장음표시 사용
11쪽
tia domis εἷ nec adeo parvi faciunt vitam hominum ut fundent judisia ιa, a quibus saepe uti pendet ,super ratiocinationes incemias Philosephia scholastiea. Soli ergo restant Philosophi , inter quos omnes qui sapiunt jam tui sunt, ct latabuntur cum viri nete itaproducere Veritatem, ut eam opprimere nequeat mali itasPaedagogorum: adeoque soli demum Paedagogi poterunt ossendi ex eo quod dicturus es. Sed cum contemnantur er ludibrio habeam tur-honestioribus, non multum debes curare ut ipsis placeas.
Adde quod jam fama tua eos tibi reddidit adeo infestos, ut magis esse non possut. Et pro eo quod modesta tua e cit ut jam quidam
ex iis non vereantur te impetere , non dubito quin s te tantum commendares acpotes teneris, adeo depressos eos Fub te vi res,
ut nusim foret quem id aggredi non puderet. Nihil igitur Cirio quod te morari debeat, quominus in lucem edas quicquid judicaveris posse tuis constiis inservire ; cst nihil eo utilius mihi videtur quam M quod jam seri' i in epistola ad R. P. Dinetum, quam curasti imprimi ante sepiennium dum Provincialis yesultarum in Gallia esset. Non ibi,febas, loquendo de Specimini ου quae in
lucem edideras quinque auisex annis ante, Unam aut alteram,
sed plus sexcentas quaestiones explicui, quae sic a nullo ante me fuerant explicatae , ac quamvis multi hactenus mea scripta transversis oculis inspexerint, modisque omnibus refutare conati sint , nemo tamen, quod sciam, quicquam non verum potuit in iis reperire. Fiat enumeratio qua stionum omnium quae in tot taculis, quibus aliae Philos, phiae viguerunt, ipsarum ope sblutae sunt, & forte nec tam multae nec tam illustres invenientur. Quinimo profiteor, ne unius quidem quaestionis solutionem, ope principiorum Peripateticae Philosephiae peculiarium , datam unquam fuisse, quam non possim demonstrare esse illegitimam falsam. Fiat periculum , proponantur, non quidem omnes, neque enim operae pretium puto, multum
temporis ea in re impendere,o sed paucae aliquae selecti
12쪽
AD D. CARTESIUM. res, stabo promissis &c. Sic inlita omni tua modesta vis veritatis te coegit ibi scribere , te fam explicuisse in primis tuis Θ ciminibus, quae tamen vix aliud quam Dioptrisam Meteora continent, plussuam centas quaestiones nil phicas, quas nemo ante te ta lide explicare potuerat. Et qua is plurimi iu- flexissent tua scripta oculis malevolis, o quaesivissent omnia media ea refutandi ignorabas tamen, usium adhuc quicquamp ruisse in illis deprehendere quod non esset verum. Gibus addis, quod si quis voluerit Agistatim enumerare quaestiones, quae potu runt reflviper omnes aliosphilosophandi modos qui vi erunt ex quo Mundus est , forte nec tam multas nec tamnotatu dignas parituras.' inimo as--, -nquam repertam fuisse ope
principiorum peculiarium Philosophiae quae Ari teli tribuitur, e qua sola hodie in scholis obtinet, legitimam alicujus quaestionis solutionem. Et expresse provocas omnes qui eam docent, ut d fgnent aliquam quam ita accura te resolverint, ut uulgum err rem tu eorum solutione sendere possis. Haec autem eumscripta
fuissent ad Provincialem Isuitarum, se in lucem edita ante se prem annos se amplius, proculdubio quidam ex capacioribus in asto hoc corpore conati essent ista refutare, nis omnino vera es sint, aussaltem potuissent cum aliqua rationis verisimilitudine impugnari. Nam etsi non magnum excites repitum , qui que novit, famam tuam jam adeo celebrem esse, er adeo ipsorum referre vendicari quod docent, ut dicere nequeantse id neglexisse. Sed omnes Eruditi at norunt, nihil in Physica Scholastica esse quod non si dubium, nee nesciunt, in istis materiis dubium non valde
false distare , qui eientia certa esse debetis demonstrativa ;adeo ut mirari non debeant quia Urmaveris, Piscam ipse rum nullius quaestionis veram solutionem continere; Nihil enim aliud id gnificat, ns quia non contineat demonstrationem al, cujus veritatis quam ignorant alii. Et s quis eorum examina
verit tua siripta ut ea refutet, e contrario reperit, ea nihil aliud continere quam demonstrationes materiarum quae antea it ora
13쪽
EPIsaeo LAbantur ab omnibus. Idcirco prudentes cumsint cir sapientes, non miror ipses laicere ; verum magis miror te nondum triumphasse de eorumstentio, cum nihil magis exoptare queas, quo melius con-
set quid ab aliorum Physicis tua distet. Et sene refert, earum differentiam notari, ut sinistrum de Philosophi udicium, quodpi rumque faciunt qui rebus iraesunt felicistae, non impediat qu minus tuae pretium cognoscant. Nec enim utplurimum judicant de eo quod eventurum est nis ex iis qua jam evenisse viderunt: er quia nunquam viderunt, alium ruritam ex Philosophiashο-lastica ad publicum rediisse, quam quod redditaerit plurimos h mines Paedagogos, imaginari nonpossunt , meliorem ex tua expoctandum , ni i ipsis ostendatur , quod , cum haec omnino verissima, Cr altera falsissimasit, earum fructus necessario disserre debeant.
Et revera maximum argumentum est quo probetur nustam veri
tatem inesse P sica scholastica, s observetur quod instituta sit
ad docendas omnes inventiones vitae utiles , nulla tamen earum
etsi multae repertae fuerint s ccessu temporis prodierit ope illius Physicae se olummodo fortuna o usu ; mιυ eo u scientia qui
quam contulit, sola Mathesis fuit, ceu unica ex omnibus sesentiis humanis, in qua hactenus potuerunt reperiri quaedam veritates quae in dubium revocari nequeunt. Scio equidem, Philosophos eam meste partem facere suae Physicae , se quia fere omnes eam ignorant , ct falsum es eam Elam partem constituere,cum e contrario mera Physica si pars Matheseos, toro iis nihilfacere potest. Sed certituo quae jam agnita fuit in Mathes, multum pro te facit. In ea enim sHentia tam certum est te excellare , ct m eo adeo superasti invidiam, ut qui aegre ferunt laudes quae in te congeruntur ob aliasmentius, soleant dicere te caeteros omnes in hacsuperare ;quo tibi concedentes laudem quae in dubium vocari nota potes, eo minuae alumniae si lecti sint, cum conantur tibi alias quasdam auferre. Et in eo quod de Geometria in lucem editast sbservain tum es, te ita determinare omnia ad qua mens humana tenetrare pρtes, ct quoiat flutiones quae Angulis di l cultatibus admptari
14쪽
AD D. CARTESIUM.ptari queunt, ut videaris totam messem GAegisse, cujus alii qui ante tescripseruntsticas tantum legerant immaturas, o qui post re venturi sunt , nihil aliud quam sticilegiumpoterunt exercere , eas colligendo quas data opera ipsis reliqueris. Adde quod ostendisi exsolutione promptaOfacili omnium quaestionum, quas proposuerant qui te tentare voluerunt. Methodum qua uterv in hune finem adeo infallibilem esse, ut ejus sub dis nunquam non reperiin, quoad ea quae expendis, quicquid ab humana mente reperiri potest. Adeoque ad certo persuadendum, reposse P sicam ad umbilicum perficere, suscit probes eam nihil aliud esse quam partem
Matheseos. Id vero jam luculenter proba si in tuis Principiis, cum explicando omnes qualitatessensebiles Eum consideratis mamgnitudinibus, figuris motibus, ostendisti, hunc mundum visebialem, qui totum objectum Physicae es, nonnisipartem minimam eorum corporum infinitorum continere, de quibus concipipotes, omnes isiorum proprietates aut qualitates in iis sus rebus consistere; cum objectum Matheseos ea omnia complectatur. Idem quoque proba ri potes experientia omnium saeculorum. Euamvis enim
ab aevo multi fuerint sapientes qui operam nivarunt in dy quisntione Physica, non potes dici usium unquam in ea aliquid reperisse si est pervenisse ad aliquam veram notitiam quoad naturam rerum corporearum per aliquod principium quod ad Mathesim
non pertineat. Cum e contra ris principiorum istitu opejam reperta sint infinita utilissima, nimirum fere quicquid notum es in
Apronomia, in Chirurgia, ct in omnibus artibus Mechanicis 3
quibus si aliquid amplius ines quia non pertineat ad hane siemtiam, ex nulta alia deductum est, sed solummodo ex certis obse vationibus quarum verae causae ignorantur. αuod expendere a tente nemo potest, qui areatur , per Mathesmsolam posse ad cognitionem verae P sicae perveniri. Et quoniam non dubitatur te in ista excesiere, nihil est quod a te circa hanc expectandum non M. Attamen adhue scrupulin restat ex eo, quod omnes qui al,
quam per Mathematicas disciplinas famaribi acqui erunt ,
15쪽
non ideo capaces videntur aliquid in P sica reperiendi; cum etiam quirim ex illis minus percipiant ea quae de illas ipsisti, quam qui nutum antehac didicere mentiam. Verum ad id restonderi potest, etsi, qui animum aptiorem habent concipiendis veritatibus Mathematicis, facilius procul dubio tuam Pnysicam intestigant, quoniam omnes ratiocinationes istius ex Mathes deprompta sunt, non tamen semper evenire eosdem celebrari ceu doctiores in M.thes , quia ad acquirendam eam famam opus es libros eorumpe
luserare qui jam de Huscientia scripsere , quod maxima pars non
facit, ct saepe, qui eos evolvunt, cum conantur obtinere labore
sudis quod si ingeniisui consequi ne=ueunt, fatigant nimiss2am
imaginationem, imo eam laedunt, cr simul acquirunt multa prae-DHeia: tua ratione illis Lycilius es concipere veritates quas scribis, quam haberi pro magnis Mathematicis, quod tam pauci huic scientiast addicant, ut saepe sint soli in magna aliqua regione quamvis quandoque etiam allipraeter ipsossent, magnum nihilominus prepitum excitant, quoniam parum illud quod sesunt magni istis constitit. Caeterum non es dissicile concipere veritates quas alius reperit : ad id uisicit mentem habere liberam omni- binosv jussiciis, que velissam attentionem salis replicare. Nee etiam valde discite es quasdam reperire ab aliis separatas, ut fecerunt olim Thales, Pythagoras , Archimedes, se nostrosculo Gilbertus,Keplerus, Galilaeus,m ejus, Cr quidam alii. DOnique absque magno labore concipipotes corpus Philosephiae minus monstrusum, o nixum conjecturis vero milioribus, His quod ex scriptis Aristotelis educitur: quod etiam factu uit a quibusdam
hocsaeculo. Verum tale corpus Philosophicum formare, quodnomnis veritates contineat probatas per demonstrationes aeque cla roo certas ac sunt veritates Mathematis , res es adeo dissicilis oram,ut a quinquagintasaeculis quibus mundus jampetit, tu solus extiteris qui ostendisti scriptis tuis te id conficere posse. At sicut cum Architectus posuit omnia fundamenta , cr eduxit praeci- tuos muros alicujus praegranis aedificii, non dubitatur quin adfinem
16쪽
An D. C A R T E I U M. finem inatum σψ suum deducere possis, eo quod di Egimum jam fecerit: ita qui cum attentione legerint librum tuum de Principiis , considerantes quomodo ibi psseris fundamenta rarius Philosephiae naturalis , ct quantae snt consequentia veritatum quas ex illis deduxisti , dubitare non possunt quin M thodus ista qua uteris sussciat, ut absolvas reperire quicquid in P sica repeti potes , quia ea quae jam explicuisi, nimirum
naturam Magnetis, Ignis, Aeris, Aquae, Terrae, ετ omnium
qua in caris appa rent , non videntur faciliora iis quae adhued deraripossunt. Attamen addi debet, Architecto quantumvis in sua arte
perito imp bile esse absolvere aedificium carptum , s desitu tur materia quae Lhiberi debet , Pariliter licet perfecta st tua
Methodus, incere non potes ut ultra procedas in explicatione causarum naturalium , nis habueris experimenta requisita ad determinandos earum inctus. αuod ultimum es ex tribus empitibin qua praecipue explicanda credo , quoniam maxima pars hominum non concipit quam snt haec experimenta necessaria, πιιt quanti sumptus ad ista requirantur. intra suum Musum consipentes , si que sιos libros consulentes , de natura disserere aggrediuntur, possunt equidem dicere quo modo creassent mundum, s Deus isto id in mandatis dedisset , id es , possunt describere Chimaeras qua aeque conveniant eum imbecisi
tale mentis Ibae , ae admirabilis pulchritudo univcrs cum potentia infinita syi Authoris , sed ab que ingenio revera divino non possunt ex se ipsis talem formare ideam rerum , quae serilis si use quam Deus habuit adeas creandas. Et licet tua af rho ου promittat quidquid ab ingenio humano expectari potest, quoad inquistionem veritasis inscientiis , non tamen artem due minandi pollicetur , sed solummodo deducendi ex quibusdam robus datis omnes meritates qua ex istis deduci possunt: er hae res in Physica datae nihil aliud possunt esse quam experimenta. Imo eo quod hae experimenta sunt duum generum , quaedam fac,
17쪽
qua stonte sese sensibus inerunt, alia rariora se disseiliora, ad qua abrique aliquo sudis es impenses non pervenitur: notari potest, te jam inseruise tuu scriptu quicquidpotes deduci exibus experimentis facilibus: imo er ex rarioribus , quae ex libris haurire potuisti. Nam praeterquam quod in illis reptiua naturam omnium qualitatum qua movent sensi , or omnium corporum quae communiora siunt in hac terra, ut ignis, aeris, aqua, ct quorundam aliorum; reddidisi quoque rationem omnium quae observata huc usque fuerunt in caesis , omnium proprietatum magnetis, er plurimarum observationum Chymiae. Ita ut nullo modo plura a te expectanda sint quoad P sicam, donec plura habueris experimenta quorum causin disequirere si sis. Nec miror quod illa non tentes propriis sumptibus. Scio enim, inquistionem rerum minimarum plurimi constare. Missis enim
Aefmistis, Ur aliis secretorum russatoribus, quislent omnia sua hoc modo dilapidare , auivi, solum magnetem plus quam quinquaginta mille coronatis constitisse Gilberto, quamvis fuerismis setidi mi ingenii , ut sendit in eo quod primus fuerit qui reperit praecipuin proprietates hujus lapidis. Vidi quoque Instaurationem magnam ct Novum Atlantem Caruciatarii Baconis: qui mihi videtur omnium qui ante te scripserunt fuisse primus, qui habuit optimas cogitationes, quoad Meth dum adhibendam ad colophonem persectionis Physica imponem
dum. Verum reditus annui duorum aut trium Regum toto om
ia potent Usimorum non suscerent exequia is omnibus quae ad id
de erat. Et quamvis non putem, te tot experimentis egere,
quot sibi imaginatur, quod possis multa supplere tum propria
solertia, tum cognitione veritatum quas jam reperisti; ait men ubi considero, numerum corporum peculiarium qua ex
minanda tibi restant esse fere insinitum , nusium ex iis' esse quod non habeat sat multas proprietates, unde queant fieri plurima exZArarioves , quibu3 impendi queat solum tempm ct opin
18쪽
AD D. CARTESIUM. plurium hominum ,, juxta regulas tua Methodi opus esse expra EF simul omnia quae inter se, e quandam Unitatem colunt , ad rerum disserentio fauilius explorata ου , faciendas enum rationes certaου in quibus acquiescas ; Posse te hoc pacto utiliter uti simul tot diυersis experimentis, quot labore industria
mulIorum ingenioserum hominum suppeditari possent , Et donique Elis homines ingenios habere te non pose nisi magna
pecunia vi, eo quod si quid gratuit.υ operas hic addicere vellent , eo minus in isterent tuis praeceptis , ct nil nis tempus inutiliter terendi tibi occasionem praeberent Ubi, inquam , ika omnia considero, facile concipio, te absolvere digne non posse quod carpsi in tuis Principiis, id es explicare oeciatim omnia mineralia , plantas, animalia, is hominem, eodem modo quo jam explicuisti omnia elementa terra, quicquid in cartis observatur, nisi Republica sumptus ad id regustos suppeditante ; er quoliberalius isti tibi suppeditabuntur, tanto melius poteris exequi
Euoniam autem haec eadem possunt etiam facile ab unoquoque concipi , Hrtam vera sunt ut in dubium revocari non posisnt, xon dubito quin , s ea ita repraesentares , ut pervenirent ad notitiam eorum quibus Deus cum imperio in populos terrae dodit quoque munus omni conatu promovendi bonum 'ublicum , sim ex istis foret qui non velut multum conferre in consitatam manifeste utilia toti mundo. Et quamυis Gallia nostra, quae tua est Patria, si Status adeo potens , ut videatur staposse tibisuppeditare quae eo requiruntur , attamen quia ad ali in Gemtes non minus haec flectant, confido, plurimas ex istis sat gen rosas fore ui Patriae nostrae in hoc suis non cedant, cT nultam repertum iri tam barbaram quae istius rei particeps esse nolit. V
rum s id omne quod hic scripsi non potes secere ut animi tui
sententiam mutes, te saltem enixe rogo ut digneris tractatum tuum de Passionibus ad me mittere permittere ut illi prae gam P fationem mm qua imprimatur. Eam conabor ita com
19쪽
, R E s P. AD E P I s T. struere , ut nihil contineat quod plis improbare , cse adeo rem veniat opinioni omnium qui ingenio postent , ct virtute praediti seni, ut nustus si futurus qui ubi eam legerit, non veniat in partem zeli quo ferveo pro incremento silentiarum , o ut drc.
Datum Lutetia Parisiorum,s Novembris, I 6 8.
ll in OMINE; Inter injurias & exprobrationes quas reperio in prolixa epistola quam dignatus es ad me scribere, tam multa observo in ea pro me facientia, ut si eam typis mandares , ut scribis te velle facere, vererer ne quidam sibi imaginarentur, inter nos majorem esse consensum quam revera
est, &me rogasse ut illi insereres multa quae decorum non sinebat a me ipso in publicum edi. Quare hic ad omnia sigillatim non respondebo. Tibi solummodo duas sum ram rationes, quae ut judico te impedient quominus eam publices. Prima est, me non putare, consilium illud quod videris habuisse cam scribendo, posse succedere. Secunda, me nullatenus ejus csse indolis quam tibi fingis, nubiaque me tactum iri indignatione & fastidio quod mihi auferat desiderium faciendi quicquid in me erit ut in se viam publico: cui me multum debere profiteor, eo quod scripta quae jam in lucem emisi fuerint a multis favorabiliter
20쪽
liter excepta. Nec antehac tibi aliam ob causam den gavi quod de Passionibus scripseram, nisi ut non tenerer ea ostendere quibusdam aliis qui nullum ex illis emolumentum percepturi fuissent. niam enim ea non ali' sine composueram quam ut legerentur a magna Principe, cujus ingenium adeo supra vulgus est, ut absque ullo labore concipiat quod videtur difficillimum nostris Doctoribus, id solum in illis susceperam explicandum quod novum esse arbitrabar. Et quo dictis fidem adhibeas, tibi polliceor, me revisurum denuo hoc idem scriptum Pa- thologicum, eique additurum quod judicavero necessarium ut intelligibilius reddatur, idque postea ad te missiserum, ut cum eo facias quod libuerit: sum enim &c.