장음표시 사용
241쪽
88 Commentaria in UL IL Machanorum. Cap. IX.
ι Λιι sic enim sex millia litum inquatuor fratres quasi Daees distribuit, attributa cuique quarta parte leui ceci oo militibus. Deinde aliam tententiam subjungunt, quod scilicet Iudas quasi Pontilex,&ωpremus belli Dux, utiFraecessit laserit militibus librum Deuter. ET DATO sic Mo J id est, tessera militari adjut rii Dei. q.d Iudas suis dedit hanc uiteneram, quo 1 citabitostibus dignosceremur: Dous. Hoc sitoinea, &causa victoriarum omnium, quod scilicet Iudas non in suis, sed in Dei viribus omnem victoriae irim reponeret. Sic Gentiles saepe hanc belli test tam da. hant, i Aselon Deus, ait vegetius lib.3.α3. sic Cyri tabello tessera erat, Iupitre, Mitiseno Ur Dax, ait xen phon lib. t. Pompeii vero in acie Rursalica haec, u reutis --aas: Iulii laris autem haee, victrix V muri teste Appiano lib.1. de bellisci vilibus. Ita Sanchra, Serarius,&alii.
MikUM J reliquis tangam actis, vel captis. ιηι 1 G SED R v xx s. NT MORA Coxe Lust J q. d. hora vespertina , quae praeit Sabbathum ingruente arctiti, Sprohibiti luaturiequi hostes iugientes. Sabbatho enim ex lege eis indicta erat qui est Sabbathum autem incipiebati pridiana hora vespertina .
Is Rurar a vox t A. J Vide hic Iudae, & militum cluritatem, &Iiberalitatem, qua ingratiarum actionem devictoria a Deo obtenta 1 lia in genos diitribuunt, ideolue novas a I eo, qui ingratos est gratior, S in libr.
rum exemplum narretit Puci is se militidiis Chtalliatiis eorum comessarii, B c incinnatores, ut illud imitatues simili modo a Deo benedici, victoriis cum .ilari merean. r. sane Tarca cum insignem aliquam de ho tibus ut i, tiam obtinuit, solatili gratiarum actio cineragere hoipitale quodpiam ad alendos pauperes, illudque dotare.
st eo Nertit Asth τυκ ut scilicet iturusque peccatis Iu daeorum offensus, ide fue eos per Antiochum calligatis tandem aliquando precibus communibus placatus flagellum hoc amoveret, eosque ab omni hostium incursu plene planeque liberaret.
bilibui, pupillis, revi is, sed π sacerdotiti faeientes . q. d. spolia diviserunt in duas aequales portiones, quarum unam milites sibi servaritim , alteram in dobiles praeiertim, qui in pratio vulnerati, mutilati, debilitati fueram,item in orphanos, &viduas, quorum parentes, & iliatili in acie ceciderant distribuerunt. Hoc enim pietas, mparentum, &maritorum merita exigebant. Adhaec sacerdotubus, utpote qui erant Deo consecrati, ac pro milite, pugnanti s Derum deprecati fuerant, ut cis victoriam
largiretur. ET PκILA CREM QUI CUM TIMOTH Lo v x,s . ERAT iMT Rhac ERUNT J Philarches non elti cimen
proprium, sed nomen officii, & dignitatis ι
enim eli tributuri tribuum praefectus, eit pie nomen magistratus inexercitu. si λε eat melltribiis, familia, homae, alcit Praelectus, Princeps. Ita Salianus.
Mis J Epinicia vocat publica sella, plausus, &ovatio. nes adeptam victoriam . partier in signum trium. phi Calliti henem, qui valvasteinpii igne combusserat .mili igne concremaritat. Iutta si ut hia talionis ena. Parini CABAT Nicanor victus, &caesis a Iudaὶ v. x x
Pso coNsai Tor As. J Nagnum est hoe ab holle te itimonium. Di Ice hic Christiane te in qiuvis tentatione, pesecuti ne, confii tu, aerumna invulncrabilem, di inkictum fore si leges Dei cui odias. Deus enim erit protector tuus, ta te vel illa liberabit, vel per patientiam & magnanimitatem te eandem sortiter sit itinere, de vincere esti- ciet, iit maiorem tibi certanti, Ruinccnti in coeloc
ascribitur fusὸ morbus, oe' mora Ant. Epiphanis, quae breviter descripta fuit lib. mpius ergo I I ve bus corrosus cum foetore intolerabili in montibus expira .
. Odem tempore Antiochus inhonesth revertebatur Perside. 2. Intraverat enim in eam , quae dicitur Persepolis , &tentavit expoliare templum, di civitatem opprimere: sed multitudine ad arma concurrente, in fugam versi i unt: de ita contigit ut Antiochus post fugam turpiter rediret. Et cum venisset circa Ecbatanam, recornovit quae erga Nicanorem & Timotheum gesta sunt. 4. Elatus autem in ira, arbitrabatur se, injuriam illorum qui se fugaverunt, posse In Judaeos retorquere: ideoque iussit agitari currum suum, sine intermissione agens iter, coelesti eum audicio perurgente, eo quod ita superbe locutus est se venturum Ierosolymam, id congeriem sepulchri Iudaeorum eam ficturum. s. Sed qui universa conlpicit Dominus Deus Israel, percussit eum insanabili&invisibili plaga. Ut enim finivit hune ipsum sermonem, apprehendit eum dolor dirus viscerum, & amara internorum tormenta: 6. Se quidem satis juste, quippe qui multis de novis cruciatibus aliorum torserat viscera, licet illa nullo o a sua malitia cessaret. 7. Super hoc autem superbia repletus, ignem spirans animo in Iudaeos, &praecipiens accelerari negotium, c-tigie illum impetu euntem de curru cadere, & gravi corporis collisione membra vexari. 8, Isque qui sibi videbatur etiam fluctibus maris imperare, supra humanum modum superbia re 4 pletus, &montium adtitudines in statera appendere, nune humiliatus ad terram ingesta orio I tabatur, innifestam Dei virtutem in semetipso contestans: p. ita ut de corpore impii vermes se turirent, ac viventu in doloribus carnes ejus effluerent, odore etiam illius & istore exercitus gravaretur . Io. Et qui paulo ante sidera coeli contingere se arbitrabatur; eum nano poterat propter intolerantiam istoris portare. I I. Hine igitur coepit ex gravi superbia deductus ad agnitionem sui venire, divina admonitus plaga, pta momenta sine ulad ribus suis augmcnta capientibus. Iz. α
242쪽
Commentaria in Lib. II. Alachabaeorum. Cap. IX. 89
cum nee ipse jam stetorem suum sene pollat, ira ait: Iustum est subdituin esse Deo, &inoria
lani non paria Deo sentire. II. Orabat autem hic scinei lus Dol num , a quo non ei Iet misericordiam consecuturus. I . Et civitatem , ad quam festinans veniebat ut ea in ad solum deduceret, ac sepulchrum congellorum saceret, nunc optat liberam reddere: Is. & Judaeos , quos nee sepultura quidem se dignos habiturum, sed avibus ac seris diripiendos traditurum , de cum parvulis exterminaturum d erat, aequales nunc Atheniensious facturum pollicetur: io. tem plum etiam sanctum, quod prius expoliaverat, optimis donis or turum, Si sancta vasa multitiplicaturum, de pertinentes ad sacriticia sumptus de redditibus suis praestaturum: I . super haec, S Judaeum se futurum, de omnem locum terrae perambulaturum , & praedicaturum sit potestatem . I 8. Sed non cellantibus doloribus supervenerat enim in eum sustum Dei judicium in desperans scripsit ad Iudaeos in modum deprecationis epistolam haec continentem . i9. OPI LΜlla civibus Judaeis plurimam salutem, de bene valere, tu esse felices, rex & princeps Antiochus. m. si bene valetis, & filii vestri, & ex sententia vobis cuncta sunt, maximas agimus gracias. xi. Et ego in infirmitate constitutus, vestri autem memor benigne , reversus de Dei fidi, locis,& infirinitate gravi apprehensus , nece starium duxi pro communi utilitate curam liali Te : 22. non desperans memetipsum , sed spem multam habens effugiendi instrua itatum . 23. Respiciens autem quod & pater meus, quibus temporibus in locis superioribus ducebat exercitum , ollendit qui post se susciperet principatum: H. ut ii quid contrarium accideret, aut difficile nuntiar
tur icientes hi qui in regionibus erant, cui esset rerum summa derelicta, non turbaremur. LI. Ad haec considerans de proximo potentes quosque dc vicinos temporibus insidiantes, & eventum expectantes, desigilavi lilium meum Antiochum regem, quem saepe recurrens in superiora iegna multis vestrum commendabam: 6e scripsi ad eum quae subjecta sunt. 26. O o itaque vos dc peto, memores beneficiorum publico & privatim, ut unui quisque coiit revet iidein ad me oc ad filium meum. 27. Confido enim , eum modeste & humane acturum , & Dauauein Propositum
meum, & communem vobis sore. 28. Igitur homicida & blaspheirius pissimc percu Ius, de ut ipse alios tractaverat, per A in montibus miserabili obitu vita sunt tus cst . 29. Transierebat autem eorpus Philippus collactaneus ejus, qui metuens filium Antiochi, ad Pcolemaeum nil metorem in AEgyptum abiit.
Mins haec mi lubreviter tiarrata fuit lib. a. c.6. sed hic susius recentauria Iudaeorum ab eo amictorum coniolationem , de ad perpetuum vindictae divinae in impios, &sacrilegos excmplum. Uxas. x INT RAT Μ Μ Naari provinciam siue re-' eionem, &ditionem Persidis se a primaria ejus u be sive metropoli vici Tox Paxa νοι Is Graece Inam Hebr. dicitur AElam sive Elymis, ut latet c. 6. lib. I. v. i. st quam Perer. lib. s. in Daniel. at illa, Et ma m. eoateretur , arbitratur fuisse Susan. q. d. Antiochus ingressus est ditionem Perlepolis cum exercitu, iplamque primarum ejus urbem quae pariter Persepolis sive Elumis dicebatur oppistrare aggressus est, feci a civibus ad moenia concurrentibus repulsas fuit, imo magna tuorum ci
de affectus: cives em recedentem sunt, sta ἀν Iurimis desidera ιsfugaeωιs more reciton ait Iolephusio. I . cap. 13. ET TENTA vir Ex otii RE TEMPLUM J Dianae,
quod est illis regionibus augustissimum ait Plinius lila. 6. e. Ita Iosephus, Polybius, R S. Hier. in c. I t. Da. nies. v. 36. ex Diodoro: licet Appianus in Syriacis dicat fuisse templum Veneri .
berriniam Persidis civitatem Raecio Μον IT ex nunciis, &litteris ad se missis QUAE ERGA Nt CANOREM, T TIἀo TR υκ s Duces tuos GasTA so MTJ a I da Machabaeo, quod scilicet ipse eos prostiaverit, Caeciderit, &fugarit.
quod eam saceret , id est, emneterium, an quod multorum virorum cadavera congeri sistent. q. d. Antiochus jactavit se suorum cladem, Iudaeis acceptam ulturum, ac Ierusalem ita funditus eversuriim, ut tota urbs futura sit funerum, de cadaverum Iudaicorum sepul
V k,. ε' Hv si PLAGA, scilicet acerbissimis visceriun' doloribus, eb quod Novis CRUCIAT Illos ALIO. o. Machabatorum Tons ERAT v I sella A , ut sequitur, ae 3ravissima melancholia, &cholera. Addit S. Hier. loco clivo ex Diodoro, eum a
si eum morbo pediculari, profluvio camium, etore tolerabili, ut dicitur v. ν.
tando curru, ut citδ perveniret Ierolblymam coΝ Ti.
v. x A a II Rem fusius probabiliter narrat Gorionides lib.
se Avuar R ἀτ. J Hic morbus i Medaeis vocatur Phtiriasis, id est, morbus ridicularis , quo verines hi e corpore ebulliunt, illudque faedo horroie, de intoleranda prurigine erodunt, &consumunt. oritur subinde naturaliter ex delicata, dulcique corporu complexione, vel nutritione, aut ex sordibus, & Putredine s uti sit in Pauperibus , sed saepe supernaturaliter Deus eum infligit superbis , Ualphemis, sacrilegis, ac persecutorious &tortoribu, fidelium S sanctorum, uti eum infiixit Herodi Ascalonitae, qui fuit Christi persecutor, Nili tanticita, teste Iosephol. II. c. g. &eius nepoti Herodi Agrippae, eo quod popum Iosibi acclamanti-xI non bonatuιι, applatasset, ac
U Iacobum Apostolum occidisset, occisuras N: Petrum ni
Angeliri eum liberasset mor. m. II. Et Maximiano Imp. acri Christiatiorum tortori telle Eule, libr. g. c. I g. Et Iuliano apollataeicite Soromta olo 3 cap. 8. Et Huner coVWandalorum regi Arriano, cuius truculentam in Orth
doxos saevitiam , indeque Dei vindictam, de phtiriasin s se ennarrat Uictor Uticensis Lbris tribus, quos de V vandalica persecutione conscripsit. Item Ioanni Calvino, utpote Haeresiarchae in Deum , Christum , & Sanctos huic phemo, uti scribit Bol secus, nec dissitetur Bera in causvita, qui &plura, maioraque addit. Tam sertis, it
m TtR J Morbis hisce excruciatus super,is Antiochiis inseia rediit, de seipsum agnovit, quod icilicet stulte se Deum
aestinusset, ac Deo vero aequare voluisset, ut sic homo Deo, mortalis immortali, infirmus omni Potenti, tempor rius aetemo, ideo iste Deos percussit eum phthias, ut dilco.
243쪽
9o Commentaria in L ib. II. Machabaeorum. Cap. X.
αινε Πιορ tibis. Pial n. II. Ibi illud alterius sancti: Vermis vermem ' νιι. Sicori en lit inus se exaudisse orationem septimi Machabaei itiartyris, cujus haec ante trisnnium in cruciatibus ultacia fuit vox c. 7. v. 7. 1n esis De mma. ruriss genti n Dapra tium feri reque eum tormentra, στ rberibus eo 'itera , qu.din. est Lisus sola. r. virtyrium enim Machabaeorum conlisit anno G. a coriim Anti ni nono; mors vcro e uidem contigit anno Graecorum 49. ut dictum cli lib. r. cap. 6. vers. Id. quinit Antiochi decimus tertius . & ultimu .
α o s qua haec eius confesso, pinnitentia,&oratiosuit
tormentis coacta, di extorta, nex ex amore, sed ex servili
timore procedebat. Tantum cnim orabat Deum ad hoc , ut cruciatibus ab eo immissis liberaretur, non autem eo fine, ut vitam mutarct, Droquevere, &sincere serviret. Similis sitit poenitentia I haraonis sentientis plausa Mose inflictis Exodi io. 16. de Saulis 3. Reg. t s. 24. NIO.&Achab regis Ilisael 3. Reg. xi. 19, & Nabuchodonolor Daniel. 3 i. licet de ultimo hoc dubitare laceat. Rurriuin esto Antiochum sincere poenituisset, S adium verae contriti nis ex amore Dei elicuissa, itaque animam si iam falvastet; tamen milericordiam , quam poebat, puta tiberationen a cruciatibus non suilIet con Iccutus. Iam cr m fixum, decretumque erat Deo iplum ob immauia sc te alii ce cruciatibus utque ad mort cm punire. S m:li ni is Finu licet innitens, patris benedictioncm, dc sm pim Og naturie
po ιι Ic TυκJ nimirum ait Ioui hus, id eo , suis legibus, proprii true uastituti, lith: re vi i. cs, ut faciebant Atlaenienses, licci iam Antiocho, 3 Antiochenis subjecti. Hoc enim l umme optare Iudaeos sciebat Antiochus . Suν κ Hac ET IUDAEUM F. Tullo M. ET ON
NEM LOCUM TERRAE PERAMBυLATURUM, FT PRAE
chus ficte, &simulate, quia coactus Dei iugellis: quare si ea iubduxisset Deus, i pie ad ingenium redi sit iuxta illud vulgi:
Illudere erso voluit impius Deo, sed ab eo illusus suis. Non eirim intendesust illa praestare quae hic dicit & pr
quasi dicat: Deus justo suo judicio plane decreverat eum stirilesia cruciare usque ad mortem Ff PER AN scde dolorum levamine, de ianitate recuperanda aeque ac de Dei fratia, & salute aet cκrps IT AD Iυ-tiaos, 3 ut iis viventibus filium suum unicum Ant. Eupatorem sibi successorem relinqueret, ei iue regnum iecuraret . Sciuis enim se illud eripuisse Demetrio Seleuci senioris fratris sui filio, ac proinde Demetrium, qui loco sui obses Romae detinebanu audita sua morte illico ia Acim advolaturum , ut regnum jure sibi debitum ocTuparet, ac Eupatorem puerum, ad quem A non rei tinctat ab eo extuderet , uti & factum est, nam Demetrius Eupator cum Lysia occidit, & r gitum sibi vendicavit . Quocirca Antiochus hisce litteris id impedire volens nihil effecit ι sed tam ipse , quam filius iusto Dei judicio regnum cum vita perdiderunt .
vide hie magnificentiam, magnificumque potentiam Dei nostri, qua tumidum & indomabilem Antiochum , qui videbatur tibi, terrae, mari, Alcinio imp. rare, uno viscerum dolore ita sternit, ut non tantum sibi, sed &Itidaeis, o uos plane des rixerat stipplex fiat. Sic Pharaonem supplieem secit Mosi, Saulem Samueli, Nabuchodonosorem Danieli.
ωQ q. d. scut pater meus Antiochii Magnus rex pria. dentiissimus, & in vos summe benevolus teste Iolepho lib. 2. C. 3. Peregre proficiscens , dcclaravit hered:m suum,
ut si quid humanitus ei colitisisset ille ipsi succederet, sic
ego patris exemplum lecutus vobis dcclaro heredem regni B mci meum filium Am. Lupatorem, ritoque ut in co fovendo , tuendoque vestrum auxilium conseratis.
a Miri TEM post inus rus tui AMT s 3 ut si videant regem mortuum putiant tempus esse opportunum ad regnum eupandum. Notat suum ex fratre Meuco nepotem Demitrium, cui jure regnum de batur, ut dixiv. is. MEMOR s ηεαν ictoau M. J Hic patet tuito, S: Vax ac .
adulatio Antiochi. Splendide enim mentitur jacto, ita in Iudaeos beneficia, cum in eos omne nutericii genus exer
SERUENT vos ITUM MEO M J ut in vos sit benevolus, sicut ego deinceps esse propono. Fingit , S: V R - 7.smciat benevolentiam cum merit malevolas in Iu os, αhanc patris malevolentiam in Iudaeos secutus fuit filius
ET COMMυκ ἀ id est, comem, familiarem , in bilem, benignum, iane volum vovis FORE. PER ORA IM MONTIaos 4 circa IV atanam , ut di. Oum est v. s. in oppido Idibes ait S. Hic r. in c. it. Dan lal. ibi cino in montibus Ilarsidis, &Mcd mortuus est tiochus. Licet enim ipse pergeret Babylonem , ut libum
cst lib. I. c. o. v. . tamen cruciatu crescente eo pervenire
non potuit; sed in montibus obiit. Hic fuit Lia estissimus exitus Ant. Epiphanis impii, blasphemi, sacrilegi, athei , di Dcorum omnium contemptoris, qui probita expressus fuit Antichristi typus, & prodromus. Porro cavendus est hic error Iosephi. Ipse enim lib. c. 17. citans Polybium dicentem Antiochum ob hoc periiι- se, quod conatus sit Dianae templum expilare, eum redar
sephe, nam omnis virtus aeque ac vitium, in deqvi meritum, & demeritum in voluntate consistiti actus enim externus in se non est liber, idioque omnem suam literi tem, ac bonitatem, vel malitiam trahit, & fugit ab interno voluntatis actu bono, vel malo. Bonus autem actus quilibet aisnus vii Iaude , 5 praemio, malus vero vitu-
petio, & supplicio. Verum si tiochus periis, quod voltu rit expilare tempIum Dianae , multo nugis periit, eo quod rei pla expoliarit templum Dei veri Ierosolymae, ibique tot, & tantas strages ediderit, quot & quantas hucusque audivimus.
I Udas Mazbabaeus templum ab Amtioebo pestatum expuetat. Inde vers. p. vi ani visa functo
succedit filius init. Eupator , sub quo Ptolemaeus Macer susti tenax , σ Iudaeorum am cus veneno occiditur. Adfaec vers. I Gorgins a Iudaeu profligatW aquὸ ac Idumaι, σproditores . Deniquo vers. Machalaus Angelorum ductu prcsemit, occiditque Tmotheum , Chaeream , O . omnium , Draque
244쪽
Commentaria in Lib. I I. Machabsoris . Cap. I 0 I
i. Achabaeus autem, & qui cum eo erant, Domino se protegente, templum quidem , di
In civitatem, recepit: 2. aras autem , quas alienigenae per plateas extruxerant, iteinque
delubra demolitus est. purgato templo, aliud altare fixerunt: & de ignitis Iapsibus igne concepto sacrificia obtulerunt post biennium , & incensum , & lucernas, & panes propositionis posuerunt. d. Quibus gestis, rogabant Dominum prostrati in terram ne amplius talibus malis inciderent: leg&, si quando peccassent, ut ab ipso mitius corriperentur, &non barbaris ac blasphemis hominibus traderentur. 1. Qua die autem templum ab alienigenis pollutum fuerat, contigit eadem die purificationem fieri, vigesima quinta mensis. qui fuit Casleu. 6. Et eum laetitia diebus
O egerunt in modum tabernaculorum, recordantes quod ante modicum temporis, diem solemnem tabernaculorum in montibus & in speluncis more bestiarum egerant. T. Propter quod i sos, ocramos virides, de palmas praestrebant ei, qui prosperavit mundari locum situm. 8. Et decreverunt
communi praecepto&decreto, universae genti Ju Orum, omnibus annis agere dies litos. v. Et Λntiochi quidem, qui appellatus est Nobilis, vitae excessus ita se habuit. Io. Nunc autem de Eupatore Antiochi impii filio, quae gesta sunt narrabimus, breviantes mala, quq in bellis gesta sunt. II. Hic enim suscepto regno, constituit super negotia regni Lysiam quendam , Phoenicis &Syriae militiae principem. I 2. Nam Ptolemqus, qui dicebatur Macer, jus lite nax erga iud- esse constituit,ci praecipue prῬter iniquitatem quq facta erat in eos, & pacifice agere cum eis. II. sed ob hoc ae-eusatus abam lan apud Eupatorem, cum irequenter proditor audiret, eo quod Qvrum creditam sibi a Philometore diseruisset,&ad Antiochum Nobilem translatus etiam ab eo recessisset, veneno vi tam finivit. I . Gorgias autem, elim e1let dux locorum, assumptis advenis stequenter Iudaeos debellabat . is. J udaei vero, qui t nebant opportunas munitiones, fugatos ab Ierosol, mis sulcipiebant,
bellare tentabant. i5. Hi vero qui erant cum MachahqO, per orationes Dominum rogantra ut esset sibi adjutor, impetum fecerunt in munitiones Idumaeorum: II. multaque vi in sillentes , loca obtinuerunt, Occurrentes interemerunt, & Omnes simul non minus viginti millibus trucidaverunt.18. Quidam autem, clan confugissent in duas turres valde munitas, Omnem apparatum ad repugnandum habentes, Ip. Machabaeus ad eorum expugnationem, relicto Simone,&Iosepho, itemque Zachio, eisque qui cum ipsis erant satis multis, ipse ad eas, quq amplius perurgebant, pugnas conversidi est. ΣΟ. Hi vero qui cum Simone erant, cupiditate ducit a quibusdam qui in turribus erant, suasi sunt pecunia :&septuaginta millibus didrachmis acceptis , dimiserunt quosdam effugere. LI. Clim autem Macha o nuntiat uuiesset quod laetum est, principibus populi congregatis, accusavit, quod pecunia stat res vendidissent, adversariis eorum dimissis. xx. Hos igitur proditores factos inter Mit, &consestim duas turres occupavit. 23. Armis autem ac manibus omnia prospeia agendo , in duabus munitionibus plus quam viginti millia e remit. M. Timotheus, qui prius a Iu is fuerat DPeratus, convocato exercitu peregring multitudinis: &congregato equitatu Asiano advenit quasi armis Iud m capturus. Ly. Macha us autem, de qui cum ipso erant, appropinquante illo, de- P abantur Dominum, caput terra asper entes, lumbosque ciliciis pricincti, 26. ad altaris crepidinem provoluti, ut sibi propitius, iii icis autem eorum esset inimicus, oc adversariis adversaretur, sicut lex dicit. Σ . Et ita post orationem, sumptis armis, longius de civitate procedentes, ocproximi hostibus effecti, resederunt. 18. Primo autem solis ortu utrique commiserunt: isti quidem victorie & prosperitatis sponsorem cum virtute Dominum habentes: illi autem ducem belli animum habebant. 29. Sed, ciun vehemens pugna esset, apparuerunt adverseriis de coelo viri quinque in
equis, Mnis aureis decori, ducatum sudetis pristantes e 3o. ex quibus duo Machabetum medium
habentes, armis suis circumseptum incolumem conservabant: in adversarios autem tela& sulmina jaciebant, ex quo & ricitate confusi,& repleti perturbatione cadebant. 3I. Interiecti sunt autem
viginti millia quingenti, & equites sexcenti. 3Σ. Timothgus vero confugit in Garara in presidium munitum, cui prierat Chetreas. 3 i. Machabeus autem, &qui cum eo erant, litantes obsederunt pret sidium diebus quatuor. At hi qui intus erant, loci firmitate confisi, supra modum maledicebant, & sermones ne dos jactabant. is. Sed cum dies quinta illucesceret , viginti juvenes ex his qui cum Machab o erant, accensi animis propter blasphemiam, viriliter accesserunt ad murum, deferoci animo incedentes ascendebant: 36. &alusi liter ascendentes, turres portasque succendere aggressi sunt, atque ipsos maledicos vivos concremare. 37. Percontinuum autem biduum prς sidio vallato, Timotheum occultantem se, in quodam repertum loco peremerunt: di statrem illius
C ream Se Apolloptanem occiderunt. 38. ibus gestis, in hymnis&confessionibus benedicebant Dominum, qui magna secit in Istaei, & victoriam din illis.
II Rior pars puFti templi iv. i. ad s. ordine temporis L collocanda est lib. l. cap. 4. post v. M. Cetera hujus
capitis , imo&capitis a r. ac ra. inserenda lunt lib. . . 6.
ante v. as. Purgatio enim templi lacta a Iuda licet hiems
mortem Antiochi Epiphanis narretur ι tamen ante eam contigit, nimirum anno Graecorum I 8. ut patet lib. i. 4. v. 12. Antiochus vero mortuus est anno I 9. Graec. ut dictum est lib. i. c. I 6. U. I s.
s ACRI CIA oaxutis is ατ Per ignitos lapides Salianus, &Maruna intelligunt silices ,&similes, ex quiabus interie collisisticue ignis excutitur in subiectum mitem, excellulque accen litur, utinaturaliter quotidie iacimus . Verum ci ci eil λιὸν , id est, gnienis Texiisenem excipiantes. Silices autem collisi non igniuntur, sed scintillas ignis dumtaxat emittunt. Quare verius videtur precibus Iudae,&sacerdotum ignem e coelo evocatum ignivisse lapides, indeque sacerdotes ignem accepisse, quo sacrificia cremarentur . Sic cnim ante Iudam fecerat Nehemias , & sic statuerat Deus Levit. I x. ut igne non communi, sed coelesti,&divino
hostiae cremarentur , atque hac de causa Iudas scit .m dati, vel potiti redditi a beo ignis instituit, ut audivi-
245쪽
a Commentaria in Lib. IL Machabaeorum. Cap. X.
rmia , quae sacta est a Tito , & Vespasiano cum templum fuit combustum. Pos TnIENMis M J liach iamlum nona prosariati ne templi,ut volunt nonnulli ab hac enim fluxerit triennium sed a principatu Iudae, ut dixi lib. t. e. q. . 4. Serarius, Salianus, Malii. Μirum est nonmillos viros doctos hoc bicnnium computare a morte Antrochi: nam Antim hus m li templi purgati itum , de sacrificationem mortuus est, ut dixi in synopsi capitis.
Encsniorum per otio dies eodem ritu , & plausu quo auxta les me: brant quotannis selium tabernaculorum die s. mensis Tisei, idque in gratiarum actionem, eb quod Deus eos urbi Ierosolymae, suisque domibus restitumet, eam ipsi paulo ante tuitientes persccutionem Antiochi in syl.i . & montibu delituissem,i que sibi tuguria, & tDMrnacula e ramis arborum conitruxit sciat. V s. 7. PROPTER QUOD TH TR sos, ετ α Auos 2 Thyrsierant f ondes, de virgulta, quibus milites parta victoriale, suasque hastas, &arma vestiebant. Hinc apud tantiles thursus erat hasti ac Pileata hederis obrem , quam in Orgiri sacris Bacchi quatiebant: unde Bacchus dictus est thyrsigerus. vi xii. Hi L Ant. Eupator filius Epiphanis ν εα. eo M,xi-
'TU T sophR M. Gori A REGMt id est , conitituit sium in regimine Uicarium, de Proregem; sive ut Graeca habent, Protarchum LusIAM. Uxxx. ix. NAM PTOLEM Us , Qua di chvATOR MAcha Jτε nam innuit Ietolemaeum ante Lysani negotia rcgni administrasse; sed percatu iam acculatum de nroditione apud Ei atorem gradu tuo excississe. Hic Ptolemaeus videtur esse ille idem , qui c. 8. v. s. vocatur Dux Caelel riae, M Phoenicis, misique Nicanorem contra Iudam, Iudaeos , sed mox videnς eorum vi nocentiam , Deumque pro eu pugnare c Epit Iudaeis favere, & patrocinari Iideoque acculatum fuit apud Eupatorem quasi proditor ,
quod ab eo ad Iudaeos desecisse videretur , eo quod eorum
VENENO vr TAM MMiv IT . J In quibusdam Gra VER LII. eis additur I tolemaeum prae infirm itate animi ultro ad venenum canius illa, i ponteque illud hausisse, eo ali calumnium , M infamiam proditionis sibi impactam audire. desvilmere non Iposset. Non etiam firmi magnique, l dinfirmi, pusillique est animi frangi hominum dici criis , i deoque se occidere: sortis enim cit hac omnia vitaliter sustinere, & magnanimitate virili superare , i ta illud Martialis: Tmitreittifatis qui miser Narrat hunc casum Ptolemaei s. scrip. ut significet Iudaeos anto amico,Ne patrono orbatos suisse , ideoque novis eum
Eupatote bellis imi licitos fuisse .
Advenas vocat mi ites ex Thracia, AEgypto, Africa , alitique exteris regionibus conscii nos. Unde vers. 24.
v antur exercitus per Puna Indigenae enim
aliquot munitiones Corsiae, & Amrochanis eripuerum , in easque admittebant se os suos Iudaeos , qui Ieroiblvma . eluis tedibus ab hoste pellebantur rex quabus multi ad I .dam confluentes eius conus augebant, ut audacter Anti chlanos invaderet , &i liciter iterneret, sicut paulo post viginti millia eorundem prostravit. Ita Sancter . Uerum proIuda, legendum videtur Idumas, uti legum dicta graeci: Idumaeorum enim munitiones hae vocantur v. seq. vuli enim significare duos Iustorium holiis , Gorgiam scilicet, &Idumaeos. Sensus et sociiq. L Idumaei perpetui Iudaeorum inimici occuparunt aliquot I .idaeorum municiones, in quas lurcipi ni Iudae ruinas militas,&transfugas: nimirum eos, qui a Ierololymis cibaposta fiam, Ze scelera ad se profugieoant , atquc cum iis Muare, Aebellum Iero limae, &Iudaeis inferre revrab i. Sel Iudas Deo invocato in lias Idumaeorum munitiones armata manu ima pit, re viginti millia interemit , ut tequitur: ita Servius, Salianus, Salii. vax r. V si Ν τι re Lursus 2Graecus habeti novem ΜMIA a.
Ios 1 prio. JHic est Iosephus Iudae , Ionathae , & V εα , i
Simonis frater, de quo c. s. 13.
e Misis argenti, quae si Atticae iuerunt , faciunt a reos rui Hebraicae, duplo plus in Acca ν Tis D - , asM υMT Quos o M hostium in turribus conclus
Salutem enim civium prodit cui hostes eorum captos vel iam iam rapiendos dimittit: cimissi enim rurium cives invadent, spoliabunt, & occident , praesertim ut lytrum , quod pro se solverunt recaperem.
Deus enim Iudae cum suis oranti iiid. ixit certam visetoriae spem : quam augebat virtus , id est, probitas, sonitudo, & generositas Iudae 3 sociorum . qui parati erant pro Dei lege , & cultu dimicare usque ad mortem , Ilatuerantque non nisi victores e proelio discede . te; sed vel vincere uti occumbere. Graece est , oon in
rem τι Tor a , ci' prosperatatis eum virtute hasorei res
sitim ad Dominum: nae enim duo , scilicet Dei invocatio , de propria virtus, generosul quean:mi ad pugnam , aliamve rem perficiendam conatus sunt efficacissima reme, dia , qua quasi spondent certam victoriam, &felicem
e M aELLI ANIMuM Graece θυμορ , id est , antimositatem, iram, superbiam HAaεηANT J quia ni mero suorum militum praefisidci Ficiebant paucitatem I daeorum, putabantque iis eos ut bolum panis devorata. ros, sed Deus stravit eorum an imositatem x superbiam , os cnditque victoriam nona numero, ted a lavore Dei pendere, ac dar .
TIONE CADE Ax Ta Erant hi quinque Angeli pro Iuda, &mpillo fidelia visu Dei dimicantes. Sic Angeli pugnarunt pro Theodosio contra L igenium dum militum esus icta an iplosmet uclantes retori erunt , teste T ,: odor to lib. 1. c. a . Sic pro s. vvence,lao , ut habet esus vita aduellante cum Radrelao Duce Curimen se pugnavit Ange lus, Ducemque perculit ut prostratus veniam, vitam sire peteret. Sic pro constantino magno certarunt Angc li, qui,uzait Panc Dr. 6. verendum scio quid
mur, Constantino imus auxιtio: plura exempla recens et Se- rarius hic pag. 676. T IN THEos v Esto coΚν cIT 3M GAE ARAM J V s-ῖα.
Gorionillescentat esse Garam , sed alii cum Serario haec duo distinguunt : vide hic assiditas Iudae victorias illi a Deo concestas praelertim quibus occidit millia Timotheanorum, sicut pauid ante occiderat viginti millia Idum xorum , ac tandem ipsum Timotheum cum Chetr de Apolloplane in teremit. υ
. ut Miaua vide hic quid eisciat iuvenum animii , &ardor: vide rurium quim stultum , & periculolum sit ho-1tium animos , At iras subsannando , te bulphemando irritare, S accendere.
Sic Alexander magnus, uti narrat Curtius sub finem libr. 7. obsidens petram abicissam , & abruptam quam Αriniates Sogdianus cum triginta millibus armatorum insulebat, petensque ut se dederet ab eo irrisus fuit , rogatusque volarene posseta quo scommate ictus Al xander : ostendam inquit proxima nocte Macedones
etiam volarer quare trecentos iuven maxim spraemiis ,
promissis accedat, ut a targo per loca inacccssa noctu in po
246쪽
Commentaria in Lb. II. Machabaeorum. Cap. XL 93
itam scinderent cum ipse ast te, ὶ via patebat petram A sus Arimaes se cum propin auis Alexandro dedidit, qui invaaciet. Iuvenes accensi in petram traximis laborabas omnes verberi,uailectos sub ipsis radicibus petrae cruci
Imas, ct Judaei Duce Angeis stemunt ingentem Iosia exeram . mare Iosias eum eis pacem init.
Hinc versi ct seq. recensenturiam, qu-oemio impatoris Mia ac Romanae um litterae ad Iadaeos hae de re datae .
I. Ed parvo post tempore, Lysias proeurator regis, &pi inquus, ae negotiorum praepositus, I graviter ferens de his quae acciderant, Σ. congregatis octoginta millibus, & equiratu universo, veniebat adversus Iudaeos, existimans se civitatem quidem captam Gentibus habitaculum facturum, templum vero in pecuniae quaestum, sicut cetera delubra Gentium, habiturum, de per singulos annos venale sacerdotium: q. nusquam recogitans Dei potestatem, sed mente elicae
natus, in multitudine peditum, ci in millibus equitum, di in octoginta elephantis confidebat. s. Ingrestus autem I udaeam, & appropians Bethsurae, quae erat in angusto loco, ab Ierosolyma intervallo quinque sudiorum, illud praesidium expugnabat. 6. Ut autem Machabaeus, & qui cum eo
erant, cognoverunt expugnari praesidia, cum fletu delachrymis rogabant Dominum, & omnis turba simul, ut bonum angelum mitteret ad salutem Israel. 7. Et ipse primus Machabaeus, sum. ptis armis, ceteros adhortatus est simul secum perieulum subire, & ferre auxilium fratribus suis. 8. Cumque pari er prompto animo procederent, Ierosolymis apparuit praecedens eos eques in veste candida, armis aureis hastam vibrans. p. Tunc omnes simul benedixerunt misericordem Dominum, & convaluerunt animis: non solum homines, sed & bestias ferocissimas, & muros ferreos parati penetrare. Io. Ibant igitur prompti, de coelo habentes ad utorem, & miserantem super
eos Dominum. II. Leonum autem more impetu irruentes in hostes, pro Itraverunt ex eis undecim millia peditum, de equitum mille sexcentos: IL. universos autem in fugam verterunt, Plures autem ex eis vulnerati nudi evaserunt. Sed&ipse Lysias turpiter fugiens euaue. Et quia non intensatus erat, secum ipse reputans, factam erga se diminutionem, & intelligens invictos esse Hebraeos, omnipotentis Dei auxilio innitentes, misit ad eos: I . promisitque se consensurum omnibus quMausia sunt, & regem compulsurum amicum fieri. is. Annuit autem Macha us Pr eibiis Lysiae, in omnibus ut lipari r risistorie M ouaeeumque Maelia Latiis scripsit I.ysiae de Judaeis, ea rex concessit. IS Nam erasit scriptae Iudaeis epistolae a Lysia quidem hunc inodum continentes:
L r s i A s populo Iudaeorum mutem. iv. J oannes de Absalom, qui missi fuerant a vobis, tra
dentes scripta, postulabant ut ea, quae per istos significabantur, implerem. I 8. Quaecumque iatur regi potuerunt Perserri, exposui: &quae res permittebat, concessit. I9. Si igitur in negotiis idem conservaveritis, tu deinceps bonorum vobis causa esle tentabo. 2o. De ceteris autem per singulayerbo mindavi, de istis, &his quia me missi sunt, collo :ui vobiscum. χI. Bene valete mino centesimo quadragesimo orivo, mensis Dioscori die vigesima oc quarta . . . Regis autem epistola ista continebat: Rax Antiochus L si fratri salutem. 23. Patre nostro inter deos translato, nos volentes eos, qui sunt in regno iiostro, sine tumultu agere, & rebus suis adhibne diligentiam, a. . audivimus Iudaeos non consensiste patri meo ut transis rentur ad ritum Graecorum, sed tenere velle suum institutum, ac pristerea postulare a nobis concedi sibi legi tima sua. 23. volentes igitur hanc quoque gentem quietam esse, statuentes judicavimus, templum restitui illis, ut agerent secundim suorum majoi um consuetudinem. 26. Bene igitur Dceris,
si miseris ad eos, & dexteram dederis: ut cognita ni tra voluntate, bono animo sint di utilitatibus propriis deserviant. 27. Ad Ju os vero regis epistola talis erat: REx Antiochus senatui Iudaeorum, ceteris Iudaeis salutem. 28. Si valetis, sic estis ut volumus: sed&ipsi benis valemus. αρ. Adiit nos Menesam disens velle vos descendere ad vestros, qui sunt apud nos. 3o. His igitur, qui commeant usque ad diem trigesimum mensis Xanthici, damus dextras securitatis, 3 I. ut Iudaei utantur cibis de legibus suis, sicut&prilis: &nemo eorum ullo modo molestiam patiatur de his quae per ignorantiam gesta sunt. 32. Misimus autem & Menelaum, qui Vos alloquatur. 3i. valete . Anno centesimo quadragesimo Oitavo , Xanthici mensis quintadecima die. 3 - Miserunt autem etiam Romani epistolam, ita se habentem.
VINxus Memmius & Thus Manilius, legati Romanorum, populo Iudaeorum salutem.
in his, quM Lysias cognatus regis concessit is, denos concessimus. De quibus au emad regem judicavit reterendum, contestim aliquem mittite, diligentius inter vos cotarentes, ut de sernamus, sicut congruit vobis: nos enim Antiochiam acetaimus. 37. Ideoque festinate rescribere, ut nos quoque sciamus cujus estis voluntatis. 38. Bene valete. Alino centesimo quadragesimo octavo, quintadecima die mensis Xanthidi.
247쪽
9 4 Commentaria in Lib. II. Machanorum. Cap. XI.
iii meum equitani universo&So. eleptantis qiubus se Iu- Λ Tropol Cam te invadit Lysias, id est, Dia Ius, sudieaeos, & Iudaeam devoraturum sperabat. Sed tuta sta itque motus irae,superbiae,libidinis M.resiste&occiae Deum invocans Angelum impetravit, quo duce tota Ly- re illi, ut leo, statimque eum fugabis. Diabolus enim
in castra cecidit. coram animosis, &reiinlutis est pavidus ut sorinica, tu v. xi. TEMPLUri v xb IM PECUMIAE QUAE- midis vero&haesitantibus turribilis estiem Unde S. Grex x x o M I Destinabat Lysias uagnum ve*igal templo lib. .m c. I. illud Iob . T ripa 1 o diti hab νιν imponere, ao dona templo oblata, vel tota vel magna ex pridam, explicans lux sep uag. qui pro Tetria vertune parte fit co regio addicere, & in suos uis convertere , uti Mirmisorum id est formae ac , quo inquit, es in alia desubru Gentilium a tyrannis fieri solet. Haec autem, α - -f tD3, e questu tam uas m e frit imem plurima, dc pretiosistima erant. Templum enim erat , hoc ipsum mystice applicans Diabolo: opulentissimum. Re Io, inquit, mr---, id est , ωσμ-uaduit- ULNA a x Aea nox tu MI se scilicet Pontificarum sermura in , u diximuxu in semini t ovi quotannis magno pretio Iudaeis venditurum. n mirum hostia sic ἀν-rae orientes is ea, ira
dicta: ibi enim omnes Angelorum vis es, Mopaul, prudens Ly hinc facile ex tanta elade niorum com is φῖ tiones Hebraeis praestitas recensui. Deum Per Angelum pro Iudaeis pugnare, ideoque eos λ
via κ us J Fuit hic Sanctus Michael Israelis protector, sublinionis quam regibus Antiochis quis regibus Asiae
aut certe Angelus inferioris ordinis a Itichaele missus ad Syriae prominatis alias praestitistis cotis ast . v xa1-
aes &Iudaeis animos adderet, hoites vero metu dilor- νε TEMTA sol id est, ego pariter vestris commoda si midine I rcelleret, ut ire ipsa fecit. Hine praecelsit spe- cibo, vobisque mesta bona, &beneficia mea commea cie equitis cataphracti aureis armis iras ara vibrans vestitus datione apud regem Eupatorem procurabo. candidis. Candor enim Anulorum puritatem, splendo- D C T a1s AUTEM cateticulis a vobis propositis) v. Liri.
tum significit, ut dixi Eccles. 8. ad illa: omui cet Ioanni, &Abesalom a vobis missis 3 ar Maa etor
Coriva Lu ERUNT A MIMrs, ingentes, validosque ad vos mitto COLLO Qui voaraco MI ut vobiscum de V 1 x L .sumpstre animos videntes Angelum arniatum quasi Da. singulis tr ligant, & per omnia satisfaciant. e suum praeire. Sciebant enim Angelum ei se in vincibi. ANNO 143. JDiccs, hoc anno x s. Graecorum vivebat, v x xxx lem, S ab Angelo stilo tota castrahoitium posse prolito ®i abat adduc Ant. Epiphanes; quomodoergo hae titiani, uti ab eo Proltrata fuerunt ass. millia militiim Senna. te ab L. Eupalore ejus filio, quasi iam poti more
cherib sub Ezechia. Quare ductu angeli certi de victoria patris regnante datae sinibuntur mortuus est enim Epiph
animose processerunt ad praelium M o M soL.M MOMD n sanno 1 9. Graecorum, ut dictum est L, r.e.6.16. N x,s D ET E Tr A s oc is IIu As elepitan. Rei p. annos Graec. dupliciter computaris primo abano
, xxj Angelo enim nil et impenetrabile, nil invincibile, o mente Μartio, quia illo anno, qui fuit conditae Romae nil impossibiles imo mi arduum, de dissicile. Angelus V 44t. &Olympiada 117. teste Euse, Ptolem. S. Hieron. ergo hos animos, & ardores Iudae, &Iudaeis iniecit, Iosepho, Dione , Appiano , & diis , tuoque mensorvibus ipsi accensi rastra Lysae numerosissima , de fortiis burti a Seleuc victo Amison Ominoris Asiae rege totius m illico ut paleas diuecerunt,&dissiparunt. Nil enim Asiae sibi diadema imposuit.
est tam arduum, Quod militum ardor non perfringat. Hoc Computu ann Graecorum, sive Se Lucidarum nu-Quocirca vegetius docet Duces debere vel maxime hos aris inerant Iudaeis id zoque liber Pramus Macta orti meo dores in militibus excitare, &accendere; inde enim te dem usiue ita quc ac AEgyptii, eaque de causa hiannita ex illitipes, omenque victoriae. Additque Duci sol edi Graecorum vocan ur . num Iudaur, nunc Macedo i, ter investigandum cile ouid de praeIii succeisu sentiant m nunc .Alexandrara. 'lites pugnaturi, ut si felicem fore augurentur, pugnet ι Secundb anni Graecorum sesquianno tardius inchoam si infelicem, cesseti pugna. Audi Vegetium lib 3. c. ii: tur, sorte quod eo tempore Seleucus ex Asia minore hodie Pacertatim sunt mititet, quid sentiarit, item- triumphans rzdlerit in Asiam malorem si .espriam; un-
Ls , iace , motiι qua e--αν. me emMas , si tyro A tiocho-. Hoc ergo secundo computu incipiunt hian-pra me vir; m Vertomm L Dιιιstu na, tr noveris te ni anno declinotertio a morte Alexandri mense septimo epistere L 'e si exori νψi semines metuo, ut dimitare. Tisti , sui nostro septembri respondet, id est , sesquia 3lonitis tamen rorarime os existum virtus oesit -- no seritu quam priores Iudaici sive Alexandrini. Hoemus: Rac Mesise race imuinis Hemaee 'mirationem, computu utitur liber secundus Machab. DX hoe loco Orein se facis ad Romam ρε---οι. ne immis annum I M. Graec. quo lib. r. Capite ε. x ε. dicitia robiisse eorum ignavias veterrain Modendus est: velflative a nobis Antiochus vocat 48. Graec. quia annus, qui computu fueram sum eo emo aridum . Dicendum etcim, quibas Iudaico, & Alexandrino erat a s. idem ille computumi tirum memesis odium aversario m , - σιπdet sime D Antiocheno, sive Chaldaico erat 1 8. ita Salianus, sera-mφυ-tur. rius, &alii. Aliter respondit Maliger scilicet suisse aii-LE NUM AUTEM Mox ν IM νε τυ I RUEMTrs num I 48. si annum inchora Nisan, id est, Martior ruria V tr. IN Mos Thc ν nos TR Avx oKτ xx xxs υμ- sum candetri annum fuisse Iis. Graeci si annum inchoes aDECt MILLIA, ET E et υi TOM ii Ox J Prae. Disti, ideri, Sesetem .lium hoc aliud&diversum et ab eo, quod narratum eth MEM ,1 s Diosconi J Graece aras K: νθεν, id est, Iib. I. α4. unde ibidem alius caesorum numerus recense. Iovis Corinthii. Hic mensis inter ordinarios Graeorumtur. Leones enim sunt impavidi &terribiles: unde teste menses nm reperitur ι unde scaliger, &Salianus putant Plinio Nausis oculis in venabula, enses,&hastas irruuiit, eum fuisse embolimarum, sive interea larem. Uerum id omniaque disiiciunt, &rumpunt. Tales suere lila Iudas, recte confutat Setrarius, qui censet Dios remm esse DyDMIudaei iuxta illud Iacobi vaticinium Gen. 9. s. Catu. tium, qui respondet nostro Martio , quo iuuare reges ad
Ius Leoni/Iuda: ad prauam fili mi ascenuisti: reqviesres pella Procedere. aer instιωrtio , σquasitiana uisosecit alit eum Z Licet lxxx AN Tiocrius Lusia FRATRI sALD TE MI Uax, enim Iudas non esset de tribu Iuda, euia patre Iacobo hoe Lysias erat tutor regis; mirum ergo quod rex . qui ut oraculum datum est, sed ex tribu Leviῶ tamen ipse loco ait Appian. v. i nove miserat, eum non vocat patrem p
Iudae erat dux omnium Iudaeorum, ad quos hoc ora. this, quam fiatrem; sed id studio fecit rex . vel potius Gilum pertinet. regis scriba, ut apud Iudaeos regis pueritam dissimulareti
248쪽
Commentaria in Lis. II. Machabaeorum. Cap. XII. 9s
ne ob eam ab ipsis despiceretur; quasi ergo grandior, ee matiarioe Lysiam vocat fratrem, non patrem. Adde, Lysiam non vocat patrem, quia mox Aut. Epiphanem vocat patrem suum; unde sabditi V s. I. Paxa a uos Tao IM TO DE s Gomonides ter inretior Aias La Tot Fingebant Gentiles regum a.dulatotes, eos post mortem in Deorum numerum referri. Hine in funere regum, & Imperatorum fiebat eorum Ap theosis, sive inter Deos relatio, quae quibus caeremoniis apud Ronianos fieret eleganter detoibit Herodian. initioli . . ubimter alia, ait, aluilam ex rogo evolare solistam quae animam Cisaris in coelum ad Deos veheret . v rum impius ruit. Eξiphanes ob tua scelera, & i acrilegia uita Ddiri non cieli, sed inferni, puta inter dae nestranslatus est.
vere suis legibus, &ritibus in sua fide, Sccultu unius Dei, ne cogantur more gentium vivere, & colere earundcin D. s, &idola.
U &Iudaei armis recuperarant templum, illudque expurgarant. Rex tamen illud sibi hic arrogat, ut uiam in Iudaeos potellatem sque ac liberalitatem os undat, Cum revera templum iis non mitituat, sed rei titutione iam factam probet, &mafirmet. U. iis D ε εαλἀ nanis 3 id est, si data Iudaeis dextera chie enim est ritus ineundi Dederis cum eis sin diis lanxeris. Potis aliud et hoc foedus ab eo, quod cum iisdem uisis iniit Lysias, & Antiochus cap.r3. v.M. de seq. deli, i. c. 6. ubi occasone Philipei re uantis, &Antiochiam occupantis, ut eum de let Lusas nomine regis pacem a Iud eis petiit, de obtinuit. Unde colligas hoc foedus non diu durasse, sed mox renovato bello ruispium suisse, ut patebit cap. seq. Sic Turea cum Christianis facile init pacem, dum udigetur bello Persico, aliove similis at eo lopitosacile oocasionem pacis rumpendae in.enit , si bellum sibi pace uti.
. . , , . Aut V Nos ΜεN LAUs non ille Pseudo ponti. ex, & Iudaeorum proditor, de quo c. 4 v.34.&se'. ut v lunt nonnulli, sed alius Iudaeortim ad retrum, EI Lysiam legatus. Ita Salianus, &atri Dic aus vati vos
tiosi ut scilicet visitetis Iudaeos vetitos taetratos, di , micos, qui apud me in Syria detunt.
curitatis nam die is eluviem Xanthiciu riptae sunt haeregis, ut patet v.uo quibus libere in Syriam descendant et quia neciam pax inter eum, & Iudaeos erat conclusa; sed de ea me Imatos cum Iudaeis tractabatur, ea vero conclusa Iiberum erat Iudaeis quovis tempore in Syriam
commeare. Naἀo EORUM ULLO MODO MOLE TIAM PATI TOR DE R s QUAE PER IGN ORAM Tl AN GasTA
1υκτὶ λα σιαν sancit rex eorum, quae hucusque inter suos, &Iudaeos hostiliter sella fuerant, ut ea quasi per ignorantiam admissa, excusata, imbobliterata trabeamur. Misi vos sid est, remisimus AUTEM ET M M LAOM a vobis ad me missum Q. 1 v x ALLO UA- τὐκ I reseratque ea, quae mecum tractavit, meaque sensi, & εω vobis renunciet.
B ι Aut puta rati, quia Romanis ad Antiochum mitte bantur, qui illi praeciperem ut naves, quas supra num rum i Seriatu Romano praescriptum havebat, succenderet, & elephantes interficeret, ut Romanis novi belli metum, vel suspicionem adimeret, uti narrat Appianus,&ex eo sigonius ad annum urbis sp . Hi ergo Roman rum legati miserunt pariter ad Iudaeos Epistolam, qua significa t ut si quas alias iustas pacis eum Anti ioconditiones cuperem, eas ad se perscriberent: se enim curaturos ut Antiochus eis subscribat. Romni enim, ut recte observat Salianus, facile supplicibus omnibus injuste v xatis aderint, quae fuit prima origo potentiae ipserum,&incrementi in Sicilia, in Hispania, in Graxia, in Asia, in Africa, & ubique gentium, ut taetenus Romanae historiae decursus ostendit. Cam ergo Iudaei ad Roman rum legatos, qui per id tempus in syria erant, se contuli sent, , fortasse iam tum amicitiam eorum, ac secietatem ambire se ostendissent, pererunt, ut quael Lysia concedebantur, coci firmarent, aliaque non ulla in suae vatis gratiam cum Rege tranuerent.
atae ceciderant curat sacri ri osserendo duodecim millia drachmarum.
I. UT Blassis pactionibus, Lysias pergebat ad regem, Iudaei autem agriculturae operam dabant. z. Sed hi qui resedenant, Timo, , & Apollonius Gennaei nitus, sed & Hieronymus,& Demophon super hos, & Nicanor Cypriarches, non sinebant eos in silentio agere, & quiete. I. Ioppics vero tae quoddam flagitium perpetrarunt: rogaverunt Iud*os, cum quibus habitabant,aicem e scaphas, quas paraverant, cum uxoribus &siliis, quasi nullis inimicitiis inter eos centibus. q. Securseum commune itaque decretum civitatis, oc ipsis acquiescentibus, pacisquz causa nihil suspectum habentibus: cum in altum processistent, suburerserunt non minus ducencos. . Quam crudelitatem Judas in suggentis homines factam ut cognovit, preterpit viris, qui e nicus ipso: de invocato usto judice Deo, 6. venit adversias interiectores tiatrinn, portum quidem noctu succendit, scaphas exussit, eos autem, qui ab igne refugerant, gIadiol minκ. 7. Eccum cita egisset, discessit quasi iterum reversurus, & universos oppilas eradicaturus. S. S d cum Lognovitiet&eos, qui erant Iamnig, velle pari modo Leere habitantibus isum Juiaris, P .... Ruti quoque nocte supervenit, & portum cum navibus succendit: ita ut tumet nigrin appareret Jcι. i lymisi stadiis ducentis quadraginta. io. Inde elim jam abiissent novem stadiis,&iter facerent ad asemo Mum, commiserunt cum eo Arabes, quinque millia viri, & equites quingenti. II. Cumquc gna valida fieret, & auxilio Dei prospere cessisset: residui Arabes victi, me bant a Iud luz tΠ promictentes se pascua daturos, & in ceteris profuturos. Ia. Iudas autem, arbἰtratu Verem multis eos utiles, promisit pacem: dextrisque acceptis, discessere ad taberiracula sua. L . Aggressus es autem&civitatem quandam firmana, pontibus murisque circumseptam, quya Lurbis nablcabatur Gentium promiscuarum, cui nomen talphin. I . Hi vero qui intus erant, cUmid:
249쪽
96 Commentaria in Lib. II. Machabaon m. Corp. XII.
tes in stabilitate murorum, &apparatu alimoniarum, remi ilius agiabant, malelictis lacessente, Iu &blasphematites, Si uentesquy tas non est. IS. Ma Hus autein, invocato magno mundi Principe, qui sine arietibus&m. achinis teinporibus Jesu precipitavit Jericho, irruit strociter muris: IS Scapta civitate per Domini voluntat 'm, innumerabiles czdes fecit, ita ut adiacens s a gnum stadimim duorum latitudinis, sanguine intersectorum fluere viaeretiit. I . Inde discesse runt stadia septingenta quinquaginta, & venerunt in Characa ad eos, qui dicuntur Tibianti, Ju-Mos: 18. & Timotheum quidem in illis locis non comprehenderunt, nulloque negotio periecto re.
eressus es , relicto in quod un loco fit missimo prisidio. I9. Dositheus autem ti Sosipater, qui
erant duces cum Machabeo, peremerunt a Timoliam res ictos in pristidio, decem millia viros. Q. At IIachab us, ordinatis circumst sex millibus, i& constitutis per cohortis, adversus Timotheum processit, tabentem securia centum viginti millia peditum, equitumque duo millia quingentos. Et Cognito autem Juq adventu, Timotheus prsmisit mulieres, &filios, Si reliquum apparatum, in presidium, quod Carnion dicitur: erat enim inexpugnabile, &ac Iudissicile propter Iocorum anguilias. ΣΣ. Cumque cohors I g prima apparuillet, timor hostibus incussus est, ex prisciuia Dii, qui universa conspicit, & in fugam versi sunt alius ab alio, ita ut magis a suis dejicerentur, & gladiorum tuorum ictibus debilitarentur. 23. Judas autem vehementer instabat puniens prophanos, et prostravit ex eis triginta millia virorum. 2 . Ipse vcio Timotheus incidit in partes Dosithei Mypatris: & multis precibus postulab H ut vivus dimitteretur, eo quod multorum ex I udaeis paremtes taberet, ac fratres, quos morte eius decipi eveniret. Σs. Et cum iidem dedistri restituturum te eos secundum constitutum, illaesum eum dimisciunt propter Dalraim salutem. 26. Iudas autem egressus est ad Carnion, interfectis vigintiquinque millibus. 27. Post horum fugam, & necem, movit exercitum ad Ephron civitatem munitam, in qua multitudo diversarum gentium habitabat: &robusti juvenes pro muris consistentes Brtiter repugnabant: in hac autem nuchinae multae, &tel rum erat apparatus. 28. Sed, cum Omnipotentem invocassent, qui potestate sua vires hostium confringit, ceperunt civitatem: & ex eis qui intus erant, vigintiquinque millia prostraverunt. 29.In de ad civitatem Scytharum abierunt; quae ab Ierosolymis sexcentis studiis aberat. D. Contemn-tibus autem his, qui apud Scythopolitas erant, Iudaeis, quod benigne ab eis haberentur, etiam temporibus infelicitatis quod modesse secum egerint: 3 I. gratias agentes eis, &exhortati etiam de cetero erga genus suum benignos eise, venerunt Ierosolymam die solemni septimanarum tallante. 31. Et post Pentecosten abierunt contra Gorgiam praepositum Idumaeae. Exivit autem cum pC- ditibus tribus millibus, & equitibus quadringentis. 3 . Quibus congressis, contigit paucos ruere Iudaeoruin. 3s. Dositheus vero quidam de Bacetioris eques, vir fortis, Gorgiim tenebat: cum vellet illum capere vivum, eques quidam de I hracibus irruit in eum, humerumque ejus amputavit: atque ita Gorgias effugit in Mareta. 36. At illis, qui cum Esdrin erant, diutius pugnantibus & fatigatis, invocavit Judas Domitium adjutor inducem belli fieri: 3 . incipiens voce patria, & cum hymnis clamorem extollens, fugam Gorgiae militibus incussit. 38. I udas autem colle exercitu venit in civitatem Odollam: &, cum septima dies superveniret, secundum consuetudinem purificati, in eodem loco sabbathum egerunt. 3p. Et sequenti die venit cum suis Iudas, ut eorpora prostratorum tolleret, & cum parentibus poneret insepulchris paternis. s. Inveneruncautem sub tunicis interfectorum de donariis idolorum, quae apud Iamniam fuerunt, a quibus lex prohibet Iudaeos: omnibus ergo manifestum lactum est, ob hanc causam eos corrutile. I. Omnes itaque benedixerunt justum judicium Domini, qui culta fecerat manifesta. 42. Atque ita ad preces conversi, rogaverunt, ut id quod factum erat delictum oblivioni traderetur. At vero festissimus Iudas hortabatur populum conservare se sine peccato, sub Gulis videntes quae facta sunt pro peccatis eorum qui prostrati sunt. 43. Et lavi collatione, duodecim millia drachmas argenti misit jerosolymam osterri pro meatis mortuorum sacrificium, bene & religiose de resurrectione cogitans. 4. Ni fienim eos, qui ceciderant, resurrecturos speraret: superfluum videretur & vanum orare pro mortuis) 4s. ω quia considerabat quM hi, qui eum pietate dormitionem acceperant, OPtumam haberent repositam gratiam. U. ta ergo&silubris est cogitatio pro defunctis emtaura, ut a peccatis solvantur.
a 4 M T J Addit Gorionides lib.3. e. I . pacem,& quietem Iudaeorum durasse per octo mentes: interea Iudam Macratam, quosdam perii uelles Iudaeos animavertisse, Iudaeos, di Macedolias in pluribus Iudaeae urbibus, maxime ad littus maris , simul habitasse, & negotia exe cuisse. SedIομι- σμ-mias ea occasione perfide usos, in exitium, α excidium Iudaeorum. S D HI QUI REI DE AMT in Iudaea J TIM
T DEHOν uora sura a nos ita legendum cum Rom. de Graecis, non furebus uti legunt Donys. & Eman. M
Antiochi occupabant multas Iudiae urbes , ut Ioprin, di Iamniam, de quibus v. a. &s .ae Iudaeosnoi obstite pace cum Lysia am inita in sellare pergebant: tum quia huic rei assueverant Se ad hoc ab Antiocho collocati jampridem erant in Iudaea, ut eam vel attererem, vel totam sibi subiicerent, lucoque semper Iudaei, suere insens , S: hisesti; tum quia ex praedis Iudaeorum vivebam. D nique miles Pacem non amat, utpote qiii in bello s poliis,de rapunis sedit et: quare cum poli bellum initur pax, Duces summe laborare debent , ut militem contineant, aliove bello , vel labore occupent , ne in seditionem versus praesertim si stipendia ei plene non sint persoluta ipsas cis regiones expilet , & vastet, aut ad hostem cransfusiat , aut novum sibi principem creet , ut in historiis saepe iactum legimus , α hoc aevo ipsa vidimus. Q ii,circa Vegetius lita . de re militi cap. 13. docet assiduo i, ire , vel dimicandi, vel sagittas iaciendi . vel fodiendi, vel currendi, vel caltra muniendi&α occupandum di exercitandum esse militem, ne murmuret & rebellet , aut praedas agat, aut iners, N
250쪽
Commentaria in Lib. II. Machaba Omm. Cap. XII. 9
As vox fi s AνRAsJ quasi in nrari piscaturi, .el lusuri, vel in imulam aliquaui vicinam recreationuerso traiecturi. ο
vi τατ is I Tota ergo civitas decreverat hac fraude me gere Iudaeos, quare tota ut rea a Iuda Machabaeo v. .exbtio fuit addam. PRAECE prT vastis aut arma caperent, &sramuncaedem ulciscerentur.
addunt Iudam hoc repetit ino impetu urbem utpote munitam cudare noci potuisse: quare portum invasisse, scaphas exussisse , di quotquot aderam interficisse; lina abjici cum viaumate redeundi eum arietibus, di balitas ad urbem expugnandam, e cxterminandum.
oris 1 o. J Iamnia enim distabat a Ierosolymix stadiis, d. id est, decem leucis Gallicis, sivem mamilliari. hvs italitur stadium enim est o lava pars milliaris Italici, si mille passuum, nimirum continens ius. Dillis: haec enim est oriri pars mille Passuum. DPorro milites Iudae in vicinis Iamniae loeis deIubra id, Ulorum expilarunt, indeque donaria iussurati sunt. quod
lege erat vetitum, ut audi M v. Io.
Cou Misa κυντ praelium γ CυM EO ARAEEs, qui Graece vocanturi ζω do, Hest, pascendis gregibus occupati: eorum enim opes sunt pecudes, & pecora, quibus omnes provincias luccessive depascuntur: νι oenim est pascere.
C, ιν ut 93 urbs est quam Adrithom norat in tribu Dan juxta Iamniam; sed hic locus indicat eam longe ulterius ad meridiem versus Arabiam sitam fuisse ι ita
bilis, indoctus, qui dileiplina earuit, ac remisse & laxe eduratus est ι ideoque petulantior , dissolutior, in. rem rantior, procacior evast. Remissa enim & mollis eduratio facit contumares, iuxta illud Eccli. 3O. s. Duus
ν sui et Roam Ar id est , voluptatibus suis dedit iii l g baiit, de delpiciebant Iudam, eique petulanter in1ul- Drabant, eo qu muris suis praefiderent, putarentque se este inexpugnabiles. Iansi T Roci Tast invara I eos quatiens, Msternens per incussum arietem, vel balistam. Gorionides tamen asserit Iudam porta oblinivisse pice, ac spiras ede. isto ad easam aggessisse, itaque incensa porta in urbem penetrasse, ac tandem in urbe stragem edidisse rantam, ut stagnum latum quaqua versus per duo stadia fluxerit sanguine, quasi aqua.
milliaria Italica cum sex Iladiis, ii est, leuras Gallicassere triginta.
CUM TUE TU IAM AEt, Ii1nno I Salianus censeri cum hunc Characa di m , eo quod naturali, aut arte Oenel a Lap. in Esdram, .
facto hi figat vallo munitia esset: enim est vati
T a dicti sunt i loco quem ineolebant, de quo lib. I. cap. s. 13. Quare impertinens est quod scribie Rabanus, &ex eo Dahom. si tamen huius comment iii in Maesu, est auctor ud is, inquit, quoia He
Tubia os , quasi Mems tubu ε- ms . Tubunati enim erant Hebraei, non Latinit quare non a tubis, sed a Tmian duri, Artὰ ab Hesm am tu, id est, bonus . quait Timotheus Iad eos, qui ab in ta bonitate nomen acceperint fit persec-; ideoque a Iuda repressus: ira
Eot τυἀ sa 1scio. I Gram habent i scio.Mrigit - va Li timinia peditum facile requirebant xsoo. equites. M va' tabl. Salianus & alii. P natur. M arx sive Iociis munitus son CAM Us Lir. Mi ou D CIT ua, ac proinde diversum iuuine quae Ca naim, id est, duorum cornuum, sive bicornis dicitur. de qua lib. r.e.s. Aliud e est praelium , quod hic, aliud. quod ibi narratur. si quis tamen idem esse velit, contemtiosum funem eum eo a traham, imb omnibus rite comiaeram haec sentemia mihi, aeque ac Saliano videtur pro-iabilior.
via D sit Ex iis quae dicti sunt e. o. 29. 3 3o.&capite tr. s. suspicari licet S. Michaesi. m synagogae, hoc est ludaeia Iudaeorum protector vel in se vis per Ange os sit iubditos & Iudae. ae Iudaeorum custodes Timo. themis hostibus Iutare tum visibiliter tetribui, &minacitatu apparuisses imo in eos horrifieo impetu imiisse , itaque eis terrorem, fugam, amentiam , & interitum attulisse ι ita Saelianus; unde mox Iudas Angeli ope -- ei dita millia, ut dicitur m 13. ipsum vero Triobeum .
gligi, vertit varis.) uva Mi RETI a. d. ii me despicitis, de occiditis, mei pariter Iudaeos vestros, quos captivos detinent despicient, & in mei sanguinis vindissim eos
occident. ET cUM FIDEM D DIas T RE TITUTURUM
rorum dictae Atargate, ad quia proinde quasi ad asylum multi hostium profugerant i ide ue Iudasse contendit, ac sanum profanavit, & prolagos occidit ad as. millia .
Audi de hac ina veteres. Plinius lib. s. rapite vigesimo. tertio: meropolis, inquit, gyris vocaIur Magog , ibi ρν
strabo lib. I 6. in fine, ait, Atargatam corrupto a tam ris vocabulo dici Atharam, quam Ctesias, inquit, De ceto vocavit. Athenagoras in Apologia ait, hanc De ceto matrem fuisse Semiramidis, lascivam mulierem,&homicidam, quae, ut scribit Diodorus in lib. 3. filiam ex lascivo adolascente tusceperit; venere matre sua lenoci.
nante, filiam columbis nutriendam dederit, ipsi se pudore stagitii in stagnum abiecerit, ubi in piscem versa tu rit, &filia in columbam. 4iare, inquit, Syri piscibus abstinent de templum in stagni liuore constituerunt; in reto iacie quidem formosae mulieris, reliqua parte piscissimulachrum coluerunt. Mor IT axa Rei Tu in AB Eν usto M Graeci addunt: υ
ροώMirabar habitare solebat, nam iam erat absens, V n utor Ant. Eupatoris; ideoque ad eam mmus fuit variarum Gentium coafluxus r qua de causa in eam saeviit Iudas . Hanc 'lino expugnavit Iudas anno Graec. 1 8. vivente adhuc Ant. Epipnane lib. t. e. s. deinde verbeandem redolescentem. t anno Graec. I 4'. vel Is sub Ant. Eupatore; im satianus eontendit eandem es.se expuinathonem hane hujus capitis cum illa, quaere.