Nicolai Parthenii Giannettasii Neapolitani Societatis Jesu. Ver Herculanum

11쪽

ECCELLENT ISS. SIGNORE, GIaeomo Ra illard supplieando e spone a v. E. eois

me deve dare alle Rampe un libro intito lator Nicolai Parthanii manu et rasii Deietatis Iosis MarHerculanum; per tanto la suppliea a commet terne lativisione per la solua lieeneta , e lyavera a gratia ut

Deus

Provisum pre S. E. Neap. I. Martii 2723. Masrellonus

EXCELLE NI IS S. DOM NE. TVEr Hereulanum Clar: ae Doctissimi Viri Nieo

lai Parthenii Giano et lassi; non sine solida animi voluptate , perquam attente perlegi; uti quidem tua iussa, aut borisque dignitas postulare videbantur. Ego vero nequie qua in eo animadverti , quod juribus Regalibus adversetur ; ideo quo nihil M arbitrox quo minus publieam lueem liber elegans here lς , aedoctus,aspieiat: Si modo Exeellentiae Tuae videbitur, cui faustitatem perenoem, bonis literis, atque Rei p. profuturam, a Deo Opt. M a T. enixe oro, deprecor queo Val: Neae. Eidib. δε prilis. ann. MDCCIII. Tui Obsequientissima a

Visa relatione impr. & in publ. serv. Reg Prag. Gascon R. Guerrero R. Biscardus R. Provisum pers. E. Neap. s Iaaii I o 3.

12쪽

LIBER I.

ινremus Campania ινactus Ibbethum inter se Samum amnes describishrro quod operis instiιutum sit, exponitur .

Ltimus ilIe Felieis Campania i tractus , qui a Sebetho amne j ad ISarnum excurrit, &qua soli ubertate , qua coeli tem perie nobilis , non minus, Hercule, quam Vesuvio, to c , ro terrarum orbe eeleberrimus est. Ille a debellatis Hispaniis in ea loea victor in invectus , Hereulanium , & Pompeios condidit: atque Iberi Serionis boves festivo sociorum eoetu ducens, primam triumphi speeiem ostendit: Ex qua triumphi 'pouapa ab Herculanio ab se nuncupato , ad Sarnum Λ usque

13쪽

L VFRII HERCULANI

usque deducta , novum ibi tonditum oppidum, Pompeios appellavit , ni nimirum ambo perpetua essent sua Iam trophaea victoriarum . Hi e suis intendiis non minorem, quam AEthna famam eo Oseeutus: atque ad se , eruptionesque suas contemplandas, te motissimas etiam gentes e voeavit . Est autem amoenissima prospectu ora , & qua oppidis, qua villis , qua etiam ς dificiis ornatissima : in medio Biceps vesuvius assurgit iambituq; suo ad duo, & viginti passuum millia complectitur ; doli non admodum di melli , & ferme toto vinetis i ae fructiferis arboribus eonvestito . Ad Septentriones Nolanum, at Neapolitanum eampum habet i ad Orientem Nucerinum et Sarnum ad Meri.

diem , & Stabiensem agrum spectat : ab Oct ident vero Cratere alluitur : in quem molli demissus clivo descendit : atque Hereuleo promontorio sin Hyr . inhoe Herculantam sedet . in ipso promontorii flexu Herculeus olim portus: qui Dereulis ab Hispaniare

deuntis es assem accepit . nune velavianis neendiis obrutuS, Ommno interiit, ut ne vestigium quidem se perfit . A Sebetho se eus oram euntibus , gemini Occurrunt viet , unus ad Teriau um , Barns ali et indigenis dictus. bine sub ipsius clivi inordium Totaicus, elegans oppi ulum , insequitur ι Gm sis vero ἡ qui a Sebetho Porticum usque planiti exlendit ut , innumeris Nobilium etdibus distineta , atque exornatas conspieitur. Prope a Porticu nobilis villa est , quae ab

albo saxo Graecum nomen obtinuit: non secus, ac exstremum italiae promotito tum a candido lapide, Leuco petra veteribus appellatum . Est autem tum situsam Cestitate. tum structuret elegantia perquam conspicua cinea Nymphaeum , ad fallendum aestivis horisorium magnifico constructum sumptu visebatur. V-tiae illud imagines ex omnixeno concharum s Dei

14쪽

bellΦ, assabieque effictae, exornabant. inter quas pri incipuae erant, Pan fistula eanens , eaeruleo in mari naistantes Nymphae, Delphino Siren , Tauro Europa ob equitans t aliaque istiusmodi ε poeta tum penu eo momenta. Quibus summam venultatem adiungebant, quatuor e Pario marmore docta attificis manu seu l- 'pta ligna . erant hae e , et avfi insignis Hereules , parti fistula, Adolestens Genius ,& nuda Arethusa. At plura mam Ioel famam Caroliis V. auxit r qui ex Africas victor rediens , h e in villa triduo ad geniale otium loci, atque amoenitatem sedit . mex Hereulem aemu Iatus novam ex debellatis Astis pompam egit. Ad Barnarii aedes, & villa hi tela Calde nidum est, & sontium elegantia,& hortorum amoenitate perquam n bilis . in qua eruditae familiae perpetua fere otia , Nliber literatis hominibus aditus patuit. Porticum Retina sequitur , frequens vi eus, eopiaque rerum pereommodus: ubi propter plurimam to ei opportunitatem ε Romanae olim classis, quae ad Misenum stationem habebat degere elassiarii mirites s - .litavere. non longε in ipso promotorio Hereulanium est: inque Favonii pIagam vergit , atque saluberrimis id ei reo auris continuo perflatur . Salebrosa, quaesaee edit, ae durior ob ineendia , soli faeies rei si multis in loeis domita agricolarum industria sit. nempe nulla adeo immitis terrae indoles , quam continuus labor non evineat. In seliciore mox plano novum est oppidum , evi a Virgine tautata factum a minoribus nomen. quod & apricum , & populo tum est. Tandem ad ipsam Sarni ripam Pompei sedent, Ne eerio Orum

quondam finitimorumq: populorum commune nava le , atque emporium . trans alteram Sarat ripam lat. ta , atque ex euha planities ad Aureum montem perti-

15쪽

I a Tempe imitatur ad illius vero radieem , inque

intimo Clateris recessu Stabiae visuntur. . . . ia . .

Hae autem amoemssima terrarum ora , nihil ad modum est , quod recurrente Vere , vel apri eius, vel opportunius , vel elegantius inveniri possit e quo et rinca eo tempore ad animi voluptates a Natura factam merito dixeris . tanta enim coeli indulgentia , tant camporum , &e Ollium amoenitas , tanta litorum opinportunitas , ut plus ad alliciendos animos valeant, quam ad exterrendos suis incendiis Vesuvius . qui unus tantae felicitati modum facit. Et si suo einer , ubere veluti sermento est & id ex tanta vastitate Iucrumὶ adeo terram imbuerit, ut generosissima omnis generis vina ex illa proveniant . fructus vero prae-itantissimi nascuntur; ut nulli fertilissimo quantumvis solo invideat . palerna pyra maxima , dc mill 3, i Appia poma , & ierotina, Nespila, Cotonea , Odoris fiagrantissimi et sorba tantae magnitudinis , ut pom Oxum prae se speeiem gerant. tandem , ut cuncta comis.

Pendio eamplectar, nihil admodum est, quod in hoe

genere accedat. a

Ad Porti eum Oostrae familiae aedes , ac villa, qua, elegantia , qua opportunitate nobilest in quibus diutino morbo prae pediti degere solent, ut miti illa aegis temperie saei lius convalescant . in hane ego vil- Iam solitus verno tempore valetudinis ergo diver-.tere et ne vero otiosus sedeam erudita cum amicis col- . Io quia identidem habeo. Interdum, ut aliquam a studiis interea pedinem saeiam , ad humanissimum Me- cinnatem me consero , apud quem eleganti exceptus convictu , docta nonnulla inter epulas , aut curiosas per miseemus , Illa vero , ut ex temporaneo sermone Inter nos habite, in commentaria rex ersus domum refero. quae in Iraesentiarum luci committere adjuven-

16쪽

LIBER I. y Iuventutem ad erudita studia in ei tandam visum est. Atque id unum praesentis operis, eui Herculano Veri, quod in to eis Hereuli saetas , actum sit, nomen feci inmus, i astitutum est.

Plurima de Sebetho amne, deque illius fonte , ae rivo Neapolim subterlabente scitu digna , qua sit inter eundum Iunt.

Post Martias Id eum nitidissimus post eontinentem

multorum dierum imbrem , sol illuxisset, & va eatione studiorum exedrae silerent, Balbo eo mite, ei sioque mon hippo invectus , ad Barne ses Meeoenatis aedes pro fiet seor i ut placidissimum illum diem , eum benevolentissimo, atque eruditissimo viro paulo hi Iarius transigerem . Et sanε in nubis coeli faeies , Mgrata vel in primis temperies , viridantis undiquo soli amoenitas , mollissimum iter , jue undissimus quaquaversus prospectus summa animum Oblectation Oam ciebant . nec parvum gaudio additamentum ipse erat Balbus, ingenuus, ae liberalis juveni Si& qua moribus , qua literis limatissimus et atque ob id mihi vel in paucis charus . Dum autem regifico aedifieatum Iuxu Sebethi fontem percurrimus, ita me ille inter pellat: Quam apte de hoc fluvio ter ipsisti. Naut .vII.

Pauper aqua, at mael o dives Sebethus honore. Quo m mirum Neapolitani Vates, ipse que vel in pri--s, donasti. Miror sanε tam prae exiguo rivo, qui uno, aut altero saltu vadati potui liet , amplissimum hune pontem , quem nec superbus ipse Tibris dedignaretur , imo & Rhenus etiam paci posset, impositum. Cui . , Λ 3 tum

17쪽

um ego. At praeclarisIimae urbi debebatur. Quid enim e 1 te ae geotes , qux quotidie bus eoosluunt, diarissent, si in eo aspectu huius urbis , qua majorem post Romam Italia non vidit, ut illius digna imperio censeri possit, in humilem pontem , ae sublietum in ei ditassent ρ Praeterea si non fluvio, at eert E eeleberrimo ilislius nomine dignus erat Quocirca mirari iam desine, Balbe , si magnifieus istie additus Sebetho pons ut. Hi e Balbus: Oeelusisti os; noia Oppe 40 . Verum agG. dicendus ne fluvius, an potius rivulus ' memini enim me quondam apud semptorem quendam legisse , in 'ominatam hane esse aquam , atque inter paludes juxta velavium hauriri. Cui ego : At scriptor illα, quem innuis , nec me sagit, Poliarum principem non triverat, qui sub Sebethidis Nymphae nomine belle de nostro amne lusit AEne: v M. Nee ιιι carminibus nostris indictus abibis Oebals ; quem genuisse Thalon Sebethide Θmpha

Fertur , Theleboum Capreas dum regna tenerer .

Neque etiam Columellam legerat, qui de Horror urne ultu serib gus , hae ς de illo habet.

Et Dabia ea lebres miratis rurAEs . Doctaque Parthenope Sebethiήρ roscida lympha . . Extat etiam per antiquus lapis ex vetust*tam ince nium ruinis erutus hae cum epigraphς :MEvtu S. EUTYCHus. Q -

Non igitur in nominatus noster hie Sebethus,quand ab antiquis uti numen, non secus, ac taeteri omnes, habitus . cultuique . Quem merito Jovianus sacro eum Parthenope neru conjunsit, dum belle, ac fe

stive ea ait .

Parthenope. e Hie

18쪽

LIBER I. T

Hie Balbus; Tu etiam , inquit, in Bellicis idem eo a iugium , ex quo Sirenes illae tuae ortae sunt, his versi inbus e elebrasti

minibus, ut tu modo aiebas , a nostris poetis , praeeipue Statio, Ioviano, ac Sincero celebratus suit, ut iam maximos etiam fluvios , totoque orbe notissi mos, fama sui nominis, aequet. Sed age, tum Balbus,& unde nam ille emicet , quaeso ut exponas. Et ego. Faciam quando id tibi gratum Mintelligo. Duobus passuum millibus ab Aquis Regiis, sive Doliolo δ qui ul timus eius e ollis , qui Neapolim intereurrit , clivus est, sona scatet , ex quo veluti ε labro , si e crater aqua, quasi bulliens, emicat , atque in subjectum planum effunditur. atque ob id Labulla nostris popularibus dictus est. Erumpens ex hoe sonte aqua cuniculis primum ad duo passuum millia excipitur , mox ge minas in partes dissi aditur; una 3d meridiem per paludes fluens Sebethum essicit . id vero eleganter, ut eae tela Altilius in celebri Isabellae Aragoniae epitha Iamio depinxit. Parte alι , qua perspicuo delabitur alveo Irriguis Sebe thur aquis, is gurgite leni Praιa ferat , iiquidi que ι eriι sola roseida b mih s. Altera vero rivi pars recta per Aquas Regias,& viam, quae Capua nam in Portam ducit, Neapol: m ma in fi- eo a reuum structu inducitur: perque universam penε urbem variis ramulis dividitur; ut pensilis illa supras; I A 6 aqua

19쪽

a v ERIS HERCULANI.

aqua innatare videatur. quo ei rea nestio an alibi quid mirabilius reperias e id enim ex eo fit , ut subterraneo veluti mari urbs alluatur, ae perennibus undique fontibus irrigetur , quod & maxime eivium eomm do , & oblectationi e edit. Hi e Balbus, quis eredere tyid me prorsus fugiebat: miratusque primum in Pontano , eum elegantissimum illius opus perlegerem . &adeo placuit, ni etiam verba meminerim: Prisca quoque, inquit, urbis munificentia prater ipsa moenia, maximo es indicio , vius intra urbem inductus , exca voto saxo , in quo vetus urbs tota inerat fundara: eaque cuniculatio, atque effossa degus deduc a subter , maxime celebνes urbis vias , atque ad singula quadri via , in qua urbs omnia quondam distributa erat , excisi putei e quibus vieinia hauriebar et Cui tum ego τlaudo memoriam tuam adeo singularem . Verum distam plius quod mireris : etenim eum hae aetate, quam amplissima e reverit nostra Neapolis , inque altos mclivos erexerit; mirum sane est videre aquam ad eminentiora evectam, perque innumeras ferme vias subterfluere . Id autem nostrae petrae elementia factum

est: eum enim fissilis illa sit , quam ne ite illiusmodi

cuniculationem quaquaversus indueere. Quod etiam ad purgandam urbem , atque immittendas tu mare sordes quam maxime eondueit. id aute nestio an alibi invenias. Ita enim vero , tum Balbus. Sed age, Acur iste per urbem distributus tam fabre, ae comm de rivus, Formellis Pontano voeatus sit , edisset eludit enim festivissimus poeta hoe carmine: sit inter natas facunda prima Labulla Nomine Formellis.

Hoe etenim sub Nymphae nomine rivum illum appellat , a quo D. Catherinae templo , quod iuxta Capua nam portam situm est, vulgo cognomen inditum.

20쪽

LIBER I. , Cui ego e quia Aquae ductus quo rivus delabitur , ex

tructi sornie es Fcirmae, & Formellae a nostris dicuntur r atque hinc fluvio eo gnomen factum est. In intelligo, tum Balbus. Sed cedo , cur tu in hactenus editis icti operibus, huius Nymphae , atque illius facundae parentis Labullae nullam mentionem set isti p& tamen Neapolitani poetae summis illam laudibus celebrarunt. nam praeter laudatum Iovianum, Donatus Francus in sua Neapoli venust Elusit hoe modo. Sed quo me rapis heu raucum puνFma Nymph Θmpha Eabulla u=bem fonsa perenne vigans e

Illabens subteν vicatim maenia circum,

Perque domos largo flumine, parque v as .

Atyi quis, domus emtiis aquis,urbs omnis abundat

iis is rentum fontibus unda venit. Prabet ubique libens sitiensi pocula I mpha, Splendidio ν vitro, isteior ambrosia. Alibi veto Nymphae hujus , Sebethique amores it perquam mollissime prosequitur:

Cantabat vacuus curis Sebethus ad amnem, Si vaeuum se erer perfidiosus amor.

Ipsa veni ad Ialiees, O opaea κmbraeula viais, Ipsa veni ad nostros eult A Labulla modos. Ira Labtilia veni : sunt hic tibν sert a parara, Nexa sitnni ea lathis , juncta simul violis. Cui ego τ optime me admones . Balbe ; faciam ut in Bellieis non desideretur praeelarissimae hujus Nymphae, atque in nos benevolentissimae tam splendidum nomen. Et Balbus: Id abste expecto . Et , quaeso , ut

te Ocyus moveas . nam ut video lent E nimis de illu

stri opere agis, ut de illo curam deposuisse videaris. Atque bose, ut dicta, in Mee Gnatis aedes per znimus-