장음표시 사용
51쪽
tiam et 'tana vi praeclarum lapsi, atque ad eo perfecti
ob prjeclaram actionem superbierit, si
bique eius causam & gloriam arrogaveru, non Deo DI
multo Dius contulit, ad x Irturem tum acquirendam , fiam
co ruandam , in virtute permaneat. Talem este causam EF e i S illius immaculati arbitror, qui apud EZechielem
se fertur in cunctis ipsius viis,Donec in eo iniae et Ur am
E Ii quiras, qui secundum Esaiam de coelo declair, LV a cse fac tigia mane exoriensi, postea contritus super Lerram.
Non modo enim verum in hominum filiis, uui ait SasPerfectionem fuerit consecutus, siue Der sapientia iumcise Operae pretium,verum etiam in angelico Or, Lme C p Imci Dali, omni denique natura, qsae caten b QIul Da e LIt, quatenus Deus ades . Forta id igit Ur, Hen Saaciar postolus nos tam voluntatem mulso esse minorem Dei vir. tute ad bona acquirenda , tandem concindat, Non clivolentis, neque currentis, sed miserentis Dei. Non quod sine voluntare & concuria nostro mi-
- h- sereatur Deus, sed quia nihil est nostra voluntas & cursus, ta Dei misericordiae comparatione. Vt proli det boHUm con uenientius Dei misericordiae, quam humanae voluntata ev H cursit tribuatur Huic prolixiore discursu disseruimus,pcr- suasi est e noces laria ad illud , Multi dicunt, quis orien ait
nobis bona. Nam prout poterat, Ora io , muiris dicentibus, Q Lias ostendet nobis bona, patefeci cita ciecta lauit quaenam essent bona , dc vicissam quaenam mala, ut i pili tualibus exercitiis & preci S bona comparemus, & mala ab animis nostris auertamus . Quoniam vero in eloquendo interdum proprie loquimur, in Perdum etiam per abusionem vocabulorum, non mirum si aliquando bonorum & malorum denominationem rebus corporalious &eXdernis attributam apud eos, qui non sanas habent sente-tiaS, reperiamus. Exempli gratia, in Iob, Si bona accepimus de manu Domini, mala non sustinebimus: Et in Hieremia, Descenderunt mala a Domino in portas Hierusalem . Fuerat enim dicendum,Si eiusmodi utilia de iucunda accepimus a Dei erga nos prouidentia, amara de laboriosa non parato animo feremus Et, Prouidenter haec ipsi Hierus Iem ad corrigendos habitatores contigerunt. Intellectis igitur rebuS, nos non oportet elle malignos circa vocabula,sed animaduertere, quado proprie de rebus proponuntur, quando per abusionem , quadam nominum penuria. Quod si Saluator aliquos sanauit reddita valetudine, aspectu, auditu, praecipue eorum anagoge obseruanda est, cum oratio animi affectus per istas hil orias declaret. Non et
tamen absurdum, si secundum historiam expressa facta ei se ad percellendos illius aetatis homines intelligamus , Ut qui verbis non persuadebantur demonstrati uis , & ad docendum essicacibus, flexi prodigiosis virtutibus, docenti assientirentur.
C N Dun Avi T Dominus cor Pha raonis, & nolebat dimittere ipsos Istud saepius in Exodo positum, Induravit Dominiis cor Pharaonis : & Ego indurabo cor Pharaonis: propemodum omnes audientes,sime dictis fidem addant, siue demant, magno-
pere perturbat . Nam infidelibus cumultis etiam istud infidelitas caula elle videtur, quoniam de Deo indigna Deo assirmantur. Indignum quippe Deo,
indurationem in cuiuslibet corde operari, atque edicere obdurationem, ut iu duratus indurantis voluntati no cie- dat- Quanam vero ratione non absurdum, Deum aliqua CG cere, quorum causa non credatur ipsius voluntari, ve
oui nolit Pharaonem credere iis quaeip imperat His v, xio qui credere existimantur, non uri gari' distonantia in Reneratur propter istam indurandi formulam.' Nam qui persuasi sunt non alium esse Deum, praeter opi
ficem , Deum sortito, quem Velix, mitericordia pro sequi, quem velit, indurare sciatiunt, noua ratione cui illius misereatur, hunc induret. Alii rectius sc mercs, aiunt multas etiam alias Scripturae sentei Plas tibi esse Occultura, neque circa id sanam fidem verti, ac illum sanum sermo nem unum esse e Scripturis arcanis atque abstrusis. Alis a
lium Deum praedicantes praeter opificem, iustum quidem Cum este volunt, at non bonum , valde imperite simul de imo te affecti, dum iustitiam a bonitate separant, boniatatem sine iustitia contemplantur . Qujn in illud profis si, priuatis sensis contraria de ius o Deo concedunt, indu rare cor Pharaonis,& incredulum sibi ipsi cssicere. Nam si qui pro meritis unicuique tribu IQ, ius tui est, quique lua
causa& naerito melioribus aut deteri Os1bUS ea reddit, quae
singulis ius e deberi intelligit, quo pacito ius u S erit, qui deterioris peccati Pharaoni auctor de causa eX i it, nec ram n modo causa, verum etiam , qt an tum ad ea quae isti admittunt, cooperator, ut iple heret iniuitissimus Ad nul lam enim rem voluntate iusti Dei dignam reserentes in durationem cordis Pharaonis, haud scio , qui iustum D tu, etiam quatenus volunt exponere , ita tuere possint cum, qui Pharaonis cor indurat. Vrgendi igitur sunt verbis ad LPropositum locum pertinentabus,vel ut constit Uant, quo nodo iustus induret, vel ut audeant dicere, hoc ipio, quod induret, prauum es e opificem: vel si carent de mons rationibus, quibus doceant iustum in aliquo indurationem craiicere, in que audent eo procedere, Ut concitorem prauu confiteantur, ad aliam viam confugiant, quae illud indura uit cor Pharaonis explicet, retiectis de iusto Deo priuatis notionibus, quos e falsa dictionum intelligentia concipiunt. Illud autem postremum, etiamsi dubitare aliquan-cio Orario praetenderit, confitebuntur. Atque haec quidem
de Deo in praesenti quaestione vestigata agitat anue sint. Porro quoniam qui existimant aliquos ab Origine ad per niciem esse factos, ac locum de natUra etiam ilia referunt, ac praedicant suam doctrinam eo declarari, quod scribitur cor Pharaonis a Domino induratu, age de illis ipsos per contemur. Qui ad perniciem conditus est inquam quicquam praestans poterit essicere, cum ipsa insita natura ipsi, dum ad praeclara contendit, contra euitarur. Quid igitur opus Pharaonem perditionis, ut praedicatis, lilium natum indurari a Deo, ne dimittat populum Nisi enim fuisset induratus, dimis iet. Respondeant igitur, quid fecisset Pharao, si non fuisset indurat usi Nam si non induratus dimisisset L, non erat narurae perditae : si non dimisisset, ipsius cor indurare erat superuacaneum. Nam proinde non inauratu S, non erat dimissurus. Q d vero Deus operans circa e- Mitas men rem, animi pilrtem praecipuam , ipsum induraoat Quo pacto ipsim accusat, ama non credis mihi, ecce CSO interficiam primogenitatu agri sciet omnes Aegypt quod ego sum Dominus. Q iasi propterea res, quae existimantur aduerta, ipsis init inducit, ut Deum cognoscerent. Praeter ea in Machabaeorum libris tale aliquid memoraturi obse cro, quotquot in hunc librum incidetis, nolite calamitatI- bus frangi, sed existimare, quae contingunt, non ad eXltau, sed ad generis nostri instructionem existere. Nam non dia
relinqui impios , sed statim subiici poenis debitis, magi Tbeneficentiae est signum. Non enim in nos sc gerit Domi nUS, quemadmodum in gentes, quibus iram suam differs, ut dilatis peccatis tacdem aliquando ipsas aeternis suppu ciis mactet .sed erudiens afflictionibus, suum populu non deserit. Si enim incidere in supplicia propter peccara, in gnae beneficetiae est signu, mulctatus etia Pharao, p. cor habuit induratu, una cu suo populo, Videt an DP mpoenas luerit, aut suo malo. Cuius exempli imitatori/-qv t me David, prout temporibus congruebat,Salomoni praecisi
ut Ioab ob ipsius in Abner filici nec peccata supplici N,n des
ciat, ac propter facinora macter. Deinde subiungi(, . ladaces canitiem eius in pace ad inferos, Nc DPq, is
52쪽
A Hebraeus nobis narrauit, quoniam puniendus erat Ioab n. pace erat dormirurus, supplicio & cruciatu non ipsi am plius debito post obitum, quod eo hic iam fuerit affectus.
Porro sic omnem comminationem concipiam si cris literis,& scripturas ipsas, a magnifica efficientia & ordine operum Dei, qui visibilia, remporaria & aeterna creauit, quippe cum unum idem ur omnino cum Patre dominusta Saluator noster, bono & iusto & sapiente. ad hunc scopum dirigere contendimus, ut uniuersia boni Dei, & sapientis & iusti esse ostendamus. In quo nullo quidem modo a mente praeditis labi existimabimur: sed tamen, ut quq scribuntur, bonitati Dei & iustitie & sapientiae recte aptetur, Deo Saluatore egemus. Talia igitur de hoc dicto, induravit Dominus cor Pharaonis comtamus. Medicus est a-
nimi Dei verbum, viis ad sanitatem utens diuerti inmis &accommodatis , & maxime opportunis iis, qui male sunt affecti. viarum autem ad sanitatem pertinentium aliae pr(stantiores stat, aliae minus praestantes, quae secandum ma gis & minus dolores atque cruciatus iis qui curantur, infe
runt. Rursum remedia modo obscura sunt & incerta, modo alterius rationis. Praeterea celerius curant, aut
tardius: interdum post satietatem peccandi , interdum post solum peccati, ut sic loquar, tactum. Testimoniorum de singulis plena est uniuersa diuina Scriptura, acriores leuioresve curationes atterenS, atquen describens quae populo pro correctioue & conuersione in praeliis grauioribus vel leuiolibus,& fame diuturniore vel
' breuiore contigerunt. De obscuris, cum ait, Non visitabo super filias vestras, quando fuerint scortatae,& super sponsas vestras, cum fuerint moechata' , Fortasse cnim animas corporalia & opinione mortalium Dulcia nimis appetentes, sibimetipsis deserit, donec satiatae auellentur ta fastidiant quae concupiuerunt, ipla velu(i volentes euomere, neque deinceps celeriter in eadem incidant, tanquam ni mis exaturatae, & usqueadeo cruciatae . Tardius autem ad sanitatem perducuntur , quae secundo in eadem recidere quodam contemptu non dubitarunt, quod celerius malis fuissent liberatae. Nouit certe Deus opirex animi cuiusque mores, qui solus,ut cuique conducit, sapienter potest curationes adhibere, quid oportet & quando, singulis facere. Ac quemadmodum in quibusdam corporalibus aetaritudinibus, malo in profundum, ut sic dicam, peruadente, medicus in apertum, quibusdam pharmacis adducit & a trahit materiam, graues inflammationes & tumores, & plurimos dolores inducens , qui omnino prius quam sanitas recuperetur sint tolerandi, ut solet facere in iis, quos canes rabidi momorderunt, & quibusdam aliis sina ilia patientibus: Sic & Deus,opinor, dispensat occultam malitiam inarumq profundum penerrantem. Et quemadmodum medicus de aliquo affecto, inflammationes (inquit inducam circa hunc languetem locum,& has partes tumore vexa-C bo,ut graue apostema existat. os cum loquitur medicus non Vituperatur ab eo, qui illum suae artis peritum intes-ligit, ted laudatur, quamuis ista comminatus perficiat:& si tortasse alius praedicet alienum a medica promissione facere cum per inflammationes & apostemata sanitatem vi par est, restituit. Ad hunc opinor, modum De US pronuntiauit, Ego indurabo cor Pharaonis. Atque ista qui audutanquam Dei oracula, dicentis dignitatem obseruans atque perscrutans, reperit etiam in his Dei bonitatem com
mendata, uidenti ui quidem erga populi talutem ad fid nper multa miracula adducti, deinde Aegyptiorum oui re- bus gestis obstupefacti, sequuturi erant Hebraeos I rox miscuus enim cita quiri populus multus Aegyptiorum fi
fortasse ob utilitatem , quae in ipsium redundauit Phat
. nem, nomam amplius mores Con Pinentem , neque ivarus oecu iratarern,ted f V s PrahePem, re in apertum oro
quemadmodum aliquis existimauerit, plane pes ircc, sed Dpeccata abiiciens releuaretur, ta fortalias in pace a tan ro Parad. animi bello in infernum descenderet. At merito fortasse ram Ori. grauiter ferent lectores, violentum arbitrati, quod dici, geni acu.mus Pharaoni fuis e viation durari corde,& pro eo cunctaeaetitisse, quae usque ad submersionem conscribtismar. Sed vide an valeamus, sublata credendi dis ficultate, persuasio- . .
nem eorum quae dicta sunt, inducere. Multa flagella (inquit David) peccatoris . Filius praeterea ipsius docet Deu flagellare omnem silium quem suscipit. Praeterea ipse Da- uici promissionem de Chrasto factam vaticinans, atque de
iis qui in ipsum crediderunt: Si dereliquerint sinquit flij
ipsius legem meam,& in iudiciis meis non ambulauerint, si iustificationes meas profanauerint,& mandata mea non seruauerint, visitabo in virga iniqua tates eorum, & in ver-
beribus iniustitias. Misericordiam autem meam non dispergam ab eis. Igitur Dei est gratia iniquum visitari virga, , peccatorem verberibus. Ec quamdiu peccans non flagellatur, eruditioni & castigationi no subiicitur. Proina de minitatur Deus, si magna fuerinc peccata Iudaeorum, senon visitaturum super ipsorum filias, quando fuerint scortatae,& super sponsas eorum, quando fuerint adulterio pollutae. Alibi etiam dicit, Quoniam mundavi te, &non
US mundata, non irascar super te amplius, neque gelabor super tet deinceps . Obseruandum praeterea comminationes propheticas magna ex parte sic concludi, Scient quia ego lum Dominus: quod comminatur non modo Is aeli. Eris, verum etiam Aegyptiis & Assyriis, & aliis populi hostibus. Atque hoc etiam ad extremum multarum, qua egistimantur, comminationem in Exodo scribitur. An veto indutans rem duram indurat Res dura non induratur, sed a mollitie durities in duritiem conuertitur. Mollities au- autem cordis iuxta Scripturam laudabilis, ut ubique obseruauimus. Dicant igitur, si cum esset bonus Pharao fa-chus est improbus, maxime cum Deus incuset pharaonem, an frustra incuset, necne. Si frustra incusat, quo pacto adhuc sapiens &iustus habebitur Praeterea si frustra incusat caula erat peccatorum, quae per infidelitatem ad milii Pharao . Atque ita Ille non erat sua natura & origine perditus. Creciendum ergo illud , propterea quod Apostolus ver-
tur, &quein vultandi irat. Dices igitur mihi Qti id adhuc , reprehendirur: Nacta voluntati eius quis resisto ouis uteis durans, quis miserens Non enim alterius est ire rare, j, irum q( , UT a VPcem Apol olicam , sed eius-
i id precatur ne tibia COLU pidi me. Vbi qui
est, Dominos siqnxentiis uteriduin
, inviti de illo opere e vi E iij
53쪽
o erant religiosore' m bo. epentina morte eXpia Pβtibus fuit sollicitu',cβp 'meoi potes, habentes aliquid
&p et expectariosset et et facultatum suarum
ternorum restitutione, enuntiaretur: re anImo, quandor.Tim. I. credens , pietatem sibi erat habiturus. neriam
1 nas & Hermogenes, quos Satanae tradidit ut diicerent
non blasphemare, tale aliquid a superiores justinuerum.& qui Corinthi, Patris uxorem habuiti etiam ip:e Sat nae traditur in interitum carnis, ut spiritus in die Domim' - i siluet ut . Non igitur admirandum , is quae sp rex *d
Pharaonem induratum, & tandem tot talibusque supplisciis mactatum,a Dei bonitate dispensantur Atque haec a nobis in praesens, ut fit, de dicto, induravit Dominus cor Pharaonis, disputata sint. Si quis pietatem erga Deum se
UanS, meliora, nullsique ratione Impietatem attangentiari inuenerit, testimoniis diuinarum Scripturarum adhibitis, illis potius Iruamur, oporter. Et in aliis,de eodem.VEMADMO DuM medici hominum 1 radido rems cane morsorum virus extrahantes in aperrum, ne intus depascens hominem corumpat,grauiores reddunt corporum habitudines & tumores: sic Deus reconditam & inclusam in intimis animae malitiam sua medendi arte attrahit foras , quo patentem & euidentiorem eam essiciat, ut postea futuram inducat lanitatem. Quo pertinere arbitror Deuteronomij verba, ad Deut. 8. hunc modum habentia: Et recorderis uniuersae viae, per M quam duxit te Dominus Deus tuus his quadraginta annis,, in deserto,ut male faceret tibi. de tentaret te, de cognosces, retur quae habebas in corde tuo: An obseruares mandata D eius,necne. Et malis affecit te,& fame,paulique te Manna,, quod ignorabas tu,& nescierunt Patres tui,ut nuntiaretur
tibi, quod non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, ,, quod procedit de oro Dei. Obserua in iis Deum male assi cere , dc tentare, ut cognoscantur quae in cuiusque corde insunt: velut in profundo posita,& in propatulum per mala & ast ictiones venientia. Tale est, quod in libro Iob, I a Domino per turbinem dc nubes ad ipsum Iob pronun-,, tiatur: An me putas tibi aliter oraculo apparere, quam vin iustus appareas ' Non enim (inquit ut iustus sis , sed
G ut iustus appareas, cum talis etiam esses ante tentationes, M sed appareas in iis casibus 8c euentis. Rus m in alio tomo,m iisdem in Exodum Commentariis. IcEBAT aliquis foesorum nolitorum, quae
ustionem verbis leniens, Lepe benignos Domi nos, qui nimis patienti animo seruos peccantesi sustinent, dicere solitos, Ego te perdidi: Te ego prauum feci:hac formula ostendentes, tuam benignitatem, dc animi patientiam videri attulisse occassionem maioris improbitatis . Quemadmodum igitur potest aliquis assirmare haec dicta, calumnians DomInum esse confessum se seruum improbum reddidisse : sic Dei bonitas , occasio effecta indurati Pharaonis, indurasse scribitur Pharaoniscor. Sed sic nos ex dictis Apostolicis consolari possumus. -- An diuitias benignitatis Dei,& patientiae, & longanimita- ' tis contemnis, ignorans, quod bonitas De1 ad Pinnuen-- tiam te adducit
At propter duritiam tuam & im poenitens cor thesauriras Rtibi ira in die irae,& reuelationis,& iusti MDei, qui reddet re unicuique secundum opera ipsius.Idem praeterea Apollo relus epistola ad Romanos: Quod si Deus (inqvix volens o- u. rustendere iram,& patefacere patientiam inam,tulit in multata patientia vasa irae aptata in interitum: quasi aptius patientia irae vasa tulerit, & propemodum fecer1r. Si enim quoniam longanimis fuit, peccan reS nequaquam puniens, sed misericordia assiciens, vasa illa redundaruns, ipse quodammodo sua longanimitate de patientia vasa irae tulit,&, ut sic dicam, ipse vasa irq omnia fecit, atque ea ratione cor
eorum induravit. Quoniam enim tot signis de prodigiis patratis non persuadetur Pharao, sed post eiusmodi re si stit, quo pacto non durior de magis infidelis conuincitur, ita ut durities & infidelitas e prodigiis exoriri potuisse vi deatur Simile est illud Euangelis,In iudicium ego in mundum hunc veni. Non enim proposuerat Saluator in iudi cium venire: sed quadam consequentia factum est, ut qui venerat, veniret in iudicium, dum post miracula ipse mi
nitite credaderunt. Q ain etiam In ruanam venit. atqUe i. a. Iuc. r.
post alia prodigia edita, iis quidem , qui eum suscep erunt de crediderunt,ut apud promiscuos Aegyptios, iis qui populo coli erant, misericordia fuit,at non credentio us duritiam cordis attulit. Rursum ex Euangelio praeter memorata, licet alia similia proponere, quibus Saluator malorum auctor extitisse videatur: Ve tibi Chorogaim, v q tibi Betn-
Laida. Quoniam si in Tyro de Sidone facta essent signa quq Lin vobis,olim in sacco & cinere sedissent,& poenitentiam egissent: veruntamen dico vobis, Tyro & Sidoni remissius erit quam vobis . de caet. Praescius enim Deus cum esset, infidelitatis Choroetainorum,& Bethsaidarum,&Capharnaitarum , item quod remissius erit Socio mitis in die
iudici j, quam illis, cur prodigia in Chorogat in de Bethsaida essiciebat, cernens praesertim,eorum causa in die iudic fore Sidoniis & Tyriis quam istis remissius 2 Et pastalia:Tu Em . . dices Pharaoni, licec dicit Dominus, filius primogenitus
meus Israel. Dixi autem tibi, dimitte populum meum, v trae adorent. Quod sis nolueris eum emittere , certe ego filium tuum primogenitum interficiam. Dicendum igitur affirmantibus haec iusti essie Dei,&ex externa locutio ne existimatibus induratum fuisse Pharaonis cor, quomo- Contrado iustus, qui cor regis indurauit, ne populum suum dimi Marci teret, de est comminatus, nisi dimitteret, se primogenitum eius interfecturum Z Pressi enim prauum ipsum fatebuntur: Deinde rursum ab aliis euertentur, cogentur externae locutioni non seruire, quae iuxta ipsos iustitiam opificis seruare de retinere non potest. Quod si semel cogantur violenter ista quaerere, eo adducentur, ne iam amplius opilicem accuserit, sed bonum praedicent. Ob eam causam interrogandi,qui se intelligere existimant, induravit Dominus Deus Pharaonis cor, an vere ista a Deo dita taedant, per Mosem numine afflatum, an falso. Nam si falso, ne quidem iustus iuxta ipsos Deus erit, neque verus, neque, quantum in istis, Deus. Quod si vero, cogitent an non ut . liberae voluntatis hominem accuset, dicens, Si autem nolueris dimittere eum. Et alibi, Quousque non VIS Ie- , vereri me, flectendi causa dicitur ad Pharaonem, qui Deum non Verebatur, non quidem quia non pollet, lea quia nollet. Illud autem Mosis ad Pharaonem ut noris, quoniam Domini est terra, & tu, & seraut Scio, numquam timuistis Dominum: declarat, quod estentiaminum verituri,aduersum haereticos, qui Dei bonitatem minuunt. de naturam Perditam statuunt. Rursum e secunda Commentariorum tomo
54쪽
A Pharacinis indurat, cum eius rei causa apud ipsum extiteritidiscructantem Hebraeorum vitam daris operibus, luto de latete dc similibus aliis, quae non in mortibus & tumulis, sed in campestribus efficiuntur. Qes enim materiae sua improbitate immergitur,& secundum carnem per omnia vivit luti amicus cum sic, vult etiam Hebraeos lutum conficere, praecipuam animi sui partem non habens puram a Iuto, quae ut lutum a sole induratur, sic radiis Dei Istae-lem inspectantibus est indurata. Haec sic se habere hoc lo-
eo,nec Mosem iustoriam leuem proposuisse scribere, am- D
maduertenti est perspicuum: quoniam cum suspirarunt iij Israel, non propter lateres, neque propter lutum,neque propter paleas suspirarunt, sed ab operibus, siue propter opera, cumque ascendit clamor eorum ad Deum , nonset luto,sed rursum de operibus. Proinde etiam Dominus eo rum suspiria exaudiuit,non quidem exaudito ab operibus, sed a luto dc terrestribus operibus,clamantium suspicio. Finis Philocaliae.
PHILOCALIAE INTERPRES BENEVOLO LECTORI.
V Rhemos venissem anno superiore ad decimum tertium Calendas Octobias, nihil mihi potius fuit quam ut conuenirem Gentianum Heruetum virum mihi reique literariae multis de causis amicissimum. Cumque meum de Origene consilium cum eo communicassem non modo probauit, verum etiam tim , adu dexornanda coletationem Iul , fricani o Origenis Graece adsie ab Idus. Cardinali Sirleto Roma missam ctas Latine Rhemis oresampropensissima voluntate tradidit. Statueram quidem unum eius breuiculum elibro quinto Bibliothecaesisti Senensis,quisicut apparet,integram viderat, Ut minus operum Origenis desiderarerer, huic aeditioni adiungere. Sed quoniam dissutationem plenam solidam nobis no Fer Nemetus exhibuit, utrimque exemplum in vos tum accipies, Vale Sfruere. ET ERAT IR, Η A B I Tin Babilonisin nomen eius Ioachim.
Iulius Africanus , cum de veritate histori e Susimnae dubitaret, Origenem breui consuluit epistola: qua Octo coniecturas, sibi suspitionem falsitatis inferentes, strictissime amplexus est.Exemplum epistolae sic habet. Salue ab infricano dominem omulum, hanarat Fime Origene1. A C R A M cum haberes disputationem cu amico illo tuo , faceresque mentionem prophetiae , habitae a Daniele in iuuentute , sum id tum
temporis, ut decebat , amplex US I. Admiror Vero quo nam te gem
rit pacto partem hanc libri esse a-- dulcerinam. Hoc enim libri segmeam arteer quidem est opusculum gratum,sed tamen o puc
3. DeInde posteaquam adeo admirabiliter es F
eo utitur ad populum ae senes consistitio
neque Philistion ille mimu usus fusi 'μ'xentu obiurgatione, pro spirituu essectu' ab .sib ' μ'qββ sseparatam interrogat leoosnes AhA ' b Aix TQ vis vidisset adulterium committetem caute no dixisset,respondit futurum, ut Angelus sum secet: se
militer scissionem minitans alteri,qui sub schino eam se vis disse respondeat. q. In vocibus etenim graecis talia eundem habent sonum TEF TUιVoy-, & v In lingua vero Hebraica diuersum habet omnino sonum porro ex Hebreis translata sunt ad Graecos, quaecumque feruntur veteris testamenti. s. Praeterea quonam pacto cum apud Chaldams captiui
essis in Babylone,& iugulati toti e centuc pliet, ' ti
sepult ut m prima captiuitate Israelis narrant historiae ab '
ira atu, Idque ex animo precor.
55쪽
de a studiosis vexixorum . - ' interprete versum, quod conditos seruat cindrum A N Graeci seripto etsi etiam concesserassMJ Amitepudiandu est tanqu/
Ecclesiae cedificationem suae perunt p/h
ratione correptum propi etaise, stat taranussionibus,& Angelica appararum 'ra D- imisse illud Pauli, multifariam, multas c
que separatos interrogasse, ac si non sussiceret, quod eos hs. Reg. 3. deo mirabiliter spiritus afflatu increpasset.Nam & hoc pa- cto deridere lucebit admirabile Illud ex eplum iurisdice di hunc assimile, quod scriptura diuina refert Salomonem seruasse in iudicada causa duarum meretricu de inhantulo superstite litigantium. Proinde credendum est, quod iacui ad persuadendum populum non satis fuit, ut Salomon, quamuis diu ino affatus spiritu, diceret, date huic inran- , ' tem usu ut haec enim mater eius est, sed oportuit,Vt IS mim duas paries daedi mandaret infantem,qud veram InfantIS matrem omnis populus experimento maternae cnaritatis - abnocceret: ita satis iaci fuit Danieli praebyteros increpare, ' ij si insuper accepisset, unde eos ex ore ipsorum coram Y ms x niuersa multitudine conuincerex' , ,
Quarto quod inquit graeca allusionem veta adHιon,& o nives ad apud Hebrcos non haberi, sed voces h η - omnini, diuersas, tripliciter diluitur. Primum quod incer P g μμ tum sit an voces, quae apud Hebraeos ide significant, quod ap,id Graecos,breis oc& meimia,&o' ιvoc & o Miraranter se ita dissentiant, ut nullam habeant soni simi1itudinem, siquidem eum in sanctis Hebraeorum Voluminibus nulla uti x quam fiat mentio plantarum, qua nominibus Irei res & di lives significantur, nullus Hebrieorum constanxcr a ma- a lusiure potest, quomodo haec Hebraicet allud*nx, Porum He- , Ah. braica nomina ignorentur. Deinde ccc dibile chiam est Da- hisses,
ni e pro Hebraea lingua usum fuisse Syxidcii dictionibus, si nuque talem habuerint denominationis consonantiam. De mum fortasse accidit, quod, cum graecus interpres expri mere vellet, vi res poscebat, Hebraicae allusioniS vim, nocposset, iuxta quamdam dispensationem interpretibus coacessam inuenerit nomina aliarum plantarum, quae apudo raecos assimilem haberent derivationem, S propositam Danielis sententiam lucidius explicarent. Quinto,cum dubitat, quonam pacto captiuis ius esset iudicium de morte ferendi: mirari non debet si Iudas a re cie Babylonis potestatem obtinuerint vivendi sub propriis ectibus & Iudiciis, cum Eao tempore videat eosdem a Romanis Imperatoribus,sub quorum captiuitate legunt, ius Vitae ac necis accepisse in suos. Sexto, eadem facilitate eluditur, quod quq Pir, unde captiuo Ioachim, & priuatae auditionis homini domus, re hortus esset magnificus p neque enim hoc mirandum est, L cum in sacris literis legamus, Mardochqum, Nehemiam, de plerosque alios captiuos mille diuites, ta in tua captiui tale felices. Septimo, quod ait, hoc segmentum non habere similia tudinem cum Danielis volumine, & Vtriusque characterem esse diuersiim , ex suo quidem iudicio S guria pro
nunciasse videtur. siquis enim arnoo attentia ea minaue
rit, non magnam admodum dissa militu chinem in utrisque
Octauo, cum asserit neminem prophetarum altersus propheiq dictis consueuisse uti,fallitur . , ratatur enIm frequentissime alter alterius testimoniis eodem lensu, & iisse dem fere verbis, sicut videre licet apud Michaeam dicen tem, de erit in nouissimis diebus preparatud mons Domi- . . ni &c. Que verba in Esaia scripta sunt. Mich. . Haec breuiter perstrinximus ex Origenica epistola, in cuius calce Origenes ipse suo intulit: Haec ego dixerim pro defendenda Susiannae historia. Atque utinam scripturae Susannae ego cra comium, pr cipue post accusationes,
celebrare possem, tum in singulis illius dictionibus immorando, tum sensa eximia ostendendo id quod priuatim aliquis, qui studiose & abunde meditatus fuerit in diuinis,
56쪽
APHRICANI ET ORI GENIS EPISTOLARUM
i cum beneficio habeas, velim Meletigas eas a Rerum Vis 'tre C dira Latinaeo, morum ra
expua omni librorum emere instructissima Bibliothem exprem lset, o describi curasset vir erudistissimus, Oeta piata aliis, iure di potest ita etiam optimus es hu-
--, ct adium dum literarum diamne nam G uetam Strietus, S. Rom. Ecclesiae Cardinalis dimissimus, qui eis se habere mihi Romae aliquando diserat. Ex hac aettem Origenas episti, lecta certe signo ima, cum multa alia,eaque praeclara, tum hoc Oel maxime disces,nonsi quid non sit ira Canone sacrarum pri
esesiam tanquam veram es certam , plurimorum veterum ausoritate es tesimonio probatur. uae cum apud doctiores Hebraeos haberetur in Apocyphis sita enim vocantur arcana, quae non vulgo,sed ilis doctissent nota ex hoc inferripotes,vi apudicos,ita etiam apud Christinos,non quaecunque sunt apocrypha, esse reiicienda . Ex ea etiamfacile intia es cὰm ex Epi se ad Hebraeos quam ut Ceram ct germanam Pauli Epistolam admittit Origenes, multa enumerentvrsupplicia,quae vel nasiquam leguntur inscripturis cuiquam inflicta,vel si leguntur,ea non pini in Canone Hebraeorum: intelliges,inquam, artim multa celasse Hebraeos,quaesunt verissima ac certissima, partim non esse reiicienda quae admittit Ecclesia, licet ea reiiciat Iudaeorums nagoga. Nam quod est in ea ad Hebr.eos Epissola, I autem dissenti sunt, quod Graece es, exuetjl T νωκσαν , n quam alibi inuenitur in fir turis quam in libris Maccabaeorum,quos non Canon Hebraeorum,sed admittit consensurum vn uerse Chrisi Ecclesiae . Ex ea quoque annotabificum tempore Origenis multae essent sacrorum librorum editiones,eum tamen caeteris praetulisse editionem Septuaginta interpretum,quod ea per omnes legeretur Ecclesias. aeuos,ut nos quoque, cum multae extent hodie Bibliorum editiones,eam prae caeteris debeamus amplecti,quae 3 multorum seculorum consensu, Opo rema Concil= Tridentini decreto est approbata. Sed ut Origenes Septuaginta quidem interpretum magis sequebatur editionem,S tamen legebat etiam caetera , ita nos quoque eam quidem sequamur editionem quae legitur in Ecclesse caetra ergo aciam, est te rorabo, si inter legendum aliquid occurrerit e quo non dabito,quod tu lubenter seram '
57쪽
ex parte venerade Origenes ab Aphri
enomonem Dialogum,meministi Prphetice Danielis in iuuentute: quam tunc ut decuit sum amplexu S . Miror vim I - autem quemadmodum te lae ritya
confictum Osten ---hiu, Daniel exclamauix enim mori Susann ' Pssis Danies alio modo probiu iustam ei Iesentenx AN omni tempore, N
Ex Hebraeis autem sunt Graecis conuersa quaecumqUe veteris testamenti feruntur apud Iudaeos.Neque vero est hoc probabile de Iudaeis,qui erant Babylone capta ui,vexaba turque, & in plateis proiiciebantur insepulit ut narratur in priori captiuitate Israelis , & tunc abstrahebantur eoru filii vi fierent Eunuchi, & filiae ut essent concubinae,sicut a Propheta fuerat praedictum: alij autem in iudicio veniebant in discrimen capitis, idque cum venisset in potestatem Regis ipsa uxor Ioachim, quam Rex Babyloniorum considere fecerat in suo throno. Sinautem non fuit Is Ioachim, sed aliquis alius e plebe, undenam venerat ad captauum talis habitatio , de via denam habuit tam elegantem& amoenum hortum Ad haec omnia accedit, quod haec pars praeter alias duas quae sunt in fine,non inseritur in Daniele, quem suscepcrunt Hebraei. Praeter haec omnia, cum tot pr cesserint Prophetae, nullus alius deinceps usus est
sensu verborum alterius,neque enim emendicatset, si veraeis et oratio. Hic autem alteri eorum minitans, in memo- I riam reuocat Dominum dicentem, Insontem de iustum non occides. Ex his omnibus mihi videtur haec pars adiecta. Sed de phrasis,& dictionis stylus differt Puls aui, tu sona,& rescribens erudi. Dominos meos omnes saluta. Te omnes qui adsunt,& ego simul cum svnodia, te bene valere ex animo Deum rogo.OR FGENES AP ERI CANO dilecto fratri in Deo Patre , per Iesum Chrisum , sanctum eiu sflium salutem
P I S T O L A quidem tua, per quam didici quae contexuisti de Susanna, quae in Danie te fertur in Ecclesiis, videtur quidem este breuis,sed in paucis multas habere quq iones, quarum unaquqque non leui & perfun-
ctoria eget pertractatione, sed canta, ut stylum exuperet epistolae, dc libri opus habeat circumscriptione . Ego autem ingenii mei mediocritatem pro viribus considerans, ut non sit meus satis perspicax senses, video mihi deessse exactam dc accuratam solertiam,quae requiritur ad rescri-bVndum tuae epistolae: sicat nec pauci dies,quibus sum veta
satus Nicomediae, si Sciebant ad hoc, ut coi uenienter oraesenti dicae io ni, rescribetem de uim quaesiuisti & po
stulasti. Ouamobrem dans veniam dc mea: mediocritati,& temporis angustiae, cum omni beneuolen ta attende ea
Pistolae, simul etiam afferens , si quid est a nobis relictum. Atque primum quidem dicebas, quod quando differebam cum familiari nostro Basso,& incidi in scrapturam Danietalis iunioris, qui prophetauit de iis quSeuenerunt Susianni, hoc feci, quod me lateret haec libri partem esse adulterina . Et dicebas te quidem hanc laudare partem ,Vt quae sit qui-dcm scriptum elegans de lepidum , sed nouum & confiaetum . Dicebas autem , quod nec minus quidem Philistionis iis usus sit allusionibus , quibus qui hoc scriptum confinxit ex nominum propinquitate,nempe
ad dirobiv hoc est primi ad sectione, de et vae ad cy, iv hoc est Schini ad dilcissionem, quae lingua quidem Greca est et
huiusmodi,Hebraea autem minime.Scias ergo quid adharcnos facere opoiteat, non solum de iis quae in nostro quidem Graeco sermone feruntur in omni Ecclesia Christi,no habentur autem apud HebraeoS: neque de aliis duabus,vidicebas,partibus quae sunt in fine libri scriptae de Bele &Dracone: sed etiam de mille aliis, quae pro captu notriae mediocricatis cum Hebraicis conferentes exemplaribus, nostra saepe inucnimus.Nam in ipso quidem Daniele,in ea parte quae est de fornace ardente, inuenimus,& vincti: In Dend. nostris autem exemplaribus, preter ea que sunt in Hebraicis , supersunt non pauca, quorum erat quidem initium congruenter quibusdam quq seruntur in Eclesiis. Sic ergo qprecati sunt Ananias,& AEarias,& Misael, & hymnis laudarunt Dominum: usque ad illud, Benedicite omnes qui colitis Dominum Deum Deorum,laudate & confitemini, quoniam inseculum misericordia eius,& in secula seculo- rum. Et factum est, dum audiis et Rex eos hymnos canen- -
tes,& aspiciebat eos viventes. Secundum alia autem exe- Re
plaria , Et ambulabant in medio flammae , Deum laudan- ctes & benedicentes Dominum: usque ad illud, Benedicite omnes qui colitis Dominum Deum . Laudate & confitemini, quoniam in omnia secula misericordia eius . Con- iunctum autem erat in Hebraicis & illud: Et viri illi tres. Sidrach, Misach, & Abdenago ceciderut In medium ignis vincti. Tunc Rex Nabuchodonosor miratus est & confestim surrexit,& respondit,& dixit magnatibus suis . Sic e- Mnim Aquila nebraice dictioni seruiens, reddidit qui apud et ira Iudeos creditus est scripturam Maiori cum laude elle In- , terpretatus: quo maxime solent uti, qu1 Iermonem agno- srant Hebetqum, ut qui maxime omnium eum sit a tus. Nostra autem exemplaria, quorum etiam verba posui, e- eriprant,unum quidem secundum Septuaginta, alterum autesecundum Theodotionem . Et quomodo apud utrumque erat de Susanna,vt tu dicis, figmentum,& extremae Partes in Daniele,ita etiam haec in versibus, ut semel dicam , ducentis . Porro autem in multis quoque aliis sanctis libris
inuenimus alicubi quidem plus esse apud nos quam apu in
Hebraeos, alicubi autem minus Exempli autem o niam non adsilini postant omnia,pauca pro remus. v x i libro Esther, neque Mardochaei,neque Esther preces, qtegentem possunt aedificare, habentur apud Hebr Othoneque epistolae,neque quae ad animam sci ipta ense sione gentis Iudaeorum,neque Mardochaei ex non in iugis Artaxerxis,gentem 1 morte liberans .Sed d in a . .
illo loco, Scriptum est autem illum resurrecturum cra is quos suscitat Dominus, ad finem usque, non est op sbraeos. quamobrem neque apud Aquilam 'prum X his
ginta autem & Theodotionem ea sunt , qu e x Π, I. valent inter se.Mille quoque alia inuenimus into . .
stris exmplaribus, quae dc minus & plus habens pud Iudaeos. Minus quidem: S urgens mane Oncrc
58쪽
eorum . Er, Quando venerunt Angeli
A peccato pro *' Diabolus quoque venit cum
Dei ut adstarent coram iac*: M i i , , , . ne illud Postquam circuivi terram , ev ob ainbulaui
si spus. Er ii ira ne blaeos illuvido minus de As. r. in q3 i si uiti sie ut Domino visum est, ita & ita
icta tu in nostiis quam in Hebraicis:
dixit uxor eius, ab illo loco, Quousque per- quando obseqP es,neo adhuc modicum temp*β, expectans spem si lutis meae: usque ad illud, Donec quie(cam a laboribus meis & doloribus quI me nunc angunt Solum enim scripta sunt verba mulieris, nempe , Sed dic verbum ad dominum,& morere. Rursus autem per totum
medium libri Iob plurima quidem sunt apud Hebraeos, nequaquam autem apud nos. Et tape quidem quatuor
aut tres versus, nonnunquam autem quatuordecim oc no
uem decim,& sedecim. Et quid opus est ut recenseam quq seleoi cum multo labore, ne me lateret differentia exemplari urm quae sunt apud Hebraeos & apud nos 3 Multa huiusmodi animaduertimus etiam in Hieremia on quo etIamma nam inuenimus transpositionem, & mutationem eo-C . rum quae praedicuntur. Porro autem in Genesi quoque i
'i lud, vidit Deus quod esset bonum,ad id. Quod factum esses et firmamentum, apud Hebraeos non inuem tur.Et est: hic apud eos non leuis quaestio. Sed nec ea inueniri possunt in Genesi, quibus sagna adiecimus, quae apud GraecOS VO cantur obeli seu obelisci,ut id sit nobis notum: licui rurius PB steriscos iis quae sunt quidem in Hebraeo, apud nos autem non inueniuntur . Quid opus est ut dicam de Exodo, ubi quae pertinent ad tabernaculum,& eius atrium,& arcam, de qtiae ad indumenta Pontificis & Sacerdotum , valde sunt mutata, adeo ut ne videatur quidem esse sensus similis. Vide ergo ne imprudentes eu inscientes abrogemus exemplaria quae habentur passim in Ecclesiis,& legem statuamus fraternitati, ut deponant quidem sacros qui apud eos feruntur libros,assententur autem Hebraeis,& persu deant ut nos puris impertiant,& qui nihil habeant figme-ti. An non prouidentia in sanctis scripturis dedit omnibus Christi Ecclesiis aedificatione mi Non curam gessit eorum qui empti sunt pretio, pro quibus Christus est mortuus Equi cum sit eius filius, ei non pepercit Deus qui est charitas,sed pro omnibus eum tradidit, ut cum eo omnia nobisor gratis donet. Ad haec autem considera, an non sit bonum meminisse eius quod scriptum est, Non transpones termi- 'm'-- nos quos statuerunt patres tui. Haec autem dico, Dint i non quod verear ac dubitem scrutari quae sunt apud Iudaeos scripturas, & omnes nostras cum illorum scripturis conferre,& uidere quaenam sint in eis differentiae. Si non est quidem certe graue & arrogans dicere, hoc gnauiter pro viribus fecimus, ut mentem nostram exerceremus in omnibus editionibus,& earum differentiis, cum eo quod C longe magis exercebamus interpretationem Septua inta, ne videremur falsi & adulterini aliquid inducere in Ecclesias quae sunt sub coelo, & daremus praetextum iis qui quaerunt occasionem, & volunt eos qui sunt in medio calumniari, & eis, qui sunt in communi criminari. Exercemus autem, ut non ignoremus, etiam eas quae sunt apud illos: ut cum Iudaeis disserentes, eis non adducamus quae sunt proposita in eorum exemplaribus et re ut cum eis utamur iis quae apud illos habentur,& non sunt in nostris libris Nam cum sit eiusmodi noster apparatus in quaestionibus aduerius ipsos non despicient, neque, ut mos est eorum irrideunt eos qui credunt ex gentibus, tanquam quii norent vera qua: apud eos scripta sunt. Atque haec quidem dictae
dem ad T V, S ιVae autem ad irvibiu De duo u A pronuntiasti,ur qui aliquo modo ea comprehideri. o rac Quicquid*m ut in Graecis vocibus hae e erit, Aet' 'qiu lingua aurem Hebraicadistent peniccs 'Ego autem adhuc dubito . Nan cum de iis
i essem sollicitus, ut qu elis ipse du-D sunt in hoc loco i . i. aei, contuli, rogant, quVm bitassem, cum non phps '' ' quemadmoduadmodum apud V i ny quonam dicunt o Qx hoc Vst i si ' ruto nodo nominant,ccipiunt Schinum se ignorare
i ..hritur arbores ut viderent quasnam voce, ei a mbuam reo vexo non dubitaui (aetica est enim ve J
liona in eorum conspectum adducere . Anus a
d cebat, quae nusquam nominata sunt a scripturas, se
T irmare quemadmodum dicantur Hebraice . II
spm Graeca: Dicebatque etiam apud valde doctos di ctiones aliquas aliquando quieri. Sa ergo (inquiti potes .
ostendere, quomodo sit nominata Schinus aut Ptinus maliqua scriptura,illinc inuenerimu3 quod quq ritur,&quq- nam sit ad ea allusio nominis . Si vero nus quam sunt nominata, id quoque nos latet. Cum haec ergo quod attinet ad historiam, dicta sint ab Hebraeis, cum quibus habui co- suetudinem, ego quidem caveo ne pronuntiem, utrum etiam apud nebreos seruetur eadem vis nominum in his alusionis. Tu autem scis fortasse quemadmodum hoc a stir- maris. Memini autem cum studio lo Hebr o,& appella Datur apud eos filius sapientis, ut qui esset educatus ut patri succederet, de multis contulisse. A quo , , t pote Susannq Ehistoria nequaquam abrogata, dis ici Seniorum quoque nomina, ut quq sita sint in Hieremia, & hoc modo se habeant: Te faciat Dominus ut Sedechia & ut Achiab, quos iRex Babylonis frixit in sartagine in igne, propter iniqui- 'tatem quam fecerut in Israel. Quomodo autem alter quidem ab Angelo secatur, alter vero discinditur, dicendum est, non in presenti seculo haec eis predici, sed in Dei iudi- ita icio futuro post eorum hinc decessunt. Quomodo enim 'malum dispes atorem, qui dicebat, Tardat Dominu S meus . . venire,&ideo vacabat ebrietati, & conuiuabatur, & bi- . . bebat cum temulentis,& verberabat conseruos, Dominus acum venerit, diuidet, & partem eius ponet cum infidelibus: Ita etiam hos, qui appellati quidem sunt Presbyteri, male autem administrarunt dispensationem, conuenienter
malo qui illic est dispensatori,iubebit diuidi. Nam quidam
Angeli, quibus mandatum est minus suppliciorum,eos licassicient: & alter quidem discindet inueteratum dierum malorum, qui iniquas tulit sententias, & damnabat quidem inson tes, sontes autem absoluebat: alter autem seca-it, ut qui esset semen Chanaan, & non Iuda, eum qui deceptus fuerat a pulchritudine ' cuius cor peruersum fuerat a libine. Porro autem alium quoque novi Hebraeum. qui de his Presbyteris seu senioribus tales afferebat tradi-riones. quod ris quina captiuitate sperabant se per Christi uentu matberandos a seruitute inimicorum,prae se fere- Fquae
at quod sibi a Deo datum esset Christum seminare Dein-
Presbyteti A. sis, 'o. 'A N pq petrabant adulterium
Levi Oh o ii dxssum re iudi i mcdtinebant vituperatio. puli mi, '' ' μ 'n' h liust iterunt a cognitione po hi. Z Iussi qui isex ra*nxd ira arcanis.Huius autem exeii, plum dabimus , que narrantur de Esaia, & ab Eri inrit a Heb os adducuntur in testimonium ,
59쪽
G percensensis qui scripsit Epistolam ad Hebraeos dicit, ambr ra. pidatisiunt, secti sunt in occisii DC stadii mortui sium. Pe contabimur enim ad quem refertus illud,Secti tum, quod prisco quodam more non solum HebraIcosed etiam Graeco, in plurali numero dicitur de uno. Est manifestum quod dicunt traditiones scistum esse Elatam Prophetam: & hoc habetur in quodam apocrypho . Qood quidem fortasse consulto per dolum factum est a Iudaeis, quibusdam non decentibus scripturae iniectis dictionibus, ut toti fides abrogaretur. Sed est verisimile quendam, qui premebatur ab ea quae est in his demonstratione, usum esse consilio eoru, qui Epistolam abrogent, tanquam quae non sit Pauli. Ad- uerius quem aliis seorsum utimur rationibus, ad probandum Pauli esse epistolam . Adducam ergo in praesentia ex Euangelio, ea quae testatur Iesus Christus de Prophetis, &quae ab ipso quidem dicitur historiam : no habetur autem in veteribus scripturis, quoniam ipsa quoque continebat accusationem iniquorum iudicum in Israel. Sic autem ha Mara. 23 bet dictio dicta a Seruatore: Vae vobis Scribae & Pharilarita hypocritae, quoniam aedificatis sepulchra Prophetarum,&s, orHatis monumenta iustorum, de dicitis, Si fuisLemus in diebus patrum nostrorum, non fuissemus eorum socii in D sanguine Prophetarum. Quamobrem vobis ipsis fertis te-H stimonium, quod estis filij eorum qui occiderunt Prophe-H tas. Et vos implete mensuram patrum vestrorum. Serpenas ira, foetus viperarum , quomodo fugietis a iudicio gehen- , , nae Propterea ecce mitto ad vos Prophetas, de sapientes,
H de scribas. Ex ipsis occidetis de crucifigetis, ex ipsis flagel- , , labitis in synagogis vestris,& persequemini a ciuitate in ci-,, Uitatem, ut venia L super vos Omnis languis iustus, qui essu-
, , sus est intcrra a sanguine Abel iusti usque ad sanguinem b, Zachariae fili j Barachiae, quem occidistis inter templum &Matt.2q. altare. Anaen dico vobis , Venient haec omnia super hanc
Iuc. I . generationem . Et quod deinceps sequitur, non discrepat , , ab iis quae prius sunt posita : quod sic habet: Hierusalem, , Hierusalem , quae occidis Prophetas , & lapidas eos qui , , milli sunt ad te, quoties nolui congregare filios tuos, que-,, admodum gallina congregat pullos suos sub alas, de no-lci istis E Ecce relinquitur vobis domus vestra deserta. Videamus autem , num sit dicendum in his quidem verum
dicere Seruatorem, non inueniri autem scripturas , quae s gnificent ea quae narrantur a Seruatore.Nam qui aedificants epulchea Prophetarum,&ornant monumenta iustorum,
damnantes ea quae auli sunt Presbyteri in iustos & Pro phetas, dicunt, Si fuissemus in diebus patrum nostrorum,
moia fuissemus eorum socij in sanguine Prophetarum . Dicat ergo nobis quispiam, Quorum nam Prophetarum sanguines' Vbinam enim est scriptum aliquid eorum de Esaia, aut Hieremia, aut aliquo ex duodecim, aut Daniel et Sed Sccie Zacharia filio Barachie occiso inter templum de altare, a Iesu quidem didicimus, a nulla autem alia scriptura cognoui natis. QDamobrem no aliud procurasse existimo cosi qui existimabantur sapientes,& principes, ct seniores populi, quam ut ea adimerent, quae eorum continebant accusitionem ad populum. Non est ergo mirum, si veram historiam Susannae, cui pacarunt insidias impudici seniores, is qui non longe aberant ab instituto illorum Presbyterorum usiurati sunt & subtraxerunt a scripturis. Porro au- , . rem in Achis quoque Apostolorum Stephanus testimo- nium ferens, haec dicit aduersus multos: Quem Propheta- , , rum non sunt persecuti patres vestri,& occiderunt eos quiis prius annuntiauerunt de ad uetu iusti, cuius nunc vos pro
ditores & occisores fuistisi verum quidem dicere Stephaanum fatebitur quicunque admittit Acta Apostolorum.
Probari autem non potest ex veteri Testamento, quod iuste accuset patres eorum qui non credunt in Iesum, neque
ex libris quos habemus noui Testamen ri. Paulus quoqueque in priori ad Thessalonicenses haec de Iudaeis testificas, icit, Vos autem imitatores facti estis Ecclesiarum Dei, quq sunt in Iudaea in Christo Iesu: quia eadem pacti estis & vos a contribulibus vestris sicut de ipsi a Iudaeis, qui & Domi
num occiderunt, Ac Prophetas Ac nos persecuti sunt, dc Deo no Placent,& omnibus hominibus aduersantur,pro-
hibentes nos gentibus loqui, ut salvi fiant. Existimo in Is,
quae praecedunt, nos satis ostendisse , fuisse quidem histo riam , de cum magna intemperantia suille P crpetratam ab ais qui tunc erant Presbyteri, crudelitatem aduersus Suia sannam,& scriptam quidem esse prouidentia spiritus, sub tractum autem esse, ut ita dicam , spiritum a principibus Sodomorum. Dicebas praeterea, quod Daniel ab hac qui dem scriptura dicitur arreptus spiritu exclamasse iniquam
esse sententia quae autem citra veram controuersiam est eius scriptura, alio modo continet eum prophetare, nempe visionibus de somniis, & Angeli apparitione, nequaquam autem prophetica inspiratione . Tu autem mihi vi deris non admodum obseruasse multifariam multasque modis Deum olim locutum esse patribus in Prophetis, nosolum in omnibus, sed etiam in singuIis.Si autem obserua
ueris, inuenies iisdem sanctis Ac druina fuisse somnia, ocapparitiones Angelicas,& inspirationes. Satis est autem in praesentia adhibere pro testimonio ea quae scripta sunt de Iacob, qui de somniis quidem haec narrat: Et sectum est, Cerum. So
cum oues coitum appeterent, re vidi oculis meis eas in Usomno:& ecce Hirci & arietes ascedebant oves & capras,
albi de varij, fusci Ac maculos. Et didiit mihi Angelus Dei in somno ,Iacob. Ego autem dixi, Quid est Et dixit, Aspice oculis tuis,& vide his cos & arietes ascendentes oues occapras albas & varias, fuscas , de maculosas . Vidi enim quaecunque tibi facit Laban. Ego sum Deus, qui tibi visus sum in loco Dei , in quo unxisti mihi columnam, &mihi illic fudisti preces . Nunc ergo surge, dc egredere ex
i o i . . . . O O cenac terra, dc abi in terram generationi S LUae . Vera autem
potenti oris, dc non in somnis fuit visio, ea quae de eo dicta sunt: Remansit autem Iacob solus , de luctabatur homo si , r. cum ipso usque ad mane . Vidit autem quod non potest:
aduertum iptum: de tetigit latitudine femoris eius , Sc obtorpuit latitudo femoris lacob, dum ipse cum eo luctaretur: dc dixit ei, Mitte me: ascendit enim mane. Ille autem dixit, Non te dimittam nisi mihi benedixeris. Dixit autem ei, QSod est nomen tuu mi ille vero dixit, Iacob. Dixit autem er, Non vocabitur amplius nomen tuum Iacob, sed 'Israel erit nomen tu ui quoniam fortis fuisti cum Deo,&cum hominibus potens. Interrogauit autem illum Iacob, idc dixit, Annuntia mihi nomen tuum. Et dixit. Curro igas nomen meum i Et benedixit ei illic. Et vocavit Iacob nomen loci illius, formam seu speciem Dei.Vidi enim Deutacie ad faciem , de salua facta est anima mea . Ortus est autem sol, quando pertransiit forma Dei. Quod autem etiam ex inspiratione prophetet, ex his est perspicuum et Vocavit Iacob filios suos, , dixit, Congregemini Vt annuntiem vobis quid essicietur vobis in nouissimis diebus. Co-gimini, Sc audite iiiij Iacob, audite Israel patrem vestrum.
Ruben primogenitus meus,tu es virtus mea,& initium fi liorum meorum, durus ad ferendum, dc valde arrogans: fuisti iniuriosus, tanquam aqua non effervescas. Ascera disti enim cubile patris tui: tunc polluisti stratum quod ascedisti. Similiter de ad reliquos benedictiones , dictae sunt
Prophetiae ex inspiratione. Non est ergo mirum, Danielem quidem aliquando ex inspiratione esse locutum ad seniores, eos arguendo: aliquando vero in somniis, ut tu dicis, aut visione:& aliquando ei esse factam Angeli apparitionem . Alice autem tuae dubitationes mihi videntur dictae esse minias grauiter, & non eam adhibere quam decet cautionem . Satius est autem id ponere iisdem quibus a rescriptum est dictionibus. Deinde postquam adeo admira biliter ea est e status, praeter opinionem dc expectationem eos sic refellit,ut ne minus quidem Philistionis.Non enim
suffecit increpatio per spiritum: sed utrumque seorsiam se
paratum percontatur , ubi eam conspexisset adulterium admirrentem. Postquam autem alter quidem dixisset, Sub Prino, respondit Angelum eum secaturum: Alteri aurcinqui dixerat,sub schino, minatur similiter eum discinden dum.Tempestiue enim profero aliud similiter atque idmictum in tertio Regum, quod quidem ipse quoque fax seris similiter scriptum atque mimum Philistionis . Saco habet dictionis contextus ex libro Regum:Tunc ore hui
60쪽
rtices Regi, & steterunt coram
' eth un, Regi, in me Domine mi. Ego qui J V. sed habitamus in una clamo, & peperim ues
ti factum est terno die ex quo peperi, peperie et Iam, , sessi h Qui . Nullus est enim in domo nostra H ' b. b,, Et mortuus est sis ius mulielis noctu, ut G P - si sum . Et surrexit media nocte, c accepi tua dormiebat: de
iri seri a meo. Et surrexi mane ut lactarem unum meum, C. in Ian I meo. Cille erat mos motuus. Et ecce consideraui eum mane, & ccce
non erat filius meus quem peperi . Et dixit mulier altera, V Neouaquam : Ied est filius tuus qui est mortuus: filius aura tem meus est qui vivit. Alia autem ipsa quoque dicebat, Nequaquam, sed est filius meus qui vivit: filius autem tuus ' est mortuus. Et locu te sunt coram Rege. Et dixit Rex ipsis: U Tu dicis, hic est filius meus qui vivit: de tu dicis, Nequa- ' quam Ad filios meus qui vivit, filius autem ipsius is qui est V mortuus. Et dixit Rex, Accipite mihi gladium : &attule- runt gladium coram Rege. Et dixit Rex diuidite ins a temuiuentcm in duas partes, de date dimidium eius huic, &eius dimidium illi. Et respondit mulier, cuius erat filius is
qui vivebat, Regi, quoniam conturbatus erat eIUS X terus V in filio, & dixit, In me Domine . Date ei infantem qui vivit,& ne morte eum assiciatis. Et altera dixit, Aeque mihi, B ne que ipsi ut, diuidi te ipsum . Et respondit Rex, Si dixit, Date infantem viuum mulieri quae dixit, Date eirpsum, de morte ne assiciatis ipsum, quoniam haec est mater eius. Et audiuit omnis Israel iudicium quod iudicauit Rex, de timuerunt a facie Regis, quoniam viderunt quod prudentia Dei in ipso ad faciendas instificationes. Nam si de iis, quae habentur in Ecclesiis, oporteret pronuntiare ludificatorie& cum irrisione, oporteret mimo Philistionis magis assimilare duarum meretricum historiam , quam historiam Susannq: QBomodo autem non sussiciebat ad populo persuadendum quod diceret Salomon, Date illi infantem vi- , , uentem, ea est enim mater ipsius, ira non sussiciebat quae a Daniele facta fuerat seniorum increpatio , nili accederet quae ex eorum ore facta est probatio, dicentium quidem sub quanain albore eam vidi sint dormientem cum iuue
ne, non conuenientium autem quaenam esset ea arbor . Et
quoniam tanquam qui comprehenderit, dicebas ex inspiratione Danielem indicata seniores, fortasse quidem sic conuincentem, fortasse autem aliter, attende haec quoque de Daniele mihi videri esse suntlia iudicio Solomonis , de quo testatur scriptura,vidisse populum quod Dei sapientia bis. b. eisci in ipse, Ut faceret iustificationem, quibus sunt Iudica ta quae scripta sunt de senioribus. Porro hoc quoque propemodum me latuit, necessarium ut addatur de prino -- σιν, id est sectionem,& de schino moxir, id est discissione quod in nostris quoque scripturis sunt quqdam volutietum ologue quae apud Hebraeos quidem proprie & conue, menter se habent, apud nos autem non Itidem. Non est e C go mirandum, si qui Susannae historiam sunt interpretati
procurarent ut etat verbum consonans Hebraico Non enim existimo denominatiuu habere proportionem &Uenientiam cum consonante Hebraico nomine Quomo do autem hoc inueniatur in nostra scriItura, ostena music t Adam de muliere aedificata a Deo ex costa viri Haemocabitur mulier, quoniam ex viro eius sumpta est' Dicunt autem Hebraei Et a quidem vocari mutatem
terpretatur, Calicem sal a s. '
Lud Laicis denominatiuisivi possi Tunt
cru que vribi, dubitas, aliis li- D
uomodo cum client dapy VH est rion ca- in plateis prolicerentur insepul(i , ut i i trauitate is aci,& abstraherentur corum filii x t ueri ni Es ehi & stiae vietant concubine, sicut in Prophetia fue- rustum: alij autem in iudicio venirent in discrimcn
rinis, idque cum venisici in potestatem Rcgis il la rum Di Ioachim quem Rex Babyloniorum considere cccrat msuo throno Sinautem non fuit is Ioachim sed aliquis alius ex olebe via denam venerat ad capimii in talis habitatio tavia denam habuit tam elegatem & amoenum hortum J n-denam autem accepisti quod dicebas, vexarentur, & rapiat eis proiicerentur insepulti, nisi, quantum cso pol imnosse ex Tobia , de quo nos Opiar et scare, quod Hebraei Tobia non utuntur, neque luditu. Non enim ea habent m- si in Apocryphis,id est,in occultis, Hebraice, ut ab ipsis discentes cognouimus. Sed quoniam Tobia x Hii itur Ecclesiae,sciendum est, quod etiam in captiuitate quidam captiui erant diuites,& res suas recte gerebant. Ipse autem dicit Tobias: Quoniam memor fui Dei in tota anima im ab lenit . .
altissimus gratiam & formam coram Nemesi .ii a scius dispensator,& tui in Mediam, S deposui apud Gaoc . . tum fratrem Gabriae in Ragis Mediae at ginti talenta de- lecem. Et subiungit paulo post e In diebus Ne nrtllari teci . . multas cleemosynas fratribus meis, panes m Zos d. di i lii- . rientibus, Ac vestes nudis: de si quem a cI genue mortuum,& proiectum post moenia Ninuiis , septilibam is ipsum:&si quem occidi lici Senacherib Rex fugiense I
daea, eos sepeliui sufiurans. multos enim occidit in ita sua. Considera an non multas aperte os edat diuitias& facul- .etates tantus catalogus beneficiorum Tobia: , & maxime quod subiungit, dicens, Cum cognouillem quod illi irre- -.t .rer ad mortem, timore perculsus recelli, de dircptae sunt .. omnes meae facultates. Sed & alius quoque captiuus Dia- cichiacharus Ananielis filius fratris Tobie, praefectus fuit . . omnibus ratiociniis regni Regis Acher donas, de vini acrila administrationi . Et dicitur, Et crat cliam Diachi achatus .c pocillator,& a secretis, nempe ab annulo . & disicias, orta ratiocinator. Mardochaeus quoque vcrsabatur in aulast Regis. tanta fuit erga ipsum cius confidcntia, ut etiam 'adscriptus sit inter bene faetores Artaxerxis . PCeterea in hidra quoq; Neemias pocillator R-οis titie I mili h leuit ut sibi licerer abire cum pluribus, ct te C lanii eri ere sed ergo Patrurn, si fuerat hortus, dormis ae poliuisio
diocri. De eo erueti nihil aperte significat lcriptura in
Vnim latenter conii 3 qui sumus experta. Fiunt
verborum alte laus ii equo P usus est v qsse orario. Hic autem alteri illotu in ueth.