proficiscens ad ea tandem peruenerit, quorum Niterius non est disserentia. FOmne autem in ipsam diuisonem cadere, sisnt ea opposita, quo-: rem non est medium quicquam postulatio non est. - Necesse en enim omne in altero ipsorum esse,si illius en disserentia. Tex. xxj Ad extruendam autem proba damve per diuisiones desinitionem,haec tria fiunt obseruanda. Trimum , ut ea fumantur, que hoc ipso quid est praedicantur:secunda,ut haec ita disponantur, t primum primo , secundum secundo in loco ponatur:tertium,ut haec omniasint. Atque primum inorum erit ,s possumus quemad--:modum ad accidens ratiocinari, ipsim inquam competeie, ct per genus probare. Secundum
fiet, se ipsium primum sympsierimus : hoc autem erit , se id accipiatur quod tale est Pt ipsum qui
dem omnia deinde Muantur, omnia autem ip- sum econtra non sequantur: necesse est enim ali
quid esse tale et quo sumpto, idem iam erit
530쪽
sio PUeriorum Secundus. in inferioribus modus. Id enim erit secundum, quod caeterorum est primum,hid etiam tertium, quod en haerentiumprimum:supero nanque subpto, id qusdbήeret caeterorum erit priamum,νt patet.Et in cateris eodem modo. FPatebit autem Ἱc omnia esse, quod erat tertium,s Uerimus primum ipsum per diuisionem,omne aut hoc animal esse, esse autem hoc, ct rursis totius disserentiam, huius vero extremi non vlterius disserentiam esse , vel etiam natim, cumvltima disserentia ab ipso toto, non disserre id specie. Patet enim, neque plus quam oportet quicquam additum esse:omnia nanquesumpta, hoc ipso quid est pra dicantur , neque quicquam d esse, nam aut genus aut disserentia esset. At genus est ipsium primum, hoc cum disserentijss-mul est sumptum,disserentiae etiam uniuerse fiunt sumptή, nulla enim prorsius posterior est. Specie nanque differret ipsum extremu . At hoc dictumen non disserre. T E x.xxij. FQ-rere autem Ορortet, inspiciendo primum ad ea quae sunt similia, ct nu iam inter se diserentiam habent, quidnam idem habeant uniuersa, deinde ad alia quae sub eodem cum illis genere collocantur, ct sunt quide eiusdem inter se speciei,ab istis autem specie sunt diauerso. Atque si in i s accipiatur aliquid penitus idem, in ali symili modo, rursus consideran