장음표시 사용
211쪽
aia VALER. MAX. LIB. VI.4 P. Rutilio Rufo.
Ab externis. a Claniniensi populo.
MAGNAM & bonam laudis partem in claris
viris etiam illa vendicant, quae aut ab his graviter dicta aut facta Pertinax memoria viribus aris eritis comprehendit. Quorum ex abundanti copia,nec parca nimis, nec rursus avida mauu,quod magis deside-xio satisfaciat, quam satietati abunder, hauriamus. i. CIVITATE nostra Cannensi clade perculsa. ciun admodum tenui filo suspeusa reipublicae salus ex soci orum fide penderet, ut eorum animi ad imperium Romanum tuendum constantiores ellent; majoii partiferiatus principes Latinorum in ordinem suum sublestis lacebat. Vt Annius olim, Campani etiam consille in alterum Capuae creari debere asseverabant, sic contuliss& aeger Romani imperii spiritus erat. Tunc Manlius Torquatus,stirpis ejus qui Latiuos apud Veserim incidita puma fuderat, quam Poterat clara voce denuntia viti si quis soci orum inter Patres conscriptos sententiam dicere ausus ellet, coutinuo eum se interempturem. Hae unius minae, de Romanorum Ianguentibus animis cal rem pristimini reddiderunt, Sc Italiam ad jus civitatis iobiscum ex aq laudum consurgere palsae non sunt rtiamque ut populi Romani armis, ita verbis illius fracta cestu. Par eiusdena quoque Manlii gravitas, citin consula-xus omnium consensu deferretur, eumque sub excusatim ne adverta valetudinis oculorum recusaret; instantibus cunctis, Alium, inquir, uirites quaerite, ad quem hunc
honorem transferatis et Nam si me gerere elim coeper iis, nec ego mores vestros ferre; uec vos meum imperi.
tun perpeti poteritis. Si privati tam ponderosa vox , quam graves fasces consulis extitissentia. NIHILO segnior Scipionis minitiani aut iu-
curia. aut in concione gravitas qui cum haberet conseditem censurae Μummium, ut nobilem, ira enervis vitae. pro Rostris disit, se ex male itate reip. omnia gesturum ;ii sibi cives vel dedi IIent col legam, vel non dedissent. IDEM. cum Ser. Sulpicius Galba , Sc Aurelius Cotta consules in senatu contenderent, uter adversus Viriatum in Hispaniaria mitteretur: ac magna inter putres conscriptos dissensio eiset omnibus quoniam ejus dini eutia inclinaretur ex vectautibus: Neutruin,inqtiir,
212쪽
P Rςer, quia alter nihil haber,alteri nihil est. reqne malam licentis imperii ni apistia in judicans
'l' in atque avaritiam. Quo dicto ui neuter tu pro ' in iam mitteretur, obtinuit. , ' 3, C. vero Popillius 1 stitatu legatus ad Antiochum mnlita, ut bello te, quo Ptolemeum lacellebat, abstine, et . cuni ad eum veni Iser, atque is prompto animo κ micissimo vultu dextram ei porrexit et, invictan ei su-ain porrigere noluit, sed tabellasseΗatusconsilium corio
tinentes tradidit: duas ut legit Antiochus,dixit se cum amicis collocuturum. Indiguatus Popillitis , quod ali- 'lain moram interposuisset,virga solunt, quo inlisie hau
moravit: At prius, inquit, quam hoc circulo excedas, da responsiim,quod senatui reseram. Non legatum locu tum, sed ipsam Curiam ante oculos positam crederes: comitiuo enim rex assirmavit fore, ne amplius de septolen is quereretur. Ac tum demum Popil Ilus inatum ejus tala tuam socii apprehendit. Quam esticax est animi sermonisque abscisa gravitas i Eodem momendo SIriae regnum terruit, AEgypti rexit. q. P. autem Rutilii verba prius an facta testi inent, 'nescio: nam utrisque a Mue admirabilis ineli robur.' cum amici jusdam injustae rogationi relisteret, atque
is per summam indignationem dixisset: Quid ergo, in quit, inihi opus est amicitia tua, si quod logo, non facis t respondit, Imo quid mihi tua, si propter te aliquid
lithoileste facturus sum t Huic voci consentanea illa o. pera, quod magis ordinum distensione,quam ulla culpasta reus factus: nec obsoletam Vestem induit, nec insignia senatoris deposuit, nec supplices ad genua judicum manus tetendit r nec diXit Gnicquam splendores rateritorum annorum humilius. Yffecitque ur pericu cin illud non impedimentum gravitatis e tis ellet, sed experimentum. Atque etiam cum ei reditum in Patriam Sullana victoria praestaret, in eailio, De quid adversum leges faceret,rrinausit .vitapropter Felicis cogitonren justius quis moribus gravisami viri , quam impotentis a mis allignaverit, Quod quidem sulla rapuit Rutilius
s. M. BRUTVS siarrem prius virtutum, quam patriae parentis parricida uno enis facto & illax ii Pro Dudum praeciuitavit Sc omnem sui nom nis memoriam inexpistili detestatione perfudit, ill timum premittim initurus, negantibus quibusdam id committi oportere: Fidenter,iuquit,lii acie descendor hodie enim aut re te erit, aut nihil citrabo .Prςsumpserat videlicet,eq; vivere se siue vi hia,neque mori sine fecinitate polle.
213쪽
τι VALER. MAX. LIB. VI. EXTERNA. 1. C VI V S inentio mihi subjicit, quod adver
sus D. Brutum in Hispania graviter dictum est, referre: Nam clim se ei tota pene Lusitania dedidisset, ac sola
gentis ejus urbs Cinninia pertinaciter atina retineret, zelitata redemptione, Prnpemodum uno ore legatis Bruti respondite Ferrum sibi a majoribus, quo urbem tuerentur, non aurum, quo Iibertatem ab imperatore avaro elnerent,relictum. Melius sine dubio illud uostri sanguinis homines dirassent quam audissent.. a. SED illos quidem natura in haec gravitatis
vestigia deduxit. Socrates autem Graecae doctrinae cla-xissimum columen, crura Athenis caulsam dicturus et Iet, defensionemque ei, Lusias 1 se comnositam, qua tu judicio uteretur, recitasser, demi Tam Sc supplicem, i irr-ria inenti qlle procellae accommodatam, Aufer, inquit, quaeso istam : nam ego si adduci possem, ut eam in ultima Scythiae soIituditae perorarem , tum me ipse mor. te multandum concederem. Spiritum contempsit, necareret gravitare: malintque Socrates extingui, quam Lysias superesse.
3. QVANTVS hie in sapientia , tantus in a
mis Alexander illam vocem nobiliter Edidit. Dario enim uno jam dc altero proelio virtutem ejus experto, atque ideo partem regni Tauro tenus monte, & filia inici matrimonium cum decies centum millibus talentum pollicente; clim Parnanion dixisset, Se,s Alexandeeesset, risurum conditione r responditr Et ego uterer, si Parmeniones lena. Vocem duabus victoriis respondentem, dignamque cui tertia, sicut evenit, tribueretur.
. ATQUE haec quidem animi magnifici, de prosperi statua : illa vero, qua legati Lacedannoui Oxum apud patrem ejus miseram fortunae suar conditio. Rem testari suir, generosior, quam optabilior. Intole, Iabilibus enim oneribus civitatem eorinia implicavit, si quid morte gravius imperare Pet severaret, mortem te Praelatu Os respouderunt.
s. NEC pariam grave spartani cuiusdam dictum: siquidem nobilitate di sanctitate praestaus, & in peti
tione inagistratus victus, maximae sibi laetitiae elle praedicavit, quod aliquos patria sita se meliores viros haberet. o minoue repulsam honori adaquavit.
214쪽
atuον tribunorum plebis. 3 Ti. si 'ceir cens Collegii tribunorum plebis.
ΤΕΜ P V s est institiaε quoque savia penetralia
adire, in quibus semper a qui ac probi tacti respectus religiosa cum observatiotie vertatur: Sc ubi studium verecundiae est,& cupiditas rationi cedit: nisbitque utile, quod parum honestiun videri possit, duci-.tur. Eius autem Praecipuum dc certissimum inter om- le3geates nostra civitas exempliam est. i. CAMILLO consule Faliscos eircunsedente, magister ludi plurimos de nobilissimos lude pueros, ve lut ambulandi gratia eductos, in castra Romanorum perduxit: Quibus interceptis, non erat dubium , qui Ii Falisci deposita belli gerendi pertinacia , tradituri se nostro imperatori essetat. De ea re senatus censuit, ut pueri vinctum magistruRi virgis carientes iii patriam re inurerentur. Qita justitia animi eorum situ capti,quo- um moenia expugnari non poterant i namque Falisci heuesicio magis quam armis victi, portas Romanis aperuerunt. Eadem civitas aliquoties rebellaudo, seinper-q'ie adversis comula proeliis, tandem se Q.Lutatio con .suli dedere coacta est. Adversus quam saevire cupiens populus Romanus, postquam a Papirio cuius manu , Iubente consule, verba deditionis scripta erant) doctus est Faliscos uon potestati,sed fidei se Romanorum commisisse.; omnem Iram placida mente deposuit, pariterq;& viribus odii, non lane facile vincr alIuetis, & victoriae obsequio, quae promptissime licentiam subnuisistrat, ne justitiae suae deesset, obstitit. Idem, cum P. Claudius Cainarinos ductu atque auspiciis suis captos sub ha. 8a vendidiiset, etsi aerarium pecunia, itura agris auctos animadvertebat, tamen, quia parum liquida fide id pestiuu ab imperatore videbatur, maxima cura conquiti Μ 1 ιγο
215쪽
assignavit, & praedia eis restituit. Pecuniam etiam ninad Curiam, sed ad sacraria aedificanda, lacrificiaque ficienda tribuit t justitia 'ue promptissimo tenore effecit. ut exitio suo laetari poliunt, quia sic renati erant. Moenibus nostris, 3r finitimis regionibus, quae a Mic retuli; quod sequitur , per totum terrarum orbera manavit. Timochares Ainbraciensis Fabricio consili pollicitus est se Pyrrint in veneno per filium situm, qui Potionibus ejus praeerat, necaturum. Ea res cum ad seriatum esset delata, missis legatis Pyrrhum monuit ut adversus hujus generis inlidias cautius se gereret : me' mor Urbem a filio Martis cotiditain: δc armis bella, non venetus gerere debere. ziinocharis autem nomen stip- Iressit, utroque modo aequitatem amplexus: quia uecostem malo exemplo tollere , neque eum qui Deneme reri paratus norat prodere voluit. I. S V M M A justitia in quatuor quoque tribunis Pleb. eodem tempore conspecta est. Nam cum C. Aria, lino sub quo duce aciem nostram apiid verruginem a Volscis inclinatam cum ceteris equitibus correxerant diem ad populum L.Hortensius collega eorum dixillat, pro Rostris ani averunt in squalore se est quoad impera tor ipsorum reus esset futurus. Nou enim sustinuerunt digregii juvenes, cujus armati periculum vulneribus de sanguine suo defenderant; ejus rogati ultimum discrimen, potestatis insignia retinentes intueri iQua jultitia mota concio, actione Horten fium desistere coegit. 3. NEC se etiam aliter eo facto, quod sequitur, ex hibuit, cum Ti. Gracchus, Sc GClaudius, ob nimis se vere gestam censtram, majorem civitatis partem exa-- sperassent,diem his P. Rutilius tribunus plebis perduellionis ad populum dixit,praeter communem consterila. tionem, privara etiam ira accensius , quia necelsariuin j iis ex publico loco parietem demoliri jusserant. Quo in judicio primae elassis permultae centuriae Claudium a perte damnabant de Gracchi absolutione universae consentire videbantur: Qui clara voce juravit,si de collega suo gravius esset judicarum, io factis paribus se .andem cum illo Poenam exilii subiturum. Eaque tuititia tota illa tempestas ab utriusque fortunis Sc capite depulsa est. Claudium enim populus ab luit: Graccho caussae dictionem trib. Rutilius remisit. 4. NAGNAM laudem Sc illud collegium tribu norum tulit, quod cum imus ex eo L. Cotta fiducia sa crosanctae Poteitatis creditoribus suis nollet satisfaceres aletaevit ἔ u neque solveret Pecuniam , neque dareς
216쪽
auxilio futurum: iniquum ratum, maiestatem publicam privatae perfidiae obtentui esse. Itaque Cottam in tribunatu qliasi in aliquo sacrario latente tribunitia inde justitia extraxit. -
C v I v S ut ad alitam ars ue i Ilustrem uarire. diar, Cn.Domitius tribunus plebis M. Scaurum principem civitatis in judicium populi devocavit; Ut si forti
na aspirasset, ruinam: sn mi uus, certe ipsa obtrectatim ne amplissimi viri lucrementum claritatis apprehenderet. Cujus opprimendi cum summo stlidio flagraret, serώviis Scauri ad euin noctu pervenit, instratisturum se ejus accusationem multis & gravibus domini criminibus promittens. Erant in eodem pectore Domitii, inimicus3c dominus diversa aestimatione nefarium indicium perpendentes e Iustitia vicit odimn. Continuo enim desin auribus obseratis, & indicis ore clauso, duci eum ad Scalarum jussit. Acensatorem etiam reo suone d bcam diligendum, certe laudandum: quem populus cuin propter alias virtutes,tum hoc nomine libentius & com
6. NEC aliter se L. Crassius in eodem justitiae experimento gessit. C.Carbonis uomen infesto animo utpote inimicissimi sibi detuIerat : sed tamen scrinium
eiu s a servo allatum ad te complura continens quibus facile opprimi potiar: ut erat signatum , cum servo catenato aci enni remisit. Quo Pacto igitur inter amicos viruisse tunc justitiam credimus, cum inter accusatores quoque & reos tantum virium obtinuit Ie videamus t . IAM L. Sulla non se tam incolumem,quam Sulpicium Rufum perditu voluit,tribunitio furore ejussule fine vexarus. Carictum cum eum proscriptiim dc in villa latentem a servo proditum comperisset; manumisistini parricidam, ut fides edicti sui extaret, praecipirari prorinus e saxo Tarprio cum illo scelere parto pileo
itistit. v ictor alioquin uisolens, hoc imperio Iullimurus.
t. V E R V M De alienigenae iustitiae obliti videamur, Pittacus Nitylenaeus, cujus aut meritis tantum cives debuerunt, aut moribus credideruiat . ut suis di suffragiis tyrannidem deferrent;tamdiu illiid imperium siustitiuit, q mdiu bellum de Sygaeo cum Atheniensibux perendum fuit. Postquam aurem pax victoria parta est, continuo reclamautibus MityIenatis depositit ;ve dominus civium ultra q iam reipublicae Decessitas
217쪽
exegerat, permanerer. Atque etiam, cum recsperati agri dimidia pars consensu omnium olferretur; avertit animum ab eo munere ς deforme judicans, virtutis gloriam magnitudine praedae minuere.
ALTERIVS nunc mihi prudentia refereti. da Laut alterius repraesentari j ii stiria possit. Cum salia
herrimo cori filio Themistocles migrare Athenienses in classem coegillat, Xerxeque rege, & copiis ejus Graecia Pulsis, ruinas parriae in pristimim habitum reformaret. dc opes clandellinis molitionibias ad principatum Grinciae capelliendum mitriret; in concione dixit, habere se rem deliberatione sua provisam; quam si fortuna ad es- sectum perduci palla ellet; nihil majus aut potentius Athenienti populo futurum , sed eam vulstari non oportere. Postillavitque, ur aliquis sibi , cui illam tacite ex. Poneret, daretur r darus est Ai istides. Is postquam cognovit,classem illum Lacedaemoniorum.quae hora apud Gytheum subducta erat, velle incendere, ut ea con suinpta dominario maris ipsis cederet; processit ad ci ves, Se retulit, Themistocle in ut utile consilium,ita minime justum amni' volvere. Evelligio universa concio quod aequum non videmur, ne, expedirequidem pro Clamavit. ac protinus Themistoclem incepto desistere
3. Nihil illis etiam justitiae exempIis fortius. Zaleucus urbe Locrensium a se saluberrimis atque utili se sinis legibus niunita, cum filius ejus adulterii crimine damnatus , secundum jus ab ipso constitutum, utroque
oculo carere deberet, ac tota civitas in honorem patris Poenae necessitatem adolescentulo remitteret, a Iiquan
diu repugnavit: Ad ultimusti precibus I, olfili evictus, suo prius, deinde filii oculo ectito, usum videndi utrione reliquit. Ira debitum supplicii modum legi reddi ci it,arq uuatis ad mirabili temperamento, se internus ricordem patrem dc j ustum legis latorem partitus. . SED aliquanto Charundae Thurii praefractior atque abscilior justitia. Ad vini dc cruorem usque sedi
tiolas conciones civium pacaverat; lege cavendo , ut siquis eas cirui ferro intrasset,cominino interficeretur: In te veto deinde tempore, ex longinquo rure gladio cui ctus, domum repetens, subito iudicia concioue , sicut e rati in eam processit: ab eoque , qui proxime cisiicit xat, solutae a se legis suae monitus: Idem esto Elam, tu quit, sanciam, ac protinus ferro, quod habenat,districto incubuit. Cumque liceret culpam veI dissi nimia re, vel
errore defendere , poenam tamen repraesentare malui rane qua fraus justitiae ueret.
218쪽
cΑP. VI. DE FIDE PUBLICA. CAPUT VI. DE FIDE PUBLICA...' oram Coluere.
fidei numen dexteram suam, certissinium salutis humanae pignus ottentat. intam senaper tu nostracilitate viguisse,& omnes gentes senserunt, δέ nos Fau'cis exemplis iecognoscaIn S.
manum filio reliquiiset, senatus M. ASinitium Lepidum P0nt .max. bis contulem ad pueri tutelam gerendam Alexandriam milit : amplissimique & integerrimi viri sanctitatem rei usibus &.faci is operatam externae procurationi vacare voluit; ne fides civitatis nostrae frustra petita existimaretur. Cujus beneficio regia incunabula conservata pariter ac decorat incertum Pilemaeum. Ieddiderunt, patrisve fortuna magis, ait tutoris maje state gloriari deberet.
penti Poenorum classe circa Siciliam devicta duces ejus fractis animis consilia petendae pacis agitabant. Quorum Amilcar ire se ad consules negabat audere. ne eodem modo catenae sibi injicerentur,quo ab ipsi, Corinnello Asinae consuli fuerant injectae. Anno autem ceristior Romani animi aestimator, nihil tale rituendum ra. tus, maxima eum fiducia ad colloquium eorum teten. dii: Apud quos eum de belli fine ageret,ia tribunus mi litum ei dixillieti pol se illi merito evenire quod Cornelia accidi ita: uterque consul, tribuno tacere iussio , isto te, inquit, metu, Anno, fides civitatis nostrae liberat. Cla. ros illos fecerat lautum holhiu ducem vincire potuiste 3 sed multo clariores fecit noluiisse.
in jure legationis tuendo Patres conscriptI.exhibnere. M. enim Sinitio Lepido, .Flamminio Coss. L.Minuiscium, & L.Manlium Carthaginiensi in legatis, quia Vanus his attulerant, per feciales Culeo prator ex se. dedelictos curavit. Se tunc senacus a uon eo. quibus hoc. praestabatur, aspeLit.
219쪽
A. HAEC exempla superior Africanus seentus eum onustam multis, di illustrium Carthaginientium, viris navem in suam potestarem redegisset, Inviolatamduni sit, quia se legatos ad eum millos clicebant: Tam, etsi manifestum erat, illos vitandi praesentis periculi aratia falsum legationis nomen amplecti, in Romam Imperatoris potius decepta fides , quam Dustra in I. rara judicaretur. . , s. REPRAESEN ΤΕΜ Us etiam illud lisua. tus uullo modo praetermittendum mpus. Legatos ab urbe Apollonia Romam missos, Qu.Fabius, 3c Cn. Apronius aediles orta contentione pulsaverunt. Quod ubi comperit, continuo eos per feciales legatis dedidit, quaestoremque cum his Brundusium ire jussit ; ne quam in itinere a cogitatis deditorum injuriam acciperent. Il-Iam Curiam, mortalium quis concilii ina, ac non Fidei templum dixerit Quam ut civitas nostra semper benignam praestitit; ita tu sociorum quoque animis conliau
x. NAΜ ante duorum in Hispania Scipionum, totidemqite Romani sanguinis exercituum miserabilem stragem, Sagimuni victricibus Annibalis armis intra Irace uia urbis suar compulsi, cum vina Punicam ulterius nequirent arcere collatis in forum quae uuicuique erant carissiina , atque undique circundatis accensisque ignis nutrimentis, ne a societate nostra desciscerent, publico dc communi rogo semetipsi superjecerunt. Crediderim tunc ipsam Fidem humana negotia speculantein mae siuia gessise vultum; perseverantissimum sui cultum iniquae fortunae judicio tam acerbo exitu damnatum cer
a. ID EV praestando Petellini eundem Iaudis honorem meruerunt. Ab Annibale, quia deficere uo stratia amicitiam noluerant, obsessi: legatos ad senatui a auxiliuin implorantes miserunt. Quibus propter reeen tem clade Cannensem succiirri uon potuit; ceterum permissim est,uti facerent, quod utiliminum lucolumitari ipsormia videretur. liberum ergo erat Carthaginiensium pratiam amplecti. Illi tamen feminis,omnique aetate imbelli urbe ejecta , quo diutius armati famem trahereur, pertinacissime in muris perstiterunt G expiravitque prius eorum tota Civiras, quam ulla ex parte Romanae societatis respectum deponeret . . Itaque Annibali non Petelliam sed fidei Putellitiae sevulaurum capere contigit.
220쪽
CAPUT VII. DE FIDE TXORUM ERGA MARITOS.
Tertia aemilia Africani.prioris uxor, mater Comneliae Gracchorum, tantae fuit comitatis ix parientiae, ut cum sciret viro suo ancillulam ex suis gratamelse, dissimulaveriti ne domitorem orbis Africani se, mina impudicitiae reum ageret: Tantumque a uindicta mens ejus abfuit, ut post moriem Africani mauunullain ancillam in matrimonium liberto suo darer. . QILucreti lim proscriptiim a triumviris uxor Thu.ria inter cameram de tectum cubicuIi abditum, una conscia ancilla, ab imminente exirio, non sine magno
periculo seo, tutum praeiritit e Singularique fido id egit, ut cuin caeteri prosicripti in alienis Sc hostilibus regionibus per summos corporis Sc animi cruciatus vix evaderent; ille in cubiculo, dc in conjugis sinu salutein
3. SULPICIA autem eum a matre Iul la diligentissime custodiretur, ne Lentulum Cruscellionem virum suum proscriptum a triumviris in Siciliam se. queretur, nihilominus famulari veste sumpta,ctim dua-bas anci liis, totidemque servis ad eum elataestina fugatervenit. Nec reculavit seipsam proscribere, ut ei fidersua in conjuge proscripto constarer.
AP vae VIII. ιDE FIDE SERVORUM ERGA DOMINOS.
a M. Antonii Oratoris 3 Cn. Plotii Plane ilia
ε cca sti Pindaνων. v l. a iD ESTAT ut servorum etia erga dominos, quo minn λ exspectatam hoc laudabiliorem fidem referamus.