Wilebrordi Snellii R.F. De re nummaria liber singularis

41쪽

24 MILEBOR Bus sNELLivsy capite s. τον, ἔcδεμον ἡρωτι vi τον, & addit τ πιο αυτουελ- ρον 1. Oportet numerum antecede nistem integrum sumas. ita tum erunt quinque talenta cum semisse, quando πέμπτον ημ-λαντον diiscunt,non quinq. talentoru semisses.est itaq. sester

rius 4ictus, quali semissas tertius: dupondius enim& sem bella antiquis sestertiuisit,inquit Varro. PO-stea quaternis sestertiis commutatum Vitruvio, Plinio, volusioq.autoribus dictum est. Ex argento fuisse Varro, Pliniusque docent:qualem se aliquando vidisse vir nobilis Nicolaus Rockoxius mihi testatus est. eius pondus itaque quasi granorum 1a. Postmodum tamen ex aere, sed optimo signatum, Plinius conceptis verbis libri 3 capite 4 testatum reliquit. Summa,inquit, aeris gloria nunc in Marcianum conuersa; quod & Corduben se dicitur: Hoc a Liuiano cadmiam maxime sorber, dcautichalci bonitatem imitatur in sestertiis duponis diariisqi, Cyprio assibus suis contento. Huiusmodi hodieque quam plurimi circumseruntur: sunt enim aerei illi maximi, unciali sere pondere aut paulo infra. Subiiciam inscriptiones aliquot, cum

pondere.

parte altera grana Signa aliquoι- ιa. 38s tuo parte una C. Caesar dict.perpe- Ti. Clauatus Caesar P. . tr. p. imp. p. p . Ti. Claudius Caesetam, P. m.tr. p. imp p. p.

Ina p. l

42쪽

Ti Caesar Augusti F.

Imp. Caesaug p. m. tr. p. p. P. cos. VIII.

cta eoniugii percuser posiapotheosin enim demum Diui appensis.

cap. 26.

Pirguncula victorisiam 3IQdextra manu Isas τινει- sue S.C. insta Roma. Annona Augusti Ce -- res, infra S.C. Surifari tres imperatori sis sacramentum dicunι. in ora securitas P.R. insta S.C.

Sufficiat c tanta copia pauculos hoste propo. suille, quorum exemplo Commonstrem aereos sestertios unciales fuisse. Nam vivi pondere, vel ab

eodem principe, vario signati sint: illud interi niplaruam fit. semper ad unciarium pondus quo-b s dammodo

43쪽

dammodo a spualle, ut Tiberii ties 383,169 si granorum. Neronis item duo o, 3 ita Vespasiani tres 424. 476, 496. Hadriani duo 196, 6s . vi quasi per interualla ad iustum pondus recullum iit. Sestertius igitur ita institutus est, ut pondere& valore dupondii esset duplus. Comparatonamque dupondium Neronis asa granorum, cum eiusdem sestertiis η o, si o. itemque Tiberii dupondium a s , cum iustertiis eiusdem 381, 169,6i . Et Vcipasiani dupondios 176, 26 cum sestertiis 414, 76, 496. Ceterosque itidem

inter se, illud plane liquebit sestertios dupondi

rum duplos ut proxime, nunquam autem sesquialteros. quod satis argumenti arbitror sestertium duobus dupondiis, hoc est quaternis assibus, sautem sub Imperatoribus commutatum. Neque enim necesse est hic,quemadmodum in auro,pOndera ad minimas quasque particulas ςongruere.

Quamobrem, sestertii unciales, dupondii semunciales,& asses quadrancales stin tot illud enim pondus grauissimi quique circa haec tempora percussi implent: si quo minus pendant. id ex iurio pondere subtractum.tot nummorum argumento faci-ke intelligitur. Duponditum namque de altem eo, quem supra denis luimus pondere percutas expressim inelegantissimo illo Cleopatrae fragmς-

mum vocant: & dupondius , itidem quoque drachmas quatuor. Et rursuin, ἀανάρω ἔπ' ' raues β. assis habet drachmas duas. Atque initior

44쪽

DE RE NUMMARIA. 27 πάψαρον imλικον, vocantur autem Uriciaqiiatuor alles Italici. Nihil potuit dici illustrius, ita signate utriusque ponclus nobis

expressit. quia enim se iratusconsulto tum ita signarentur, eorum quoque pondus ad medicum usum trantiit, ut denariorum S drachmarum.

Nota sestertii apud Metianum de Priscianum haec est H. S. Nam cum initio sestertius valeret libras

duas semis, eius numeri notam ex viis notarum recepto ex prellarunt hoc modo M. f. quae tandem conluetudine scribentium in illam formulam degenerauit. Caeterum ubicunque apud veteres de moneta Romana nummum absque ulla alia adiectione leges, semper de sestertio numo intelligas.

Ssertium autem genere neutro non mσnetam,

sed pecunia summa ignificat, quae mille se critos,

velaucentos c* quinquaginta denarios valuerit: hoc ess libram auri Romanam cstsemis. Id c Verrina tertia planum fiet, ubi oraetor ait exportationibus Verris, socios publicanoru sestertia sexaginta perdidisse, ex vice lima portorii Syracusis: unde concludit paticulis mensibus furta praetoris, quae essent sestertium duodecies ex uno oppido exportata esse. Publicanorum enim societas ex portorio capiebat partem vicesimam , qua Verres . illos fraudabat, qudis has merces immunes tanquam praetorias ςxportaret. Valuit igitur mercium ipsa ruin a lii Hatio dc pretium, eius summae rige cupiuin, hoc est sestertia i 1o O, quam eandem summam Cicero taxat sestertiti duodecies, Latina S veteri locutione, id est, enuntiatione picna, sestertiis nummigduodecies centenis millibus. Quamobrem cui Itoo sestertia valeant iacoooo sestertios, lingula. sestertia

45쪽

28 ini LEBORDVS sHELLIVS seliettia mille sestertiis nummis aequiparantur. Argumentussi alterum ex comparatione locorum

Taciti & Plinii Secundi in medium afleram .Quod enim Plinius Secundus epistola ultima libri quinti

ait, Nepotem Praetorem aduocationes venire dc emi edis hocauisse .Peractis tame negotiis permisiste pecuniam decem millium daret videlicet decem millia sestertium, id Tacitus undecimo Annalium dena sestertia dixit: inquit enim de Caio Principe: Capiendis pecuniis posivit modum, vique ad dena sestertia.Eandem silmmam patrono tribuit Vlpianus digest. lib. so titulo I 3 paragrapho Ia, de Variis& extraordinariis cognitionibus. Licita autem quantitas, inquit, intelligitur pso singulis causis usque ad centum aureos. sed centum aurei sunt bis mille & quingenti denarii vel ioooc sestcrtii, quemadmodum in aureo Romano statim osten. demus . Quare singula sestertia, valent mille nummum sestertium . quod hic demonstrare coninstitueram.

E Romano numismate aureum adhuc supeαst. Nummus Aureus post 61 annum percussus est quam argenteus, anno urbis s sis Aurem Romaninfuit 13 denarium.

Huius veritas mihi non diu quaerenda fuit, Vt plani illam legem cum superiorum Principum edictis comparanti liquiddenim inde constat Ioo

stertios,hoc est a s denarios cum singulis aureis paria facere. Verum & aliunde quoque huius sententiae stabiliendae argumenta conquiram. In largitione Othonis paratum est nobis exemplum. Nam quod Suetonius in Othone cap. . dixiq

46쪽

Othonem aureos excubanti cohorti viritim diui- Plutarchus licinis illud Tacitus libro i7 annalium per testertios hoc modo exprellit, ut quotiens Galba apud Othonem epu-

Iaretur, cohorti excubias agenti viritim centenos nymmos diuideret. quamobrem aureus unus nummos sestertiosi co valuit. Ecce & alivdiex eodem: Suetonius Domitiano, Addidit, inquit, de quartum stipendium militi; aureis ternis: id est.

aureis illis ternis, quos ante sub Imperatoribus capiebant menstruum stipeiadium, Domitianus quartum adiecit. Zonaras eandem liberalitatemper drachmas extulit. Militibus sinquit) stipendium auxit, fortasse ob victoriam. cum enim singulis septingenae quinae drachmae lueremur, centenas darriussit. Ergo drachmae,hoc est, ut paulo post patebit, denatii eptuaginta quinque faciunt aureos tres, & viginti quinque singulos. Romani autem aurei pondus quale ab initio institutum,& quemadmodum deinceps imminutum, soliis pene veterum nobis definiuit Plinius, si relegatur,libri 33 capite Aureus nummus post annum Lx I i percussus est quὶm argenteus, ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,quod essicit in libras ratione sestertiorum qui tunc erant, sestertios occcc. Post haec placuit x LM signari ex auri 'libris: paulatimque principes imminuere pondus. minutissimus vero ad xxvM. Non dubium est quin locus hic corruptissimc legatur, quemque alii aliter restituanti Ego verd eum hoc modo legendum satis euidentibus argumentis ostendam. Aureus nummus post annum Lx ii perculliis est quis argenteusota ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,

47쪽

vicenis, quod essicit in libras ratione sestertiorum, qui tunc erant sestertium v M. Dccxx. post haen placuit x Lii signari ex auri libris: paulatimque principes imminuere pondus . minutissimus vero ad xLv. Rationem nostiae lectionis sigillatim explicabo. Cum enim ita signate auri taxationem vicenum sestertium in singula scrupula proponat, scrupulum volo unciae pars sit vicesima quarta, vel librae 288, nihil causae video, cur non audacter prO 9oo, reponam sestertium v M. Dcc Lx. significat enim auri aestimationem Romae illo seculo ad argentum futile septendecuplam, quae sua aetate iam minor ellet. siquidem quatuor sestertii denarium, quatuor & octoginta denarii

libram essiciant: diuisis itaque 1 6o sesteitiis per, 336, quotus erit 17 . Valuitqlle tunc aureus unus

amplius denariis quatuor & triginta, qui postmodum denariis quinque dc viginti committatus

est. Secundo pro x LM. reponendum censeo x LII.

lapsus enim librarii facilis fuit, pro ii scribentis

M. Cur autem x La r legendum arbitrer, Plinius ipse causam nobis dicet. Nam cum e libra octois , ginta quatuor denarios signari iustum ellet, ut supra docuimus, aureumque duorum denariorum pondere signatum satis conster:certe dubium nulli esse potest. quin xxii hoc loco si reponendum. Erroris huius similitudo Iertium quoq. traxit.Cum enim e x Lil secissent x L M, non potuit aliter fieri, quam ut pro xxv reponerent xLvM. Nemine arbitror ita pertinace, qui in hanc sententia non sponte sua concedat. adeo enim clara sunt omnia.& vetirati consentanea, ut dubitare & ambigere amplius

non liceat. Quamobrem aurei Romani iustum pondus

48쪽

DERENvM MARIA 3t . pondus facile his vestigiis eruemus. diuisis enuia integrae librae granis 768o, per εχ aureorum mΙ- , merum, dabitur singulorum legittimum pondus quo si granorum i 82. cum primum tote libra signati sint. sed quemadmodum argenti iustum pondus paulatim accisum; ita quoque auri legit-rimo pondere per fraudem imminuto, tandem senatusconsulto ita constitutum, ut quinque & quadraginta e singulis libris signa relatur. itaque tum pondus aurei iustum fuit granorum i7o. Huius subobscura quaedam vestigia in nummis antiquis

sit persunt. Nam cum, vix reperias nummum aureum aliquem nullo alieno metallo adulteratum, unde auaritia signantium non a aut etiam 3 grana succiderit: praeterea tam diuturni temporis usus totidem aut plura etiam detriuerit: inuenias tamen nihilominus nummos legit timos ab Augulto signatos, qui is 3 granorum pondus impleant: , Tiberio i6i. His si sex illa grana, quae , partim auaritia, partim usu decessere, adiicias. vides viprqxime dictum illud pondus expleri. Sed aureorum aliquot pondera, & quo autore signati sint, hic deinceps subiicere constitui. Si illud prius testatus fuero,omnes hos nummos quorum pondera absque titulis propono, ex arculis & lectissima veterum nummorum gaeta Nobilissimi viri Nicolai Rockoxii depromptos, qui pro suo erga rem literariam assectu, nostra gratia singulo- irum pondera ita expendit. grana

grana August. 363

Claudii

coTiberii r si Neronis

I 18 Drusi Germanici iso Domitiani

i Ex

49쪽

31 ILEBOR Dus sNELLI vs Ex his planum est Principum auaritia, vel remis poris iniquitate paulatim nummariam rem acciri iam. quamuis negare non ausim aureos et iisdem principis non semper eodem pondere signatos.Vidi aureum Augusti vix mille passibus a Lugduno

Batauoru e terra erutum, anno I 199, loco Roomin burch nomen hodieque est, tanquina Romaeopum gum dicas. fuit illic olim Romanorum armamentarium quoddam dc simul Batauicae iuuentutis αι in ρω,Credo ne omnino militaris disciplinae rudes ad Romana signa venirent. Cumque tolum illud supra subiectos agros extaret, ut agri pascui circumiacentes hac terra meliores fierent, comis,

planatus est. Prout quisque partem eius aliquam sibi a fisco redemerat . inde nummus hic, quem /dico, erutus est, ita purus & asper, tanquam re cens signatus ex officina prodiisset: parte una h. γbebat Augusti effigiem expressam, hac circum oram inscriptione sar ita ut caetera marginem non coeptile, facilc nosceres: quemadmodum in Hispaniae regum nummis quibusdam hodieque usu venire videmus. Parte altera Iouis effigiem in sella cum fulmine & scipione sedentis, apposito circum oram titulo Iuppiter. is,ut videbatur integerrimus, pendebat exacte tantum granaas 3 ut usu & malignitate signantium non parum ei detractum agnoscas. Hoc ipso pondere, aut non multo minore aliquot nummi anno r6o etiam aliorum principum in Flandria inuenti sunt, prope

Alestum in pago Mospelar. hic dum cultores agri

altius moliuntur terram olla aenea mille veteribus aureis nummis reserta, inuenta est. ex eo numero isti sunt. . i

50쪽

DE RE NUMMARIA.

grana grana Motidia.

Sabina, aua uxor ronis iueo lFaustinae Hadrianii Si

Lucilia .

MEtonini Pii

ommossia Ioe arci Aurelii

omnes ita integri, ut e nummaria ossicina turn primum prodiisse videri possint, quemadmodurni cille Augulti: credo aurum aetate, etiam sub terram abditum, se in nitorem dare: nam nec rubigo, nec aerugo, neque salis aut aceti luccus auri bonitatem conlinit, aut pondus imminuit. Quamuis vero horum pondus Principum edicto imminutum,rcsipia haud leuem suspicionem nobis praebere possit, atque ex libra iam octo & quadraginta signatos pondere granorum i6o: hactenus tamen obstat Plinius , qui iam suo tempore duntaxat quinque dc quadraginta ex libris ungulis signari restatum reliquerit. Cum interim illius aetatis nummi, ut ille Augusti Neronis, Sabinae longe infra legit timum pondus subsistant. Exinde vero iniquiore multo pondere percussissconstat. Ab Heliogabalo extant granorum ab Alexandro Seuero i3 o. ut quasi quinque dc quinquaginta in libras singulas constitui possint granoru I o. A Seuero quoque aureorum semisses & trientes primum signatos Elius Lampridius scriptum reliquit. locum integrum, quia huic loco oportunus, totum adscribam. Vectigalia sinquit publica in id contraxit, ut qui decem aureos sub Heliogabalo praestiterant, tertiam partem aureic Praem