Valerii Maximi Dictorum factorumque memorabilium libri 9

발행: 1625년

분량: 371페이지

출처: archive.org

분류: 전쟁

21쪽

attinet mores natione pendi in media harbaria ortast, sacrilegi uni rescidit alienum. a. s YR A C V SI S Dionysius penituς,tot sacrile pia sua,quot jam recognoscimus, jocosis dictis prosequi voluptatis loco duxit: fano enim Proseretuae spoliato

Locris, cum per altum secundo vento clalle veheretur,

ridens, amicis, Videtisue ait,quam hona navigatio ab ipsis diis immortalibus facrilegis tribuatur λ Detracto etiam Iovi Olympio magni ponderis aureo amiculo, quo eum tyrannus Geto e manubiis Carthaginensiuiniornaverat,injectoque ei laneo pallio,dixit; aeitate grave amiculum aureum eiR,hyeme frigidum: laneum autem ad utrunque tempus anni aptius. Idem Epidauri fEst. Iapio barbam auream demi jussit: quod assirmaret nota convenire patrem Apollinem imberbem , ipsum barbatum conspici.Idem mensas argenteas, atque aureas e fanis sustulit: quodque in his more Graeciae scriptum erat, honorum deorum eas esse , uti se honitate eorum Praedicavit. Idem Victorias aureas,pateras,3c Coronas, quae simulacrorum porrectis manibus sustinebantur, tollebat,&' eas se accipere, non auferre,dicebat: perquam stultum esse argumentando , a quibus bona precamur,ab his porrigentibus nolle sumere. Qui tametsi debita supplicia non exsolvit, dedecore tamen filii, mortuus poenas rependit,qnas vivus effugerar. LENTO enim gradu ad vindictam sui divina procedit ira:tardi, ratemque supplicii gravitate compensat. . IN quam ne incideret Thymasitheus Liparita- inorum priuceps, couillio sibi pariter , atque uuiverse patriae , utili providit exemplo: Excepta namque in .

freto a civibus luis piraticam exercentibus magni ponderis aurea cratera,incitatoque ad eam partiendam PO Pulo , ut comperit a Romanis Pythio Apollini decima- imin nomine dicatam, manibus venundantium ereptam ineo DeIphos perferendam curavit.

ς. MILESIA Ceres,Mileto ab Alexandro capta, milites qui templum spoIiaturi irruperant, flamma D, lecta privavit oculis. s. P E R S AE; mille navium numero Delum com pulsi,templo Apollinis irreIigiosas potius manus quam

rapaces adhibuerunt.

. ATHENIENSES Diagoram philosophum

pepulerunt, quia scribere ausus fuerat. priinum ignora re se, an dii essent: deinde si sint, quales sint. Iidem So cratem damnaverunt, quod novam religionem introducere videbatur . Iidem Phidiam tulerunt quamdiu is i i

22쪽

CAP. II. DE RELIGIONE. artebat,quot diutius nitor esset mansurus:sed ut adiecit,& vilius, tacere iusserunt. s. DIOMEDON nnus ex decem ducibus, qui Arginusae eadem pugna Atheniensibus victoriam, fibrvero damnationem Pepererunt: cum jam non ad meritum supplicium duceretur,nihil aliud locutus eli,qua an ut vota pro incolumitate exercitus ab apso nuncupatis solveremur.

A ROMANIS. AB EXTERNIS.

a Numa Pompilio rege. 1 2IInoe Cretensiuιm re a P. seipione Africano ge. majore. a PUstrato Athenievisa L. cemelIo Susia. 3 Zyeurgo Spartano. Smorio. Zaleuco Loerens. 'r V M A Pompilius, ut populum Romanum sa- .eris obligaret, volebat videri sibi cum dea AE. peria congressus esse noctiun rejusque monituaceepta diis immortalibus sacra instituere. a. SCIPIO Africanus non ante ad negotia pu-hlica vel privata ibat, quam in cella Iovis CapitoIini moratus esset: & ideo Iove genitus credebatur. 3. L. SY LL A, ouoties proelium committere do. stiuabat, parvum Apollinis filiaiun Delphis sublatum in eoespecta militum complexus, orabat uti promissa

maturaret.

. in SERTORIUS Per asperos Lusitaniae

colles demam albam trahebat: ab ea se, quaenam aut agenda,aut vitanda essem,praedicans admoueri,

. MINOs Cretensium rex nono quoque anno laequoddam praealtum, Sc vetusta reIigione consecrativa pecus secedere solebat: δc in eo moratus, tanquam a Iove, quo se ortum ferebat, Iraditas ubi leges Praer gabat. a. PISISTRATVs in recuperanda tyrannio deiquam amiserat, firmi latione reducentis se in arcem Ninervae est usus: cuin per ostentarionem ignotae mum lieris, quae Phua vocabatur, formatae ad habitum Deae,

At menses deciperet, s. LYCUR,

23쪽

VA LER. MAX. LIB. I. 3. I, YCVRGVS consilio Apollinis gravissimae

Lacedaemouiorum civitati leges coinpositas ferre se Persit alit. . TALEUCUS sub nomine Minervae apud Lo agenses Prudentimunus habitus est.

C A P U T LII. DE PEREGRINA RELIGIONE RE

IECTA.χ se tu Tomμπο . 3 L. Arineste Σ C. Cornelio Paullo cos. et .D ACCHANALIUM sacrorum mos novus I institurus,ctun ad perniciosam vesaniain ii etur, sublatus est. LUTATIVS, qui primum Punicum bellum confeci a senatu prohibitus est sortes Foa tunae Pram distinae adire. Ausinciis enim pati iis, non alienigenis rei pub. adminil rai i oportere judicabant. M. C. CO R N E L I v S Hispallus praetor peregrinus M. Popillio Lamate. Cn. Calpurnio coss.edicto lChaldaeos intra decimum diem abire ex Vrbe , atque Ntalia j ussit: levibus & ineptis iugeniis, fallaci siderum interpretatioue, quaestuosam mendaciis luis caliginem injicientes. Idem , qui Sabaetii Iovis cultu simulato mores Romanos inficere conati su ut, domos suas rePetere coegit. l3. L. AEMILI V s Paullus consul, ciun senatus Isidis & Serapis fana diruenda censuisset,eaque nemo O Pificum attingere auderet; polita praetexta securim a LiPuit,templique ejus foribus iustixit.

proco .

EXTERNI. lexander MagnMa

Rex centuriis equitum quas

24쪽

i CAP. IV. DE AVSPICII S. vi

r trias Romulus auspicato conscripserat , alias.adjicerest cupietis;cum ab Atto Navo ausure prohiberetur, ossem,sus interrogavit, Possetne fieri, quod ipse mente conce perataeolse fieri dicente:jnssit novacula cotem discindi. Qua Atius allata, adminimat' incredibili facto,inmetum suae professionis oculis xegis subjecit . . a. ΤlT. GRACCHus,cum ad res novas pararetur, anspicia domi prima luce petiit: quae illi perquam te, ' ilia responderunt.Nain ianua egressus, ita pedem offendit, ut digitus ei decuteretur et tres deinde corvi in eum i adversim occinentes , partem tegulae decussam ante P-plain propulerunt. Quibus omnibus contemtis, a sci- Pione Nasica pontifice maximo decussus CapitoJio, at fragmento subsellii ictus procubuit. ae, . 3. P. CLAVDIVS bello Punico primo, cum pr' 1ium navale committere veller, auspiciaque more maj rum petiitat, & pullarius non exire cavea pullos uiau t: tiasset,abjici eos in mare justu,dicens,Quia ellis noluntabibant. Et L. Iunias P. Claudii collega neglectis ait spiciis, classem tempestate amisit. Quorum ille populi 3ufidi dicio concidit, damnationisque hic iguominiam volvvita varia morte praevenit.

lia num peteret, corvi duo in os ejns aflversum veluti iter id impedientes advolaveruiit:vixq; extuderunt , ut domum rediret. Iusequerire noctu aedes vestae arsit: quo lucenis dio, Metellus inter ipsos ignes raptum Palladium incora iume servavit. O s. M. CICERONI mors imminens auspicio praedi-

ιν cta est . enm enim in villa Cuetana ellet, corvus in COH-o spectu ejus horologii serrum loco motum excussit, μProtinus ad ipsum terendit, ac laciniam togae eo usque morsu tenuit, donec servus ad occidendum eum milues venisse nunciaret.

6. E R V T U s enm reliquias exercitns sui advς sus Caesarem dc Antonium ecluxisset, duae aquilae eπ, diveasseastris advolaverunt,& edita inter se pugna,ea se quae a Parie Bruti fuerat, inale multara fugit. EXTERNA. i. CVM rex Alexander urbem in Almpto constitue ire Velle ι, architectus Diuocrates cum cretam non habe. et,polentaque futurae urbis liveamenta duxisset,ingens avium multat udo proximo lacu emetia Polentam dep sta eur quod sacerdotes Isigyptiorum interpretati sunt, , advenarum frequentiae alimentis suffecturam urbem. a. DE IOTARO vero regi omnia fere auspicatis

25쪽

ς v A L ER. MAX. I. IB. r. Ἀssiliuit se ab ejus tecti ut, quod nocte insequenti, ista solo aequatum est.

QUAE ACCEPERE

ROMANI.2 Paιγes eo cripti. 2 M. Furiue Camillus dictator.

restigionis liniexa est : quoniam non fortuito motu,sed divina providentia constare creditur. DU Ad effecit, ut Vrbe a GaIlis disjecta,deliberano libris P. C. utrum udos migrarent, an sua moenia re. Bittierent,forte eo tempore e Praesidio cohortibus redeuntihus,centnrio in Comitio exclamaret, Signifer, statue signum, hic optime manebimus. Ea enim voce audita ,senatus se accipere omen respondit, evestigioque Veios transtitndi consilium omisit. Qitam paucis verbis ded omicilio futuri simum imperii confirmata est coudbito i Credo indiguum deis existimantibus, prosperis auspiciis Romanum nome ortum, Veientanae urbis appellarione mutari: inclytaeque victoriae decus modo abjectae Vrbis ruinis infundi. Σ. ΗVIVS tam praecIari operis auctor Camu- Ius, cum esset precatus, ut ii cui deorum nimia felicitas pophii Rom. videretur, ejus invidia, suo aliquo incommodo satiaretur, subito lapsu decidit;quod omen ad damnationem,qua postea oppressus est, pertimili se visum est Merito autem de laude Inter se, victoria, Sc pia precatio amplissimi viri certaverunt: aeque enim virtutis est & boua Patriae auxisse , de mala in se transferri vo-Iuisse. g. ID illud, quod L .Paullo consuIi evenit. quam memorabilet cum ei sorte evenisset ut bellum eum rege Perse gereret, & domum e curia re restiis. filiolam suam nomine Tertiam , quae tum erat admodum Parvu la , ost ni alim , tri stem animadvertereth interrogavit,quid ita eo vultu esset;quae respondit, Persam peris.1e: deo

26쪽

se: decesserat autem catellus,quein puella in delitiis habuerat, nomine Persa: Arripuit igitur omen Paullus, eque fortuito dicto, quasi spem certa in clarissiuai trium. phi animo praemapsit. 4. AT Caecilia Metelli, diun sororis filiae, adultaeae talis virgini, more prisco,nocte concubia nuptialia petit, omen insa secit. Nam cum iu sacello quodam, eJus rei grauabaliquandiu persedissetHec ulla vox proposito eougruens esset audita; fessa longa standi mora puella, rogavit materteram , ut sibi paulisper locum resideudi accommodaret: citi illa, Ego vero, tuquit, libeuter tibi mea sede cedo. Quod dictum ab indiligentia profectum, ad certi ominis processit eventuint quoniam M tellus non ita multo post, norma Caecilia, virginem,de qua loquor, in matrimonium duxit. s. C. AUT EH Mario observatio ominis proculdubio saluti fuir, quo tempore hostis a senatu judic rus,in domum Fanmae Minturnis custodiae caussa deductus est: Animadvertit enim asel Imri, cum ei pabulum Objiceretur, neglecto eo,ad aquam procurrentem: Quo spectaclito, deorum providentia quod sequeretur, oblatum ratus, alioquin etiarn interpretanciarum reIigio.mjur peritissimus, a multitudine, quae ad opem illi R.

rendam confluxerat, impetravit ut ad mare perducer tur e Ac protinus naviculasn conscendit: eaque in Afri. cana pervectiis, arma stillae victricia effugit.

6. POMPEIVS vero Magnus in acie Pharia. ica victi is a Caesare,fuga q aereus salutem ursu in Intillam Cyptum sui aliquiet in ea virium contraheret classem direxit: appe Ilensque ad oppidum Paphum,

conspexit in littore laesiolum aedificium: gubernatoremque interrogavit,quod ei nomen elset: qui retondit κακοσχσιλεκ vocari: quae vox spem ejus,quantulacum. que restabat, comminuit. Neque id dissimulatarer tulit, 2veriit enim oculos ab illis tediis,ac dolorem, quem ex viro omine conceperat,semilla patefecit.

M. ETIAM Bruti clignus,admilla ParrIcidio,even. tris omine designatus eli: Siquidem poli illud nefarium

.Qpus natalem Linuri celebrans ictuu Graecum versiana expromere vellet, ad il lum potissimum Rometicum ies Tendum animo tetendit: m iudie' oλοῆ κη λητίς ταωεν ὀιοS.

Qui deus Philippensi acie a Caesare & Antonio signo

datus an emn tela convertar.

3. CONSENTANEO voeis jachii C. Cassii aurem fortuna pervellit: quem orantibus Rhodiis, ne ab ea sua diis deorum smulacris spoliarentur, Solem a se

27쪽

relinqui respondere voluit: ut rapacissimi victoris inlo. lentiam, dicti tumore pertraheret, abjectumque Macedonica pugna , non erigiem Solis, quam tantummodo supplicibus cesserat, sed resuin Solem re vera relinquere

cogeret.

s. ANNOTATV dignum i Ilud qnoq; omen, sub quo Petillius consul in Liguria bellum gerens occidit. Nam cum monrem, cui Leto cognomen erat, oppugnaret Mn terque adhortationem militum dixit Iet, Hodie ego Letum utique capiam: inconsideratius Proeliando,fortes' tum jactum vocis leto suo confirmavis. EXΤERNA. r. A DII CI nostris duo ejusdem generis alienige na exempla non absurde possunt. Samii , Prienensibns auxilium adversus Caras implorantibus, arrogantia i stincti, pro classe di exercitu cymbulam eis derisus gratia miserunt. Quam illi veIur divinitus datum praesidiuinterpretati, libenter acceptam, vera fatorum praedictione victoriae ducem harurerim t. a. NEQUE Apolloniatae quidem poenitentiam ege mant;quod cum bello Illyrico presse, Epidamnios ut sibi opem ferrent, orament: atque illi flumen vicinum moenibus suis nomine AEantem in adjutorium se mittere clixissente Accipimus,quod da Mesponderunt: eique primum in acie locum , perinde ac duci assignaverunt. Ex iu sperato enim superatis hostibus,succet Ilun filum in omen acceptum referentes, ex tunc AEanri ut Deo im. molaverunt , di deinceps in omnibus proeliis uti ducem constitueruuta

C A P V T VI. DE PRODIGII s. QIAE EVENERE

RONANIS.

12 Cn. Pompeio Mag

13 C. Iulio Caesaνῶ din. EXTERNIS.u Xerxἱ Persarum regi . a Midae Phogum ται infanti.

28쪽

CRP. VI. DE PRODIGII S. r PRODIGIORVM quoque quae aut lecunda,

aut adversa acciderunt, aebita proposito nomo relatio est. 1. SER. Tullio etiam tum puerulo dormienti ci ea caput flammam emicuisse dontestici oculi annorave-mni .Quod piodipi mn Prisci Tarquinii regis uxor Tanaquil admirata, Servium serva naturn, tu modulia filii educavit,& ad regium fastigium evexit.

Marcii ducis di ortim exercituum , quos interitus P. de Cn. scipionum in Hispania debilitavera capite concionantis eluxit.Nauque ejus aspectu pavidi adhuc milites. Pristinam recuperare fortitudinem admoniti , octo ec triginta millibris hostium caesis, magnoque numero in potestatem redacto, bina castra Punicis opibus referta

ceperunt.

Romanis i utra moenia compulsi capi non pollent, eaque mora uon minus oblidentibus , quam obsessis intolerabilis videretur,oxnpra tae victoriae iter miro prodigio dii immortales patefecerunt. Subito enim Albanus lactis, neque coelestibus imbribus auctus . neque inundaticine illius amnis adjutns,solitum stagni modum excessiis cu-3ity rei explorandae gratia legati ad Delphicum oraculum muli, retulerunt praecipi sortibus,tit aquam lacus ejus emissam,per apros dissi,nderent: sic enim Vejos inliotestatem populi Romani venturos. Quod erius quam Vari renuntiarent, aruspex Veientium a milite nostio quia domestici interpretoε deerant) raptus Sc in castra perlatus futurum dixerat. Ergo senatus duplici praedictione monitus, eodem Pene remPoxe, 3c religioni pa-xnit, Sc hostium urbe potitus est.

riir. L. Sulla procos. sociali bestio clam in agro Nolano ante praetorium immolaret, subito ab inia parte arte Prolapsam anguem prospexit .dua visa, Postri tui a spicis hortatu cotinuo exercitum iu expeditionem eduxit,

ac festissima Samniram castra cepit. Quae victoria futurae ejus amplissimae poleuitae gradus dc fundamen

tum extitit. . .

s. PRAECIPVAE admirationis etiam illa prodigia,

uae P. Volumnio, Ser. Sulpicio Coss. iu Vrne nostra inter initia motusque bellorum acciderunt. Bos nam que, mugitu in sermonem humanum converso, novi raremDnstri audientium animos exterruit. Carnis quiaque in modum nimbi 3issipatae paries ceciderunt ἰ qWa NM majorem numerum praepetes diripuerunt dVes,

29쪽

est VALER. MAX. LIB. I.

reliquum humi per aliquot dies,neque odore tetro, eg)deformi aspectu mutatum jacuit. EI P S D E M generis monstra alio tumultu crealta sunt: Infantem semestrem in foro boario triumphum

Proclamasse. Alium cum elephautino capite natum.

In Piceno lapidibus pluisse. In Gallia lupum vigili evagina gladium abstulisse. In Sicilia scuta duo sanghi

nem sudasse. Etiam metentibus apud Antium cruentas spicas in corbem decidit te. Cerires aquas sanguinem m.

stas fluxitIe. Bello etiam Punico secundo consiliar, Ccta Domitio bovem dixisse, Cave tibi Roma.6. C. AUTEM Flaminius cum inauspicato eon sui creatus, apud lacum Trasimenum , cum Annibale conflicturus,convelli signa juberet,lapso equo, super ca Mut ejus humi prostratus est: nihilque eo proditio inhibitus, ligniferis negantibus signa moveri sua sede posse;

Natum, ni ea continuo effodissent, minatus est. Verum hujus temeritatis , utinam sua tantum,non etiam PGP Roma. maxima clade poenas hependisset IIn ea uamq3 acie I s millia Romanorum caesa,s millia capta, 1 O mi, Ita fugata sunt. Consulis obtruncati corpus ad funera

diun ab Anuibale quaesitum est: qui quantum in ipse

fuerat,Romanum sepelierat imperium.

. FLAMINII autem praecipitem audaciam C. Hostilius Mancinus vesana perseverantia subsequitur: cui consuli in Hispaniam ituro haec prodigia acciderunt: Cum Lavinii sacrificium facere vellet, pulli cavea emissi in proximam silvam fugeruntium qne diligentia quaesiti reperiri nequIverunt. Cumque ab He culis portu, quo pedibus Pervenerat, navem conscende. ret, taIis vox siue ullo auctore ad aures ejus pervenit, Mancine mane. inia territus, Cum irinere converso se num petisset, , c ibi sthapham esset ingressus, anguis eximiae magnitudiuis visus e conspectu abiit: Ergo numerum Prodigiorum numero calamitatum aequavit,in

felici piigna turpi foedere, deditiove funesta. g. ΜIN V S miram in homine parum considerato

temeritatem Ti.Gracchi gravissimi civis tristis exitus,&prodigio denuntiatus,nec evitatus consilio, facit.Pr O .eitim cum in Lucanis factificaret, angues duo ex occulto prolapsi, pente hostiae, 9uam immolaverat, ades jocinore,in easdem latebras se retulerant. Ob id deinde factum, iustaurato facrificio, idem prodigii evellit. Te tia quoque caesa victima , diligentiusque asservatis ex iis, neque allapsus serpentum arceri, neque fuga impediri potuit. QMod quanuis aruspices ad salutem Imperatoris pertinere dissent: Gracchus tmeu nou cavit, ne

per di l

30쪽

perfidi hospitis sui plavii insidiis , in enm Ioemn deductus, in quo Poenorum dux Mago ciun armata manu delituerat, inermis occideretur. s. ET consulatus collegium, de erroris societas,di par genus mortis a Ti. Graccho , ad Marcelli memoriam ine trahit .Is captarum Siracusariam , dc Annibalis ante Nolana moenia a se primum fugere coacti, gloria inflammatus, cuin stimmo studio niteretur ut Poenorum exercitum aut in Italia prosterneret, aut Italia pelleret;

soleunique sacrificio voruntates deornm exploraret ;qi et prima hostia ante focillum decidir, ejus iecur fine capite inventum est: proxima caput ioci uoris duplex ha-hnit. Quibus inspectis aruspexti isti vultii, non placere sibi exta,quia prima tam tristia,secunda nimis laeta apparuitant, respondit. Ita inonitus M. Marcellus ne quia temere conaretur, insequenti nocte specitandi gratia cum paucis egredi ausus, a multitudine hostium in Brutis circumventus, mire magnum dolore ac detrime tum patriae,interitu suo attulit. to. IAM Ec Octavius consul dirum omen qnem. admodum tirnuit, ita vitare non potuit: Ex simularea

enim Apollinis per se abrupto capite,& ita infixo humilit evelli nequiret, armis a collega suo Cinna dissidens. praesumpsit animo ea re significari exitium suum; ipquod metus augurii, tristi fine vitae incidit: actum de. nium immobile Dei capiu terra refigi potuit. Ti. NON sinit nos M Crassius , inter gravissimis nostri imperii jacturas numerandus, hoc loco de se Iilentium agere r plurimis Sc evidentissimus ante tantam ruinam monstrorum pulsatus ictibus.

Ducturus erat a Carris adversus Parthos exercitum; et piillum traditum est paIudamenium; cum in proelium exeuntibus album, aut purpurem dari Pleret. Naesti &taciti milites ad principia convenerint,qui vetere instis tuto cum elamore alacri accurrere debebam : Aquila. xiam altera vix convelIi a primipilo potuit: altera x- serrime extram,in conixariam,ac ferebatur, partem serpsa convertit.Μagna haee prodigia : sed de illae clades aliquanto majores r tot pulcherrimarum legionum in tertius, tam multa signa hostilibus intercepta manibus, inritum Romanae militiae decus barbarorum obtritum equitatu, optimae indolis filii cruore paterni respersi culi, corpusque imperatoris inter promiscuas cadavexum strues, avium ferarumque laniatibus objectum.

Vellem equidem placidius , sed quod relatu verum est: Sic dii spreti excandescunt: Sic humana consili λ casti. stantur, ubi se costilibus Praestruat.

SEARCH

MENU NAVIGATION