장음표시 사용
241쪽
bor. hominum peccata persequused satis est capita error. indicare,& Modestini interpretationi seruite. Illud omittendum non est qnod diximus, si quis eam quae quarta est, quasi tertiam susceperit: Modestinum quae ordine quarta eii quasi vi tertiam dicere& recte. Nam cum trib. oneri b. subici possit duni tertia in incerto est, si quartam tutelam si scipiet, ea quae ordine quarta est, ita suscipit, ut quae vi ipsa teri ia sit. Sic ca. sexto ait: a Siduas tutelas habenti, item duae deserantur: quae ordine tertia est, auxilio ei erat ad quartae excusationem.& Vlpianus scribit eum qui a fide justare petit, ut ipsa areo petere. Qini de re eleganter Alciatus noster lib. 2. ς Dispunctionum , & primo libro ' παρέργων, & sub titulo De verboru significatione Ca. I 6 . iiii autem Heruagianus liber emendandus hoc loco, ut αδ,κ τῆ: μὶ τῆ etριetii
Si pas er tria tutelarum, aut curarum snera habeat, eius filius non grauabitur. ita enim conni- tutum est a Diuis Seuero ct Antonino. Hoc idem Vontra quoqest, ut oporteat filii tu telo ν acatiovem patri dare, O viri q. communeΙ,h c est, una ij, dAM patris, aut contra. Ouae ita se habet, Oum vni domui, non diuersis onus diei tur. Et hoc
princ.b l. ad uessus. de recepti S.C cap 18. cc. sta
d Alc. l. no men filiar .in fin. de Uer.
Verba Viplini Latina sunt in aliud caput rete Tha, villa ter iij capitis. Sunt autem haec,
T T Lpianus libro lsingulara De officio Praetoris' I. e . . t ''
V tutelaris. Tria onera in domo una esses ν' A it .Proindes pater alicuius, vel silius, vel frater, tui eῖl in eiusdem poteIIat e, tria onera sustineat, tuae ad periculum patris sui spectent: quia νο ate eius adminintrant, omnib. excusatio a tutela iaompetit, sed si non patris voluntate adminirent, non prodesse, πὸ rescriptum est.
Ex TvΜ vero caput Graece tu hunc serme modum L si duas. lcriptum est.
242쪽
rho AD MODESTINUM Modestinus libro secundo Excusationum: si
duas tutelas habes, alteris duabus oneretur, qua tertia erit ordine, iuvabit eum ad quarta excusa
tionem . licet Imperator sit qui quartam detulit: aut etia te1 tiam,scilicetsi ante qua siciretur quid
is vellet, anteuertit aliM in creatione tutoris.
Multo aliter alij scribunt. Sed haec ni fallor est Modestini sententia. Cum duas habenti duae tutelae dese- 1TUntur,ania duerta oportere utra pius delata sit, ut ea suscepta excusetur ab alia: licet ea quae postea delata est, a principe fuerit delata: aut etiam illam priorem princeps detulerit. Sed hoc iguorans tutor, aliam quae
post illam principalem ut ita loquamur delata sit,su scepit. Ita fiet, ut quae deserendi ordine in spe sto quarta
erat, propterea quod suscepta est, tertiae a principe ante delatae praeferatur. Deinde scribit,
Si vero ordo no appareat,sed eade die diuersiis tabulis dus creationes factae proponatur mocrea- Vim,sed creans eliget, quam subire eum oporteat.
Quas ego tabulas appellaui, Modestinus chartas appellat. sed latinor. usum secutus sum. Nam de testam etitabulis multa scripta sunt sub tituli; De bonor. possessione contra tabulas,& secundu tabulas:& si tabulae testamenti non extabui, legis quoq. D. Tabular. appellatio hinc manavit. Namq. ferunt veteres ceratis quibus dam tabulis usos, in qui b. stilo l: tteras figerent. Vlpian. cap. I. De bonor.possessione secudum tabulas: Tabulas, Soinquit testamenti accipere debemuς, omne materiae figura.Siue igitur tabulae sint ligneae, siue cuiuscuq. alte-TIuS materiae, siue chartae, siue membranae sint, vel si e corio alicuius animaliς, tabulae reste dicentur. M. Cicero in Antonian .priina: Assentiri etiam nos Ser. Sulpillo C. V. voluit, ne qua tabula post Idus Martias ullius decreti Caesaris, aut beneficii figeretur. Hinc tabellae suffragior. tabellata j, qui litteras ferebant, tabelliones quoq postea, scribae olim dicti. Sed licet hic veterii usus sit. antiquus interpres in diuersis chartis scripsit, aut
243쪽
ut aliqui scribere solent, cartis. Ferendum id quidem erat,cum Modestini sent nita intelligeretur, ecce autem librari j notis barbaror. tempor usi, pro cartis caris scripserunt: unde saltum est ut in Dini Rayner ij,Baldi, Harenae, Alberici,& Neapolitani Nicol. libi is, creatis scriberetur: quod multis modis interpretamur aut creatis, id est creationi b. aut creatis titulis, vel tutori b. patre &filio ab eodem iudice: aut creatis, id est dantib siue crea- tibi Quae ego. ut alia plura quam vellem , indigna esse 1o existimo quae legantur: siedilbuit hoc exempli causa reser re , ut videant iuris studiosi, quantum mendo si lib. noceant bonis praesertim viris,cuiusmodi hi Accursiani interprete ς, quor . nomina scripsi, suerunt Qui b. ego cum plurimum deseram, non possum non dolere, eius modi ingenia bonis litteris & institutionib. caruisse. sed ad Modestinum reuertendum est.
Gramatici sopbista, rethores, medici, qui H ο,
δευτιμ h. e.circunforanei vocatur, Pt a reliquisio munerib rc ὰ tutela ct cura Vacationem habent.
Rhetores a Graecis & oratores appellantur,& qui dicendi ludum habent. Latinos lubent pus preceptore S appellare eo nomine videas. iidem a Gr cis sophistae appellati esse videntur. quod ea constitutione, quae sub titulo Deltudiis liberalib. urbis Romet.& Constat inopolitanae non belle ab Accursio interpretata extat cognoscere licet. Nam illic disciplinar. Omnium praeceptori b. qui b. licebat in Capitolio docere . ita scribitur. Habeant igitur auditorium specialiter nostru in his primu, quos
Roman celoqueti doctrina commendat, Oratores tres numero Grammatici decem .in his etiam qui secundiagrqcam talis pollere noscuntur, quinq; numero sint sophis et & Grammatici aeque dece. Addit postea philosophum vnu, iura speratos duos. qua constitutione rhetorii mentio non fit. Sed Latinos oratores appellat non satis proprie eos qui oratoriam arte docerent Gr cos sophistaς. Sic etia apud Modestinu cum dicatur rhetoru numerus Antonini constitutione in singulis ciuitatib. costitutus, in minimis & mediis ciuitatib. sophistar. numerus, in maximis rhetor. constituitur. Sed & Iustinian. χἀ a I. Aquillus.
244쪽
phistar. lib. t Institui. non meminit sed rhetorum . qus loco a heop. huius constitutionis facit ment onem. Alia constitutione de profesΙor b. urbis Constantinopolit. dicitur Grammaticos tam Giaecos qua Latinos. sophi stas,& viri speritos, cum ad 1 O. annos docendi peruene rint his qui sint ex vicaria dignitate connumerar I. quc loco rhetores aut non appellantur: aut sophistae, ut exi stimo. appellamur. Est & alia costitutio sub tuu . de Ex
cusataoni b. munerum: qua dicitur, circa rhetores atque
Grammatico ς eruditionis utriusq; hoc est utriusq; lin. guae, ut ego interpretor) vetusto more durante.& in Digestis sub tit. De extraordinariis cognationi b. Vlpia nulscribit: ' Liberalia studia accipimus, quae Graeci ci θε'iεια appellat, rhetores continebunturi grammatici geo. metrae: sed crebrius oratores hi appellati videmur. Ar. cadius Charisius capite extremo De munerab.& honorib. Magistris, qui ciuilium munerum vacatione habet
item gramaticis, & orato rab.& medicis, & philosophisne hospitem reciperet, a principi b. fuisse immunitate re indultam , & D. Vespasianus& D. Hadrianus rescripse. runt. Paulus quoq; hoc ipso capite quo de agimus,apud Modestinum ait Philosophi oratores grammatici, qupubliee iuvemb. prosunt, excusantur a tutelis. sunt et i et duae eonstitutiones sub titulo de pro sessor b. & medi.
cis, e quae Oratoris nomen pro rhetore usurpant. Hae itaq; mea opinio est, sophistas rhetores, oratores a puc Modestinum,& ceteros rure consultos atqumperatoreS: eo ς significare, qui artem dicendi traderent.Non igno. ro,Tullianis temporib.oratores solos causartim patro
nos esse appellatos, rhetores dicendi magistros. Sophi stas vero Cicero in Academicis quςstioni b. eos appellatos ait qui ostentationis aut quaestus gratia philosopha. Tentur. in Oratore tamen Isocratem & Gorgiam Leontinum ac ceteros qui umbratile & placidum dic edi genus essent secuti neq; unquam ad causas olandaς accessissent, sophistas appellat. Illos priores, quod tota In sapientia ostentanda versarentur, vexantem Socratem iuducit saepe Plato. Ab eisdem sophismata fallaces conclusiunculae dushq sunt: quod facit, ut sophistet dialed hic este existimentur. Sed neq; de philosophis, neq; de dialecticii
245쪽
ctiei; sophistar. nomen hic intelligendum arbitror, sed ut dixi thetores significat. & licet Modestinus utroque verbo sit usus, no diuersam hominum professionem significauit. Medicos vero, quos ego circunforaneos appellaui, barbarus interpres circuatores: eius artis magistros non fuisse opinor. vi ceteros, sed qui medicinam facerent.Nanaq; ita Vlpianuς scribit:aMedicorum quoque eadem causa est,quq professorum, nisi quod iustior: cum hi salutis hominum , illi studiorum curam agant, ii quod multis Constitutioni b. quae sub titula De pro sessorib& medicis scriptae sunt, confirmari potest. Circu ranei vero nomine usi simus Tulliu imitati in Clue - tiana. Pharmacopola, inquit, circunforaneus, qui prope'raret,cui sera multa restarent. Haloander pro, m&οδ η scripsit. Sed minime mirum est,cum Ludovi - ei Bononientis, cuius libris usus est. nescio qua negligentia haec Mpdestini capita descripta e Politiani libro, ut cetera non sun ad Modestinum redeo:
sed est inquit con stitutin rhetorum numerra qui in unaquaque ciuitate immunitate habeat, diuisiόque quaedam ciuitatu lege facta es. uuod ex epistula Antonini Pij apparet, quae communi quidem Asiae scripta est, sed ν niverso terrar.orbi conuenit. Ex ea hoc caput infra scriptum est.
Communi dixi, ut Cicero Verrina quarta commune Siciliae:& tertia comune Meliadu. sic interpretari apud Calistratum V Diuu Hadrian. τώσαιν ω - ν θεατα λανGr ce rescripsit. sic enim scribendu est ut est apud Marcianu,cquod nos aliquando scripsimus: d quamuis variare in Imperatoris nomine videantur. Ite quod Vlpia nugscribit, de qua re extat rescriptum diui Pij orbe τοκοινον Ἀνθραγῶν , quae etiam Verba nunquam edita sunt cap. I. De appellationibus.Sed & c. 2 s.f sub eo titulo ita initio scriptum est . Paulus libro vicensimo responsorum,
quod caput Haloander Herrtio eniano lib. 2 Epitoma ton iuris non recte adscripsit. Commune itaq; Asiae significat illam Asianorum uniuersitatem , quae ab unis a I. i. in priι
246쪽
o Proconsule regebatur,cuiuς Nouella 8 amentio fit: nolo tertiam terrarum parrem. Sed Antonini Pij vel ba visi deamus,quae Graece in hanc sententiam scripta sunt.
Minores ciuitates quinque medicos, sophi itres, Grammaticos t otidem immunes habere possunt. Maiores septem medicos, quaternos duab.ilis disciplinis praepositos. Maxima Nero medico.
,, decem,rhetoreF quinque, Grammaticos totidem D Si sophistas rhetores intelligas, nihil dissicultatis ii
Supra hunc numerum ne maxima quidem ci initates immunitatem praestarepossunt. Et maxi mo numero νti oportet metropoleΙ prouinciaru altero eis qu orum causarum habent, tertio re. liquas e quem numerum neque cBriae decreto ex
cedere licet, neque qua alia captione quά ita minoresitamen constituere licet: quoniam id simi
Metropoles prouinciae matres Theodosius appellat quod etymologia ipsa indicat. neq a mensura eius no minis origo est ut Pontifici j putant,q sed-is: μ. in quo iure Isidorus noster ab Alciato derisu est Lb. a. Dispunctionum . sic apud Vlpianum ' intelligenduin est Proconsul necessitatem impositam per mare Asiam applicare , ita μν primam attingere. Decretum curiae interpretatus silm , quod Antoninus psephisima bules, & postea dogma appellat: antiquus interpres, sententiam & dogma senatus. Psiephi matevsuq Cicero est oratione pro L. Flacco , sed nos malui mus nostros imitari.Neq; dubitamus, decurionum curiam elu: hanc, non senatorum,ut Baldus significare vi detur. Mouet me, quod antea dustum est, ne maximas quidem ciuitates posse eum numeru excedere.& postea dicetur, reprobari medicum posse a Republica,quamuis semel probatus sit.Sed & Vlpianus lib.tertio opinionum scribit: Medicorum intra numerum praui nitum
247쪽
L I B. SINGULARIS. 24stum constituendor. arbitrium non Praesidi prouinciae conam: sium est. sed ordini,& possessbrib. cuiusque ciuitatis. Item constitutione prima de decretis decurionum scriptum est: Exceptis qui liberalium studiorum antistites sunt,& qui me dedi cura fungutur, decreto decurionum immunitaς nemini tribui potest. Emendanda alia constitutio est sub titulo De profestarib.& medicis , ut in hunc modum scribatur, ut in Albor notiana nostra bibliotheca scriptum fuisse video : Nec intia numerum prς stitutum ordine in to medicos 1 mira unitatem habere sic pe constitutum est, cum oporteat eis decreto decurionum immunitatem tribui. in Norico vero me-do se scriptum est , inuitos medico Ad enim ipsum illic dicitur quod hoc loco ab Antonino additur.
Atqui inquit non esiter hi ea immunitate
fruetur, nis decreto curiae numero constiIuto adscribantur , ct operam quisquesuam navet non
male. Qua etiam de re sub eo de titulo constituitur hgram-m .ulcses seu oratores decreto ordinis probatos, si non se utiles studentib. praebeant, denuo ab eodem ordine reprobari posse , incognitum non est Ex qua b. apparer, decurionum ordini, quam etiam curiam appellat, unde curiale diciti sunt, hos intra numerum conititue te esse permissum. Quod si hunc senatum appellare velis, non repugno, dum aliarum ciuitatum senatum intelligas, quam Romanum, quod paulo ante scriptum a nobis accurate est. Deinde Modestu; scribit.
Philosophos quoq.ὰ tutelis vacare Paulis scribit his verbis Philosophi oratores,Grammatici, qui publice iuuenib. prosunt, excusatur a tutelis. nam ct Vlpianin libro quarto de officio Proconfulis ita scribit. Sed reprobari mcdicum possea Republica, quamuis semel probatus sit, Impe rator noster cum patre Laelio Basso rescripsit.
Pauli verba, & caetera omnia Florentiae Latine scrip -
248쪽
pta sunt,& librari j errore ita separata,vi ab Vlpiani no. mine, quod miniatis litteris sic raptu est, aliud captit ex o id iri videatur, Quamobrem cum in omnib. tibiis in scri ptiones singulor. capitum vulgo omitterentur: facture est, ut separatum capitis initium e Te credatur illud, Sec& reprobari, &c. Huc accessit, quod cum secundum Squartum caput ita finem facere vidissent, ut alteri tu, ricon stulto locus fieret: ab errore illo librari j discessure est,& illa, Vlpianus is q. de osscio Procos. ita scribit cupriori b. verbis coniuxerunt. Qu*d nos quidem proba
mus, sed no simili ratione, ut cetera neq; in aliud capulse parentur, neque Vlpiani esse existimentur: sed ut nostra opinio est,Traboniani & sociorum sumpta ex Mo-a l.ut grada- destino lib. xj. Pandecia r. ' ita enim alio loco relatum timide mun. est: Reprobari posse medicti a Republica, quam uis se- hQΠ- mel probatus sit, Diuus Magnus Antoninus cum patre rescripsit. ita enim in Florentino scriptum est. Is verba declarant, qui fuerint hi quoru rescriptum referturi L. Seuerus Pater de M. Antoninus Magnus Caracalla Filius. quidum simul aut per se imperium Romanum tenuerui, iurisconsulti fere omnes, e quor. libris Pandectar constant, vixerunt. Hi sunt, qui toties appellantur Seuerus & Antoninus, aut Imperator noster cum patre:
ut hoc ipso loco, quo de agimus. Sed haec posterius accuratius sic tabemus. Nunc ad Graeca Modestini verba
De philosophis vero eadem D. Pisconstitutio-- ne dicitur. Philosophorum numerus consit utini , non est rari enim funt qui philosophatur. Et qui Udem existimo eos qui diuitiis abundant, libenser''praestaturos auxilium patriae. Quod si studiose co-
istendant de re familiari, iam inde ostendent facilei e non esse philosophos.
. Eadem sentetia est apud Papinianu lib. I. Resiposior. Philosophis, inquit, qui se freque tes atq; V tales per eadestudiorum sectam contendentibus praebent , tutelas, em munera sordida corporalia remitti placuit: non ea qua
249쪽
quae sumptib. expediuntur. etenim vere philosophantes pecuniam cotemnunt, cuius retinenda cupidine fictam adseueratione detegut. Ulpianus quoq; li. 8 de omni b. tribunal ib. scribit. a An & philosophi pro sessor. nume- Io sint e& non putem. non quia non religiosa res est, sed quia hoc pr: mu profiteri eos oportet, mercenaria Operam sipernere. Addit de iurisperitis , quod vera philosophiam sectari videantur. M Proinde ne iuris quidem ci uilis inquit pro se sibrib. ius dicet. Est qui de res sanctissisima ciuilis sapientia sed quae pretio nummario non sit aestimanda nee dehonestanda. Sed de philosophis extant duae constitutiones, quarum verba digna esse existimo quas tape legantur. Sed autem alteriuς haec: Reddatur Unusquisque patriae suae, qui habitu philosophi ind. bi te & insolenter usurpare cognoscitur : exceptis his quia probatissimis adprobati, ab hac debent colluuione le- cerni. Turpe enim est, ut patriae functiones ferre non possit qui etiam sortianae vim se ferre profitetur. Altera ita scripta est a dei tismodi quendam philosophu: 'Professo I desiderium tuum inter se discrepant. nam cum
philosiophum te esse propona ς, vinceris auarita a&ra pacitate:& onera, quE patrimonio tuo iunguntur, solus recusare conaris. quod frustra te facere ceterorum exemplo poteris edoceri. Ex his apparet, ita explicandam est e Modestini sententiam , ut a me factum est: non urantiquus interpres scripserat.
Est etiam inter Commodi constitutiones incertum caput quodda ex Antonini Pij epistula, quo constat philosophos tutelarum habere immunitatem, cuius verba sunt haec,
Hoc quide Florentiae scriptu est. Sed nescio Politia
ni an eius qui e Polatiani libro accepit, peccato, mune rum immunitate Heruagiu ς scripserit. Florentinet scripturae testis est veteri u interpretatio , quae in omni b. libris scribitur. Quod si quis dedita opera immutatrit, secutus fortasse est , q, epistulae verbis de tutela nihil esset expressum. Sed cum generatim ab omni b. prouincialibus. ata; aliis munerib. im munes esse dicatur: in his tutela numerada est. Sed Modestini verba adscribamus.
b l.i. in si . pri. de ius.& iur. e l. reddatur. C. de pro C& me. lib. Σωd l. professio C. de mune.
250쪽
Ad epistulae verba venio, cuius haec sententia est.
,, Omnib. autem bis pariter Diu in pater meis, statim atque principatum adeptra est,suos bono Pres immunitates confirmauit.
Haec verba Antonini Pu esse arbitror eumq; parente suum Hadrianu appellare . nam hoc a Modestino dictitest hac esse parte eius epistulae. & Hadriani rescriptum, quo ab hostib. recipiendis gramaticis oratore ς, medici. Iide philosophi immuneς fi ut, cap. extrenno De muneribi&dc honorib. refertur. ea vero immunitas hic inter ceteras enumeratur. Neq; vero Commodi haec verba censenda sunt, Vt patrem suum Antoninum Pium appellet. fuit enim is Commodi avus. Marci Antonini R L. Veri pater, Marci Commodus si ius. Sed inter Commodi constitutiones illud caput epistulae Diui P j extabat.
o Philosophos, rhetores, grammaticos, medicoΙ, ,dmmunes esse scribens praefecturis gymnasiorum, aedilit ijs curis, sacerdotiu, hipitum receptione, ' 'Vfrumenti atque olei emptionib.
Medosa haec circusertitur ob interpretis, ut arbitror imperitiam.& cum hic locu ς maxime necessarius sit, ut qui b. munerib. vacet professores, sciamuς minime licet id ex Accursianis libris intelligere. Nos itaq; felicioressuimus, eu Modestini sentetra cognoscere potuimus. Aquo principio de praefecturas gymnasior. dicitur: quae gymnasiarcilia appellat. Erat gymnasia spatia quaedam ampla, qui b. Graeci se aut palatira , aut ceteris corporis exercitationi b. exercebat: m his etia philosophi versiti sunt. unde nonae id literariae reς sibi vindicasse videtur. his locis praefecti gymnasiarchi dicti sunt. Cicero in Verrina de sign1s: Demoliendu cuiauit Demetriti S gymnasi arctus quod is ei loco pi gerat. Hac itaq. pi sectura gymnasior. vacant prose11 res. It ago lano milς. quas aedilitia ς curas interpretatus sum Oος 1ecutus 'tu pu ii, reris venaliu aedilib. subiciunt. a Papinianus tamen asty ' monicos appellare videtur, quod cura urbis viarii S aedificiorum gereren librumq; singulare ea de re G aece