Nicolai Parthenii Giannettasii Neapolitani Societatis Jesu. Ver Herculanum

41쪽

3. VERIS HERCu LANI.

da meata, transegit ad quam sane tendam magno P in Ionorum commodo multum illa Praefecti urbanitas iuvit. 'ustam potius natura est, ut vel barbaros etiam homines conciliet, atq; efiiciat mitiores. tandem non fine mune te discessit. ει .Praefectus pacta mox paee , eum nee pares a Pol nis gratiae , nee stipendia solverentur , Sarmatia excessita in que Italiam se contulit . dum veto venetiis vise odar ut bis gratia subsisteret, illud animo votum concepit, cujus praetextu missionem petiverat, ut nimirum Ierololymam ad venerandum Servator rs ΠΟ-stri tumulum se eonferret. Saepe ea dit, ut eo ocepta si mulata pietate vota, tite deinde persolvantu empeia religionem suapte natura peo det animus ,& divi nus, atque immortalis ille eum sit, erga divina, atque immortalia summopere a meitur . Conscenta igiturna i eundem, quem tu eursum tenuit: nisi quod noris Alexandriam sed Canopum ladem appulerit. Hioe iri Principem υEgypti urbem, ubi Tu releus Praetor, Bassam barbari vocant, ius dieit, de lacus est. Quodam die dum urbem circum lustraret , magnum iustorum clamorem turbam summoventium exaudivit. scisti tatus quid rei esset adventara Praetorem e gnovit. substitit i Ilieo, pompam illam barbari praesidis visu rus praeibant praetoriani milites Tureico more arma..ti, duobus versibus , sequebatur Arabi eo equo invectiis Plaetor. qui Germanum eonspicatus, attem equoiatuieus, acciri hominem 3ussi,daeique in ptaetorium. Germanas ubi se evocari a Praetore eo gnovit , & si magni animi, in an ei piti tam ea timore fuit: quid ni initum am te barbaros homo vellet : paruit tametra, nec recus fae e re ei liberum: atque illi eo perrexit. Vevenit in siccetius ean clare , uti praetor mandaverat,

iatroductus est. Hic Praetor nosti me , inquit tri ille

42쪽

eomminus intuitu si Na mea me, inquit. opinio fallit, memini te alias vidisse ι ed quo loci non satis teneo. Tu mi Praetor: Dieam ego . cui te uacior memoria: ille ego ipse iam , quem tu Polon 1 co bello, tanta Leopoli humanitate, tanta benevolentia complexus es . eum acturus de pace , illuc pluria bene m didus, lutoque conspersus pervenerim Non tu ille, qui tum praeside in basi Cut Germanus. Ita enim vero; gratulosque quod hie te ego tanto in honore c oospieiam. At Plaetor: Me, quando apud nos, non natales,oon favores apud Principem to eum habent, sed egregia facta, quibus quilibet sibi nobilitatem,ee favorem parit, meae virtutes in hoe honoris, potentiaeque fastigium evexere. quod apud vos raro accidit , etsi cu Itiotes vos esse tristetis; quibus nescio quae majorum nobilitas , & favor a mi eorum . quam verae, solidaeque virtutes. pluris sexti mantur. bed graxias sorti habeo,quod in hoc me gradu tollocaverit, teque hue advexerit, ut accepti o Iim beneficii, cuius non mihi excidit memoria , grates rependere tibi valeam. quocirca quaeso, ut indices in quo iuvare re possim . faciam lubentissim ei stati Inque astetri quaedam ad id parata munera , quibua eo loei vestigio , ae temporis donatum voluit. iussit insuper certa in domo I bei aliter tractari a nam apud se hominem retinere gentis ritus non permittebant . Ille cum Praerori gratias egisset, tria petiit: primum, ut si

bi sua facultate liceret in Palaestinam ire se eundum ut ipse Religiosis hominibus ex D. Frane isti familia: qui sua sub ditione erant, faveret, & qua posset ope

opitularetur. tertium ne unquam in P Oloniam armaritus rediret. Tum Praetor subridens, primum , ae se eundum, quae in mea sunt potestate saei te impetrabis. tertium quod in Principis voluntate situm . spondere non possum Quia vero optime noverat, quo Germani

43쪽

ni petitio spectabat ; ut nimirum magni sie δ de suas

.ittute sentire videretur , quod si tamen , adjunxit, penes me erit, haud equidem committa, at fortissimos Polonos Iaeessam Nee plurat hominem benevole dimissi. usque adeo eollati in tempore beneficii sumis

quam vel in barbaris memoria Obliteratur. At tu perge porro: nam quid simili abs tuo illo frugi AEthiope expecto . Cui ego i Haud equidem falleris. aeeipe igitur, quando audire tibi est animus Ut me eomple- us, ae paterna e halitate osculatus est quod etsi mihi

insolens visum;tanto tamen impetu advolavit, ut vitare complexum non quiverim j stati moue in laerymas prorupit: & tanto gaudio, qua fi redivivum filium obviam habuisset . ubi vero se tantisper eo tinuit, quid, inquit, Dominus meus Alexander est ne in vivis Ego eum Patris nomen audi vissem, primo expavi. m Tveteris manet pii reeordatus ; Tu ne, inquam , noster ille Aehmetes Et ille: Ipsissimus. sed age quaesor nam hie me stimulus pungit,vivit ne meus Dominus Ale-πander Hie ego eum illa erymati eae pissem, ille inter gemitus, & laetymas exelamans, Me miserum, inquit, satis teneo illum fato eo ne essisse. Mox ubi mutuis lacrymis modus aliquis est factus;omnem meae familiae tragae diam breviter enarravi. qua ille audita summopere indoluit. meque rogat, ut apud se diverterem. esse sibi domum, & tantam rem domestieam, ut mihi fi non pro merito , pro tempore saltem posset aliquomodo inservire. seque superis maximas gratias agere, quod prς sentem Oeeasionem praebuissent, qua testari erga nostram familiam gratum suum animam,& memorem beneficii. imo gratissimum ei futurum si tot.

eo tempore , quo Alexandriae commoraturus essens,

domo sua, suoque ministerio , quod mihi exhibere summopere eupiebat, libete uterer . Ego quia satis

44쪽

LI BER. I. 33

perspectam hominis fidem, atque in nos omela et imis plieatumque habebam maximo bene fieto , libertate

icilie et, qua patris benignitate donatus fuerar, penuis Iam se indi minime passus sum. At id amico grave fuit, tum quia in suam fidem, ac elientelam acceperat ; ac proinde apud se me esse volebat i tum quia barbaro homini minimε fidendum esse arbitrabatur . At ego satis j a maris pertς sus, & navigii agitatione turbatus, in meam illum sententiam adducere adnisus sum. ilia

quam tandem venit , captus tum humanitate AEthia Pis, tum eandore. quem ille non ore, sed animo prae se ferebat- mirum oppidor quando apud nos inversi reperiuntur . Ethiopes, qui animi colore , non vultus grigant. eum igitur uti veteris mancipii hospitalitate decrevissem , una eum Britanno amico AEthiope sequor. qui non multis passibus in suam nos domum deduxit. Erat hare ad oecidentalem Nili ripam posito, situ & amoeno, bc commodo i eui ad dexteram hortus erat non admodum amplus: sed tum domus tum hortus elegantissima supra hominis sortem . Erant do mi filius,cui Rehmetidi nome.&AEgypti a nurus: ul L-que textoriam exercebat. Vix venimus, cum statim Achmetes, quis ego elle in , filium , dc nurum docuit. qui illi eo accurrentes patrio more venerati . mox adaeeurandum prandium discesserunt . Hic Meecenas: Miram oppido voluptatem ex tua ista peregrinatione percipi. . Age sis igitur, quid vos interea Et ego: Pro foribus sedimus ad Nili ripam, eujus ego a I pectu mi rum in modo delectabar . dumque sie otiosi eonsidemus, Achmetem rogo eum am non in patriam redi in set Et ille : Audi, quaeso , res est tam mira , ut operae auribus fit percipere . A tuo genitore , cujus ego sine lacrymis vix recordari possum , libertate donatus,

45쪽

Alexandriam petentem, subivi. qua dum navigarem, in piratas incidi, a quibus omni auro spoliatus sum; Vectusque Rhodum . hie AEthiops quidam praeerat. quem statim conveni, & quid mihi accidisset, edoeeo. ille misertus popularis sui, jussit universa mihi a piratis restitui. nee mora , reddita illi eo , & si ab in Witia sunt. Erat AEthiops vir rigidae indolis : eujus volunta iati adversari eapitale erat. Et sane eum infamis illi uia modi fae eis hominibus rigidus sis, oportet. stabat itisane holis Rhodio in portu Graeca navis ex Chio insu

la, quae onusta mercibus Canopum brevi na Wigatur erat. quam venia a P Istore impetrata, eon se endi. post biduum vela secimus Canopum petentes . Verum vix alium tenuimus , cum orta de repente perquam horrenda tempestate, in Libyam, non sine perieulo, delati sumus: ae Paraetomum salvi subivimus . Hie ego. quoniam navis pene dissuta , & jam summopere taederet maris , terra iter aggressias, Alexandriam veni:

atque in hane ipsam domum primum offendit rogoq; filiu, quem minime agnoscebam; ut quando AEthiops ipse esset, popularem suum ex longo , ae dissi ei li itinere lassum hospitio reeiperet . annuit ille benignita

smh: ae me statim perhumaniter tractavit. Dum poste cenam eonfabulamur, omnem illi meae tragoediae Κistoriam enarro ille dum pat riae urbis, dum patris naismen, dum e erta quaedam signa recognoscit, in ampleiaxus eonfestim ruens; Tu, inquit, meus pater,& hae e tua nurus hie ego quanto gaudio correptus sim, ex te colliges Cui ego: intelligo eerte, & tantam tibi selieitatem magnopere gratulor: Deoque gratias ago quam plurimas , quod tantum tuae probitati dederit, moriabusque candidissimis. Et ille : Id tui patris merito factum; ut nimirum haberem hic egS , quo te ex ei perae.

atque exiguas licet vices rependere potuissem. At buc

46쪽

eum dieeret, adest nurus, nunei atq; omnia in promptu esse; quocirca assurreximus, inque superiorem domus con 'gnationem ascendimus . hic modi ea mensa, sed elegans instructa italico more erat: inque mensa duae tantum se die uiae, in quibus ut luberet sedere, peiurisbane nos Achmetes rogavin . contra ego illum rogo,

ut ipse , & nurus nobiscum sederent, satis esse fi filius

mi stra reta se ire eum me priscis moribus institutum, nee ulla re magis, quam nativa simplicitate gaudere. at nec ratione, nee preci tum adduci potuit, ut vel ipse, vel saltem nucus accumberet. debere se, suosq; mnes ea in me officia , quibus beneficientissimos prosequi dominos natura vellet Dum ergo ego, & Britannus comedimus, ipse eum fibo . & nutu perquam familiariter , ae benevole ministrabant . Erat autem nurus modestissima mulier, atq, urbanissima,& sermone uter gestu coniicieba, non invenusta. Hic Mec Cenas: Quid vobis , inquit, apposuere Cui ego : Uuum de eam enum sorbile, deinde oryzam scite coctam, & butyro

imbutam , perquam tenerrimum ea ponem elixam.

assos post hae e palumbos deli eatissimos intulere . prasecundis mentis , AEgyptias cara eas, ac dactylos suavissimos . Tum Me eoenas: Satis laute pro eonditione hominis. At Balbus: Non vobis, inquit , oleraceam pultem apposuit' Cui ego subridens: Belle tu quidem. voluissesneeolieolos, vel brassi eam capita tam sed ista Neapoli invenies, ubi herbaceos homines, herbae eas voluptas tenet. caeterum aliis in regionibus peeudes herbi vorae, non homines. Et ille: Itane perhonorifice de tuis sentis i Et ego: Sentio , ut res e st . solidos homini natura et bos paravit, in quibus plurimum fue ei, ae nutrimenti est et non vero levissimos illos, tria quibus nihil prorsus, nisi exere mentet ius humor iubest. Sed mutamus istaec neque extra oleas ferri tem

47쪽

pus sinit. viden ut advesperas eat ut nos abunde pasti, ad prandium ipsi eo neessere. interea ego & amieus ad fenestram , quae ad Nilum

patebat, eonsidimus . multaque de eo amne eum Britanno habui r & me mirari , quod minime eum esse fluvium reperissem, quem fama, tot q. seriptorum m numenta reserebant . at q. in id sermo ei nationis reis diens Aetimetes offendit . quem & si invitum nobi Deum sessum re eepimus. mox ita interpello; Miror Ae his metes, quod adeo tenuis Nilus, nee patiens navigiorum , quem tamen maximum fluviorum fama eanit

Et ille r Hie, inquit, non Nilus, sed perexiguus illius

ramus , atque huc arte ductus. & quia per universam urbem ad domesti ea ministeria derivatur, exilis admodum in mare influit. Caeterum Nilus non septem,

ut pristis temporibus , sed quinque in mare ostiis se

exonerat. ex his Canopi eum amplum, & navigabile rhoe ampliore alveo fluit Pelusia eum; reliqua tria navives non serunt. Verum si tu illum iuxta Aleatrum videres augeret Oppido eo ne eptam de se opinionem. ibi enim totus fluit, alveo quam amplissimo. Hiemihi magna ine essit eupido illius urbis, at q. universae AEgypti

perlustrandae. quo cire a statim hominem quae via dueeret Aleatrum, interrogo. At Britannus . Omitte, in quit, seitari ea , quae tuae aetati minime eonveniunt. mox eum me Aeb metis fidei eommendasset , ad suos revertitur, me erassina die conventurum spondens. δε- tete a Ioel, dum haec die erem, adest ephebus, monet q. me ab auriga voeari; tum ego ad Meroenatem, Ouoniam tardissima hora est . & quasi ultima , quaeso , ut Iie eat per te mihi Neapolim reverti. quae supersunt,α plurima quidem illa , alias narrabimus . ill et Fac ut tibi lubet sed propediem te restituas,& primo mane; ut totum apud me diem seria ius agas. & sotio suo isto a do-

48쪽

LIBER I. 37

adolescente, eujus mihi mores aeceptissimi. Hoe loeo Balbus gratias plurimas viro tam benevolo, quam qui maximε humiliter egit. mox si quid Neapolim vel in let, rogamus, ill coque discedimus.

occasione a Nilo de dida, qtrasitum unde nam fontes ,

fluviique oriνentur, ae tanta perennitate fluerent .

Quodam die, qui festus erat, benε mane me iani

lor voeat, monetque esse ad ianuam quadrigam Comitis Aeerrarum et meque aurigam una cum expedito famulo praestolari. tum ego interpetratus, quod erat, Laelium accerso: & eamus, inquam, ad Mec Cenatem , qui currum suum ad nos misit, ut illo ad Barnenses ipsius ardes dueeremur. Tum Lael. veniam,

inquit, lubentiis me: mirum enim in modum ab illiustam insigni eo mitate, motumque affabilitate singulari eaptus ium. neultate igitur a Praeside impetrata,ad ianuam descendimus, ubi Meecenatis famulus expectabat, qui, ut me vidit, Te meus, inquit, dominus sa luere jubet , rogaroue ne graveris hoe die , qui festus est, ad se venire. habere plurima, quae ore tenus dicat. Veniam libenter, tum ego. nee mora, in eurrum infilio, sequiturque statim Laelius. eurrusque eortina c- Husa, dilaedimus. dum eursu perquam celeri, sex enim equis spadice is eurrus trahebatur, deserimur , ita ad me Laelius. Fortunatus hie nobis dies re eurret, quo anti viri societate, ae magnifieentia se ui licebit. quocirea niveo mihi lapillo, lapillo autem y imo gemma signandus erit. Cui ego : Ita vero . &sane , ut latine

fatear, nullus mihi in anno felicior dies, quam quo ad

49쪽

Me coenatem pergo . Credo faeit E , tum L Uius. quod autem maxime in homine mihi plae et , est summas maiestas, eum pari affabilitate , mira eruditio sine i ais tantia, eonvictus splendidus sine superfluitate . tanistus autem illius erga te amor, ut desiderari major non possi. Hae e vero , & alia uti dicta , ad Meecenatem tandem perventum est. Illum autem pro foribus horiata deambulantem offendimus vix e curru exilivimus, cum obviam factus, nos , ut solebat, affabiliter excepit. & post mutua salutem, in superiorem aedium coaxationem ascendimus . inter eundum ita ad me et

Heri vespere dum animi gratia Halle uti ea tua lege rem, in illud in ei dii Sed neque Iamblaside, silaam felleia Chratis

Dona rui, Truttas, nec qua piseator amicam Arte ι ibi Calabeν pradam petat. At mihi earmen Fce, namque potes, felleior indita qtiando Vena tibi, nostrisque volens da rebus honorem. Dum te Crathis habeι regnara ad flumina, ct ipsa Inιer lata tibi properant convivia Trutra. In quibus versi eulis dum liberius immoror, tuumque erga ami eos gratissimum animum laudo, allatae sunt a Vulturno amne, quem propter se is meum esse rustulum, sex Truttae pinguissimae, & maiustulae . quia vero quam rarissime istiusmodi vos pisees obsonatis, id ei reo te ad voeavi, ut illis paulo liberius indulgeas.& gratias ago, quod Laelium adduxeris. Cui, tum nos bene fietum illud summo loco ponentes , gratias maximas persolvimus . ubi vero proeationem ingressi, sumus, sedeamus hie in Meniano, inquit, ad amoeni tasimum hune prospectum : & dum edulia adornautur, dieamus aliqua de tua peregrinatione. Cui ego Geratur & hic tibi mos . Et ille: Dum animo versarem Nilum, in quem ultimum alias sermonem deduximus, lini

50쪽

Ia mihi statim orta eupiditas est, se tendi nimirum ua' denam fluvii orirentur, & eur tanta aquarum peren nitate eontinuo fluerent. & quando hie otiosi e ense dimus, hae de eontroversia videamus . Tum Laelius: Gratia tibi plurima, inquit , Me coenas, quod istam in medium quaestiuneulam intulisti . rem ego tam abissciuiam , quam quae maxime , se ire summopere ave ham . Quare age, me intuens, quid de quaesivo sentias, exprome . par enim cunctam hanc gratiam viro tui amantissimo, & cui plurimis implicatus es bene fietis libenter facere, Tum ego- Faciam. sed res est satis per plexa, & prolixa nimis. aggrediar tamen, quando audire vobis est animus . At ingens me saxum movere vultis, & ire ut a junt, per extentum senem. si quidem

nihil la dissicile indagatu est in uai versa physic , quae

de naturis est: ex qua fateor aliquam me voluptatem haurire t nam clamosam illam , atque a sensibilibus

naturis . abstractam, iis reliqui, quibus& otii plurimu ,& litium e enserandatu amor est. Ordiar igitur telam pertexere: sed quam brerissim ε , ut potero , ad intelligentiam tamen accomodate. Vetustissima quorundam opinio fuit, aceeptam e coelo, tum eluviis, tum

nivibus aquam per sontes remitti ; atque una ex haeotiri fluvios arbitrati. quibus vero id argumentis e fietant , di eam compendro , ut ad alia citius pedem transferamus. Et primo jis, inquiunt, in locis., at quo ea anni tempestate, qua set quentiores imbres , effusioresque de ei dunt, frequentιο res etiam fontes, arque uberiores se alent. Si e Galliam , Germaniam , at quo his vi ei nam Italiam quam pluribus irrigari rivis, aesontibus videmus: εc eos hyeme pleniore alveo, quam aestate fluere. contra vero iis in loe is , ubi aut nullae,

aut rarissimae sunt pluviae, vel nulli, vel paucissimi sentes, atque hi plerumque deficiunt. quocirca aridas esse it c C 4 AEthio.