Nicolai Parthenii Giannettasii Neapolitani Societatis Jesu. Ver Herculanum

31쪽

Qua fortuna frat contraria, qua varἱans Mars.

Sad timidi, imbellisque, acri qui pectora non sa Dparare valει, fatumque assurgere supra. uippe inimica premi ι eum sors , casusquesinistrἰ,

Haud equidem vitam misero contemnere multum est.' At virtus animi fortu a, robur ahenum P. Effoνιs, arbitrium sortis perferre: neque unquam

Casibus adυersis frangi .g nerosus is ille est, u ι valet esse miser , scavamquo evincere sortem. a.d quid de tali virtutem pectore quaro Cui non humani sensus, eui nulla ferotini pietas innata animor riget aspera ιantum Barbaries, is bruta rigent rabiesque furorque . Dicite crudales gentes, qua lactι ferino Pavit Operboreis geniι rix vos savasub antνis An Pictris fuit illa st an Putri 1mmanioν Orca fAn qua subrectos vos despieit Ursa mali: ni, Credo equidem , rigor ille poli morem indιdit aιrum. - forsan permixtA Erebo. ct caligine eae ca

Eumenides genitos vos excepere sorores viva mox anguineo lactantes ubere, iniquum, Immanemque animis infrillaveνε furorem r uo sensus crevere truces, ct barbara corda:

Digna parenta Erebo , Dirisque alινieibus illis. Huleano quibus ea potius flammante cremari,Muam sit victorifasces submiι terer se aquo ννe animo, Mavors,ct sors quacumque pararint. O ρνιιον l o miserit Dygios de discite mores et suos non Hircana, quamvis feritaιo potentes, Non Libdica coluera fera, non Dipsadιs, edi qui

32쪽

LIBER I. - aiIuraque Natura moveant, l/gesque Deorum . Ut recitavit, quam plurimas , inquit Melaenas bainbeo tibi gratias , Balbe , quod istis me versi eulis de mulsi lil. meque intuens , Perge porro dc pugnam illam enarrato. Tum ego: ubi primum Batavorum na ves adventare praesectus animadvertit, armari illic omnes jussit, atque ea expediri , quae ad repellendum hostem ne eessaria ducebantur. potior vero , atq; impensior eura ei rea tormenta fuit, quibus longe distinere Batavos posse arbitrabatur. magno igitur eou- eursu in inferius tabulatum itum est Ex his vero , qui in superiore permanserant partim stlopis, partim ha stis praemuniti: partim ad regenda vela cone efferunt. At prius quam omnis multitudo in diversas se partes divideret, hae serme oratione ad pugnam praefectusi ne ita vit: Si paribus nobis armis de eertandum esset, haud equidem in praesentia vos , ineli, ad ineundum certamen inflammare oporteret; quando vestra pluribus mihi eognita experimentis virtus est . si quidem ostendistis saepe quam sortes vobis animi , & in pu gnas paratissimi. quia vero & numero navium, & bellico apparatu nos hostes superant, id ei reo vestri ae iscendendi sunt animi, ut fortiores e flecti, virtute numerum, instructumque pensetis. neq. id, quod nune λvobis efflagito novum est. demonstrastis enim non se mel, quam valida virtus sit, eum in angustiis versatur.& quantum erestant animi, eum in eerto se perieul constitutos deprehenderunt . Quocirea si e vobis statuite, ut hodie vel maxime praestandum sit, quod alias tanta Iaude praestitistis . vel igitur nova victoria rela tum decus eum uiandu est , vel honesta morte occumbe dum. Vix h iete Ioeutus, plura tempus non patiebatur,

33쪽

amicus me admonet , ut in ultimum tabulatum de .scenderem, ibique in tuto pugnae exitum e pectarem. Cui ego: Nae ipse Iepus, qui in ea veam me coniiciam. Hac in puppi eum reliquis in ea sus omnes stare mihi certum est . condamque me in Numinis sinu, ubi tuistissimus eonquies eam. Hoe loco Me coenas: Laudo, inquit, constantiam , atque animosum pectus quod ab illa et tale minime expectabam . At illud unum , tum ego, non parum mihi animum torquebat, quod nullus inter tot heter odoxos eat holitus Saeerdos esset qui me per saeram confessionem expiaret. Hi e Balbus: Arnon certo , quod unum restabat , atque in te situm, praetermisistit Cui ego: Intelligo . non omisi certe. . sed in genua ac ei dens quo majori potui animi dolore, veniam a Deo enixe precatus sum. Sed iam reboate fulminalia in eoeperant . etenim

ubi primum Batavorum praetoria intra teli iactum es.se videbatur. explodi hostilis praefectus tormenta jussit. Explosaque illi eo ad triginta , tanto fragore , ac fumi nimbo, ut mihi erupisse AEthnam visum sit. At

quoniam vel re vera intra ictum non dum venerant, vel prae nimio maris aestu reeta e ollimare non poterant, ictus fere omnes ine assum e eeiderunt . Cum Fe-Lu latus hosti ea navis obverteret , ut reliqua in nosi tormenta ex cineraret , nostra suas bombarda S explo.

sit. mirum sanε, & ego miraculi loco duxi , quae longior prae caeteris erat, directo in elavum pilam tant impetu evibravit, ut in plures illico partes perfrege

a Lit . quo casu veriti hostes ne ventorum arbitrio instrans ersum ageretur, vela illi eo demisere . reliquae ero Batavorum naves praetoriae timentes, ad illius se auxilium eonverterunt . Nos interea fortuna usi, & eoto,qui iam vehementior spirabat, in altum eursum

defleximus Hostes quia nos assequi desperabat,& iam

34쪽

ingentem instare tempestatem videbant , Meilanam se erum re eeperunt . Ego perquam laetiis quod sine periculo tam eurioso spectando intersuissem , gratias Numini egi quam amplissimas precatusque , ut que

madmodum eae perat, navigationem illam fortunaret. Hoe loco Meecenas i Gratulor, mi Parthenie , te era lea illa quam maximὶ periculosa feliciter evasisse. Scni me salio, tum navalis belli rudimenta posuisti: quod jam tradere ne ili tuo illo ear m ne, eujus modo Balbus

mentionem se eit, meditaris. Cui ego: in ea aetate dohoe ne cogitaveram quidem . est tamen mise , fateor, maximum incitamentum At nos ex irato Marte , inosurentem AEolum, turgidumque Neptunum , nempe patella in prunas , ut aiunt, in ei dimus. ingens derς penth tempestas exorta est; tantoque nimborum apparatu, ut brevi nos ablorptura videretur. & sane quam horrendum erat videre aerem identidem e rusca e . atque exardescere, fremere Oceanum, atque immani aestuantium undarum volu mi ne, ac geminato, nune in laetum attolli, nune seindi, ae re hoare , nune in Tartara resorberi densissimas eo gi nubes, inque nigerrima se noctem eae lum indueere: audire ingentes tonitruum

fragores , fulminum ictiis , ae venio ium consi ctus perquam horribiles. quin & ipsius maris interminatus prospectus qui enim extremi cernebantur , montes nubes obduxerantὶ terribilis maxime , ae formidan dus erat. H e Meroenas: Quid tu, inquit, in tali rerum statu Cui ego : Iam me lusceptae peregrinationis eae perae paenitere . verum quia jacta iam alea , re voeari non poterat , quod dura necessitate impendebat , ferendum virtute arbitrabar & ne timori sueeumberem, certis animum stimulis erigebam . sed ne seramur extra lineam a nam si fit sero domum redibimus ; & ego

35쪽

tes,constitutos praeteriri terminos non patiar, ut cociis vivii magister, penes quem negotium, nos admonuerit, pranium ibimus . si vero brevis futura non sit eo taqui mora; velim illam aequi, bonique consulas faei et enim id vestrum gratia. Cui tum ego: Nolo recum o ficiis contendere, ut qui impar justa retribuere . quocirca geram tibi etiam ea in re morem: et si a lautiore eonvictu non parum abhorream . Vetum his praeter inmissis; redeo ad propositum. Praesectus vir magni animi M tempestatibus exercitus, suprema confestim vela demitti, atq; uno artemone relicto, violentissimumaeeipi ventum iussit: & quoniam hine Libycus , illine

Thracias mutuo occursu conflictabantur, modo hae, modo illae obliquare sinus eogebamur e adversisque ex partibus irrumpentes undas excipere . Quia vero jam navis aquam haurire eae perat, ad antliam, ut illi co egereretur, magna festinatione itum est. Posteris vero quam solidum in ea diem perturbatione, periculoq; transduximus, quod minimὶ sperabamns, evenit.

nam cum , oce idente So Ierecrudeseere venti soleant, tum e contrario remissa proe ellae vis est. exortoq. ex

improviso Borrha peliote , qui praeterito die sibi ma-zis imperium vindieaverat, vela iterum placidissimus intendit. tum gubernator in Hibernum Orientem, ut rati postulabat, clavum eonvertit. & quamvis magnus esset undarum aestus magnumque mihi fastidium crearet, prospero nihilominus eursu tota nocte navigavimus Hie Mec cenas sie me interpellat: Haud equidem ea tu nocte oeulis somnum vidi sti Cui ego Q uis crederet tanta IasDudo fuit ; ut eum brevi coena ex

naut co pane , nauti eoque ritu apparatum , aceto nimirum , Oleoque imbuto, me refeeissem, statim condormivi . imo perpetua illa navis agitatio, eui j m ata sueveram, conciliare mihi somnum visa est. Manc

36쪽

LIBER L, is

Manε insequentis diei. ubi experrectus, in supremam tabulatum astendi, miram coeli serenitatem, ac paeatiorem iam factum Oceanum summo gaudio co spexi. perflabat idem ventus , nosque felici, ut opta- hamus, e uisu deferebat. Ego amicum rogo , ubinam eo puncto versaremur Et ille: In apertissimo Ionio

& ut naut et coniiciunt ei rei Ier quinque & quadragenas longitudinis partes. Et ego: Sed qua in latitudine' ille vero : id ipsum indagare jam gubernator adnititur. Eamus, tum In quam ego: aveo enim inspicere quaesid ille arte pei fietat , & quo instrumento . his etenim in studiis me aliquantulum versatum non infletor. I tum igitur in puppim est . Hi e Gubernator collocat in superiore parte quadrante Geometrico perquam mplo, ae Solis altitudine indagata, se eo ni ieere assi r-mabat nos iuxta quinque & trigesimas latitudinis par res versari. Interea loei, qui in specula vigil excuba bat , se navim videre admonet , eque aestivo sente Vela quam per obliqua sacere . Tum ego i Faxint is Peri ne iterum nobis pugnandum sit. illa tamen in cogitatione solabar, quod saei te ex una navi victo a

reportaremus . tandem duabus , non amplius clepsi

dris exactis. obviam illam habuimus . erat autem , ut ex vexillo statim deprehendimus, Veneta, quae nos gemino tormentorum ictu salutavit r nos pari illam officio eomplexi sumus. mox dimisso lembo , quo ex portu solvisset . quidve afferret novi ' inter Iogamus. Veneti se ex Cypro navigare , nee nisi Cydonia transisse, nullosque in piratas in ei diger nee nisi Gallicum

inter navigandum myoparonem longe eonspexsta. Quibus cognitis, eursum per eandem plagam, Rhom bum novi di eunt , totum eum diem eontinuavimus Sub vesperam languescere ventus eqpit, ae paeatior maris aestus resedit:quos irca totam mox noctem summa

37쪽

ma quiete, placidissimoque cursu vela feeimns: Prima sed jam ferrugine iliue escente , illud Cretae promontorium conspeximus, quod Arietis frons dieitur, cujus ego aspectu quam maximε delectatus sum . ut autem vento Cretensi ε litore perflante uteremur , univer sam eo die insulam radimus . Ine linante die coelum rubescere, idemque Apeliotes vehementer spirate Oe- caepit, id ei reo, velum in eum dedimus . quo ea nocte usi, & seeuto mox die, tirciter I v. a meridie , in Alexandriae eo spectum pervenimus. Hie jactis juxta Pha Ium anchori S , in navi pernoctavimus . At ea milii nox tam prolixa visa est, quam quae prolixissim eo et anto nimirum desiderio flagrabam videndi pii ne i pem olim urbem, non modo AEgypti, sed totius penὶ Africae: & Nitu in primis, de quo plura in audiveram. Atque in hoe stimonis alticulo eonvivii magister supervenit, monetque prandium iam esse initi uctum, euncta edulia e su i matura. Tum Meecenas: Eamus, ne Iongiori mora cibi corrumpantur. prandio quae tibi Alexandriae ae eiderunt, lubentissime audiemus. Omnes igitur illico assurreximus inque procae tonem ubi meuia instructa erat, ire pergimus. CAPUT IV.

prandio dum ad otium eum mene nate eo editur, plurima de Alexandria, quaque ibι Authori visa, quaque mira acciderunt ,

exposita . Postquam lautissim E apud Meeeenatem tractati suis

mus , miratique hominis tum in eonversation Oaffabilitatem , tum in eonvivio munificentiam , quaepiaecipuae illius dotes semper filerunt, Age sis, inquit,

38쪽

Sc quid tibi aeeidit Alexandriae . quaeque in ea obser

vasti, exprome. etenim eum dies non sint adeo longi, illos brevi somnulo diffindere non est nee esse . Cui tum ego : Et si mihi mos sit brevissimos etiam dies. quales hiberni sunt, per quam modi eo sopore meridia is Te, tamen abstineam nune ab ea consuetudine, ut tibi inserviam . At ille , ut qui humanitate limatissimust Nolo, inquit, neminimum quidem tibi incommodi afferre. eamus ergo ad meridiandum . Cui ego r NO quaeso saetas, nam mihi ingratam rem faeies ne qui id vel leviter nociturum . Nec plura, nariationem exordior . Bene mane lembus ex urbet in quo Turc quidam inspector, ad nos venit. inq. praetoriam statim insiluit, rogatq praefectum , unde veniret qua 1 mer ces, quos homines veheret ' nam ex vexillo Britan nos elle deprehenderat. Hi e Meetenas i Callebat nopraefectus Turei eam linguam Cui ego Minimε. sed Turea Gallich loquebatur, quo sermone Britannorum plurimi, & hi prae pui , qui mereaturam exercent. utuntur. Ciam autem Praefectus se ex Britannia venire, perque italiam transisse , & quas mere es, quos seeum homines advexisset, significasset, ille statim ne ulla tem dedit, ut quibus libitum in terram descenderent, urbisque cum modo uterentur . statimque in portum se recepit, cuncta ad urbis praefectum relaturus. Nulla igitur mora interposita, atque in portum nos etiam, tenui perstante aura, devehimur. Mox ego,& amicus

qui eum veneram, in litus insilivimus, eaepimusque urbem ei revire. At vix paululum progressi, AEthiopem obviam habemus. quem statim ae vidi,me alias vidi se memineram . sed ubi, & quo tempore non satis recordabar. atque ob id, ut in tali ea su fit attentius illum in spieiebam . & ille ae si me ali s eo gnoviiser, in me oculos attentissimos habebat. tandem Itali eo serin

39쪽

, g VERII HERCULANI.'

mone ex elamans, ille, ille equidem est, statimque ad ἀvolans arctissimε eomplexus est Hoe loco Me eoenas: Res ista, mira oppido ae euriosissima. cedo, quid tandem l Aeeipe tum ego: rem edisseram ab Ovo. Meus genitor manet pium eo emerat AEthiopem genere, at q. ex iis, qui sub AEgyptum ineolunt. hominem adeo frugi, ac tam bonae indolis; ut vere ex illis esse vide iaretur , quos in culpatos Homerus vocat. Domi apud nos deeem annos vixerat, tanta vitae innocentia, tanta integritare, tanta item sedulitate , ut major desiderari non poterat . me una cum fratre, quem pestilentia sublatum iam dixi, quotidie in se holam ducebat,

indeque domum redueebati tanta diligentia nos tem pestive admonens, ut nunquam negligentiae nos ludi magister reprehenderit. tanta vero a nobis modestiam exigebat,iatam linguae eontinentiam, tantam in distendo solertiam, uno verbo: tantam nostrae edueationis euram gerebat, ut parens alter videretur .

quo ei rea unice a tota familia diligebatur. una tantum in homine noxa , & eapitalis quidem illa : nunquam enim, neque ratione, neque admonitione, neque ullis unquam blanditiis ad duei potuit, ut Maumethe ejurato, Christo nomen daret. ut saepenumero quam plurimi viti religiosi , qui illum eonvine e re certis argu mentis eo nati sunt, luserint operam. Hoc loco Balbus, cui ingenium peramoenum erat; Quid mirum, inquit, AEthiopem lavabant. Tum Me eoenas: Arguth & sal sh dictum. at miseret me hominis , cui id deerat, quod virtutum omnium origo est: & quo sine , taeterae quantaecumque illae sint, nihil omnino prosunt impra serutabilia sane Dei iudieia . quae nos bomu oeuli assequi 3 nullo modo possiimus. sed age, quid tum postea Et

ego: Cum tot annos servivisset, manumissus tandem

meo patre. imo etiam tanta pecunia donatus, quant.

40쪽

satis esse videbatur, ut in AEgyptum deferri p tuisset. Atque hie ipsissimus ille erat, qui tum me complexus

est: memorque praeteriti beneficii viees rependere satagebat. Hi e Meecenas: oblata quando occasiuneula, Patiamini, quaeso , inquit; ut memorabile hoe loeo exemplum referam, quo maximε aeeendi, in ei tari quo animus possit, tum ad faetendam gratiam , tum ad retribuendam e quo vita hominum , mutuaque societas fulcitur miro modo Cui ego: Imo rogamus, ut lubeat. nee quidquam evenire gratius isto potest. Et ille:Net .

vi hominem Germanum genere, sed ab ipsis, ut a junt, unguiculis apud Polonos edueatum . qui nobili loe natus, & corpore, & ingenio pollens , militiam simul

atque a puberibus ex e essit, seeutus est: eumque multatum prudentiae tum fortitudinis argumenta exhibuit set, Leopoli, eo tempore praepositus, quo Tureae,eapto Cami nee io, universaque Podolia, toti Poloniae Imminebant. Mox victi eelebri illa pugna ad Colsinium, de Pace agere caeperunt. Sie enim barbari illi sunt ut vi

facile eonsternantur , ubi vero timorem excusse-Iunt, iterum insolestant. optimum id ei reo eon filium tum eos urgere, ac premere vehementius, tum ingen

ii ela de fracti,animos despondent. Missus igitur Leopolim de pace acturus legatus, quidam ex infimo pene ordine, ut gentis mos est, qua nulla superbior. At quia hyems recurrebar,& iter illud maxime lutosum, Le polim tandissimε, largo perfusus imbri, multoque sordidus luto ne talis Turea pervenit. Praefectus, quo de modo dicebam, vir eomis,& ad demerendos sibi barbarorum animos factus, illum domi suae excepit, statim calida lavari jussit, ealidisque fotum pannis con

quiescere. deinde, ut re ereatus, elegantissimo convi- i vio exhilaravit. quin etiam apud se omnes eos dies

sis jassit , quos Leopoli, ut pacis pri*a poneret sun