Wilebrordi Snellii R.F. De re nummaria liber singularis

71쪽

14 UILEBORDvs s N ELLI vs Draconis aetate usitatum Bos vocabatur, οτι βο- ἐντετυπομένον, quia bouena haberet inscul-

ptum, inquit Pollux. Vnde de prouerbio locus, apud Theognidem Gnomis, βους μω επι γλωοης, . bos in lingua, quo significatur argento tac Iturnitatem redemptam. Habui tria didrachma, quaecum

de integerrima & antiquissima eslent, & plane, quantum quidem 1 peritissimis iudicari potuit,

non adulterina aut simulata, forma tamen erant inter se diuersissima;nummus unus crassior,& miis . nore orbe; alter non ita spissus, sed circulo maio- Iediffusus: tertius ne circularis quidem, sed Erribus circulorum segmentis compositus, tanquam si super trianguli aequi lateri latera tres semicircuis Ios decircinasses, nihilominus omnes quod mirere, eodem pondere 168 granorum, & signatura famillima, tanquam ad taurin exςmplar facti, o seruata magqitudinis singulorum symmetri Par- . te viai Mercurii caput erat cum caduceo, in duo bus etiam infra posita litera A; parte aduersa Pegasus alatus. a signatura apud Corinthios nummum: exstitisse Pollux his verbi, nos docet. κώ-r το τόκοει,θιον, or/inmμενον : Et pullus numisma est Corinthium ita

dictum quia Pegasi essigiem habet impresIam.

Cum itaque iso grana didrachmi Attici pondus, nobis sit constitutum , in his autem octo redun-denr, credibile est Corinthios alio minarum ponis de re v s, qu1m Athenienses. Id quamuis non obscuris iudiciis odoratus mihi videar, nolim tamen de re adeo incerta quidquam temere pronuntiare, priusquam nobis ista planius liqueant. Triarachmum, drachmarum trium, qui sunt denarii

72쪽

DE RE NUMMARIA. Is

denarii tres, sestertii duodecim Liuius libro 34 Signati argenti octoginta quatuor millia fuere Atticorum, tridrachmam vocant lita enim legendum censeo) trium fere denariorum in singulis argenti est pondus: . Tetradrachmum & tetradrachma, drachmarum quatuor, qui & a pondere stater dicitur. Ita Matthatio 7 humani generis redemptor pro se &Petro duo didrachma luturus, mandat Petro ut hamum in aquam iaciat, & staterem, quem in ore primi piscis esset inuenturus, pria Vtroque,

publicano daret. - .

Pentadrachmum, drachmarum quinque. Cyrenensium nummus suit. . Partes drachma sunt obolus, diobolam, triobolumseu tetrobolum.

Partes Oboli chalcus, dichalcum,semiobo , O

obolum quasi οδελον dictum ex Plutarchi Lysandros pra docui. at Aristoteles misελλειν, quassi deriuauit, si quid Polluci credimus .

Eustathius tamen in Iliad. a Plutarcho astipulatur, οζελον αδ-ου τι ελασμα ελεγον, obolum ferream quandam laminam vocabant, ut veru quodammodo eGrmatum, adeo ponderosium,ut sex Oboli manum implerent, qui numerus etiam inde drachma dictus. hactenus Eustathius. Obolum ex aere fuisse, Vitruvius libri 3 capite i autor est. Ex eoetiam, inquit,videntur ciuitates Graecorum fecisse, uti quemadmodum cubitus est sex palmorum, ita in drachma quoque eo numero uterentur: illae enim aereos signatos, ex aequo sex, quos obolos appellant, constituerunt. Obolus itaque

73쪽

suae drachmae pars sexta, & ex aere fuit. Obolo- Ium aurem comparatio inter se drachmaru ratio nem sequitur: nam quavis sex oboli AEginaei Mach- 'mam AEgiliaram,& sex Attici Atticam constitia ante tamen io Attici oboli tantum uni drachmae AEginaeae aequiparantur. Atque ita de caeteris. Oboli

nota testudo saltem in Peloponneso) α

inde parcem iam ν αρετοὶ,-ίαν bas, Virtutem & Sapientiam testudines vincunt.

Non est nobis hic Polybii locus ille silentio prae-h:reunduς, ubi ait semissem esse' partem oboli quartam. ut necesse fuerit denarium eo tempore, duodecim assibus commutatum , & sestertium quaternis, di asses binos obolis singulis aequatos: Nisi sorte dicas obolum maiorem ab eo intelligi, ratione Talenti Attici maioris minarum 8or qui putiis ad amussim cum denario decussa sexi congruit. nam sedecim bis sumpta tantundem valent atq. octies quaterna. qua de re etiam atq. etiam dei Lberandum censeo. Ab obolo usura instituta. tanquam scenus sesquisextum dicas, quia Iors cum lucro ad sortem erat,' ut 3 ad 6; accreicebat enim serti oboIus vitus. contra Latinis usura irentesima, quia centesimo mense sbrtem aequaret. eadem quae apud Graecos 'drachmalis, sunt enim roo drachmae iii mina. .' ad uos valens obolos. hinc Plauto anus diobolaris: Attieum numisma fuit, ἔχον, ἐυκανεν /πομένην, hoctuae essigie signatum. h hie prouerbium natum . Noctuas Athenas, tanquam si guttam mari adiiceres: illa enim urbs hoc numismo quam maxime abundabat. Ex argento fuisse, Plutarchus iii Lrsandro satis aperte indicare vide

tur: Distiirco by Corale

74쪽

tur: idque de triobolo & tetro lo quoque verum

crediderim. t

iobolum, quod & seinidrachlira, quia lex oboli drachmam facerent. Plautus Rudente: Non potest hinc abelle trioboluiri.& Pata nutor Homo trioboli. Habebat utrimque insculptam effgiem Iouis. Toboli quatuor, drachma: bcs. Aheia parte Iouis effgie, altera duabus no chuas signa

tum.

Chalam oboli pars octaua. Obolus chalcos habet oisto, inquiunti Hero, Pollux, & Suidas . Atq. ideo octo & quadraginta chalci drachmam, dc

duodecim, chalci sestertium Roma tum constituent. Chalcum Plautus Poenulo, actus a scena robolum aeratum mihi dixisse videtur, ut verbum de verbo exprimeret. Vbi cum Anterastilis pro sedasseruiculas appellasset per conuitium, seruulorum sordidulorum scorta diobolaria: utpote quae diobolo sui copiam facerenti indignabundus Milphio seruus, qui eius fastum retunderer, Conte in ptim ei reponit, Quoius ego obolo aerato septem

noctes non emam Ergo obolum aeratum. non Atticum obolum, sextarn drachmas partem, qua-uis & hunc ex aere suilIe docuerim sed chalcum, hoc est, octauam oboIi partem,plinissitne his verbis sinissicari i melligo. , Dichalcum, duo chalci, quarta oboli pars, quaeo: propis ea τεταρτ.μοειον dicta. Semiabolum, chalci quatuor, utpote oboli se-

. missis. ' π . ,

75쪽

l LEB OR. D V S SNELLIVS Ocολf3-Αθηναοιι αε-ἔςι χαλκων οδὲ χο κοῦ πτων επτα: Obolus Atticus habet chalcos octor chalcus septem. idem iterat in voce μοῦ. Marcus Eliangelista similis nummuli meminit,de vidua loquens, quae in gazophyIacium proiiciebat λεπτα δυο Notandum tamen hoc illius Αrrici fuisse triplum : eo vero nihilominus usum Euangelistaraei, quod nullum .vocabulum inueniret aptius. Hoc enim Hssi denarium statuas

decusii sexim fuit denarii intillud autem Suidae

Atticum erat, drachma: p rβ 336. Aureum laumisma est stater. ' . Stateres aurei in usu fuere varii, Atticus, a. cenm, Phil picus, lexandrinus, Daricus, Croe

Stater aureus e tticus fuit pondere didrachmi, quod Pollux libri capite a his verbis docuit: Ο δὲ - τηρ δυο ΛτΤιλας. Atqui dracta mana ochόginta granorum pondem fuis,ex uncia planum fit,cuitis ipsa pars sit octaua. Et propterea drachmae duae granorum i aureo mitico stateri pondere aequabuntur: quo

hoc seculo, Anglici Rositi nobiles, & Eduardei instituti sunt. Attici stateris valorem quinque& viginti Atticis drachmis definio ex Pollucis I:bi l-Οm χρυ-ι-μαν ἐδω- - ψοῖ εν na kαμένοις φ μαν την ροπῆσ-ονοικαζηργοῦ . Aureus stater minam valebat: nam & in appensis minam pondo staterem vocant. Id enim dicit, mi- .ara: pondus staterem etiam dici, quia aureus starer argenti mina, vel centum drachmis rependatur. Sed aureum hunc staterem iam non unicum aliquem nummum intelligas oporter, verum qua

76쪽

DA RE NUMMARIA. sy'tuor. Nam ut quatuor argenteae drachmae staterdicuntur: ita hic quatuor aurei didrachini pro si tere usurpanturi hoc est pondus auri drachmarum Atticarum octo, siue unciale,raxatur drachmis atagenti ioo. Ideoque duarum drachmarum pondus, quo singuli Attici aurei signabantur, drachmis quinque dc viginti. Nihil hic me hallucinarum, neque verba Pollucis perperam interpretatum, eundem tibi autorem dabo. Ibidem enim, ubi de Crrenensibus verba facit, non alia mente dixit, B su μονον, πινακον , ἐ-: Drachma vero non solum numismatis nomen erat, sed dc quinquaginta drachmae & quinque drachmae apud Cyrea enses. Et paulo post, I Iαωι λειωέλει φάαν, ἐν

dristater seu tetrastater & tetrastateria, in Cyrene dimidioru staterum aurea numismata. Planc haec, nisi nostram interpretatione admittas, falsa erunt. pugnantia loquetur Pollux: quae tamen, modo animum aduertas, verissima comperies. Hoc enim sibi vult, a Cyrenensibus aureum quendam numismum signatum, qui retastater dictus sit,ob eam causam, quod drachmis quatuor aequi poniteretrvidetur autem aureus unius drachmae pondere

apud eosdem aliquando in v su fuisse;& cum qm.

Des aureos promiscue stateres vocitarent, hos maiores ad distinctionem eleganrer tetrastateras

indigitasse: quippe qui illorum essent quadrupli.

quem ex Valore in eadem republica dixit supra vocari quinquagintadrachmalem. Cave credas ullum nummum argenteum

77쪽

rali pondere signatum: certe ipsissimus hic ille aureus tuiti Arqui subiiciti ατήρωνχtυσοῦ νομώμοτα, quomodo terrastiter ita totis erit dimidium; nisi' illud ad numisma, hoc vero ad pondus referas, itate rem hunc uncialem cosilli tuas. Nam cum staterein aureum Atticis drachmis ioci rependi dixe- iit, & hoc in loco tetrastaterem drachmis quinquaginta a Cyrene .lsibus commutari: consentienScit nunc tetrastaterem signatum pondere illius sta-

. dimidio, quem uncialem fuisse diximus.

amobrem, inquam, aureus Atticus ita ter pondere didrachmi quinque & viginti drachmis a genti valuit. Fuitque ratio auri ad argentum, vias ad 2: quam analogiam Romani quoque secuti videntur, cum aureum unum duorum denariolum pondere quinque & viginti argenteis de

nariis commutauerunt.

Det cenus. ' Huius vaIorem Demo- isthenes in Phormionem nominatim expressit: Φορυίων H-ὲν Βοσπόρεε ε τὸν

θοκτω ΑτΤικιώ: Phormio ait se .Lampadi in Bosphoro reddidisse centum viginti stateras Cyzicenos; at stater Cyzicenus ill1c duo de triginta diachmas Atticas valet. Eius quidem pondus nemo expressit: si tamen e valore huius coniecturam capere libeat, in promptu est colligere: cum is drachmae Atticae rependantur aurco I 6o granorum, tum 18 drachmas valere auri grana I72 . quo pondere Macedoniae regunt aurei Philippi Alexandri hodieque adhuc extant.' Nummum hunc in Ponto, Bithynia & regionibus Euxino mari adiacentibus frequentatum Xenophon indit clam

78쪽

DE RE NvM MARIA.

cium facit, quiq. in libris de expeditione Cyri eius

non uno In loco mentionem fecit. lib. 6 ubi milites ab Heracleensibus Ponticis m struum exercitus stipendiumexigunt,decem millia Cyzicenorum faciunt 28o o cliachmas Atticas.

Et libro et Seuthes militi menstruit m sedaturum pollicetur Cyzicentim unum, turmae ductori duis plum, praesectis exercitus quadruplum hoc est, drachmas AtticaS 28, 3sa , II 2. Stater Philippicm, quem numisma regale Horatius in Arte vocavit auxi bonitate nulli secundus,& i scriptoribus pals m pro optimo purissimoque usurpatus. Plautus Bacchidibtis: Nam istis auro fortassis opus est: s respondet alter) Et Philippeo quidem. Fuit autem nummus iste Philippi effigie, qui pater Alexandri fuerat,expressius. Namque illi

ex aurifodinis Crenidis quae Philippi postea ab

eius nomine dicta in supra Strymonem eruta mille annua talenta, Diodorus Siculus libro is a itor est. Philippi nummum unicum, & Alexandri Macedonum, solertissimus Veterum nummoru aestimator Nicolaus Rochoxius possidet, uriumque eodem pondere granorum I 9. Is haud dubio ab initio paulo grauior fuit, ut pote granorum I 8o aut 183. Vnde planum arbitror nummum hunc non minoris fuse Cyzicenor ideoque etiam 18 drachismis, aut non multo pluris commutatum. 3Stater Alexandrinus. eum ut pondere Philippeo. ita valore Cyziceno parem, iam satis arbitror liquere. Stater Paricus, quem auro itidem purissimo & obryzo percussum , praei er Herodotum Pollux

quoque libri 1 capite 3 testatus est: Κου-ata

79쪽

ligentia ab ipso sint facti: 'Videlichi a Dario primo Hystaspis filio: eosque viginti Atticis drachmis

commutatos, quoidam tradidisse Suidas ali. aliis contra eundem Attico stateri aureo aequiparantiis, bus. Daricum staterem auri sieso rependit Iosephus Antiquitatis Iudaicae libri 3 capite v. quod

enim Moses dixerat Numeroru capite 7 commate 86. Acerrae aurea: duodecim plenae sustitu denum t siesorum) unaquaeque, prout est siesus sacer: hoc ille per Daricos essert, εκας- θυι ηι Δαρει-- δέκα δαυαμέω: Singuli eduodecim tribubus Israelis thuribulum afferunt decem Daricorum. Siclus aute, ut eodem capite idem annotauit, pondus habet Atticarum drachmaru quatuor. Quare Daricus fuit semuncialis, si Iosepho credimus, Scdrachmis Atticis quinquaginta taxandus . atque valore stater Cyrenaicus πιν-κοντα- Neque Hero meus abludir, qui talentum auri Darico taxet, ut supt, annotauimus. Nota Darici. saltem alteri parte. Agittarius: Plutarchus Artaxerxc: τοῦ Περπικὸν νομισι τοξοτην δημον, Unde urbanum Agesilai dicterium clim ex Asia in Graecia felicissimo reru successu usus reuocaretur, Graecia bellis ciuilibus flagrante. & ob δωροδεκών in viscera sua grassiante, optimatibus diribitore Hermocrate Rhodio a Persa auro circumuentis,VtinLacedaemonios movere,ar, amicis, iam itineri intentus , inquit, Asia se triginta millibus sagittariorum expelli: tanti enim circs Artarxerxi constiterat, ut Graecorum primates in bella cita ilia con-

citaret . quae summa esset nobilium Anglicorum.

80쪽

DE RE NUMMARIA.

sevirosatorum Edoardicorum millia sexaginta: drachmarum Atticarum 38ooo : florenorum Hollandi coru, prout hodie rcs nummaria obtinet, ros6ooo. Tribus item Daricorum millibus Pary-fatim matrem Artarxerxis cum ipsb in punctum alea lusisse,autor est Plutarchus. Stater fraesius. Et hunc quoque auro obi yZo signatum disertis verbis libro pronuntiat Pol lux, ευδοκιμος ο s Γυγαδιατ οι Κροισειοι πιτῆρες, urum quoque Gygis probarillimum, nec non Croelii stateres. Hos Daricis aequales ex Aristophanis Commentatore liquere videtur. NumismaHebraeum ad extremu adhuc stuperest. Siclus, disidius siclus Plipars tertia Hebr.

rum nummisunt argentra.

Sicli pondus Iosephus libro 3. cap. 9 Antiqui

latum Iudaicarum autor est Attici retradi achmi ponderi par άτ - , Siclus numisia hebraeum valet Atticas drachmas qtiatuor. Idem ex Philone Iudaeo de iis quae legis instar praecipiuntur, in decalogi piaeceptum tertium, quarrum, quintum, de voti satisfactione:verba Mosis Levitici 17iti habent,Erit autem aestimatio rua maris, nato viginti annos usque ad sexagenarium , erit inquam, aestimario tua quinquaginta siesi argentei,prout est siesus sacer:& reliqua quae sequuntur. id vero ita reddidit Philo: Κελευει γάρ - εικοπιετίας πῖ πιιὰν διακιγψIGrauib/ιατ ολαργυρ A. Iuber a vicenario ad sexagenarium,viri multa esse drachmas ducentas e solido argento. Ergdducentae drachmae valent siesos

quinquaginta, & quatuor Atticae draciunae singulosa