장음표시 사용
231쪽
ctoo VA1ER. M R X. LIB. VI. CAP. II. l. I
ad ejus genua supplex procubuit. Caduca nimium haed& fragilia, puerilibi ue consentanea crepundiis scintiquae vires atque opes humanae vocantur. Affluunt se Bito, repente dilabuntur ; nullo in loco, nulla tu pertona stabilibus nixa radicibus consistimi; sed incerti simo flatu fortunae, huc atque ii Iuc acta, quos in subli. ine extulerunt i improviso decursu destitutos, profvn. do cladium iniserabiliter immerguut. Itaque neque exi. si inari, neque dici debent bona, quae ut inflictorum malorum amaritudine desiderium sui duplicent: propensiore favore prirno delinitos, majore Postea mal tum cumulo opprimere solent.
232쪽
V0 LUBILIS fortunae complura exempla rea
tulimus : constatuer propitiae admodum Paucdnarrari possunt. Quio patet, eam adversas res ci
pido auimo infligere, secundas parco tribuere: Eadem ubi malignitatis oblivisci fibi imperavit, non soluin plurima ac maxima, sed etiam perpetua bona conge.
i. VIDEAMUS ergo quot gradibus beneficiorum Qu. Metellum a primo originis die, ad ultimum
usque fati tempus nunquam celsante indulgentia, ad summuin beatae vitae culmen perduxerit. Nasci eum in urbe terrarum principe voluit : parentes nobilissimos dedit: adjecit animi rarissimas dotes. & corporis vires,ut iunicere laboribus possent et uxorem Pudicitia Miacunditate conspicuam conciliavit Confitiatus decus, imperatoriam potestatem , speciosissinii triumphi printextam largita est: Fecit,ut eodem tempore tres lilios consulares, unum etiam censorium, ac triumpualetu, Serarium praetorium videret. Utque tres filias nuptumaret, eariunque sobolem sim luo exciperet. Tot partus, tot incunabula,tot viriIes togae,iam multae nupti ita faces, honorum, imperiorum, omnis denique grat lationis lumina abundantia ; cum interim nullum funus, nullus gemitus,uulla caussa tristitiae. Caelum co templare e vix ramen ibi talem starum reperiret quoniam quidem luctus de dolores deorum quoque pectoribus a maximis vatibus assiguari videmus. Hunc autem vitae actum ejus consentaneus finis excepit. Nam QP tellum ultimae senectutis spacio defunctum, lenique genere inoriis inter oscula complexusque charissimorum Pignorum extinctunt; filii rc generi humeris suis per Urbem latum rogo imposuerunt. a. CLARA haec Delicitas: obscurior illa, sea divino splendore praeposita et Cum enim Gyges regno
233쪽
/inem Pythiiam sei scitatum venisset, an aliqnis mona. hliuni se esset felicior: Deus ex abdito sacrarii specu, voca timilla, Aglaum Sophidium ei praetiiIit. Is erat Arcadum :t Pauperrimus , sed aerare jam senior: terminos agelli sui nnunquam excesserat, parvuIi ruris fructibus contentus. 3Verum profecto beatae vitae finem Apollo , non adum- Σhratis m, oraculi sagacitate complexus est. Quocirca in. solenter fulgore fortunae suae glorianti respondit, ma- :pis se probare secliritate ridens tugurium, quam tristem dii curis & solicitudinibus aulam e paucasque glebas pa' oris expertes , quam pinguissima Lγdiae arva metu re ferta μοῦ dc unum aut alterum jugum boum facilis tutelae, equam exercitus & arma, di equitatum voracibus iam dipensis onerosum: & usus necessarii borreolum nulli vi- ciruis appetendum , quam thesauros omnium insidiis& jecupiditatibus expositos. Ita Gyges dum adstipulatorem et vanae opinionis deum habere concupiscit, ubinam solis l-da & secura ellet felicitas,didicit. LNV N C id genus felicitatis explicabo , quod to
tum in habitu animi est: uec votis petitur; sed in pectoribus sapientia praeditis natum, dictis facti que prudentibus enitescit. I. ΑΡ. Claudium crebro solitum dicere accepi mus, Negotium populo Rom. melius, quam otium com mitti ἰ non quod ignoraret quam ju-udus tranquillii '
234쪽
2I tis status esset,sed quod animadverteret praepotentiae in. eieta peria agitatione rerum ad virtutem capessendam exci- tari, nimia Fiete in desidiam re Ivi. Et lane negotium sit domine horridum, civitatis nostrae mores in suo staeoniinuit: blandae appellationis quies plurimIa vitiis
itu: a. S cIPIO vero Africanus turpe esse a ebat inrita re militari dicere , Non putaram: videlicet mila explo. 1 Inrato A excussis consilio,qnar ferro aguntur, aetnatuistrara I p oportere arbitrabatur : summa ratione. Inemendabilis: 1st enim est error , qui violentia Martis committitur. Idem fi lii negabat aIiter cum hoste confligi debere, quam aut simul occasio obvenisset, aut necessitas incidisset: aeque er i id deuter.Nam Sc prospere gerendae rei facultatem omitte-Lὶ re maxima dementia U: dc in angustias utique pugna n. me di compitisum abstinere se proelio, periferum Ignaviaetiti adfert exitum: Eorumque qui ista commitriuit, alter be- deficio sortunae uti,alter injuriac nescit resistere. 3. QSuoque Metelli cum gravis,tuin etiam a Ita iit senatu sententiar qui devicta Carthagine, nescire se, illat victoria bonine plus an mali Reipubs .auultlier, asseverativit. inioniam ut pacem restituetido profuisset ; ita A, 'uibalem submovendo, nonnihil nocui isset. Ejus enim transitu in Italiam, dormientem jam populi Romani vir tutem excitatam : metuique debere, ne acri aemulo liberata in eundem somnum revolveretur. In aequo igitur malorum posuit, uri tecta, vastari agros, exhauriri aeras rium, de prisci roboris nervos hebetari. I 4. Quid illud factum L. Fimbri se consularis, quam sapiensi I M. Lutatio Pythia splendido equite Rom. judex aditus de sponsione, quam is cum adversario, quod i ii vir bonus esset, fecerat ; nunquam id judicium Pronun-:. tiatioue sua finire volnit. Ne aut probatum virum, si .al nIraemn judicasset, fama spoliaret: ant inraret virum bonum eise , cum ea ria innumerabilibus laudibus
s. FORENSIB Vs haec. illa militaribus stipendiis prudentia exhibita est. Papirius Cursor constitcum Aquilonioni oppugnans proelium vellet committere , pullariusque non prosperantibus avibus emutati si ' optimum ei auspicium retini,ciasset; de fallacia illius iii ι lafilis certior,sibi quidem Sc exercitui bomun omen d io uim eredidit, ac pugnam iniit. Caetersi mendacem ante ipsam aciem constituit r ut haberent dii, cujus capite, fi p qaid irς conceperant, expiarent. Directum est autem siveto casu, sive etia coelestis numiuis providentia .quod primu
ist e contraria Parte mutum erat rei , in i plum pullariiu i Pectus,
235쪽
Pectus, eumque exanimem prostravit. Id ubi eonfiiI cognovit, fidente animo & liosteis invasit, & Aquiloniam cepit. Tam cito animadvertit, qno pacto injuria imperatoris vindicari deberet, quemadmodum violarixelistio expianda foret, dc qua ratione victoria appre hendi posset. Egit virum severum, cousulem religiinium, imperatorem strenuum : timoris modum, Pindae geniis, spei viam, uno mentis impetu rapiendo. 6. NUNC ad senatus acta transgrediar. Cum adversus Atinibalem senatus Claudium Neronem dc Li vium Salinatorem consules mitteret; eosque ut vir tutibus Pares, ita inimicitiis acerrime inter se dissideu, tes uiderer, summo studio in nratiam reduxi ne proeter Privatas distensiones rempub. parum utiliter administrarent. Quia consimili imperio, nisi concordia inest, major aliena opera interpellandi, quam sua edendi cinpiditas nascitur : ubi vero etiam pertinax iniercedit o dium, alter alteri,quam e contrariis castris utrique cer tior hostis proficiscitur. Eosdem leuatus ciun ob nimis aspere actam censuram a Cn. Baebio trib.pl. pro Rostris agerentur rei, caulta dictione decreto suo liberavit.va cuum omnis judicii metu eum honorem reddendo, qui
exigere debet rationem, non reddere. Par illa sapie tia Ienatus,qua Ti.Gracchum trib. pl. Agrariam legem Promulgare ausum,morte multavit: Idem ut secundum
legem ejus Per triumviros ager populo viritim divide retur, egregie censuit. Siquidem gravissilitie seditionis eodem tempore dc auctorem dc caussam sustulit. Quam deinde se prudenter in rege Massauisa gessit pNam cum promptissima dc fidelissima ejus opera adversus Carthaginienses unus esset. , eumque tu dilata do regno avidiorem cerneret; Iegem ferri jussit, qua Nallam is ab imperio populi Rom. solitiam libertatem
tribueret. Quo facto cum optiine meriti benevolentiam retinuit, tum muritaniae 3c Numidiae, caeterarumqlle
illius tractus gentium nunquam sida pace quiesccinem ferar teta, a valvis suis repulit.
i. TEMPUS deficiet domestica narrantem:
quoniam imperium nostrum non tam robore co rum . quam antinorum vigore incrementum ac tutelam sui comprehendit. Majore itaque ex parte Roman Prudentia' in admiratione tacita reponatur, alienige
nisque hujus generis exemplis detur aditus. Socrates humanae 1wienitar quasi quoddam terrestre oraculums
236쪽
nihil altra petendum a diis immortalibus arbitrabatur, quam ut bona tribuerent. Quia ii demum scire quid unicuique esset utile : nos autem plerunque id votis expetere quod non impetrasse melius foreta. Etenim deiisistianis renebris involuta mortalium mens, in quam lateparentes errores caecas Precationes tuas spargis divitias appetis, quae multis exitio fuerunt; honores concupiscis, qui complures pelsiuia ederunt: regna te. etan ipsa volvis, quorum exitus saepenumero miser,
biles cernuntur: splendidis conjugiis injicis manus, athri ut aIiquando illustraui, ita nonnunquam fundit domos evertu ut. Desilie tritur stulta futuris malorum diorem caussis, quasi felicissimis rebus inhiare, teque totam caelestium arbitrio permitte: inita qui tribuere bona ex facili solent, etiam eligere aptissima polliint. Idem expedita & compendiaria via eos ad gloriam pervenire dicebat, qui id agerent, ur quales viceri vellent, tales etiam essent. Qua quidem praedicatione Mpene monebat,ut homines ipsam potitis virtutem quam umbram ejus consectaremur. Idem ab adolescentulo dodam consultus, uxorem duceret , an se omni matrimonio abstineret; respondit utrum eorum fecisset,acti nun paenitentiam. Hic te,inquit, solitudo, hic orbitas, hic generis interitus, hie haeres alienus excipieti illic perpetua solicitudo, contextus querelarum , dotis e. probratio, amnium grave supercilium , garrula socrus lingua, sit bsessor alieni matrimonii, incertus liberorum eventus. Non passus est juvenem in contextu rerum ain speramin, quasi laetae materiae facere delectum. Idem cum Atheniensium scelerata dementia tristem de capite ejus sententiam tulit set, fortique animo de
constanti vultu potionem veneni e mami carnificis accepisset ; admoto jam labris poculo , uxori Xanthippae
inter fletum di lamentationem vociferanti innocentem
'imr perimi, Quid ergo,inquit,nocenti mihi mori satius ei seduxisti l O tinmensam illam sapientiana; quae ne in ipso quidem vitae excelsu oblivisci tui potuit la. AGE quam prudenter Solon, neminem , dum aflbut viveret, beatum dici debere arbitrabatur: quod .d ultimum usque fati diem ancipiti fortunae subjectitremn s. Felicitatis igitne humanae apPellationem rogus consilirimat, qui se incursui mesorum objicit. Idem cum ex amicis quendam graviter maerentem viderer, in Rrcem perdiixit, hortatuique est ut per omnes subjecto in aedificiorum partes ocuIos circumferret: Quod ut fastum animadvertit, nunc recum , inquit
quam mulli luctus sub his tecti a dc olim fuerim . hodieque
237쪽
hodieqtie versentur, insequenribusque seculis sint habblaturi: ac mitte mortalium incommoda tanquam pro Pria deflere. Qua consolatione demonstravit urbes ellenumanariam cladi iura consepta miseranda. idem ajebat, si in unum Iocini cuncti mala sua contuli Tent, futurum, Ni propria deportare domum, quam ex communi mist. Tiaruin acervo pordionem suam ferre mallent. Quo col. Iigebat non oportere nos quae fortuito patimur, praeci Puae Sc intolerabilis amaritudiuis judicare. 3 . BIAS aute, cum patriam ejus Prienem hostes in valissent; omnibus , quos modo saevitia belli incolumes abire palia fuerat, preciosariam rerum pondere onustis fugientibus,tuterrogatus, qiiid ita nihil ex honis suis siecum ferret: Ego vero sinquit bona mea mecum porto. Pectore enim illa gestabat, non humeris : non oculis ubsenda, sed aestimanda animo. Quae domicilio mentis in. lusa, nec mortalium, nec deorum inanibus Iabefactariuueunt: dc ut manentibus Praesto suut ita fugientes no a deserunt. . IA M PIatonis verbis adstricta, sed sensu prae valens sententia. Qui tum demum beatum terrarum or hem futurum praedicavit;cum aut sapientes regnare, urreges sapere coepissent.
s. REX etiam ille subtilis iudicii, quem ferunt traditum sibi diadema , priusquam capiti imponeret, re tentum diu considerasse, ac dixisse : O nobilem magis ruain felicem Panniunt quem si quis penitus cogno cat, quam multis solicitudinibus, & periculis de mi feriis sit resertus ; ne humi quidem jacentem tollere vellet.
bilet cum maledico sermoni quorundam iiimmo silen tio luteresset; uno ex his quaerente cur solus ita linguam suam cohiberet: Quia dixisse me, inqvit, aliquando P inuituisitacuisse nunquam.
prudentiae praeceptum , qui in comoedia introduxit re, auillam ab inferis Atheniensem Periclem , vaticinantem non oportere in urbe uutriri leonem,su autem sit alitus, obsequi ei convenire. Mouet enim ut praecipuae nobili tatis de concitati ingenii iuvenes refrenentur.Nimio vero favore ac profusa iudulgentia pasti , quo minus pο tentiam obtineant, ne impedianrur: quod itultum sit, rei tile eas obtrectare vites,quas ipse foveris.
has au facta hominum deos fallerent: Nec cogitata,im quit. ut nou AIam uinuus, sed etiam mentes puras habere
238쪽
bere vellemus; cum secretis cogitationibus nostris coe. teste numen adesse credidissenuis. Ac ne quod sequitur quidem minus sapiens. Vulcae Gliae pater Themistoclem consulebat utrum eam pauperi, sed ornato: in locupIeti sed parum probato colloc ret, cui is, Maio, inquit, virum pecunia,quam pecuniam viro indigentem.Quo dicto stillium monuit: ut generum potius,quam divitias generi legeret.
Aee, Philippi quam probabilis epistola , in qua Al
xandrum quor indam Macedonum benevolentiam largitione ad se attrahere conatum sic increpuit: Quae te fili ratio in haue tam vanam spem induxit , ut eos tibi fideles futuros existimares, quos pecunia ad amorem tui compulisses t a charitate istud praestatur. At vero at te Philippus majore ex parae mercator Graeciae quam mistor Aristoteles autem Callisthenem auditorem suum ad Alexandrum dimittens monuit,ut cum eo aut ratissimis aut quam jucundissitne loqueretur: quo sci licet apud regias aures vel silentio tutior,vel sermone esset acceptior. At ille dum Alexandrum Perfica Macedonum falutati ne gaudentem objurgat. & ad majorum mores invitum revocare perseverat ; spiritu carere jussus, seram neglecti salubris consilii poenitentiam egit. Idein Aristoteles de semetipso in neutram partem Ioinqui debere praedicabax r quoniam laudare se, vani: vituperare , stuIti esset. Ejusdem est utilissimum praeceravi voluptates abeuntes consideremus quas qui-eotaudendo minuit: Muas enim, poenitentiaeque plenas antinis nostris subjecit , quo minus cupide repe
9. Nec earum prudenter Anaxagora interronautieuidain,qui tuain esset beatus: Nemo, inquit,essi his quoatu felices exillimas: sed eum in illo numero reperies, qui a te ex miseris constare creditur,on erit ille divitiis Sehonoribus abundans: sed aut exigui ruris, aut non ambitiola dominae fidelis ac pertinaS cultor, in messu quam in fronte beatior. Io. DE MADIS quociue dictum sapiens: nolem tibus enim Atheniensibus divinos honores Alexandro decernere.videte inquit ne dum caelum custoditis, terram amittatis.
13. QV AM porro subtiliter Anacharsis leges ara.
earum rebs comparabat: Nam ut illas infirmiora ani. malia retinere, valentiora transmittere, ita his humiles
dc pauperes constringi, divite. dc praepotentes non alitigari videmur.
239쪽
et x. NIHIL etiam Agesilai facto sapientius: si
quidem cum adversus rempublicam Lacedaemomo in conspirationem ortam noctu comperisset, leges Lycuse lni concinno abrogavir, quae de indemnatis 1upplicium Lini vetabant : Comprehensis autem & interfhctis sevisetibus, easdein evestigio restituit. Atque utrumqlle sirimi providit, ne salutaris animadverso vel injusta esset, vel jure impediretur. Itaque ut se er esse pos latsent , aliquando non fuerunt. x3. SED Mescio an Annonis excellentioris pndi dentiae consilium. Nagone enim Canuensis pugnae exi. letum senatui Poenorum nuntiante, inque tanti luccessus isdem annulos aureos trium modiorum mensuram ex
plentes effundente, qui interfectis nostris civibus detni. erant; quaesivit an aliquis sociorum post tantam eladem a Romanis defecisset r Atque ut audivit nemi- mem ad Annibalem transisse, suasit protinus ut legati
Romam, per quos de pace ageretur,mitterentur: cuiussi sententia valuisset, neque secundo Punico bello victa Carthago, neque tertio deleta foret. I . N E samnites quidem parvas poenas consim, Iis erroris pependerunt, quod Herennii Pontii salutare '' consilium neglexerunt et Qui auctoritate & prudentia ii ceteros Praestans, ab exerci ru & ejus duce filio suoco, fultus, quidnam fieri de legionibus Romanis apud Fur- , cas Caudinas inclusis deberet, inviolatas dimittendas in xespondit. Postero die eadem de re interrogatus, dele- ri eas oportere dixit: ut aut m imo beneficio gratia hostium emeretur, aut stravi stima jactura vires confriu perentur: Sed improvida temeritas victorum, dum ii.
tranque partem speruit utilitati3 , sub jugum missas in Averniciem suam accendit.
rς. MULTIS & m edis sapientiae exemplis
parvulum adjiciam. Cretenses cum acerbissima execratione adversus eos, quos Vehementer oderunt, uti volnnt; ut mala consuetudine delectentur, optant; modestoque voti genere efficacissimum ultionis even- itum reperium. Iuutiliter enim aliquid concupiscere, L
& in eo perseveranter moraria exitio vicina dulcedo est.
240쪽
τ S T aliud factorum dictoruinque genus a sapien-: tia proximo deflexu ad vafri nomen progrellum qiiod nisi fallacia vires aisui Ierit, fidem propositi non invenit: laudemque occulto magis tramitem uain aperta via petit. JΡ . I. SER. Tullio regnante, cuidam Patrifamiliae vi agro sabino praecipuae magnituduiis di eximiae &rmae vacca nata est. Quam oraculorum certissimi au- , a stoees tu hoc a diis immortalibus editam responderuat, ni quisquis eam Avenum tensi Dianae immolasset; iis .i p uia totius terrarum Orbi, imperium obtineret. Lae-t : uls eo dominus. bovem cum summa feltiuatione Ro-3 Iam actam, in Aventino ante aram Dianae constituit,iaerificio Jabinis regimen humani generis daturus. De qua re antistes templi certior factus, religionem ho. iii intulit, ne prius victimam caederet, quam proXiis.,s innis aqua se abluillet. Eoque alveum Tiberis perante, vaccam ipse immolavit , dc urbem nolirant totcs Viratum, tot gentium donauram,rio sacrificii furto teddidit. a. Q v o in genere acumiuis in primis Inuius Bru- , tus reiseudus est: Nam cum a rege Tant uiuio avunculo suo omnem nubilitatis indoIem excerPr, is iterque ceteros etiam fratrem suum,quod Vegetioris ingenii erat, o inters