Valerii Maximi Dictorum factorumque memorabilium libri 9

발행: 1625년

분량: 371페이지

출처: archive.org

분류: 전쟁

221쪽

x. M. ANTONI US , avorum nostrorum tempotibus es arissimus orator, incesti reus agebatur; Cu-3 us in judicio accusatores servinii in quaeltionem perse. Neranti Isine postulabant; quod ab eo, cuin ad mlpriimiret, laternam priElaram contenderent. Erat amem isellain tum imberbis, di stabat coram , videbatqile rem ad sitos cruciatus pertinere,nec tamen eos fugitavit. Ilievero, ut domum quoque ventum est, Antonium huc ninmine vehementius confusum de solicitum ultro est hortatus, ut se judicibus torquendum traderet; affirmam ii ullum ore suo verbum exiturum , quo caussa ejus lis deretur. Ac promissi fidem mira patientia prauliin ἔplurimis etiam laceratus verberibus , eculeoque impositus, candentibus etiam laminis ustus, omnem vim accusationis, custodita rei salute, subvertit. Argui fortuna merito potest, quod tam pium dc tam fortem spiritum servili nomine incita sit. a. CONSULEM autem C.Marium Praenestinae obsidionis miserabilem exitum sortitum , cliniculi Iatebris frustra evadere conatum , levique vulnere 1 Thelesino, cum quo commori destinaverat, perstrictum servus suus ut Sullanae crucielitatis expertem faceret, gladio trajectauia interemit; cum magna praemia sibi proposita videret, si eum victoribus tradidiiset : Cujus dexteraltaan Oportunuin ministeritim nihil eorum pie tali cedit, a quibus salus dominorum protecta est. Quia eo tempore Mario non vita, sed mors in beueficio repo

sta erat.

s. AEQVE illustre quod sequitur. C. Gracchus, ne in potestatem inimicorum veniret, Philocrati servo suo cervices incidendas praebuit. Quas cum celeri ictu abscidisset, gladium cruore domini madentem per sua egit praecordia. Euporuin alii hunc vocitatum ex illi. mant i ego de uomine nihil disinito, famularis tantummodo fidei robur admiror : Cujus si prauentiam animi generosus juvenis imitatus foret, suo , non servi beneficio inunineluia supplicia vitasset: nunc commilirur Philocratis, quam Gracchi cadaver speciosius jace

ret.

. ALIA nobilitas , alius furor, sed fidei par exemplum. Pindarus C. Cassium I hilippensi praelio

victinii, nuper ab eo manuinillus, juitu ipsius obtrunca-ium, iustillationibus hostimn subtraxit. Seque e conspectii hominum voluntaria morte abstulit, ita uole corpus quidem ejus absumpti inveniretur. auis deorumpia.issimi sceseris ultor, illana dexteram ouax in necem Patriae Parentia exarserat, Lauro torpore illigavit, tu se

rii in

tharditi

eult

ret Ie

allet

222쪽

tremebunda Pindari genibus submitterer, ne pubIiei parricidii, quas merebatur parnas, arbitrio pii victoris exolveret Tai profecto, ita Dive Iuli caelestibus tuis vulneribus debitam exegisti vindictam , perfidum erga te caput sordidis auxiliis supplex fieri cogendo,eo animi aestu timpulsum; lt neque retinere Vitam vellet, ne. que finire manu sua auderet.

s. ADIUNXIT se iis cladibus C.Plotius Plamens Munacii Planci consularis 3c censorii frater, qui eum 1 trivmviris proscriptus in regione Salernitana i teret, delicatiore vitae Eenere, dc odore unguenti, occulinum salutis custodiam det .it et illis enim vestigiis,eo. rum qiii miseros persequebantnr , Osax inducta eura

' I abditum fugae illius cubile odorata et t. Α quibns comis prehensi servi, multumque ac diu torti, negabant se sciis re ubi dominus esset. Non sustinuit deinde Plancus tam fideles , tamque boni eae Ii servos uIterius eruciari et sed processit in inedium, iugulumque gladiis militum

objecit. mod certamen mutuae benavolentiae arduum' dignosci facit, utrum dignior dominus fuerit, qui tam constantein servorum fidem experiretur; an servi, qui

l tam iusta domini misericordia quaestionis familia libe

rarentur.

6. Q VID Vrbinii Pano onis servus, quam admiairabilis fideli diui cum ad dominum Proscriptum oc-l ridendum, domesticorum indicio certiores factos milites in Reatinam villam veniise cognosset; commutatacdm eo veste, permutato etiam annulo, illum postice clam emisit, se autem in cubicuIum ac lemiIum recepit,st ut Panopionem occidi palliis est. Brevis hujus factitharratio, sed non parva materia laudationis. Nam si ' quia ante oculos ponere velit subitum militum acc*' tum, convulsa iamrae claustra,minatem vocem, taucest vultus, fulgentia arma; rem vera aestimatione prost-quetur: Nec quam cito dicitur aliquem pro alio mori voluisse, tam id ex facili etiam fieri potuisse arbitrabia rvr, Panopion autem quantum servo deberet, amplum ei faciendo monimentum , ac testimonium Pietatib gr to titulo reddendo testatus est. 7. CONTENTUS essem hujus generis exeiax pu : nasi unum me dicere admiratio facti cogeret. Amtius Restio proferspissa triumviris, cum onmes dome Mi os circa rapinam de praedam occupatos vidererai η'-m maxime poterat dissimulata fuga se penatihus liis intempesta uom snbduxit. Cujus furtivum egre GMim servus ab eo vinculorum poena coertitus, inexpiλ- liquetiterariun nota pex 'nimam oris contumelia m

223쪽

, curiosis speculatus oculis, ac vestigia hue atqlle Iluc errantia benevolo studio subsecutus, lateri volun. tarius comes adrepsit. Quo quidem tam exquisito, tam que ancipiti ossicio, perfectissimum spectatae pietatis cmmulum expleverat: His enim, quorum felicior in domo status fuerat, lucro inteutis, ipse, eum nihil aliud quam tim a Sc imago suppliciorum suorum emet ; maximum sibi emolumemu ejus4 a quo tam graviter puvitus erat, salutem viudicavit. Cumque abutae foret iram remi, dere, adiecit etiam charitate: uec hactenus benevolentia Processit, sed in eo conservando mira quoque arte usus est. Nam ut sensit cupidos sariguinis milites supervenire, amoto domino rogum extruxit: eique egentem a se somprehensum & occisum senem superjecit. Interro. santibus deinde militibus, ubinam esset Antius ;maniam rogo intentans, ibi illum datis fibi crudelitatis vi ac uirs ari respondit: Quia verisimilia loquebatur, habita est uoci fides: quo evenit, ut Antius statum Merendae incolumitatis hac occasione assequeretur.

P . Dieano maiore. C. Valeri Flae. Flami

Lutatio Catulo. L. Cornelio Susia Mintiee.

rege.

, lolicitudiciis detrahere Potest morum assuriunὸς in claria vitia recinuita mutatio; siretiostro

224쪽

mstros statiis,sive proximorum ingenia contemplemur. Nam cum aliorum fortunas speretudo , ex conditione abiecta atque contempta emersiste claritatem videamus,qnid aberit quin & ipsi meliora de nobis semper cogitemus memores stultum esse perpetuae infelicitatis hepraedamnarerspemque quae etiam incerta ricte fovetur, Munterdum certam in desserationem Convertere. I. MANLIvS Torquatus adeo hebetis atque Iobtunsi eordis inter initia juventae existimatus est , ut a patre L. Manlio ampli stimo viro, quia dc domellicis de reipublicae usibus inutilis videbatur, rus relegatus agresti opere fatigaretur. Is postmodum patrem reum judi-xiali periculo liberavit di filium victorem, quod adversus imperium situm cum hoste manum conseruerat, securi perciissit: patriam Latino tumultu lassam, speciosissimo triumpho recreavit. In hoc credo fortunae maliguae nubilo adolescentiae contemptu perfusum, quo senectitiis ejus decus lucidius enitesteret. 2. SCIPIO autem Africanus superior,quem dii immortales nasci voluerunt, ut ellet in quo se virtus per omnes numeros hominibus efficaciter ostenderet ; sol tioris vitae primos adolescentiae annos egisse fertur. R motos quidem a luxuriae crimine ted tamen punicis tr pharis, devictae Carthaginis cervicibus imposito jugo

teneriores.

3. C.quoque Valerius Flaecus secundi Punici belli

temporibus luxu perditam- adolescentiam inchoavit. Cererum a P. Licinio Pont. Max. flamen captus quis facilius 1 vitiis recederet; ad curam sacroruin & ce. remniliarum converso animo , usus duce frugasitatis religione, quantum prius luxuriae fuerat eXemplum, tantum pollea modestiae dc sanctitatis specimen

. q. NIHIL QUFabio Maximo, qui Gallica victona cohnomen Al Iobrogici sibimet ac posteris Peperit, adolescente magis infame; nil eodem sene ornatiuS, aut peciosius illq seculo nostra civitas habuit. l f Quia ignorat axatuli auctoritatem in maximo lasa nimorima virorum proventu excelsum gradum obiit inisse virilis, si superior aetas revolvatur; multi sinus, multae deliciae reperientur. Quae quidem ei inmpedimento non fuerunt quo minus Patriae princeps existeret , nomenque ejus in Capitolino fastigro fulgo et, ac virtute eivile bellum intenti motu oriens sepeliret. ,

h. 'ero Sylla us'ite ad quaesturae suae comitia vi. Iibidine , vitio, iudicrae artis amore. inquinatam

N a Perm

225쪽

UALE R. MAX. LIB. VI.

. si Perduxit. Qitapropter C. Marium Consilem moleste tuli me traditur, quod sibi asperrimum in Africa bellum gerenti tam delicatus quaestor sorte obvenisset. Hiisdem virtus quas perruptis & disjectis nequitiae, qua obside batur, claustris, catenas Ingiirthae manibus injecit: Mithridatem compescuir: socialis belli flumis repressit, Cinna dominationem fregit, eumque qui se in Asrie quaestorem fastidierat, illam ipsam provinciam prostr

Priam Sc extilem petere coegit.Quae tam diversa,tamque inter se contraria si quis apud animum sinun attentiore comparatione expendere velit,duos in uno homine Sub Ias fuisse crediderit et turpem adolescentem, Sc vi

rem dicerem fortem, nisii ipse felicem 1e appellari ina Inisset. AT QVS ut nobilitatem heneficio poeniten

esse se ipsam admonuimus respicere, ita altiora modo suo sperare susos subtexamus. Ti. Aufidius cum Asiatici publici exiguam admodum particulam habuitset,pollea totam Asiain proconsillari imperio obtinuit. Nec iudignati sunt socii ejus parere fascibus, quem aliena triba ualia adulantem viderant. Cessit se etiam integerrime atque splendidissime, eoque modo demonstravit, pristi num quaeitiam suum fortunae r praesens vero dignitatis incrementum moribus ipsius imputari debere. 8, ΑΤ P.Rupilius non publicanum in Sicilia egit, sed opera publicauis dedit et idem ultimam inopiam suam auctorato sectis ossicio sustentavit. Ab hoc possino dum conssile leges universi Siculi acceperunt, acerbissi Inoque praedonum ac fugitivorum bello liberati sunt. Portus ipsos,si quis modo mutis rebus inest senses, tantam in eodem homine varietatem status admiratos a hitror. Quem enim diurnas capturas exigentem anim adverterant, euudem jura dantem,clastesque & exerci tus regentem viderunt.

s. H VIC tanto incremento majus adjiciam: Ascii, Io capto, Cn.Pompeius Magni pater P. Ventidium aetate impuberem in triumpho suo populi oculis subjecit. Hie est Ventidius, qui postea Romae ex Parthis, & per Parthos de Crassi manibus in hostili solo miserabiliteriacentibus triumphum duxit. Itaque qui aptivus ca cerem exhorruerat, victor Capitolium felicitate cele-hravit. In eodem etiam illud eximium, quod eod. anno Praetor 8c coiisul est factus. so. C A S V V M nianc contemplemur varietatem. L. Lentulus consulares lege Caecilia repetundarum erimine oppressiis, censor cum L.Censorino creatus est.

QTIrin quidem fortuna later ornamenta di dedecora

226쪽

alterna vice versavit, consulanii illius damnationem, damnationi erasuram subjiciendor 8c neque bonis eiuri perpetuis frui, neque malis aeternis ingemiscere pati.

et s. IISDEM viribus uti voluit in Cn. Cornelio scipione Asina , Qui coiisul 1 Poenis apud Liparas captus cm belli jure omnia perdidisseis laetiore subinde

vultu ejus adjutus, cuncta recuperavit; conis i que etiam iterum creatus est. Quis crederet illimi a duodecim securibus ad carthaginien sium perventuriim catenrat quis rarsus existimaret a Punicis vinculis ad summa imperii perventurum fastigiat sed tamen ex consule caPtivus, de ex captivo consili factus est. ra. QUID Crasso nonne pecuniae magnitudo

locupletis uomen dedit i sed eidem postea inoeia tu pem decoctoris suggillationem inhinxit. Siquidem bona ejus a creditoribus, quia solidum praestare non poterat, veniemul. Ita quoque amara suggil latione nou caruit: quia cum egeus ambularet, Dives ab occurrentibus salutabatur.

13. CRAS s v Μ easus acerbitate Q. Caepio

praecurrit: is nanque praeturae splendore, triumphi ci ritate, consulatus decore, maximi poritificatus sacerdotio, ut seirarus patronus diceretur alsecumque in publicis vinculis spiritum deposuit, corpusque ejus funelii carnificis manibus laceratum, tu scalis Gemoniis sacens, m gno cuin horrore totius fori Romani conspectum est. IAE. Iain C. Marius maxima fortunae luctatio est eomnes enim ejus impetus qua corporis qua animi roh re follissime sustistit. Arpini houoribus judicatus iu-ferior, quaesturam Romae petere ausus est Patientia deinde repulsarum, irrupit magis in Curiam, quam venit. In tribunatus quoque re aedilitatis petitione

coniunilem campi notam expertus et Praeturae caudiis datus simremn loco inhaesit , quam tamen non sine periculo ontinuit r ambitus enim accusatus, vix atquaaegre absolutionem a judicibus impetravit. Ex illo Μ rio tam humili Arpini, lain ignobili Romae,iamque m idiendo candidato,ille Marius evasit, qui Africa su

exir, Iugiirtham regem ante currum egit, qui Teutonorum Cimbrorumque exercitus delevit. Cujus bina tropinea in urbe spect ntur,cujus septem in salus consuIa. uis leguntur. Cui post exilium cousulem creari , proinscriptoque facere proscriptionem contigit. id hujus condirione incontiantius aut mutabilius tquem si intermiseros posueris,nusentinua: inter felices, fulicissimus reperietuI.

227쪽

I s. C. autem Caesar, cuius virtutes aditum sibi Iacoelum struisruntis inter primae juventae initia privatus Asiam petens, a maritimis praedonibus circa insulam

Pharmacusain exceptus, quinquaginra se talentis red

mit. Parva igitur summa clarissimum mundi fidus in Piratico myoparone rependi λrtuna voluit. Quid est ergo quod amplius de ea queramur , si ne consortihus quidem diu nitatis suae parcit i Sed calleste munen se ab injuria vindicavit , continuo enim captos praedoneo crincibus astixu.

r. ATTENTO studio nostra commemoravimdtiremissiore nunc animo aliena narrentur. Perditae lux

rim Atheuis adolesteris Polemo, neque illecebris tam rummodo, sed etiam ipsa infamia gaudens; ciam e cou- et vio iron post occasum solis, sed post ortum surrexisset, domumque repetens Xenocratis philosophi patentem ianuam vidisset; vino gravis, unguentis delibutus, sertis capite redimito, pellucida veste a nuctus, refertam turba' doctorum hominum scholam ejus intravit: Nec conten. tus tam deformi introitu, consedit etiam , ut clarissimum eloquium & prudentissima praecepta temulentiae Iasciviis eluderet. orta deinde, ut par erat, Omnium indignatione. Xenocrates vultum in eodem habitu continuit, omissisque de quibus disserebat, de modestia ac temperantia loqui coepit. Cujus gravitate serinonis resipiscere coactus Polemo , Primum corollam C Pite detractain projecit , paulo Post brachium intra Iallium reduxit. Procedente tempore oris convivalisi laritarem deposuit a Ad ultimum totam luxuriam exilit, uniusque orationis saluberrima medicina sana. tus, ex infami ganeone maximus Philosophus evasit. Peregrinatus est hujus animus in nequitia, non habitavi

a. PIGEΤ Themistoclis adolescentiam minge re, si ve patrem aspiciam, abdicationis inurentem notam, sive matrem suspendio finire viram propter filii turpit dinem coactam acinia omnium postea Graji sanguinis viroriim clarissimus extiterit, mediumque Asiae de Euro. Pae vel spei, vel desperationis pignus fueriti Haec enim alutis eum suae patronum habuit, illa vadem victoriae

. assumpsit.

3. CIMONIS vero ineunabula opinione mittitiae fuerunt ruferta et ejusdem imperia salutaria Athe

228쪽

nienses senserent: Itaqne coegit eos stuporis semetipsos damdare,qiii eum stolidum crediderant. κ . IA M Alcibiadem quasi duae fortunae partira smir Althca quae ei nobilitatem eximiam , abundanies divitias,formam praestantissimam, favorem civium pro- pensum, summa imperia, Praecipuas potentiae vires, fi grantissimiam ingenium auignaret: altera quae domu attollem,exilium,venditionem bonorum,1nopiam, odium patriae, violeuram mortem infligeret: Nec aut haec, auxilla stinui viiiversa; sed varie perplexa, freto atque astui senilia. s. AD invidiam usque PoI3cratis Samiorum t

ranni abundantissimis bonis conspiculas vitae fulgor excessit nec sine causa. Omnes enim conariis ri us Placido excipiebantur itinere : spes certum cupitae rei mactnn apprehendebante vota nuncupabantur simul & solvebantur: velle ac PoIIe in aequo positum erat; Semel dii taxat vultum mutavit, perquam brevi tristitiae salebra succussim; tunc cum admodum gratum sibi annulum de induitria in profundum , ne omnis incommodi exPerses let, abjecit: Quem tamen continuo recuperavit ca Ptoplice, qui eum devoraverat. Sed hunc Micitatis semper plenis velis prosperum cursum tenere non potuit. Comprehensum enim Orontes Darii reeis pra Euri, in επι celsissimo Micalenfis montis vertice cruci affxit. E qua utres ejus artus δc rabido cruore manaritia memina , atque illam laevam, cui Neptunus annulum plicatoris manu restituerat, situ marcidam Samos amara servitute aliquandiu pressa, liberis ac latis oculis a. spexit. s. DIONYSIVS autem cum haereditatis nomine a patre Syracusanorum, ac pene torius Siciliae yrannidem accepisset, maximarum opum dominus, exe cimum dux,rector classiana, equitatuum potem; propter inopiam , literas puerulos Corinthi docuit. Eodeinque tempore, tanta mutatione majores natu, ne quis ulmis fortunae crederet, magilier ludi factus o tyranno ino.

. S E QUI T V R hunc suphax rex. consimilem

Drtunae iniquitatem experius , quem amicum hinc Ro-ina per Scipionem , illinc Carthago per Asdrubalem ultro petitum ad penates deos ejus venerat. Conerum eo claritatis evectus , ut vaticiissimorum populorum tantum non arbiter victoriae existeret: parvi temporis interjecta mora , catenatus a Laelio legato ad Scipionem imperatorem pervactus est. Ciij usque dexteram restio insidens solio atropami madu aurigerar,

229쪽

I s. C. autem Caesar, cuius virtutes aditum sibi Iatoelum struxὰ nt 4 inter primae juventae initia privatus Asiam petens, 1 maritimis praedonibus circa insulam Pharmacusam ediceptus, quinquaginta se talentis red mir. Parva igitur summa clarissimum mundi fidus in Piratico myoparone rependi fortuna voluit. Quid est ergo quod ampjius de ea queramur, si ne consonibus quidem div nitatis suae parcit Sed caueste numen se ab injuria vi ndicavit, continuo enim captoI praedoneo crincibus astiau.

EXTERNA.

r. ATTENTO studio nostra commemoravit inti iremissore nunc animo aliena narrentur. Perdita luxnriae Atheuis adolescens Polemo , neque illecebris tan tummodo, sed etiam ipsa infamia gaudens; cum e convivio non poli occasum solis, sed post ortum surrexisset, domumque repetens Xenocratis philosbphi patentem ianuam vidisser; vino gravis, unguentis delibutus, sertis scapite redimito, pellucida veste amictus, refertam turba doctoriim hominum scholam ejus intravit: Nec conten- itus tam deformi introitu, consedit etiam , ut clarissi- imum eloquium 8c prudentissima praecepta temulentiae lasciviis eluderet. orta deinde, ut Par erat, Omnium liud ignatione. Xenocrates vultum in eodem habitu continuit, omissisque de quibus disserebat, de modestia ac temperantia loqui coepit. Cujus gravitate sermonis resipiscere coactus Polemo , Primum comvam c Pite detractam projecit , paulo Post brachium intra Iallium reduxit, Procedente tempore oris convivalis itaritatem deposuit ; Ad ultimum totam luxuriam exuit, maiusque orationis saluberrima medicina fana, tus, ex infami ganeone maximus Philosophus evasit. Peregrinatus est huius animus in nequitia, non habi-

a. PIGEΤ Τhemistoclis adolescentiam attingere, sive patrem aspici ain, abdicationis inurentem notant, sive matrem suspendio finire vitam propter filii turpit dinein coactam 3 cum omnium pollea Graji sanguinis virorum clarissimus extiterit,mediumque Asiae de Euro. Par vel spei , vel desperationis pignus fuerit: Haec enimia lutis eum suae Patronum habuit, illa vadem victoriae

3. C IMO NI S vero ineunabula opinione miluintiae fuerunt ruferta et ejusdem iinperia salutaria Athe

- . ilienses

Di iii

230쪽

nienses senserunt: Itaque coegit eos stuporis semetipsas damnare,qui eum stolidum crediderant. δ . IAM AIcibiadem quali duae fortunae partira sint: Altera quae ei nobilitatem eximiam , abundantes divitias, formam praestantissimam, favorem civium Pro. pensum, summa imperia, praecipuas potentiae vires, flagrantissimum ingenium auignaret: altera quae damnationem,exiliuin,venditionem bonorum,1nopiam,odiunt patriae, violentam mortem infligeret: Nec at i haec, auxilla sit nul universa; sed varie perplexa, freto atque aestui seni Ita. AD invidiam iasque PoIrcratis Samiorum tyranni abundantissimis bonis conlpiemis vitae fulgor ocessiti nec fine caussa. Omnes enim conatus ejus placido eacipiebantur itinere : spes certum cupitae rei mictum apprehendebante vota mincupabantur sinuat di solvebantur: vel le ac posis in aequo positum erat: Semel dii taxat vultum mutavit, perquam brevi tristitiae salebra siccussiim; tunc cum admodum gratum fibi annulum de industria in profundum, ne omnis incommodi exPersesso, abjecit: Quem tamen continuo recuperavit capto pisce, qui eum devoraverat. Sed hunc felicitatis seinperplenis velis prosperum cursum tenere non potuit. Commprehensum enim Orontes Darii reeis praefectiis, iii cxcelsissimo Micalensis montis vertice cruci affrit. E qila I uires ejus artus de rabido cruore manantia imm-ra, arque illam laevam, cui Neptunus annuluin piscatoris manu restituerat, situ marcidam Samos amara servitute aliquandiu pressa, liberis ac latis oculi5 spexit. s. DIONYSIVS autem cum haereditatis no mine a patre Syracusanorum, ac pene totius Siciliae tyrannidem accepisset, maximarum opum dominus, e ercituum dux rector cIassium,equitatuum potens; propter inopiam , literas puerulos Corinthi docuit. Eodonque tempore, tanta mutatione majores natu, ne quis uiniis fortunae crederet, magi iter ludi factus ex tyranno mob

. S E QV I T V R. hnnc suphax redi, consimilem

fortunae iniquitatem experius , quem amicum hinc Ro-Wa per scipionem , illine Carinago per Asdrubalem

ultro petitum ad penates deos elua venerat. Canerii meo claritatis everius , rit validissimorum populorum tantum non arbiter victoriae existeret: parvi temporis interjecta mora , catenatu S 1 Laelio legaro ad Scipionem imperatorem pervactus est. Cujusque dexteram restio insidens solio aiIopanti madu ait iterat,

SEARCH

MENU NAVIGATION