장음표시 사용
5쪽
quis Scelus aut manibus Sumptum aut in pectore motum est 'inclamat: cecidere animi et trepidantia membra. O quisquis miSero ia8 umquam in Supplice fregit, 45 Iqui pretio iratrum melioriSque auSus amici sollicitare caput patrioSue laceSSere diuOS, illum agat infandae comes huc audacia culpae :discet commissa quantum deus ultor in ira 433POne Sequens ualeat. Sed cui bona pectore mens est
obsequiturq/te deo, deus illam molliter aram lambit et ipse, suos ubi contigit ignis ho=ιOres, defugit ab sacris rursumque reconditur antro :huic fas auxilium et Vulcania tangere dona. 46Onec mora : Si medias exedit noxia fibras, his lavo praesidiis adiectaque corporn mulce,
regiatantem eXeutiens morbum. deus auctor, et ipsa artem aluit natura Suam. quae robore ΡeSti Sacrior aut leto propior via r sed tamen illi 465hitic uenit auxilium ualida uenientius ira. quod primani si fallet opem dimissa facultas, ut tu praecipitem qua Spes est proxima labem adgredere : in subito subita et medicina tumultu. Stringendae nares et bina ligamina ferro 47o
armorum geminaque cruor ducendus ab aure :hino uitium, hinc illa est avidae uehementire 90Sti. illeut auxiliis tessum Solabere corpuS subsiduasque ira es delusaque ΜaSSica priSco sparge cado : Liber tenuis e pectore curaS 475 exiget, est morbo Liber medicina furenti. quid dicam tussis, quid maesti damna ueterni aut incuratae siquast tutela podagrae rmille tenent pestes curaque potentia innior. mitte age non opibus tanta est fiducia nostris), 48omitte, anime : ex alto ducendum numen Olympo, supplicibus reuocanda Sacris tutela deorum. idcirco steriis molimur compita lucis Spicatasque iaces Sacrum ad nemorale Dianae
sistimus et solito catuli uelantur honore, 485ipSaque per flores medio in discrimine ludi
Strauere arma Sacri S et pace uacantia festa.
tum cadus et uiridi lumantia liba iurotro
prReueniunt teneraque extrudenS cornua fronte haedus et ad ramos etiamnum haerentia poma, 49Olustralis de more sacri, quo tota iuuentuS lustraturque deae proque anno reddit honorem. ergo inpetrato respondet multa fauore ad partis qua=u BOSeis opem, Se/ι uincere SiluaS seu tibi fatorum labes exire minasque 495 cura prior. tua magna fideS tutelaque, uirgo. Restat equos finire notis quos arma Dianae admittant. non omne mens genus nudet in artis. eSi uitium ex animo, sunt quos inbellia fallant Corsoris, praeuenienS quondam est incommoda uirtuS. 5 consule, Penei qualis perfunditur amne Thessalus aut patriae quem conspeXere Mycenae Glaucum: nempe ingenS, nempe ardua tundet in
crura. quis Eleas potior lustrauit harenas 3 ne tamen hoc attingat opus : iactantior illi sosvirtus quam siluas durumque lacessere Martem. nee Saevos miretur equOS terrena Syene :seilicet et Parthis inter sua mollia rura manSit honor. ueniat Caudini saxa Taburni 5o9Garganumve trucem aut Ligurinas desuper AlyeS :Rnte Opus eXeussis cadet unguibus . et tamen illi est animus fingetque meas Se iuSSues in artes :sed iuxta uitium posuit deus. at tibi contra Callaecis lustratur equiS SeruΡOSR Pyrene. non tamen Hispanio Martem temptare minacem auRim. murteibuS ViX Ora tenacia ferreis 3I 6 concedunt. ut tota leui Nasamothra Niryα fingit equos. ipsis Numidae Soluer . . .s audax et patienS OPerum g j centum actus spatiis atque eluctabitur iram. 52O nec magni cultus : Sterilis quodcumque remisit
terra cibi tenuesque saties producere riui.
sic et Strymonio iacilis tutela Bisaltae :possent Aetnaeas utinam Se ferre Der RreeS,
qui ludus Siculis. quid tum, si turpia colla 525
aut tenuis dorso curuatur spina 3 per illos cantatus Graiis Acragas uictaeque fragosum Nebroden liquere ferae : O quantus in armiSille meis, quoius dociles pecuaria fetus sumetent i quis Chaonias contendere contra 53Oausit 3 ut X, merita quos Signat Achaia palma, Spadices, uix Pellaei ualuere Cerauni ;ot tibi deuotae magnum pecuaria Cyrrhas,
Phoebe, decus meruere, leuiS Seu iungere curruSUS IS, Seu BOStrRS agere in Siueraria tensaS. 333
uenanti melius pugnat color : Optima nigri. ra illi badiosque legunt . . . et V torum fesSas imitantur terga fauillas.. tum Italiae sic di uoluere in parentes
Haupt, nα A. ε74 defussaque A. ε76 est Logus, et A. g77 mae8ti8-ueternis A. ε81 animae A, corr. s. g82Meuocanda nos, uocanda A. 8 Nemora alta D. A, corr. Turnebus. 692 reddet A, corr. S. ε93 respondit A. ε9 9uα Α, corr. noS. 99 quorum Baehr. fort. recte. 501 consule mire dictum ς fort. contue, Ennius contuo habet fab. frag. 44, et conspice non probauerim. 50ε lustrabit Turnebus. 507 miretur Cluverius, miratur A quo seruato 8caeuos Η. Scheukl. Cyrene Wesseling. uu. 51 -519 fines abscissi in A qui in v. 537-541 quoque lacer est. 51ε 8crupossa M. d15 minacem suΡΡletum a Logo, ministro ab H. Scheukl. 516 mur cibus A, corr. Biri, ferreis Η. Scheukl, frro uulg. b17 aut Α, at Vlitius; idem uersum supplouit. 518 Pisis Logus ingenioso. 619 ssenus ille Noebit uulgo suΡΡletur. 522 cibi nos, sui A. satis Α, Η. Schenkl, sitis s, sitim Barth. 527 oratis A. . 629 foetu8 Logus, coetus A. 531 quod conieceram quos habet A. 532 ualidiue Baehr. fort. rsecto. 536 medius Η. Schenkl. 538. et quorum a Logo Suppletum. 639 O quantum uulgo supΡletur. 5Α0 praestant Vlitius supplet. 6 1 nostraque non ὀmnis inii Strat p. iuuentus Vlitius, fort. recte modo contu8trat legas.
6쪽
ARMINE diuinas artes et conseia fati
sidora diuersos hominum uariantia cRSIIS, caelestis rationies opus, deducere mundo aggredior primusque nouis Helicona mouere cantibus et uiridi nutantes uertice siluaS 3 hospita sacra ferens nulli memorata priorum. hunc mihi tu, Caesar, patriae princepSque I uterque, qui regiS augustis parentem legibuA Orbem conceSsumque patri mundum deus ipse mereris, das animum uiresque iacies ad tanta canenda. Ioiam propiusque inuet mundus Serutantibus ipsum et cupit aetherios per carminR ΡΛndere cenSI S.
hoc Sub pace uacat tantum ; iuuat ire per ipSum
aera et immenso spatiantem uiuere caelo Signaque et aduerSOs Atellarum nOScere curSUS. I 5
quod Solum nouisse parum est; impensiuS i 9Sascire iuuat magni penitus praecordia mundi, quaeque regat generetque suis uni inrelia signis
cernere et in numerum Phoebo modulante referre.
Bina mihi positis lucent altaria flammis ; 2Ond duo templa precor duplici circumdatuS ReStu :
carminis et rerum ; certa eum lege canentem mundus et immenso uatem circumstrepit orbe
uixque soluta suis immittit uerba figuris. Quem primum interius licuit cognoScere terris 23 munere caeleStiam 3 quis enim condentibus illis clepsisset furto mundum, quo cuneta reguntur rquis foret humano conatus pectore tantum, inuitis ut dis cuperet deus ipse uideri r tu princeps auctorque sacri, Cyllente, tanti, 3o per te iam caelum interius, iam sidera nota sublimis aperire uias imumque Sub orbem et per inane suis parentia finibus astra
maior uti iacies mundi foret et ueneranda 33 non species irentum, Sed et ipsa potentia rerum, sentirentque deum genteS, qua mRXimVS QSSet. et natura dedit uires seque ipsa reclusit 4o regales animos primum dignata mouere ΡrOXima tangentes rerum fastigia caelo, qui domuere feras gentes Oriente Sub ipso, qua8 secat Euphrates, in quas et Nilus inundat, sia mundus redit et nigraS Superevolat urbeΝ. η 5 tune qui templa Sacris coluerunt omne per aeuum
delectique sacerdotes in publica uota officio uinxere deum. quibus ipsa potentis
numinis nocendit castam praeSentia mentem,
inquo deum deus ipse tulit patuitque ministris. 5Ohi tantum mouere decus primique per artem sideribus uidere uagis pendentia lata. singula nam proprio Signarunt tempora casu longa per aSSiduaS complexi Staecula curas :nascendi quae cuique dies, quae uita fuisset, 35 in quas fortunae leges quaeque hora ualeret, quantaque quam parui iacerent discrimina motus. Postquam Omnis caeli species redeuntibus astris
discripta in proprias sedes, et reddita certis
intorum ordinibus Sua cuique potentia formae, 6OΡer uariOS 11SuS artem eXperientia fecit e Xeniplo monStrante uiam speculataque longe
doprondit tacitis dominantia legibus astra
et totum alterna mundum ratione moueritatorumque uices certis discernere signis. 63Νrem rudis aute illos nullo discrimine uita in Speciem conuersa operum ratione earebat et stupefacta nouo pendebat lumine mundi, tum uelut amissis maerens, tum laeta renatis sideribus. variosne dies incertaque noctis 7o tempora nec SimileS umbi RS, iam Sole regreSSO, iam propiore, SutS poterant discernere causis 3 necdum etiam doctas sollertia iecerat artes, terraque Sub rudibus cesSabat uasta colonis.
tuntinio in dessertis habitabat montibus aurum, 75
immotusque nouOS pontuS SubduXerat Orbes, nec uitam pelago nec uentis credere uota audebant: se quisque SatiS nouiSSe putabant.
Sod cum longa dies acuit mortalia corda, et labor ingonium miseris dedit, et sua quemque Soaduigilare sibi iussit fortuna premendo :seducta in uarias certarunt pectora curaS, 5 ad 3 irides niuanti Gronouius, obseruath. I 9. 10 caecis Lachmania, Lucr. VI 385, cf. Luc. Mueller de re metr. p. 408. 11 propriisque Vo: olim Vossianus No. 390, nunc Loidensis No. 3 . mundum C usanus, Bruxellensis 10699 R. 12 sensus codd. , corr. Scal. 13 Nacat G emblacensis, Bruxellensis 10012ὶ F lorentinus, Laurentianus plui. 30, 15 a Curtio Fischer in meos usus collatus), uocat cett. 25 qitem supra scr. mundum L ipsiensis 1465 . lucuit G. 26 munere F et supra scr. G, munera α G L Cὶ Vq. interrogandi signum tollit Thomas, lucubrationes Manil. 1888, cf. C. Larth, aduersar. Ι 8 et Breiter, Flecheiseni annal. Ρltilol. 1889 p. 193. 31 ad 37 damnauit Benti. 37 qua Gronou. l. c. III 19, quam codd. Sequuntur in editionibus ueti. hi u. : qui δυα di8 08uit per tempora, costii ita ut essent i omnibus et mundi facies erectumque 3upernum. ε0 et natura G, Pro uar. Scr. L, et nataritque I , Naturaque -raeque Fi C F, neutraque iit R. ε3 qui G L, quae ceti. ε rsuas et Gronou. l. c. I 9. u. damnat Benti. g8 iunxere C VqF. ipse C Vq et Ρro uar. Scr. L. 50 τ uitque mini8tros Gronou. ibid. 59 de8cripta Bentl., percepta F, praeceyta ceti. , perscriptα ROSSberg, Flecheiseni annal. philol. 1892 p. 74. 6ε mundi I q. 70 Nariosque codd. , corr. Postgate, Journal os Philol. xxv p. 261. 71 non Ellis, noctes Manil. 72 suis impar Lenti. 7b habitatin , latitabat Luc. Mueller, Mus. Rhen. 1862 p. 188. 78 se G L, sed ceti. 82 certare Π, hinc incipit cod. M atritensis collatus a Robinsone Ellis, Classic. Review uol. VII, VIII.
7쪽
et quodcumque sagax temptando repperit usus, in commune bonum commentum laeta dederunt. tunc et lingua suas accepit barbara leges, 830t iura diuersis exercita frugibuS Rrua, et unguR in caecum penetrauit nauita pontum fodit et ignotis iter in commercia terriS. tum belli pacisque artees commenta uetuStas ;semper enim ex aliis aliaS prOSeminat uSus. 9One uulgata canam : linguas didicere uolucrum, consultare fibras et rumpere uocibus angueS, sollieitare umbras imumque Acheron in mouere, in noctemque dies, in lucem uertere noctes :Omnia conando docilis sollertia uicit. 93 nec prius imposuit rebus finenique manumque quam ei elum ascendit ratio cepitque profundamnaturam rerum enuSis uiditque quod usquam eSt. nubila cur tanto quaterentur PutSa fragore, hiberna aestiua nix grandine mollior esSet, I arderent terrae, solidusque tremisceret Orbis,
cur imbres ruerent, uentOS quae ORI Sis moueret,
pervidit soluitque animies miracula rerum eripuitque Ioui ivlmen uiresque tonantis et sonitum uentis concessit, nubibus ignem. IOS quae postquam in proprias deduxit Singula causas, uicinam ex alto mundi cognoSeere molem intendit totumque animo comprendere caelum attribuitque suaS formaS, Sua nominR Signi S, quRSque uiceS agerent, certa sub sorte notauit IIo omniaque ad numen mundi iaciemque moueri sideribus uario mutantibus ordine lata. hoc mihi surgit opus non ullis ante Saeratum carminibus. faueat magno Fortuna labori, annosa et molli contingat uita senecta, II 5 ut possim rerum tantRS emergere moles magnaque cum parui S Simili percurrere eui R. Et quoniam caelo descendit carmen ab alto, si uenit in terras fatorum conditus ordo, ipsa mihi primum naturae forma canenda est Iaoponendusque Sua totus sub imagine mundus. quem siue eX nullis repetentem semina rebus
natali quoque egere placet semperque fuiSSe et fore principio pariter fatoque carentem ;Seu permiXta ChaoS rerum primordia quondam I 25 discrevit partu mundumque enixa nitentem iugit in infernas caligo pulsa tenebrRS ;silio indiuiduis in idem reditura soluta principiis natura manet post saecula mille, et paene ex nihilo summa eSi nihilumque futurum, caecaque materieS eaelum perfecit et orbem ; 13 Isiuo ignis fabricauit Opus flammaeque micantes, quae mundi fecere oculos habitantque per omne corpus et in caelo uibrantia fulmina fingunt; seu liquor hoc peperit, sine quo riget arida rerum materies, it Sumque Horat, quo Solvitur, ignem; Ι36 aut neque terra patrem nouit nec flamma nec aer aut umor, faciuntque deum per quattuor artus et mundi struxere globum prohibentque requiri ultra se quicquam, eum per Se cuncta ereentur, ΙΑΟ frigida nec calidis desint, aut umida sicciS, spiritus aut solidis, sitque haec discordia concors, quae neXus habilis et opus generabile fingit utque omnis partus elementa capacia reddit: I44 Semper erit genus in pugna, dubiumque manebit,
quod latet et tantum supra est hominemque deumque. sed iacies quacumque tamen Sub Origine rerum conuenit, et certo digestum est Ordine corpus. ignis in aetherias uolucer se sustulit oras Summaque compleXus stellantis culmina caeli Isoflammarum uallo naturae moenia fecit.
proximus in tenuis descendit spiritus auras aeraque eXtendit medium per inania mundi. ignem flatus alit uicinis subditus astris. tertia sors undas strauit fluctusque natantis 155 aequora perfudit toto nascentia ponto, ut liquor exhalet tenuis atque evomat auras aeraque eX ipso ducentem Semina pasent. ultima subsedit glomerato pondere tellus, conuenitque uagies permixtus limus harenis I 6o paulatim ad summum tonui iugiente liquore.
quoque magiS puraS umor SeceSSit in auras, et siccata magis struxerunt aequora terrRm,
adiacuit tuo cauis fluidum convallibuA aequor :emersere iretis montes, orbisque per undas I 63 exsiliit, unSto clauAus tamen undique ponto. imaque de cunetis mediam tenet undique Sedem. idcircoque manet stabilis, quia totus ab illa tantundem refugit mundus iecitque cadendo undique, ne caderet. medium totius et imum est. ictaque contra Retis consistunt corpora plagis Ι7Ι et concurrendo prohibentur longiuA ire.
quod ni librato penderet pondere telluS,
non ageret curSus mundi subeuntibus astris Phoebus ad occasum et numquam remearet ad OrtUS, I 75Lunaue submersos regeret per inania eurSUS,
nec matutinis fulgeret Lucifer horis, Hesperos immenso dederat qui lumen Olympo. nunc, quia non imo tellus deiecta profundo,
sed medio suspensa manet, Sunt Ρeruia cuncta, Ι 8O qua credat et subeat caelum rurSusque reSurgnt. nam neque fortuitos Ortues surgentibus astris nee totiens DOSSum naScentem credere mundum
solisue assiduos partus et fata diurna, eum facies eadem SigniS per Saecula conStet, I 85
idem Phoebus eat caeli de partibus isdem,
lunaque per totidem luces mutetur et Orbes, et natura ilias seruet, quas iecerat ipSa, nee tirocinio peccet, circumque ieratur aeterna cum luce dies, qui tempora monstrat I9o nunc his nunc illis eadem regionibus Orbis, Semper et ulterior uadentibus ortus nil ortum
OceaSum ue Obitus, caelum et eum Sole perennet.
Nec uero natura tibi Rdmiranda uideri pendentis terrae debet. cum pendeat ipse I9383 qu08cumque C Vsi, supra scr. L. 8ε commenti Mor. IIaupt, opusc. II 341, coniunctim Ellis. dedere F. 87 remiste pontum 88 iter in e cod. Veneto Benti. , inter II, itiner cetf., probat Breiter. 90 αἰω8 F, alia ceti. 91 ne G, nec ceti. s7 profundum C ri, profunuis F. 98 rerumque Vq. et rerum causas M'. 10 tonandi e duobuArecent. codd. Benti. 105 sonitum F, 8olitum coit. 108 imendum Vq. 110 uias F. 111 num C M, numerum Vo et in marg. M. 112 uario Scal. , uariis codd. facta F. 113 nullis L CR. 118 Et GII, pro uar. scr. L, Sed F, At ceti., c men creelo de8cendit Π, carmen descendit CF. 128 ad 131 damnat Benti. solutis Postgate, situ. Manil. p. 2 seq. qui post 129 collocat 171 et 172. 130 8umma Becheri, sumptum G, Pro uar. Scr. L, Summum ceti. e8t Om. C R F. 133 mundi oculos, sidera. 135 hece R. 136 uocat F. 13s prohsbentque F, prohibetque ceti. 1ε0 8e ΡοSterius Om. R. creentur Pro uar. Scr. L, creauit Π, creantur ceti. 161 nec LCs VqM , ne ceti. 1ε3 quae Scal. , quem codd. et Om. R. 1- rapaciα codd. , corr. Scal. reddet V2, reddunt F. 166 supra G L M, super ceti. hominumque M F. 1 7 quαecunque codd. , corr. Scal. 169 oras Henti. , auras codd. 155 fluctusque natantes G, flatusque natanti3cetf., fluctuque natante Ellis. 168 aeretque F, aereque ceti. 160 limus permixtus F. 162 in auras Benti. , inundα8 codd. 163 saccata Mutiro, Lucr. V 487. strinxerunt C F. terras F. 167 damnauit Betili., Postgate collocat Ρost 159. 168 illa Bocheri, illo codd. 171, 172 damnauit Benti. , Postgate collocat post 129. itaque G Ly, letaque M. contracti8 codd. , corr. Jacob, c Ira ictis Breiter i. c. 1893 p. 417. 172 prohibetur in Vu, prohibentur in M, prohibent δ' ceti., corr. Huetius. 173 ni. in C, nisi F. 178 emenso Benti. 181 cadat et Bonit., ea eret codd. 182 hancque fortuitos V . 18 Dem GLIF. post 186 inseruntur 692 ad 694 in Cri F, in L quondam margine appositi nunc erasi sunt. 190 qui G Vsi, quod coit. monstrat F, monstrant ceti. 192 ulterius F. ad. et V2. Ortu8 codd. , corr. Scal. 193 ortibus C, ortus 'F. 19 mo C, Aori. natura tibi Monsacensis 157433, tibi natur α ceti., cf. Lachm. Lucr. VI 1067.
8쪽
mundues ot in nullo ponat uestigia iundo, quod patet ex ipso motu cursu lue uolantis, Cum RuspenSus eat Phoebus cursusque reflectat huc illuc agiles, et seruet in Rethere metRS, cum luna et stellae uolitent per inania mundi: et terra quoque aerias leges imitata pependit. ost igitur tellus mediam sortita cauernam aeris et toto pariter sublata profundo, nec patulas distenta plagas, sed condita in orbem
undique Surgentem pariter pariterque cadentem. 2O5 Haec est naturae iacies. sic mundus et ipse in convexa volans teretes faeit esse figuras stellarum. Solisque Orbem lunaeque rotundum aspioimus tumido quaerentis corpore lumen, quod globus obliquos totus non accipit ignis. 2IO haec noterna manet diuisque simillima forma, cui neque principium est usquam nec finis in ipsa, sod similis toto orbe manet perque Omnia Par eSt. sic stellis glomerata manet mundoque figura. idcirco terris non omnibus Omnia signa 2I3 conspicimus. nuSquam inuenies fulgere Canopum, donec Niliacas per pontum ueneriS OI RS ;Sed quaerent Helicen, quibus illo superuenit ignis, quod laterum tractus habitant, medioque tumore
eripiunt terrae caelum uisusque coercent. 22Οte testem dat, Luna, sui glomerabilis orbis,
quae eum mersa nigris per noetem deficis umbris, non Omnis pariter coniundiri sidere gentes,
sed prius Eoae quaerunt tua lumina genteS, post medio subiecta polo quaecumque collantur, 223 ultima ad Hesperios iniectis uolueris alis, Serreque in eXtremis quatiuntur gentibus aera. quodsi plana foret tellus, simul Orta per omnem deficeret liariter toti miserabilis orbi. Sed quia per teretem deducta est terra tumorem, his modo, post illis apparet Delia terris 23ΙeXOriens Simul atque cadens, quia fertur in Oribem uentris et acclivis pariter docliuia iungit atque alios Superat gyros aliosque relinquit.
eX quo colligitur terrarum forma rotunda. 235Ηane circum uariae gentes hominum atque ierarum aeriaeque colunt uolueres. pars eius nil Arctos
eminet, Austrinis pars est habitabilis oris sub pedibusque iacet nostris supraque uidetur ipsa sibi fallente solo decliuia longa 24Oet pariter Surgente uia pariterque ea lente. hane ubi ad ocea iis nostros sol aspicit OrtuS, illic orta dies sopitas excitat urbes et eum luce refert operum uadimonia terriS ;
Ρontus utrosque suis distinguit et alligat undis. 246HOe Opus immensi constructum corpore mundi membraque naturae diuersa condita forma aeris retque ignis, terrae pelagique incentiS, uis animae diuina regit, saeroque meatu 25Oconspirat deus et tacita ratione gubernat et multa in cunctas dispensat foedera parte8, altera ut alterius uires inciatque ieratque,
Summaque per uarias maneat cognata figuras.
Nunc tibi signorum lucentis undique flammaΗ 255
ordinibus certis referam. Primumque canentur quae media Obliquo praecingunt Ordine mundum solemque alternies uicibuS per tempora portant, atque alia aduerso luctantia Sidera mundo, Omnia quae ΡOSSiS caelo numerare Sereno, 26Oe quibus et ratio fatorum ducitur Omniq.
Vt sit idum mundi primum quod continet arcem :aurato princeps Aries in uellere fulgens
respicit admirans auersum Surgere Taurum summisso uultu Geminos et fronte uocantem. 265
qu0S Sequitur Cancer, Cancrum Leo, Virgo Leonem. aequato tum Libra die cum tempore noctis attrahit ardenti fulgentem Scorpion astro.
in euius caudam contentum derigit arcum mixtus equo uolucrem miSSuruΗ iamque sagittam. tum uenit anguSto Capricornus sidere flexus. 27 Ipost hunc inflexam defundit Aquarius urnam Piscibus assuetas avide Subeuntibus undas, quos Aries tangit cludentis ultima signa.
At qui fulgentis caelo consurgit ad Arctos, 275
Omnia quae Summo despectant sidera mundo nec norunt Obitus unoque in uertice tantumi in diuersa situ caelumque et sidera torquent aera per gelidum tenuis deducitur axis libratumque regit diuerSO cardine mundum, 28Osidereus circa medium quem uoluitur orbis aetheriosque rotat cursus. immotus at ille in binas Arctos magni per inania mundi perque ipsum terrae derectus conspicit orbem. nee uero e Solido stat robore corporis axis 283 nec graue ponduS habet, quod onus ierat aetheris alti. sed eum Rer Omnis semper uoluntur in Orbem quoque semel coepit, totus uolet undique in ipsum, quodcumque in medio est, circa quod cuncta mouentur,
usque adeo tenue, ut uerti non possit in ipsum a nec iam inclinari nec Se conuertere in Orbem :hoe diXere axem, quia motum non habet ullum, ipse uidet circa uolitantia cuneta moueri. summa tenent eius miseris notissima Iastutis signa per immensum cupidOS ducentia pontum. 295 maioremque Helice maior decircinat arcum. soptem illam stellae certantes lumine signant, qua duco per fluctus Graiae dant uela carinae. angusto Cynosura breuiS torquetur in orbe, quam spatio tam luce minor, sed iudide uincit 3 maiorem Tyrio. Poenis haec certior Ructor non apparentem pelago quaerentibuS Orbem. nec paribus positae sunt frontibus ; utraque caudami uergit in alterius rostrum Sequiturque Sequentem. has interiusias circumque ampleXus utramque 3O5
diuidit sit cingit stellis ardontibus Anguis,
ne coeant abeantve SutS R SedibuS umquam. hune inter mediumque orbem, quo Sidera Septemper bis seno. uolant contra nitentia Signa, mixta ex diuersis consurgunt uiribuS RStra, 3IO
hinc uicina poli, caelique hinc proxima sanam is ; tuae quia diSSimilis, qua pugnat, temperat Rer,
rugiferum sub se reddunt morialibus orbem.
197 damnauit Benti. 198 cursviuque codd. , corr. Becheri, cur rusque Benti. 212 neque fit is ipsa ex duob. Tec. codd. Lenti. , ip8o ceti. 213 toto remanet codd. , corr. Pingare, toto ore sibi Henti. 21ε stellas M. manent mundumque syurant codd. , corr. Scal. , damnauit Benti. 217 hor asLC. 219 qui F. terrae tractus obstant Lenti. , latitant threiter. mediique tumores F. 220 Nisumque Vq. 221 ulomiabilis Vo, 'lomeramini8 Gronou. l. c. I 9. 222
uescit L in C 8. 223 confundit L C S. post 223 in CVή hic ordo uorsuum : 226, 225, 224. 225, 226 damnat Lenti.
uolucris L CVqF. 227 sacraque Ves. 228 plena Vq. simul Droiter, semet codd. icta per omnes F. 229 toti G et pro uar. Scr. L, toto ceti. orbe 231 illas Vq. 235 damnat Lenti. 238 oris M F, horis G L, orbis C Vo. 2ε2 ouom. VI, ab occa8u Nostro Scal. ; ad occasus, temΡore occasuum. 2- opera reo Postgate. 2εο que Om. G. in . et Vo. vocamu8 Burmania, Phaedr. I 16, 1, locamus cod l. ; u. damnat Henti. 250 animi V . 253 altera iam apud Fayum, codd. 257 obliquum F. 260 uariare F. 26 aduersum codd. , corr. Scal. 269 contentum-arcum F, contento arcu ceti. dirivit codd. , cf. Lacti mann ad Lucr. IV 609 et NotilestiiΡ, Contributions to Latin leXicography, s. u. derisso. 272 in exa-urna II, probat Broiter. defundit II, in nu/t Ves, diffundit coit. 27ε claudentis G, ludentis Vq. ΡOAt hunc u. collocat u. 532 538 Lenti. 276 At supra scr. 8 L, Atque M. 276 sidera caelo C V., F. 277, 278 damnat Benti. , a uertice tendunt Luc. iuuellor, l. c. p. 386. 278 Ellis. 284 directus codd. , cf. adn. 2i,9. 286esrfore robori8 F, ΥObore corpori8 ceti. claeis Denti. , ei uel eiu8 codd. 287 omnis aer F. 292 dixerunt v,. 296 arcum in marg in II, arctum -ton Vuin coth. 298 orata M. 300 tam-quam F. 304 rostrum Lenti. , rostro codd. 3068trinsit et suΡra scr. cinyit C. 313 reuit Uu.
9쪽
proxima irigentis Arctos Boream que rigentem nixa uenit Apecies genibus, Sibi conScin cauSae. 3IS a tergo nitet ArctophylaX idemque Bootes, quod similis iunctis instat de more iuuencis
Arcturumque rapit medio Sub pectore Secum. ni parte ex alia claro uolat Orbe Corona luce micanes uarita, nam stella uincitur una 32Ocirculus, in media radiat quae maxima fronte candidaque ardenti distinguit lumina flamma, Gnosia desertae et fulgent monimenta puellae. et Lyra deductis per caelum cornibus inter Sidera conspicitur, qua quondam ceperat Orpheus Omne quod attigerat cantu manesque per ipSOS 326 fodit iter domuitque internas carmine legeS. hinc caselestis honos similisque potentia enuSae :tune siluas et saxa trahens nunc sidera ducit et rapit immensum mundi reuolubilis Orbem. 33OSerpentem magnis Ophiuchus nomine signis diuidit atque etiam toto urgenS eorΡOre UOI PUS0Xplicat et nodos sinuataque terga per orbeS respicit. ille tamen molli ceruice refleXus
'et dedit olusis per laxa uolumina palmis ; 335
Semper erit paribus bellum, quia uiribus aequant. ProXima Sors Cycni, quem caelo Iuppiter ipse imposuit formae pretio, qua cepit anitantem, eum deus in niueum descendit uersus Olorem
terga tuo fidenti subiecit plumea Ledae ; 34o
nunc quoque diductas uolitat stellatus in alas. hinc imitata nitent cursumque habitumque Sagittae sidera. tum magni Iouis reles fertur in altum, RSSueto volitans gestet cui fulmina mundi digna Iove et caelo, quod Sacris instruit armis. 345 tum quoque de ponto surgit Delphinus ad astra
Oceani caelique decus, per utrumque SRerntUS. quem rapido conatus Equues comprendere curSufestinat pectus fulgenti sidere clarus ut finitur in Andromeda, quam PerseuS RrmiS 35Oeripit et sodiat sibi. cui succedit iniquo diuisum spatio, quod tertia lanipada disparconSpicitur paribus, Delioton nomine sidus ex simili dictum. Cepheusque et Cassiepia in poenaes Signata suas iuxtaque relictam 353
Andromedam uastos metuentem Piscis hiatus, expositam ponto desset scopulisque reuinctam. in ueterem Perseus caelo quoque feruet amorem ;auxilioque iuuet fugiendaque Gorgonis Ora Sustineat spoliumque sibi pestemque uidenti. 36otum uicina ferens nixo uestigia Tauro Heniochus Studio mundumque et nomen adeptuS, quem Primum curru uolitantem Iuppiter alto suadriiugis conspeXit equis caeloque Sacrauit.
tune subeunt Haedi eludentes sidere pontum 365 nobilis et mundi nutrito rege Capella, cuius ab uberibus magnum ille ascendit Olympum
lacte fero crescens ad fulmina vimque tonandi. hane ergo aeternis merito sacrauit in astris
Iuppiter et caeli caelum mercede rependit. 37OPleiadesque Hyadesque, ieri pars utraque Tauri,
in Borean scandunt. haec sunt Aquilonia Signa. Aspice nunc intra Solis surgentia curSUS quae Super eXustus labuntur sidera terras,
quaeque intra gelidum Capricorni sidus et aXem 375
imo subniXum uertuntur lumina mundo ;altera pars orbis sub quis iacet invia nobis
ignotaeque hominum gentes nec tranSita regna Commune eX uno lumen ducentia sole diuersasque umbras laevaque cadentia signa 38O et dextros Ortus caelo Spectantin uerSO. nec minor est illis mundus nec lumine peior,
nec numerosa minus naSeuntur Sidera in Orbe. etera non Cedunt: uno uincuntur in astro
AuguSto, Sidus nostro quod contigit orbi, 383
cernere uicinum Geminis lie0t Oriona in magnam caeli tendentem braechia partem
nee minus eX tento Surgentem ad Sidera paSSU,
Singula fulgentes umeros cui lumina signant 39Oet tribus obliquis demissus ducitur enRis. at caput Orion excelso immorSues Olympo
per tria subducto signatur lumina uultu, non quod clara minus, Sed quod magis ulta recedant. hoc duce per totum decurrunt Sidern mundum. 395Subsequitur rapido contenta Canieula curSu, qua nullum terris uiolentius aduenit astrum nec grauius cedit; nam quae horrida trigore surgit, haec uacuum solis fulgentem deSerit orbem. Sic in utrumque movet mundum et contraria reddit. hanc qui Surgentem, primo cum redditur ortu, 4OI montis ab excelso speculantur uertice Tauri, euentus frugum uarios et tempora dicunt, quaeque ualetudo ueniret, concordia quanta. bulla iacit pacemque refert uarieque reuertenS 4O5 sic Diovet ut uidit mundum uultuque gubernat. magna fides hoc posse color cursusque m lentiti Rin radios. uix sole minor, niSi quod procul haerens frigida caeruleo contorquet lumina vultu. etera uincuntur specie, nee clari HS RStrum 41Otingitur oceano caelumve revisit ab undis. tune Procyon ueloXque Lepus ; tum nobilis Argo in caelum subducta mari, quod prima cucurrit, emeritum magnis mundum tenet acta periclis,
seruando dea laeta deos. Qui proximHS Anguis 4I3 squamea dispositis imitatur lumina flammis, et Phoebo sacer Ales, et una gratus Iaccho Crater, et duplici Centaurus imagine tulget,
parS hominis, tergo pectuS commiSSUS equino. ipsius hinc mundo templum est, uictriXque solutis, a nitet sacris, uastos eum Terra gigant RS 42I31ε reuentem M. 316 collocant hunc v. ante 314 α R. 317 instanti similis itinetis temone iuuencis Mor. Schmidi, Philol. 1853 p. 750. 321 media G M, medio coit. radiat II, radians ceti. quem proximα F. 323 et om. β F. 32Αdiductis Scal. intra R. 326 manansque G, manensque Lλ. 330 capit R. 331 instentem-Orpheu de nom. M, Graii8 mynes Ellis in Ophiuchos nomine dictus Benti. 332 atque G, om. coit. et toto M F. uryen 8 BOSSberg, FlecheiSeni nnal. Philol. 1889 p. 705 sq. , instens G, instentem LCβ, cinyentem 111 marg. M, mementem F, et iam toto Urstentem Jacob et Ellis, et torto cinyentem Thomas, Notos et conjocturos fur Manil. 1892 p. 6. 333 e licet G L M probant Ellis et Thomas, eae lictet C, explicat ceti. et pro uar. Acr. G. et G, ut ceti. probant Ellis et Thomas. nodu8 C R. 33Scedit et Moli., et redit Benti. , exsilit Jactab, editus-erit Rossberg, exserit Falis, excιαιι Thomas. elu8i8 Benti. , es 8i3 codd. 336 damnat Benti. par et bellum Jacob, par in bello Thomas. 338 pretio G, precium ceti. 3 is Flumeα GF, plurima ceti. 3 1 deductas codd. , corr. Scal. 3- adsudet et M, ad sudum euolitans Ellis, Hermath. VIII p. 270. cui G, ceu ceti. mundo Mon. , mundi ceti. 350 andromedam Vsi F. uerba -euι eicit Uenti. 352 diuisum ed. Princ., diuisua codd. ἰα Me F, linea Benti. post 354 leguntur 399 442, deinde 355-398 in codd. , man. rec. in marg. G ad u. 354 adscripsit: in foenus sonata suas. 355 relicta Andromede uastos metuat metuen8 Ellis in iam p=28ti8 Benti. 366 pristis Gronou. l. c. I 18. 357 damnat Bonit. 358 in α, ni ri, ne M F. feruet G, 8eruet ceti. et Pro uar. Scr. G, cf. Breiter. 359 exilioque G. 360 pestemque Launotus, testemque codd. 361 Aeaeo F, Neaes ceti., corr. Scal. 363 prianum F. primo ceti. 365 claudentes F, eludentes M, sidera β. 366 nobilis G, nubilis ceti. 371, 372damnat Benti. borean G, borerem ceti. 375 axe Scal. 376 sydera G. mundum G, probat Scal. 377 8ub αquid F. iusset Om. G in marg. Tec. man. aquis iαcet. 380 leuetque II, leuamque ceti. 386, 386 damnat Breiter. quod. qui Benti. 38s ad M, Om. ceti. 392 immen8us codd. , corr. Scal. 398-g00 damnat Benti. nam quae Becheri, nec horridα orr. M GL M, nec hordu Supra or Scr. Mi C, nec horreum R, nec horrens F, nec torfida Rossberg, quaeque horrida ImmiSch. 8 euit G. de frigore cf. I 409. sequuntur in codd. 443 529, cf. adn. 354. 399 haec. ne II, nec F, Probat ROSSberg. 601 quam L C R. ε03 ducunt G. 607 haeo g12 lupus G. 1 mundi-attα Postgate, ut neutro genere et RPBOSitive dictum emeritum sit. procellis F. 620 hie M. mundi Mon. 21 oigantas II, 9wantea ti3 Fὶ ceti., P03t hunc u. collocat Postgate v. 429, 428 a Benileio damnatos.
10쪽
10 M. MANILI AMPLONOMICON LIB. I
in caelum furibunda tulit. tum di quoque magnos quaesiuere deos. dubitauit Iuppiter ipse,
quod poterat non posse timens, cum Surgere terrtam cerneret et uerti naturam crederet Omnem 425 montibus atque aliis aggestos creScere monteSet tam uicinos iugientia Sidera colles, arma importantis et rupta matre creatOA discordes uultu, permiX inque eorΡOrn, PartUS. necdum hostiterum sibi quemquam numina norant, si qua forent maiora suis. tune Iuppiter Arae 43ISidera conStituit, quae nunc quoque maXima ivlgent. quam propter CetuS conuoluenS Squamea terga
Orbibus insurgit tortis et fluctuat aluo intentans morsum, similis iam iamque tenenti, 435 qualis ad expositae fatum Cepheidos undis sexpulit adueniens ultru Sua litora Pontum. tunc Notius Piscis uenti de nomine dictus exsurgit de parte Noti. cui cuncta ieruntur flexa per ingentis stellarum flumina gyrOS. 44Oulterius capiti coniungit Aquarius undas amnis, et in medium coeunt et sidera miScent. His inter solisque uias Arctosque latentis, RXem quae mundi Atridentem pondere torquent, Orbe peregrino caelum depingitur RStriS, 445 quae Notia antiqui dixerunt sidera unteS. ultima quae mundo semper uoluuntur in imo, quis innixa manent caeli fulgentia templanuSquam in conspectum redeuntia cardine uerso
sublimis speciem mundi similisque figuras 45oRStrorum referunt. et uersus frontibus Arctos
uno distingui medias claudique Dracone credimus eXemplo. quamuis iugientia uisus hunc Orbem caeli uertentis sidera cui Suoardine tam simili fultum quam uertice pingu=ὶ t. Haec igitur magno diuisas aethere Sedes 456 signa tenent mundi totum deducta per orbem. tu modo corporeis similes ne quaere figuraS, Omnia ut aequali fulgentiu membra colore desidiat nihil ut uacuum qua lumine eeSSet. 46Onon poterit mundus sufferre incendia tanta, omnia si plenis Rrdebunt sidera membris. quidquid subduxit flammis natura, pepereii Succubitura oneri, formaΗ disiungere tantum contenta et stellies Ostendere sidera certis. 465
linea designat species, atque ignibus ignes
reSpondent, media extremis atque ultima summis :creduntur ; satis QSt, Si Se non Omnin celant. praecipue medio cum luna implebitur orbe, certa nitent mundo ; cum luna conditur Omne 47Ostellarum uulgus, fugiunt Sine nomine Signa. pura licet uacuo tum cernere Sidera caelo, nec fallunt numero paruis nec miXta ieruntur. Et quo clara magis ΡOSSiS cognOSeere SignR, non uarios obitus norunt uariOSque recurSUS, 475 certa Sed in proprias Oriuntur sidera luces
natalesque SuOS Oeensumque ordine SerVant.
nec quicquam in tanta magis est mirabile mole quam ratio et certis quod legibuS Omnia parent. nusquam turba nocet, nihil ullis partibus errat 48o laxius et leuius mutatoue ordine fertur. quid tam contusum specie 3 quid tam uice certum est 'Ac mihi tam praesens ratio non ulla uidetur, qua pateat mundum diuino numine uerti atque ipsum esSe deum, nec forte coisSe magiStra, ut uoluit credi, qui primus moenia mundi 486seminibus struxit minimis inque illa resoluit; e quis et maria et terras et Sidera caeli aetheraque immensos fabricantem finibus orbes
soluentemque alios conestare et cuncta reuerti 49o in Sua principia et rerum mutare figuras. quis credat tantas operum sine numine moles ex minimis caecoque creatum foedere mundum rsi fors ista dodit nobis, iores ipsa gubernet. at cur dispositis uicibus conSurgere Signa 495
et uelut imperio praescriptos reddere curSuescernimus ne nulliri properantibus ulin relinqui cur eadem ReStiuas exornant sidera noctis semper et hibernas eadem 3 certamque figuram quisque dies reddit mundo certamque relinquit 3 3OCiam tum, cum Graiae uerterunt Pergama genteS, Arctos et Orion aduersis frontibus ibant, haec contenta suos in uertice flectere gyrOS, ille ex diuerso uertentem Surgere contra obuius et toto semper decurrere mundo. 5OS temporaque Obscurae noctis deprendere signis iam poterant, caelumque suas distinXerat horaS.
quot post excidium Troiae sunt eruta regna tquot capti populit quotiens fortuna per Orbem seruitium imperiumque tulit uarieque reuertiti Sio
Troianos cineres in quantum oblita refouit imperium t fatis Asiae iam Graecia preSSR QSt. saecula dinumerare piget quotiensque recurrenS lustrarit mundum uario sol igneu S Orbe. omnia mortali mutantur lege creata. 5I5
nee Se cognOSeunt terrae uertentibus annis exutas uariam faciem per Saecula genteS. at manet incolumis munduR Suaque Omnia Seruat,
quae nec longa dies auget minuitque SeneetuS, nec motus Puncto curuat cursusque fatigat , 52o idem semper erit, quoniam Semper fuit idem. non alium uidere patres aliumve nepoteSaspicient. deus est, qui non mutatur in aeuo. nunquam tranSuersas solem decurrere ad Arctos nee mutare uias et in ortum uertere curSus 525 Auroramque nouis naScentem OStendere terris nec lunam certos eXcedere luminis orbes, Sed Seruare modum, quo creSeat, quoue recedat, nec cadere in terram pendentia sidera caelo, sed dimensa suis consumere tempora SigniS: 53Onon eRSUS Opus eest, magni sed numinis ordo.
Haec igitur texunt nequali sidera tractu ignibus in uarias caelum laqueantia formas. tutius his nihil est. haec sunt fastigia mundi. publica naturae domus his contenta tenetur 533
finibus amplectens pontum terrasque incenteS. Omnia concordi tractu ueniuntque caduntque, qua semel ineubuit caelum uersumque reSurgit. IPSe autem quantum conueXO mundus Olympo
obtineat spatium, quantis bis sena ierantur 54Og22 tumidi codd. , corr. Scal. ε27 uicinas-moles Benti. ε28 cf. adn. 421. coactos G. g30 hosti ferum necdum F; hostile sibi quicquam nec numinα norat Benti. , pestiferum 8ibi quemquam aut numina norat Jacob, hostem feri reliqua ut Jacobὶ Ηοusman, Journal os Philology XXVI p. 61. ε3Α tortus L C, ille pro uar. Scr. -tis. g35 mor8umGM, morsu ceti., v. damnat Benti. g 1 alterius G M. post ΑΑ2 leguntur in codd. 355-398. -8 innixa Ves, innexa coit. 8Mnα G, templa cetf. conspectu ε50 sublimem F. Ueciem F, specie ceti. g52- 55 damnat Benti. g53 fuistentia codd. , corr. Lenti. 65ε cursus R. g56 pingit codd. , corr. Benti. 659 omnia ut G M-, omni aut L C Vq, omniα aut M , omniaque F. ε60 aut Benti. quiα R. cesset Vo, cessit ceti. 667 mediα Vu F, mediae ceti. in maEllis. g69 impletur in J. Wolfjor, de Manilio poeta, Groningae, 1881 p. 33. g70 mundo; tum lunae Postgate. caeditur G I. ε72 pura Benti. , plura codd. Α7ε quodUC Vq. ε80 errant My, errans Luc. Mueller, Mus. Rhen. 1862 p. 189.ε81 laaeius α Mη, aruis Vq, partibus Mλ, latius F. ue. ut V . Α8ε qua M F, quam ceti. Α88 acqui8 L C F, e quibus Vo.q92, g93 damnat Benti. ε9g sors-sors R. 502, 503 om. Vo. Arctus G L MI. 505 toto uertentem surssere C Vu. caelo et pro uar. scr. mundo G. 607 poterat G. 508, 509 quod Ly λ β. 61g lustrarit G, lustrari II, lustraret -rat Pro uar. scr. I in coth. 617 lifl i)unariam exulam II, 11. damnat Lenti. 518 et ri, ad M. 619 quem Gronou. l. c. II 5.520 ponto G Lλ. curuat G M, currat L C, currit Π F, v. damnat Benti. motus sidorum mundum De minime quidem incuruum uel senescentem facit. 621 fuit idem G Cλ F, fuit isdem ceti. 629 temo Π, sequuntur 566-611, tum 530565 in codd. , uerus ordo signis trai positionis appositis restitutus est in C. b32-538 collocat post 274 Benti. 533 caelum uarias GVF.