Claudii Galeni de Elementis libri duo, Victore Trincavelio interprete. Adjecimus in calce Hippocratis librum de Elementis, una cum commentario in eundem Jacobi Sylvii medici

151쪽

tamen quia humidissima esse Aqua prius est probata, minus glaeiari est habilis ab

sua frigiditate,nisi quae terrea multum est. Haec praeterea frigiditas ignis, summa GaIensis calorem temperat,quomodo si Aristoteli id susum credimus cerebri frigiditas cordis calidi-rrabae li. tatem,taciti frigiditas aquae & alioru ca Uus pam calore iustam partium calido & frigidosium. mistionem quomodo humiditas,siccitate Cale. lib. corrigendo,humidi& sicci corpus quod--ib. dam medium efficit, cui scilicet esse tali conuenit ad edenda actione sua,vel usum praestandu: sed tame frigiditas haec quaedain nobis glaciat,ut pituitam frequenter in cerebro,adipem in omnibus corporis partibus neruosum genus. Huius enim subsantia est a frigido concreta, ob id fotu aquae calidet dinbluitur. Quomodo qui glacies multis iam annis loco aliquo concreta manet, cristalli modo fit durisiima, di aegre fusilis, ut & succinum septentrio- mali frigore valenter concretu, cum gummi pini Gallicae facile soluatisic adeps in

nosis nouus, calare non ita multo liquatur & sbluitur: vetus autem vehementi, tyer febres ardetes, in quibus urinae pingues,&deiectiones opimae,inde apparet.

Spi or 3e perspicuitas in Aqua vires habet easde, quas in Aere& Igni,sed maxime

152쪽

me imbecillas,quisa in his leuitate, tenui

tale,raritate, & in igni praeterea calore iuuentur ad penetrandu,in aqua frigidita te crassitie, densitate,grauitate magis penetrare prohibentur.Tame hae tres aquae& terrae comunes qualitates,Vti tres oppositae igni & aeri magnarum sunt viriu,dcad mistione iusta necessariaru,primum,ut substantiae plus sub mole parua contine

pora.Aqua enim & terra misito solidis sub stantiae plus suppeditant, & grauitatem,

quietemq; praestat,seu plus materiae cras sioris:vt contraignis & aer plus materiae tenuioris & spirituosae,aqua corpori leuitas,ad motiones proptitudo. Quod aperte ostendunt tenera animalia moueri promptissima & aptissima, ob spirituum magis aethereoru copia, praesertim ubi iaaliquatulum adoleverint.Vetula vero sedere,quiescere appetunt,si mouentur prope incitamec celeriter etiam si velint ponsiunt,quod aqua & terra iam magis dominantur unde&pituitosa sunt maxime in

spatiis inanibus,sicca plurimum in solidis partibus. Quin & spiritus impetum facere consueti, in his supersunt perpauci,& hi

quadatenus iam frigore cocreri,pigri,m uere nos inepti,in aquosam & terrea na-

153쪽

turam,quantu spiritui datu est,inclinaten Vt igitur aqua,terra, misto plus materiae largiri videtur,sic ignis & aer plus formae, aut saltem ex aqua & terra materia informe & ineptam ex se ad forma recipienda velut poliunt,fingui,sormant,ad forma lsuscipienda omniu maxime apparent, dc hac suscepta, magis exercent agitatione perpetua. Cui nisi aqua & terra crassitte, densitate,grauitate obsisterent,& ignem aeremq; velut illigarent,ac nexu quodam mistionis coercerent,haud dubie mistum parum diu esset elemetis illis tenuibus leuibus,raris,irrequieto motu cosumendis, aut stationem sua deseretibus,& in locum natiuum reuolatibus.Ergo elementa haec duo cotrariis duobus mista, corpus quoddam grauis & leuis,densi & rari, medium efficiunt: quod a leuibus illis mouetur,agrauibus interdu quiescit,ut sit durabile

magis,commodate in id non paru somno frigiditate dc humiditate horu elementorum cociliato,que caliditas,& siccitas interrumpunt, vigiliasq; ac insomniu inuehunt.Calore enim motu excitari ostendat viperat sub aestu & homines vino, aut aliter calfacthfrigo re verὁ quiete comparari Gali. lib. testantur partes nobis frigore torpidae,&isco. e. viperae,aliaque animalia hyenae latentia,

tunc

154쪽

tuncq; mortuis simillima. Grauia igitur, de densa,& crassa haec elemeta,contraria cohiberi inepta cotinent, ut co rpus animam,& vasa vitrea desa aquam vini olea chaemistarum,facile ob tenuitatem, raritate, leuitate exhalabilia. Terra tanquam officina quaedam, &fundamentum generationum , ac naturae subiectum materiam praebet omniu plurimam corporibus gignendis: quapropteretia plurima corruptis superest.Ea omnia maxime siccat ex sese, praesertim si qua est elementaris,& simplex. Eade cu sit sicci ς Gale. I. Jasima,etia est omnia duri ima,& quouis naturi bo- adamante durior. Eade figuram aegre minis. suseipit susceptam pertinacissime retinet, Vt aqua,aer,&ignis cotra. Quomodo qui

discedi & appret 1ededi promptitudine pollent,memoria parti valent: contra, quibus

discedi est difficultas memoria sunt fideli.

Quae res usus est omnino maximi ad rerum diuturnitate. Cum enim ignis,ae

aqua, per se,& simul mista materia rei praestent spargi facile, extendi prompta,figurari aptam,in quiduis sequace, quibusvis lineamentis ductile sed celerrime eluibile

figuram,& maxime caduca ac evanidam, nisi horu subsidio, terra a summo reru

niuiu opific uperaddita esset, quae ut Per.

155쪽

se ob siccitate & nata inde duritia aegre g

guratur:ita aliis elementis,omniu tamen maxime aqua dum emollitur, idque me diocriter,temperatura quanda efficit,me

diam humidisisimi ac siccissimi,ut in luto

apparet.In qua quide temperatura,quantuex aqua accedit mollities, tantum ex terra

duritiei:& quantu aqua rem figurari apta efficit,tantu terra fingi inepta: & quantuterrae figura est durabilis,tantum aquae est evanida.Sed tamen ipso formationis inlatio plus humidoru elementorum, ut ante docui,est immistum ad formatione singularum corporis partiu faciliore,quq ne dilabatur prospectum est per colenta,& impetum facientia,& succedentc aetatis processu siccationem.Quomodo enim nec figulus formata vasa mox igni coquit ne rumpant sed ante paulatim vento,& so- Iesiccat sic rerum opifex nostri corporis materiam initio statim siccari noluit, sed paulatim ne immortales essemus, si nunquam siccaretur.Id igitur ad mediocrem reru duratione factu est,cu perpetuae Alenequeant.Tradui igitur elementa operas mutuas,& se inuice adiuuant. Nam terra

aquae beneficio in sorma quamlibet, nec ita difficulter fingi habilis redditur,a terra aqua,ne tam prompte diffluat, & vesur

156쪽

flationem deserat cohibetur,terret & ignis siccitas, aquae dc aeris humiditate corriguntur,& c5tra ignis ite caliditas,& saepe

aeris,aquae & terrae frigiditate teperantur. Ignis & aeris raritatem, leuitate, tenuitatem aquae & terrae densitas,grauitas, cransities remoranturiit loru & aquae splendorem,& perspicuitate terrae opacitas indu cito obtenebrat,ut ex cotrariis huiusmo

di,tum substatiis um qualitatibus inuice

totis per se totas mistis, generata omnia temperentur,& perduret,donec elementa

haec quatuor, concordi pace ligata maneat, ut idem de humoribus corporsi sanguine praeditorum velut elemetis intellia gas.Vbi enim calidum per se magis cu sicco in nobis abundat, adusto sanguine bile utranq; gignit ut frigidu per se magis euhumido pituita, temperaturaeq; fymm ttiam,& humorum corrumpit in qua erat similariu,& primaru partisi sanitas moria bosq; accersit magnos, pro intemperaturq& humorsi ametriar magnitudine. Omnis nanq; intemperies insignis morbu gignit,

maxima aute morte assert. Frigiditatis in terra & aqua est eadem ratio: ut crassitiei, densitatis,grauitatis. Obsicuritas aute te rae propria,& opacitas alioru trium elemetorum spledori:& perspicuitata obsiste ac

157쪽

,sL IN HIPPOCR. AIT M. liis temperandis comodant, quomodo viasionem nostra, a sole & splendore ditatu tam tenebrae & opacitas cogedo recreant. Gale. lib. Hare igitur elementa quatuor,quorum eoncursione omnia gignuntur atq; cocr . scunt dum cocordi pace velut cosentiunt, res perdurat, da dissidet, & mutationibus sese plurimu exagitant,corrupitur,altaq; gignitur.In qua mutatione,quauis ignis, velut causa effectrix,& terra,tanqua mutationis subiectum principes tenere partes videantur,tame reliqua etia eximia sunt, quae quatuor omnino necessaria Si enim

calidum elementu sustulbris,c5crescet hu midii caloris inopia: si frigidu pereat elementu,omnia ignis erunt: si siccu tollatur, aqua erunt omnia: si lirmidu,terra,interibuntq; corpora quae sub casso sunt uniue D.Nec solu. .elementa esse oportuit, sed qualitatibus quodamodo eotraria,& sul, stantiis,alioqui in se no ageret, si essent similia, nec a se paterentur,sed se ipsa seu ret,ian qua unu essent. Haec de elementoru proprietatibus, facultatibusq; sufficiant,quo aute mouente misceri inuicem queant, paucis ad dedu est,cu per se omnino nunqpam simuI coeant ac cogrediamtur,multo minus misceantur: leuia enim duo,suapte natura sursum recta tolluntur:

158쪽

grauia duo, reliqua deorsum recta decli nat. Quo igitur movete haec tollutur,issa deturbantur, vel salte in haec quietis amica,illa deorsum praecipitata cu his contri bulantur, ut etia terra ipsa & aqua es emeris quatuor sit mista. Spherarum omnium,& in his planetarii ac syderu motus, irrequieti ac splendores 3c radii igne maxime secudo loco aere igni vicinu, perpetuo c5 mouet,atq; infernis his comiscet. Quoia modo si eentro phialς rotundae terra & in circuitu eius aqua,& circum hac vinu im mittere posiis,ut vitri fundo terram super hanc aqua,desuper vinu quotidiὸ immittimus: deinde rotunda phiala exagites, rota-tuq; celerrimo & perpetuo ei reuaga tria. haec misceri cerneres,vt profecto in vitromiscetur. Radios vero mouere indicabie tibi aer,que solis radiis per fenestram illu-Mat. In eo enim motu irrequieto, corpuscula quaeda agitari spectas aperte ob ambientis radios aereis obscuritate, quomodo pluuia gracile,& rara deprehedis inopposita obscuraq; & aperta fenestra, no deprehendis in albo aut splendido opposito,

cu tame non e regione tantu fenestrae, Verobscuri alterius corporis pluat , & aliis. etiam locis.Fodem opinor modo, earum elut atomoru motum in radiis per angustumi

159쪽

as IN HIPPOCR. QEN.stum foramen in locum obscuriore receiaptis, spectare potes:in viis publicis & loci;

patentibus no potes:vbi tame omn1no similiter moueri est, non modo verissimile,

seὰ etia verisiimum.Si enim quouis loco, ost1um,vel aliud densum: d fenestratum aut forata in solu derepete statuis, motum Domnino simul deprehedes. Huc pertinet, quod etia in aere publico sole illustrato, cernimus moueri Corpuscula quampluri ma, sed paulo grandiora quam sint atomi. Quae vero qualitates aliae tactiles, ρο- statiles,visites,olfactiles,audibiles variam elemetoru missione sequatur & praeterea figuram,crassitie &id genus alia,docere . praesentis non est instituti,cu presertim ex Aristotelis libris , praesertim de anima, Theophrasto lib.de Plantis Galeno lib. simpl.& aliis,cuiuis discere sit promptum. Hare paucula de elemetoru natura mihi asserere visum est,etia si non pauca ex

Bartholomaeus Fran-.