장음표시 사용
301쪽
DE PLANTIS EXOTICIS. agi Iacea maxima,
302쪽
De Iacea maxima Cap. X X X II I.
re. Haee vero planta in s io horto nata ab radice tulit caules sex quinq. cubitos allos rectOS, scabros, ad imum dense foliatos a quorum medietate hinc inde surculi plures recti , graciles, rotundi exeunt, in quorum summitatibus producuntur calyces parui cyani magnitudine atque figurae quibus exeunt flores lutei cnici floribus sit niles, quibus in calycibus si iccedunt semina centaurii maioris seminibus proxima, saporis leui ter amari. Planta prope radicem,de in caulium in sernis partibus admodum est perfoliata Folia vero liclen j j foliis sit- milia videntur,sed minora quaeda reuoluta in seipsis quasi luxuriantia, lanuginosa,& quadan tenus mollia cuiusuis odoris expertia, non sine leui amaritudine. Fortasse inter carduos haec planta erit recensenda, quod radix eius visa sit longa crassia in tenuitatem desinens, quibusda pauculis radiculis fibrosis referta,colore alba , cinnarie radici omnino similis, atq. nominus etiam gustu ut Ioannes Baptista Allysius se obseruasse me suis litteris commonitum fecit. Ha nus vero aliquis
usus nobis non innotuit, & potissimum an sit escu lenta.
303쪽
304쪽
De Scardo i . Cap. X X X IV. Bhinc annos viginti plantam in meo horto ex se, minibus ex Creta ab Illustrissimo isti: cisiimae recordationis Hieronymo Capello, mihi scordotis
nomine communicatis, natam alvi,quae marrtl-bii aut mentastrifolia habebat crassia, tomeni Cmi,allii odorem respiratia feruidi guttus etenim ab radice parua oblonga crassa,carnosa, nigra rapunculi aemula, quippe magnitudine& figura surculi tres vel quatuor asturgunt longi, quadranguli humi sere procubem es oblique acti aequalibus interuallis soliis ex opposito binis metastii magnitudinedc figura, vestiti, in quorum summitaribus flores ce Duntur quadan tenus albi marrubio similes in quadam veluti spica simul cogest quibus nigra semina rotunda minuta su , cedunt tota planta candida est & allii odorem respirat. Bellus credidit hanc plantam esse nouaua, nihilominus Iosephus de casa bona & alii non pauci ante ipsum eam cognoti erunt, &Hyeronymus Capellus vir ulu strissimus abhinc annos supra ' viginti ad me semina cx Creta iansit, eamque plantam cognota erat, Quid vero harc planta sit facile innotuit, scilicet scor- , sh dium alterum Plinii quam stirpem scordolim priuatim ap-rpirum, e S. Fellauit de qua ita scripsit: Alteram leuem scordolim sim ei cordium ipsius manu adscit pia, magnitudine cubitali , quadrangulo caule, ramosum quercus similitudine, soliis lanuginosiis. Reperitur in Poto campis pinguibuS, halaridisque gu-uns amari, est & alterius generis latioribus sollis mentali rotimilis. Pluri mosque utraque ad usus per se & inter alia in amii dotis; Haec Plinius utraque scordii ab odore allii species nobis innotescit. Alteram vero scordium, scord Otim vocala it esese vero hanc nostram scordolim scordii speciem quadatenus etiam ex facie, sed maxime ex viribus & usibus ad medicinam atque ex odore allii colicitur, Plinius Scorodoti eosde sere ad medendii usus tribuisse visus est, quos Graeci Scordio tribuerunt. Nobis istiusce plantae figuram affabre delinea tam nobis
Doctiniuriis Pona in suo Baldo dedit. Tota planta calida, &sicca
305쪽
sicca facultate est cum leui adstrictione acris, & subamarescens; unde detergit,aperiet,&roborat. De qua planta hos singulares usu Sexpressit, primum ad serpentum morsus ictus ueherba ex vino pota, ct illita, eundem sane usum Dioscorides scordio tribuit. Ad facile excreationem atque ad tu stim cap.8. commendatur mixto nasturtio,&resina cum melle, tu ita ari' i. da, succus stomachum roborate Ventrem sistit seordotiS re- eap. . centis drachma ex vino trita, vel decocta potae Purgat itidemulcera cum melle, Mouet efficacius menses, & sudorem po VSP si tu,& illita,&succi drachma ex hydro melle, partum accelle- Cap.8.rat. Hi sunt particulares usus ad medendum, qui ijdem viden- etur cum ijs,quos de Scordio Dioscorides nobiS tradidit. cap. s. Stabe
307쪽
di me a X Creticis seminibus mihi nata est planta Chondri- laeei gener , ni fallor foliis multis Platagini tenti, H fotio masnitudine, & figura simit bus,humi stra V V M tis, crassis, colore viridi saluteum saporis insipidi
in orbem in terra actis, molibus,sragilibu sque ex quibus cauliculi semid rodantalas teneri, graciles, assurgunt in quorum summitatibus pro calycibus capitiata parua, oblongaque cc nuntur e quibus si osculi ex toto lutei exeunt, a quibus semina parua succedunt oblonga, scabiosae haud dissimilia. Haec vero planta nititur radice parua digiti minoris crassitie in tenue desinente multas fibrosis capillamentis vestita alba, molli, enera,gust i insipi do. Vnde ad frigidam sacultatem hanc plantam inclinare haud dubium erit, atque etiam ex notiS soliorum, caulium, florum,atq. radiciS ci choraceorum genere coprehendi. Haec planta mihi primum visa est sesia moides paruuMattheoli, sed tamen ea parcius planta magis considerata, at, que etiam ut credidit Nicolaus Contarenus, quem honoris causia temper nominaui in plantarum cognitione exercita tisssiimus nullo pacto cum Sesamoide eam posse conuenire cognoui. Iconem istiusce plantae quem hic damus praedictu Contareno acceptum tulimuS.
308쪽
PROS PERI ALP INIMaru Creticum.
309쪽
De Marsi Cretico . Cap. X X X VI. X seminibus ex Creta delatis saepe mihi nata est
planta, quae multos annos in horto medico vixit, floruit, & semina produxit: Surculosa est, cresci que palmi altitudine foliolis paruis, minutis candicantibus, sapore acutis, maxime odoratIS, serique a radice lignosia,gracili parua ,surcul OS plureS,rectOS,rotundos,tenueS, lignotas, qui ab radice usque in summitates ferunt ex opposito ex interuallis binos ramulos foliis binis utrinque ex opposito dense vestitos. In cacumine vero flosculi purpurei Orjgani heracleotici modo admodum odoratis. Istiusce vero planture semina nomine Mari Cretici accepimus,& ex notis legitimum marum esse credidi mus, cuius platae notas praecipuas expressit Dioscorides, ita inquies Marum herba cognita vuligo sitarculosa, flore origani, folijs multo candidioribus, flore
Odora tiore,quae notae Omnes huic nostrae plantae maxime conueniunt, Ex Galeno vero constat hanc plantam similem esse sampsucho, sed ea planta esse candidiorem, folia q. habere nisnutiora, Cadidiora totamque plantam cum floribus este a m raco odoratiorem, undeus am habebat apud antiquos ad unguenta odorata.Neque audiendi sunt qui marum esse amar cum, nostris maioranam Vocatum, atque ob id caput de maro ab aliquibus additum fuisse, etenim Galenus in libro priamo de antidotis in hedycroi compositione aperte profert in
Italia marum raram esse platam, numquamque in Italia eam vidisse nisi ex Creta insula aduectam, Amaracum Vero sponte in Italia nas celem se conspexisse. NOS vero qui, utrum q. lam psiuchi genus, vulgus vocat maioranam ,& maiorem,& minorem in multis locis Italis scimus proueni re affirmamus ta-tummodo in Creta Insula Marum s pynte nascentem vidisse,& puto Lobelium, de Penam per Syriacum Marum nostrum Creticum intellexisse,cular ab ipsis ea Mari Syriaci imago data omnibus fere notis, cum nostro conuenire visa sit. Plinius
meminit duo mari genera scilicet lydium & Aegyptium, Inquit enim: In Aegypto nascitur & Marum peius quod ly-
In r. die antidotis In li. Ista hist. nais capiet s
310쪽
diu, maioribus soliis, ac variis, illa breuia, minu ta,& odorata. Numquam in Aegypto Maru in inibi prouenientem videre potuimus, ni super Marum eam stirpem Plinius intelligi volueri t, quam nos in libro de plantis Aegypti nomine Zarai e- di pictam dedimus, cuius soliis siccis cum pane pro obsonio origani modo Aegyptii vescunt ur. Auderem affirmare lydiu quod Plinius expreuit habere solia breuia, minuta, & Odor ta) esse unam eandemque plantam cum Cretico marO,Gale, nus fatetur,' pse se hanc plantam vidisse in Asia prouenientem . Certe non video huic Cretico Maro esse praeferendum lydium, vel alibi in Asia prouenientem cum creticum odor tius esse & gratius ita,ut amplius,& odoratius, & gratius esse nequeat. Igitur hanc nostram platam mariam esse legitimum antiquorum aifirmare non dubitarem , quod in hac planta
omnes mari antiquorum notae eluceant cum, sampsucoque
magnam habeat limilitudinem a qua plata ipsum distinguit,
odor suauior & validior, sapor acris, &feruidus, cum sana-ysuchus non acris, sed amarus,ut Galenus expressit, exi stat Ono etiam dicemus ipsum esse valde calid si de siccu m, quipse supra secundum excessum, unde decoctum & florum, de soliorum urinam enicacius mouet,& menses in mulieribus, ad venena per os assumptum est efficax unde in antidotis usu habuit, &Dioscor, merito ipsum viribus sisymbrio comparauit & in hoc non re ete dixisse postea visus est, qui dixit modice calefacere, quod ex ipsius acrimonia longe calidius este Oportet : Inquit illitum succum serpentia ulcera sistere. Sari