장음표시 사용
21쪽
nicatas. Fortassis enim audiuit de Ophianis de Caianis, Scsi qua alia similis est sententia, mod1S omnibus a doctrina Iesu discrepans: verumtamen ista nihil ad Chriitianorum doctrinae vituperationem arcineDL. Extiterunt enim in nobis,qui largarent eundem esse Deum Iudaeorum de nostru . Sed nunquid ex eo accusendi, qui ex ipsi et scri Diuris unum ess e ta eundem Deum Iudaeorum re Gentium ostendunt ' ut etiam Paulus e Iudius ad Christianissmum assia mptus,aperre dixerit, Gratiam habeo Deo meo, cui scruto a progenitoribus in conscientia pura. Esto Ver tertium aliquod genus eorum, qui nominantur parram a ni males, partim spirituales. Opinor autem ipsum loqui de Valentini & Titi sectatoribus . Quid ad nos Eccetim diosos , qui accusamus introducentes naturaS ab or1glane saluas, aut perditas Extiterunt etiam alij, se Gnosticos, M. scios & eruditos apoellantes, qui quandamu aoe De coUenientiam cum Epicureis , se Philosophos salutantidus. At qui prouidentiam tollunt, vere non lunt Philo Iophi, Neque qui figmenta a veritate abhorrentIa,mImmeque Iesu succcssioribus placentia inducunt,sunt Christiam. Blasephemant autem (inquit in se inuicem isti, in teque regerunt fanda nefandaque, grauia & indigna mh1lque sibi concedunt, ut consentiant se in Uicem modis omnibus odio prosequentes. Ad haec iam responsum, etiam in Philo sophia reperiri sectas cum sectis dimicantes : item in Medicina. At qui Iesu verbum sequuntur psiusque iermones
curant, sapiunt, dicunt, faciunt (illud Apostola) conuitiis
affecti benedicimus perlecutionem passia sustinemus,blasse Phemati obsecramus. Neque alia op Inante S quam quae accepi mus, fandis n efandisque oneramus,sed omnia agimus quatenus valemus ad ipsos in melius conuertendos, suoniam in solum opificem intendimus, omnia gerimus
velut in iudicium venturi. Quibus si minime persuademus, opponimus Paulum sic imperantem, Haereticum hominem post unam & alteram admonitionem deuita, sciens, quia subuersus est huiusmodi,& peccat, cum sit suo iudicio condemnatus. Praeterea qui cogitant illud, Beati pacinclitiem illud, Beati mites: Christianam doctrinam hdulterantes haereticos nequaquam odio prosequentur.
CONTRA PHILOSOPHOS D Dcentes nihil interesse quo nominesummus Deus
appelgetur, Graecone Iupiter, an aliquo am
is verbi gratia; dico aut A Jptio.
Eprimo ram quinto temo contra Celsum.
l & pastores intellexerunt Deum, siue Altissimum sue Adonaeum Sue coelestem, siue Sabaoth,siue alio nomine quocunque eum appellent, nominantes hunc mundum , nihilque prseterea cognouerunt.Deinde nihil referre ait, siue appellemus supremum Deum, Iouem, nomine apud Graecos iactato, siue alio, verbi causa, apud Indos vel Aegyptios usitato. Ad ista dicendum , disputationem profundam dc arcanam de natura nominum In propositum incidere,Vtrum, VP putat Aristoteles, nomina significent ex hominum instituto,an, ut Stoicis Videtur,natura, prius vocibus reS, quarum sunt nomina, aemulatibus. In quam sententiam etiam adducunt quaedam Etymologiae elementa,an alio modo, ut docet Epicurus,aut, ut sen taunt Stoici, natura sunt nomina, enuntiantibus primis hominibus quasdam voces pro rex um cXIgentia Ergo si in Proposita dis butatione possumus emcacium nominum naturam afferre, quibus utuntur AegJptiorum sapientes, aut apud Persas Magorum doctissitim, ut apud Indos ph losophantes Brachmanes S omanae1ve,istud que secundum namquamque gentem essicere valemus,Magiam, quam vocand non esse rem inconstantem, miniiDeque omnium
cohaerentem, ut opinantur Aristotelici ta Epicurei, sed v t Reius periti demonstrant, constantissimam, habentem thmen rationes paucis admodum cognita PUD c asseremus nomen Sabaoth, Adonat,& his si nulla alia apud Hebretros multa illustri eruditione tradita, non de quibUsi Ibec in creatis rebus dici led de Theologia quadam arcana , quae ad uniuersorum opificem refertur: Quocirca etIam haec nomina posse usurpari cum aliqua cohaerentia, dc raraone ipsis congruente: At alia voce Aegyptiorum enuntiata de quibusdam daemonibus, qui demonica possunt,& alia voce Indorum de aliis virtutibus siue potestatibus, sicque in singulis gentibus, ad quosdam usus alium t. Atque ita inuenientur daemonum supra terram diueria loca obtinentium nomina, pro locorum & gentium lingUae Proprietate usurpari. Itaque qui praestantius ingentiam , tenuem istorum notitiam est consecutus, verebitur Alia nomina aliis, rebus adaptare: ne similis iit iis qui per errorem Dei nomen in materiam inanimam conferunt, aut boni appellationem a prima causa,aut a virtute, aut ab honesto ad ci*cum Plutonem , & in s mitate atque bona habitudine ad carnis & sanguinis de ossium symmetriam vel celebratam nobilitatem referunt. Ac fortastis non minus periculose nomen Dei ad ea quae non oportet,refer(Ur,qUam arcanae rationis nomina immutantur, kdeteriora prq stantioribus .
tribuuntur, re contra praestantiora detcrioribus. Vt prae o. teream, quod statim cu Ioue intelligitur Saturni & Rheae filius, Iunonis vir,Neptuni frater, Mineruae & Dianae pater, qui cum filia Proserpinarem habuit, cum Apolline si mul concipitur Latonae & Iouis filius , Dianae frater. Sic de aliis omnibus quae feruntur a sapientioUs dogmatum
Celsi patribus, & priscis Gr corum Theologis .diam quid
cauta esset, cur Iuppiter quidem nomen esset proprium, Q in simplici atque propria significatione sumeretur, Saturnus autem pater, Ac Rhea mater in tropica ta figuratapSimile faciendum & in aliis qui nominantur dij . Haec
autem obiectio nullo modo attingit arcana ulla ratione eos,qui nomen Sabaooth, aut Adonat, illae similia Deo attribuunt. Porro cum quis de nominibus philosophans,poterit arcana explicare, multa inueniet etiam de Angelorum Dei appellatione, quorum unus Michael, alter Gabriel, ius Raphael vocatur, accommodato ad res nomine, quas administrant in Universitate, Dei omnium rerum effectoris voluntate atque imperio. Praeterea ad similem de nominibus Philosophiam pertinet etiam noster Nomm IeIesus, cuius nomen ab infinitis iam essicaciter cernitur dae- sue cammonas expellere ex animis & corporibus,operans in illos, a quibus discessierunt. Praeterea hoc de nominibus loco dicendum,quod artis incantationum petiti narrant, eandem incantationem sua lingua recitatam operari, quod incantator enuntiat, in alsam quan cunque Vocem tranStasam,
sine effectu de essicacia percipi. Sic non ea quae significant ut de rebus, sed ipsae vocum qualitates dc proprietares,in seipsis habent aliquam ad ista aut illa potestatem . Atque
ita rationem afferemus, cur usque ad mortem certet Christiani, ne Iouem Deum appellent, ne etiam ulla alia lingua ipsum denominent. Nam aut indefinite confitentur commune nomen Deus,aut etiam adiiciunt,uniuersorum opifex, coeli & terrae effector , qui misit ad humanum genus hos sapientes, quorum nomini adaptatum Dei nomen virtutem quandam apud homines explet & absoluit. Multa etia alia de nominum ratione tractari possunt aduersum eos, qui oportere putant se habere indifferenter circa eorum usum. Atqui si admiratur Plato in Philebo, dicens, Non paruo metu,Protarche, assicior erga Deorum nomIna , quoniam Philebus disputatis cum Socrate, voluptatem Deum dixerat: quanto maiore reuerentia Christianos nullum nomen in fabulis usurpatum,Deo uniuersitatis ompifici accommodantes, suscipiernuit .
Haec etiam de eadem re quinto tomo habentur. .
V O N 1 A M Celsus opinatur nihil referre, Iou*ne vocemus Altissimum,aut Adonaeon, aut a baoth, aut cum Graecis Eriret, aut ut Aegyp x/Jγ
22쪽
quae luperaus de hinus modi quaestione disputata sunt Drae, latruncum Cessi oratio nos istac vocaverit. Nu i turassirmamus nominum naturam mini, positam in imponentium legibus,ut quidem sensit Aristoteles Nam minimbus hominum scrmones minime habent principium quemadmodum norunt ij qui possunt attendere ad incantationum naturam, pro druersis linguis & sonis a se mo-
pei IuS tractauimus, docentes ea, quae solent valere in ali qua lingua si in aliam transferantur, non adhuc essicere quae in sua lingua & voce essiciebant. Iam autem etiam inhumanis huiusmocli reperitur. Nam aliquem certo nomi-
in ypriam, aut Romanam, aut alterius ponuli vocem non estica emta S, ut pariatur aut faciat, quae passii rus facturus Ve erat retinens primam nominis sui impositionem. Sed neque si al1quem a principio, Romanorum voce nominatum, Gr*co sermone exprimamus, quod facere enu- Nabatan cantatao, nomen primo attributum retinenS, conmlaquet mur. Si ergo quae de humanis nominibus dicunturiunt vera. quid existimandum de nominibus ob quamcu-que causam an deum relatis Nam, exempli gratia, apud Graecos intelligitur aliquid Abrahae nomine , ' nisi catur, istutia appellatione, declaratur quippiam vocabulo B et cod Certe sa Inuocans aut iurans, deum Abraham, Scdeum Is ac, & deum Iacob nominet, certum aliquid edicae laue propter nominum naturam sue etiam virtutem, daemonibus victas,&ista cornemoranti subiugatio. ubdit appellet Deum Patris electi vocis, S deum risius, & deuiupplantatoris, nihil ista appellatione consequetur, vi nec alia quae nullam habent potestatem dc virtutem. Idem iudicium,n Israelis nomen transferamus in Graecum , aliumve sermonem Quod si ipsum retinuerimus, iis adhibentes quae Illarum rerum periti solent coniungere, tum aliquid iuxta appellationum enutiationem linguae Dropriam existet. Idem asseu erabimus de voce Sabaoth, saepe in adiurationibu S usurpata: quoniam hoc nomen translatu in deus V Irtutum,aut DCus exercituum,aut Omnipotes nam tam varie exposuerunt interpretes thil consequemur : sin re-tIn eam uS,aliquid consequemur, quemadmodum istorumperati docent. Eadem ratio vocabuli Adonai. Emo si neque Sabaoth, neque Adonat, translata in ea quae V1dentur signaticare voce Graeca, essiciunt aliquid, quanto minus e nc1ent, aut valebunt apud eos,qui nihil putant referre siue Iouem altissimum vocemus, siue Zmet, siue Adonat, siue . hadaoth. Haec siane & his similia arcana intelligetiates Mo les & Prophetae prohibent nomen deorum alienoru nominare ore,quod deo summo supplicare meditatur, atque recolere corde, quod se ab omni cogitationum & verborustultaria magno studio expurgat. Quocirca omne supplicium Iustinere malumus, quam Iouem deum confiteri. Neque enim eundem esse existimamus Iouem,& Sabaoth: sed neque omnino nume aliquod esse Ioue, sed dcmonem aliquem, qui sic nominari gaudeat, neque amicum homi
nibus, neque vero deo. Quod si AEgyptij nobis Amuntem
praetendant, mortem comminantes, moriemur potius qua Amuntem deum salutemus,daemonem,ut probabile est,in quibusdam incantationibus, quae vocantur AEgyptiae, assumptum. Dicant etiam Scythae Papaeum deu rebus omnibus pr*positu At nos minime id credimus. Ponimus quidem deum supra omniassed ut amicu hominibus, Scytharum solitudinem dc gentem & linguam sortitis, deu, quasi proprio nomine Papaeum, minime nominamus. Scythice enim re Aegyptiace,& in omnibus linguis, in qua qu1sque fuerit educatus, appellativum dei nomen ustirpari duntaxat potest citra peccatum & errorem Caeterum neque A pollinem solem, neque dianam luna appellamus, sed pura in deum opificem pietatem excolentes, dc praeclara ipsius opera celebrantes, ne nomine qui de tenus diuina polluimus,recipientes Platonis in Philebo sententiam, qui non vult voluptatem deum admittere. Talis est inquit meus timor Protarche circa deoruN nomina. NOS aucem reue-
ra formidamus aliquid circa Dei & praeclarorum iosius o-D
E tomo primo tam tertio contra Celsem.
Ostea cohortatur Celsus eos qui rationem
1equuntur, ratione duce excipere doctinata, atque si omnino fraus ei fieret, qui ali er aliqua approbat. Quin & temere & citra rationem credentes similes facit Eonariis cir cularoribui, prodigiorumq; inspecto tibii, dc Mithris atque Sabariis, , quibus cura que Hecatae aut alteriuS daemonas, aut daemonum spectris. Vt enim in illis saepe improbi homines an rude simplicium, cui facile de cipiuntur ingeniurn sese insinuantes, eos quo volunt ducunt: sic(1nquit & in Christianis . Addit quosdam accipereaUt reddetre rationem eorum nolentes, quae credunt tinac simili sententia, Ne inquiras, sed crede,& fides te tua laauum faciet. Adiungit ipsos vitae lapientiam malum stultitiam bonum dicere. Ad quae respondemus. Si omnes possent relictis vitae negotiis oc occupationibus , Philosophiae vacare, ulla alia via nemini est amplechenda In metur enim etiam in doctrina Christiana nou minor, ut graue aliqvid dicam rerum fide perceptarum inuesti alio de Propheticorum inigmatum, ta Euangelicarum parabolarum & infinitarum aliarum rerum symbolico est arum, vel lege sancitarum enarratio . Qubdsistud est ar-ciuum nam IS,partim propter vitae necessitatesmaraim propter hominum imbecillitatem, valde paucis ad ratiocinationem contendentibus, quaenam assa via melior ad plurimos iuuados reperietur, quam quae a Iesu gentibus est tra-ciita Quaerimus de multitudine credentium,qui effasiam prauitatis copiam,in qua antea volutabantur,abiecerunt,nu ut potius, quod citra rationis discursum credendo, mobres ad moderationem reduxerunt, & utilitate inde perce-
peruiae, quia fidem praedicationi de praemiis suppliciisque
O virtu Les & scelera paratis accommodarunt, quam si ip-IIs1nuIdea inus conuersionem, prius quam se daligenti re ruprqdicataru Inquisita Om dederint. Perspicue enim nemo,
precer admodum paucos , istud post diligente inquisitione consequetur, quod illa simplici fide sunt consecuti, sed In Improba hominu vita permanebit. Quod sane, si quicquam aliud essicit Verbum dei magna bonignitate, no im
PlemaIanc Omanum vitam descendisse, atque id inter be neficentiae dei opera esse numerandum . Nam prius cor Porum meoIcum multos aegros ad meliorem statum petausti x. en se impie in urbes de nentes minime existiamaoIt. ambonu de utile hominibus impie non essicitur, NigiPur qui curat multorum corpora, aut ad melioremia um p e ducit, non impie curat, quanto minus Q Ui multorum animas conuertit, de meliores reddir, ipsas Deo siu-yrema Conciliat, omnem actionem referre docet ad ipsius beneplacitum , de omnia declinare, quae Deo displicene, etiam usque ad minima dicta de facta aut etiam co-gssaca, impie faciet 3 Deinde quoniam de fides tumul-
uai Lur , fatemur eam tanquam multis utilem , docere dc credant etiam citra rationem allatam, qUi neqUeUnt Omnia comprehenderet , dc rationis disquisitione consequi. Idisti verbis minime Concederares, operibus admittui.
Conuersus enim ad PhilosoPhiam, ta sortito se ad certam
23쪽
Philosophorum sectam applicans , aut ad certi doctoris disciplinam, nunquid non aliter ad id perueNit, quam cre- deiido istiusmodi sectam esse praestantiorem Nam non sustinet audire omnium Philosophorum & diuersarum se-etarum rationes , horum quidem refutationem, istorum vero confirmatio ncm,Vt lic postea eligat esse Stoicus, aue Platonicus, aut PeripateLicus, aUt Epicureus, aut atrCVUS cui uiuis Philosophorum haeresis Verum quodam rat1ODis experte impetu, etiamsi id nolit confiteri, accedit ad Stoicam disciplinam relictis caeteris . Platonicam condem Hir, ut aliis humiliorem & abiectiorem: Peripateticam, ut nimis humanam, & prae caeteris humane celebrantem humana bona. Quin de perturbantur aliqui, dum Incurrunt in rarionem de prouidentia ex iis quae super terram proo1sta improbis contingui, & nimis temere assientiuntur nullo modo esse prouidentiam , atque Epicuri Celli rationem amplectuntur. Si igitur inter Graeco S & Par Octro S eIS credendum,ut ratio docuit, qui lectaS Introduxeriant, qua-LO magis supremo Deo,ipsumque dicen rem Oliam coleres
caetera autem ut non existentia. at rexIsterata a qUIdem, honore digna, non tamen adoratIO ne in Ueneratione , negli ere De quibus non modo crea CNS, Verum etiam ratione
contemplans res ipsas, demonstrationeS sibi occurrentes, a seque multa inquisitionem uentas asteret . Praeterea quoquo Pacho non magis est consentaneum , cum cuncta humana ex fide pendeant in illis potius Deo credere 3 Quis enim nauigat, quis Uxorem ducis, quis libris dat operam, quis semina iacit in terram , nisi meliora sperans se consecuturum: cum Tamen fieri possit, ut contraria eueniant, Maliquando id fiat E At fiducia de meliorum optato euentu audere, & niti facit omnes, etiam in incerta, & quae aliter possunt euenire. Si autem v itana continet in omni incerta
actionesquomodocunque accidat,spes dc fides, quae est defuturis, quomodo non ipsa merito potius a fideli, qui Deo
credit,concipietur, quam ab eo qUI mme naulgat, terram ferit, de reliqua humana opera exercet et cum praesertim
Deus sit isto tum omnium fabricator, de Christus exuberante animi magnitudine, de diuina mentis constantia, ausus sit hanc rationem docere uniuerses orbis habitato-Xes, magnis periculis atque morte, Ne putatur, infami, quae oro hominibus siis inuit, docens etiam ministros, suae
disciplinc initio persuasos, cum periculis & semper imminentibus ne cibus, magno ausu totum orbem pro hominus alute peragrare. Dicat vero nobis Christianae fidei accusator, quibus demonstrationibus compullus, multas extitisse coflagrationes admiserit,multas eluuioneS, item Omnium postremam eluvionem sub Deucalione, dena grationem sub Phaetonte . Si praetendat Platonis de his rebus Dialogos, retorquebimus, etiam nobis licere credere pura
rum opifice seipsum accommodante, de quasi suspendente, qui & per diuinum spiritum diuina expresserit multo euidentius de essicacius , quam Plato de sapientes apud Graecos & Barbaros. Si a nobis requirit istius fidei rati'-nes, det prior, de quibus ipse citra demonstrationem assirmauit: deinceps nos nostra sic se habere confirmabimus. Sint Celso fabularium de conflagrationibus de inundationibus doctores Aegyptij, ipsius iudicio sapientissimi, quorum sapientiae vestigia sunt bruta animantia ab ipsis culta, de rationes ostendentes consentaneum, ut istiusmodi Dei cultus lit reconditus atque mysticus. Et Aegyptij quidem de animalibus magnifice sentientes , si suae Theologiae rationem afferant, habentur sapientes . Si autem Iudaeus aliquis legi consentiens de legislatori,Omnia in uniuersorum opificem dc talum Deu referL,inferior esse Celso, de istius metalli similibus videtur Aegypti , non modo ad rationa
lia de animantia mottalia, verum etiam bruta reducerare deitatem: ut praeteream solemnem in corpora animarum immimationem,de coeli orbibus decidentium, At ad bru- ta usque animalia,non solum mansueta, sed & agrestissima
descendentium. Et quidem Aegyptii si fabulando nugantatur, creduntur philosophati per aenigmata dc arcana: Moses autem si toti genti historiam conscribent, etiam 1Pli AC
cies relinquat, inanes Gis imantur fabulae , sermonibus R psius nullam allegoriam recipientibus Id enim Celso re
Epicureis videtur. Cum dcinde Celius haec verba adiicit, Si tetitur respondere mihi velint, i eXPcrco. Cuncta enim noui,&c. Dicendum id, Cuncta enIm noui, arrogantassime dc audacissime ab ipso pronuntiatum . Nam si legisset
maxime Prophetas , indubitatis aenismatibus di obscuris vulcio sermonibus plenos : si incidisset in Evangelicas phrabolas, reliquam lege, iudaicae historiae scripturam, Apostolorum voces, de candido animo lege Di penetLare Noluisset in orationis intelligentiam, no viqueadeo audacter exultasset,neque dixissiet, Cui ha enim noui ut neque nos
in talibus versati dixerimus, Cuncta enim noui. Amica enim v critas . Nullus nostrum dicet, Omnia Epicuri noui. Nemo nostrum audebit se cuncta Platonis nos e assir mare, prqsertim cum tot sint diuerse sententiae etiam apud eos , qui illa interpretantur. Praeterea quis ita audax, vepraedicet se omnia nosse Stoicorum aut Peripatetico
rum, nisi fortasse audiens idiotas suae inscitiae minime conscios, iactantes apud se huiusmodi verba , illis veluti doetoribus usus, se omnia scire existimet Videtur autem mihi perinde agere,ac si quis in Aegyptum profectus, ubi sapientes Aegyptii secundum patrias literas multum phialosophantur de diis suis, idiotae autem auditis quibubiam fabulis, quorum ignotant rationes,magna de ipus sapiunt, arbitretur se omnia Aegyptiorum scire, ab ipsorum idiotis
duntaxat instructus,& cum nullo sacerdotum congressus, Lut ab eorum aliquo Aegyptiorum mysteria discere r. dixi de Aegyptiorum sapientibus & idiotis, licet etiam de
Persis commemorare,apud quo S mysteria ab ipsorum eruditis de sapientibus ratione de mente coluntur, a plebeiis,
ta rudioribus quod a fiunt symbolo. Idem de Syris, Indis,
caeterisque & fabulas ta res habentibus pronuntiandum. Quoniam vero Celsus posuit, tanquam a multis Christianis dictum,vitae sapientiam esse malum, stultitiam bo-Dum: ut respondeam,sententiam calumniatur, eam apud
Paulum sic positam non exponens: Si quis videtur sapiens esse in vobis in hoc seculo, stultus fiat ut sit sapiens. Nam sapientia mundi huius, stultitia est apud Deum . Igitur Apostolus non simpliciter asserit, sapientiam stultitia esse apud Deum,sed sapientiam mundi huius. Rursum non simplaciter, Si quis videtur sapiens esse in vobis, stultus fiat: sed in hoc seculo, stultus fiat ut sit sapiens . Ergo scipientiam seculi huius dicimus , omnem falsie opinionis Philosophiam , inanem secundum Scripturas effectam, dc stultitiam asseueramus bonum non quidem absolute,sed cum quis huic seculo stultus essicitur. Vt si Platonicum credentem animam esse immortalem , Ac immi-
orare in corpora, stultum dicamus respectu Stoicorum is hanc sententiam refellentium , de Peripateticorum 'Platonis portenta iactitantium,Sc Epicureorum supers 1-tionem attribucntium introducentibus prouidentiam, re Deum praeficientibus uniuersitati. Praeterea iuxta rationis dictamen multum differre, cum ratione de sapientia concircumstantiis rationem postulare, fide: Item id seruatis sentire dogmatibus, aut cum pusilla ne plane sine seu starelinquantur homines, declarat germanus Iesu discipulus Paulus, his verbis: Quoniam enim in sapientia Dei non cognouit mundus per sapientiam Deum, placuit Deo per
stultitiam praedicationis salvos facere credentes. Periplacue igitur his declaratur, per sapientiam Dei cognoscendum fuisse Deum . At quoniam non sic factum est, alte rum Deo placuit, fatuos facere credentes non simpliciter per stultitiam,sed per stultitiam praedicationis. 'Dr dicatus Iesus Christus crucifixus,predicationis est Rub Atilia: ut& sibi consentiens Paulus inquit,Nos autem ..praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis qui- ..dem scandalum,Graecis autem stultitiam. .eipsis vero vocatis Iudaeis de Graecis, Christum Dei virtutem dc
24쪽
- Ca PHILOCALA E suo extremum primi inm tomi, De nutans spiens aut erudum Chracti discipalmes efectus , ista ponit.
Vt possiant prudenter conuenient ei que , que circa Apostolos Iesu facta sun r, requirere, eos vident diuina virtute doctrinam C ristianam docuisse & hominis verbo Dei sub- IecIEle. Neque enim dicendi eorum facultas, & elocutionis iuxta diale-
Ulgi sententia sapientes.& ad intel iri Ari - -
' et ' ij pro multitudini placentes Iesus colle c'
ε ad suae doctrinae praedicationem seu usus, in gito certa
institutionem Philosophorum primas in aliqua secta tenentium secutus iudicatus fulset, nec amplius diuini verbi praedicatio videretur: quipp cum verbum & Draedicatio efferat in persuasibilibus humanae sapientiae v bis, &
fidei Philosophorum mundi, qtia sua proponunt dogmata in Iapientia hominum, dc non Dei virtute. At nunc Quis B cernens piscatores & publicanos, qui ne quidem primas lueras didicerunt, ut de ipsis scribit Euangelium,&Celsus creatuit, fidem facile accommodans testantibus ipsorum Imperitrum, confidenter non modo cum Iu dans locul de fide in Iesum, sed & in reliquis gentibus ipsum pDedicareta perlicere, non quaesierit,unde ipsis haec persuadendi fa- ' cultas atque virtus Non enim ea est, quae inesse solet mul- D tis. Quis ergo negabit, quin Iesus, dum diceret. Venite petit me, de faciam vos piscatores hominum et diuina ali-D qua virtute Apostolos impleuerit 3 quam Paulus circum aD Acribens, ut In silperioribus diximus, inquit, Sermo meus D & praedicatio mea non in persuasibilibus humanit sapien-D Viae veros g, sed an ostensione spiritus & virtutis,ne fides vera stra sit an hominum sapientia,sed in Dei virtute. Nam prompnetae de Euangelij praedicatione praenuntiant, dominus
dedit verbum euangeligantibus virtute multa. Rex virtutum dilectar ut Prophetia c, donec velociter currat Iermo elu S , adimpleatur. Ac videmus quidem, ut in omnem terram exivit sonus Apostolorum Iesu, Ae in fines teme verba eorum,ideb virtute plena sunt verba cum vi tute auditoribus praedicantis, quam moribus & vita etia. istuc ad mortem Pro veritate certare parata Ostendunt.
At vani quidam sunt, qui quamuis Deo per Iesum credere. . PS di*qnx, diuina carent virtute, etiamsi adduci verbo deis an. Io. vadeantur. Quanquam autem supri meminimus Euangelici dicti a Saluatore pronuntiati, nihilominus etiamia unc ipso opportune utar , ad ostendendam Saluatoris e nolfride Euangelis promulgatione prouidentiam, atque praedictionem diuinissimam, & verbi vim, absque docto-ndis . . , VLq qnxqβ divina Vii ture superantem. Ait igitur Iesu. Mellas quidem multa, operarij autem pauci. Rogate autem dominu messis,ut mittat operarios in messem suam. 53 Porro quoniam infames nominauit homines publicanosta nautas nequissimos Celsus apostolos Iesu, de hoc etiam dicamus: quandoquidem videtur,ut quidem accusat,ve bo credere Euangeliis: Ne autem recipiat apertam diuini tatem iisdem libris comprehesam, non credere, cum Cum, qui scribentes cernit veritatis fuisse studiosos, e deterioribus credere etiam diuiniora oporteat Scribitur in Epistolam his a Barnabae Catholica, quod fortasse Celsius arripuit dixitque D. N Apostolos esse infames & nequissimos,Iesum suos elegisse Apostolos omni iniustitia iniustiores . Et in Euan alio secundum Lucam ad Iesum ipse Petrus: Exi a me,quia ho- mo peccator su m, Domine. Quin etiam Paulus ad Timo
perducebantur eae hiis .i r m T re Euangelium
lum duodecim, verum etiam quam plui: 'rium chorus euadentes, de prioribu, et ' β 'Sδ alIquando dc nos insipientes,inobediente. - UICntCS concupiscentiis & voluptatibus musii. Vt ista Inuidia agentes,odibiles inuicem odio habentes Cum veautem benignitas ct humanitas apparuit Saluatoris no- stri dea,pei lauachrum regenerationis & renouationis sol seritus,quein effudit In nos,iales effecti sumus. Emisit enim v Deus verbum suum,&liberauit eos e corruptionibus eorum,ut m Psalmas praedactum est. Atque ha cris quq dga E
t adiecerim quod Chrysippus libro de tabctur eur:
taone, humanas animorum Perd UrbationeS coercere cona
tur, non vissimulans quale sit veritatis dogma, pro distere, tibus sectis homines affectibus & perturbationibus occu-
p-tur, affectus ad hune modum sunt curandi. Et staria Mbonorum genera, nihilominus etiam hac ratione Hertur- cebationabus & affectibus his implicatos sie liberar por-
tet. Vituperatores autem Christianae religionis non cernunt, quorum affectus, quorum effusa improbitas reprimitur, quorum agrestes mores sedantur, verbi specie & occasione, cui Ipsos propter communicationis ossicium ut noua metnodo a multas malis homines ipsos transferenti oportebat gratias agere, ipsique testimonium perhibere fi non ratione veritatas, at utilitaris erga hominum genus Quoniam vero Iesus docens discipulos minimb leues retemerarios, dicebat,SI persecuti vos fuerint in hac ciuitate, gitem alteram :& si in altera vos persequantur,m de rursus in alaam. Ac seipsis proponebat exemplum bene constitutae vitae qu' certa dispensitione non temere
vita & si qua his similia: prieterea se habere humanum D in Milcorpus asseueranta Nunc quaeritis me interficere,homine quI Veritatem vobis nuntior compositam aliquam
cientem suum tanquam hominis,in hanc vitam aduentia Intempestiue ad1re mortis periculum: Imb vero orior
& monitu. Ergo quid absurdi, i 'neel fuerat corporatus, humana ratione , m O- ea QVi in Lib PT culis i non quia aliter Doterat istud
a' theum,etiam ipse postea Apostolus Iesu effectus: Fidelisa, sermo, quia Iesius Christus venit in mundum fatuos facere peccatoreS, quorum primus ego sium. Sed quid hic est absurdi, cum velint ostendere humano generi Iesum, pro ea maxima saluandi animas cura, quam habet, infames & ne-
cretere ac, DdIs insidiis , ac cum parentibus Deregre inegyptum proficisci usque ad insidiantis morrem, ql amquan cum in nobis est, prouidentiam de Iesu prohibere , cupiente Herode puerulum de vita tollere t aut celebr tam apud Poetam Platonis galeam, vel aliquid simile, ci ca telum ponere et aut percutere Caecitatem, qUCadmodulnolim Sodomitas eos, qui ad eius necem Pro PerabaUt Nam Dri de ipta cura re auxilium valde mirabile, dc cci iste . munem modum superans, Dictusque perspicuum, non erat utile, quoniam ipse statuerat,vr homo a Deo testimonium
25쪽
O R. I GG habens,docere habere se aliquid diuinius in ipsa conspe-cha humanitate: P quid et erat .ppriud dei filius, deus verbu,
deus virtus&poteria, dei sapieraria, Q Ur vocatur Chri lius. Sed nunc non opportunum eius compositionem, & ea ex Quibus coro oratus Iesus con insuitur,eXponere et quippe aliqua est, dc ut sic loquar, propria InquilitaO credentibus, alteri loco consentanea . Similem autem calumn Iam
huic Quae contra Iesum & eius discipulos regeratur, elledicemus id quod narratur de Aristotele . late conlpicatus Senatum aduersum se cogi, ut contra hominem Imple sentientem , propLer aliqua disciplinae suae placita, quae oro impiis habebantur ab Atheniensibus , Athenis exce- DCHispo- dens, in Chalcide commoratus est: se excusans apua a-eelis fis a. miliares & DOLOS, Atque dicens : Athenas relinqu1mus, - ne occasionem pCebeamus Athenientibus alterum facies nos audendi, Quale in Socratem, de ne iterum iu Phuo o
Tertis toma operu contra Cel uae:
O s et haec Celsus , a paucis admoduqui habetur Christiani,non quidem sapientiores, ut iste arbitratur,sed indoctissimi, dicta praeter Iesu doctrinam proferes, ait ab ipsis ista imperari: Nullus accedat doctus , nullus sapiens, nullus prudens. Malae-
'deto isti antur. At sit quis imperitus, si
o quis insipiens, sit quis indoctus, si quis est infans audens,, adsit. Hoc enim dignos esse suo Deo his verbas confite-,, tes perspicue, solos stultos & ignobiles, Ac sentu carentes , de mancipia,& mulierculas,& puerulos, ad fidem perdu-- ceret se velle & posse declarant. Ad ista respodemus. Que-Ma b. s. admodum Iesu docente temperantiam, dc dicente, Si quis
conspexerit mulierem ad concupiscendum, iam cum ipsia moechatus est in corde tuo: qui considerat paucos aliquose tam multis qui Christiani censentur im temperanter V1- uentes, iure quidem optimo eos accusabit aliterviventes,
quam Iesu disciplina imperat. At ineptissime fecerit, si illius culpam sermoni Christi ad aptet. Sic si nihilominus
inueniatur 'Christianorum sermo ad sapientiam cono
tans, culpandi erunt,qui suae imperitiae su Hagantur , dc aiunt, non ea quidem quae Celsus ascripsit ( non enim sic
impudeter,tametsi rudes de indocti extiterint, loquuntur sed alia multo minora, dc a sapientiae studio dehortantia. Iam quod nos esse sapientes diuinus sermo velit, demonstrandum Sc e veteribus de Iad a1cis literis, quibus etiam nos Vtimur , non minus autem etiam e literis post Iesum
I scriptis, de in Ecclesiis esse creditis . Scriptum est quinquagesimo Psalmo, Dauidem in sua ad Deum prece dice-
, , re, Incerta de occulta cordis mei manifestasti mihi. Ac li,, quis inciderit in Psalmos, reperiet librum multis de sapietibus dogmatibus atque sententiis plenum. Praeterea Salomon , sapiens, quoniam sapientiam quaesiuit, declaratus
effectusque est. Eius sapientiae vestigia licet in ipsius
scriptis cernere, magnam habentia sub verborum breuitate intelligentiam sin quibus etiam inuenies multas sapientiae laudes, multas cohortationes, quod sapientiam afle- qui oporteat. Adeo ille erat sapiens,ut etiam regina Sari ba, eius Sc Domini audito nomine, venerit exploratum
ipsam aenigmatibus : quae re locuta esst ipsi quaecunque ' habebat in corde suo, de explicauit ipsi Salomon omnia '' verba eius.Nullum erat verbum despectuin a Rege, quod non explicaret ei. Et vidit regina Saba uniuersam sapien- ' tiam Salomonis, de quae secundum ipsum de ab ipsa fie- ' bant, dixitque Regi: Uerus sermo, quem in mea terra de ' te audiui,& de sapientia tua, nec credidi narratibus mihi, O donec ipse adessem. dc viderent oculi mei. Et ecce non est sicut nuntiauerunt mihi: dimidio auxisti sapientiam, '' & his maiora bona, supra omnem auditionem audiui . '' Scribitur profecto de ipso : Et dedit Dominu, sapientiam ' Salomoni, dc prudentiam multam valde, dc est uaonem
cordis, sicut arena maris , & repletus est sapientia Salo Tmon valde supra omnium antiqia oriam prudentiam, de lu-rra omnes prudentes AEgypti,sapientiaque ex colluit cunctos homines : & quae sequuntur. ILa DeI verbum vult in credentium numero esse sapientes, adeo Vt ad audito-rum intelligentiam exercendam , alia aenigmetabus , ana ratione quae vocatur tenebrosa, nonnulla per parabolas, aliqua per problemata enuntiet. Sed & prophetarum v-nus Osee ad suorum oraculorum extremum, Quis Lapios(inquit dc ista intelliget, aut intelligens , de haec cognomicet E Praeterea Daniel, & qui cum eo captiui erant, et vf-que profecerunt etiam in disciplinis, quas Babylone regij
sapientes excolebant, ut eis omnibus decuplo praestatiores declarati sint. Praeterea in EEechiele dicitur ad Tyr1 Principem , superbe de sua sapientia sentientem , Numquid tu sapientior Daniele Omne occultum num demostratum est tibi e Postremo si ad libros post Iesum scriptos
venias, turbis credentibus proponi parabolas reperies, quasi exteris Uc exotericis auditoribus, de dignis duntaxat externo atque comm Uni termone . At discipuli priuatim parabolarum dissicultates accipiunt. Privatim enim L. is discipulis cuncta ea plicabat Iesus , turbis discipulos suae sapientiae pudiosos praeferens Praeterea in se credentibus semissatum sapientes dc scribas promisit : Ecce cait Matth. 13ecio mitto ad vos sapientcs & scribas, de ex ipsis crucifige- Lias de occidetis. Rursum Paulus in donorum siue gratiarum a Deo concesiarum catalogo,primo loco posuit sapientiam,secundo ut subrectam rem, scientiam: certio dc i. r. ii inferiore, fidem. Et quoniam rationem atque doctrinam
miraculis anteponebat, ideo virtutum operationes , curationum gratias imo loco constituit poli rationales gratias . Patrocinatur multae Mosis sapientiq in Actibus apostolorum Stephantis, plane e veteribus, dc quae ad paucos peruenerunt, literis accipiens. Et eruditus est Moses A.r
omni sapientia AEgyptiorum. Proinde etiam prodigia hu-tabatur, non e diuinitus accepto oraculo patrare, verum
quia callebat A gyptiorum disciplinas. Id enim suspicans
de eo Rex,incantarores Aegyptiorum accersivit sapientesta veneficos, qui nihil esse conuicti sunt comparatione Mosis sapientiae. At vero ut probabile est, quae sunt scripta a Paulo priore ad Corinthios , veluti ad Graecos dc Ivalde inflatos atque tumentes GIaecae sapientiae nomine, aliquos commouerunt, quali illius oratio sapientes non ferret. Sed qui ista opinatur,audiat. Paulusveluti hac sententia incusans improbos, eos ait esse,non de intelligibilibus dc inuisibilibus de aeternis sapientes, sed de sensibilibus duntaxat sollicitos, in hisque omnia constatuentes, esse sapientes huius mundi. Ita cum multa alia quae con- .sentiunt materiae de corporibus , atque affir*ant cuncta in P esubsistentia esse corpora precipue,nihilque ipsorum com--- paratione esse, siue quod dacitur anu sibile , liue quod nominatur in corporeum, nominat sapientiam mundi, quae
dissoluitur de evanescit, de sapientiam huius secula. Alia, quae animum ab his rebus ad Dei beatitudinem , dc quod
vocatur regnum , transferunt, ac docent despicere quasi temporaria cuncta , quae sensu dc aspectu percipiuntur, de properare ad inuisibilia,atque quae non cernuntur cor templari , appellat Dei sapientiam. Porro veri amator
Paulus de quibusdam inter Graecos sapientibus, in quibus quidem vera sentiunt , inquiens, Qui cum cognouistent
Deum, non sicut Deum glorificauerunt, aut gratias ege- , runt : primum testificatur eos Deum cognouisse . deinae
istam notitiam minime sine Deo in eis este factam , dum scribit, Deus enim ipsis manifestavit: Tacite indicans, pinor, eos qui a visibilibus ad intelligibilia conscenounc, dum adiicit, Quoniam inuisibilia Dei a creatura munci,
per ea ciuae fac allant, intellecta conspiciuntur,semPl e etna quoque eius virtus Sc diuinitas,ita ut sint inexcules. Quia cum cognouissent Deum, non sicut Deum Sficauerunt, aut gratias egerunt. Praeterea forxaugm.
Apostoli dicto , Videte vocationem vestram ' ulli quia non multi sapientes seciandum ca1ncnis 3 1 or. Dpotentes , non multi Nobiici , sed
26쪽
conuincere Uarana recte igitur accusat nos Celsus veluti dicentes Nullus accedat eruditus . nullus sapiens ni tu P ad enS.Imo vero accedar quidem eruditus, ct sta ens re P uden equi cupir: nimiolumus tamen accedat etiam indoctus, insipiens, imperidus, infanS Tales enim etiam Rc entes cinaturum se pollicetur verbum (Dei) cunctos B Deo dignos essiciens. Falsum enim verbi Dei doctores solos velle illos & Unobiles, & sensu carentes, & mancipia & mulierculas ae puerulos couertere . Atque hos quidem vocat verbum , ut meliores essiciat. His vero etiam et .an.a. multo praestantaOres vocat, quoniam Saluator omnium hominum Christus, & maxime fidelium, siue doctorum
. . simplicissmue S propi latio est apud Patrem pro peccatis nostris , non solum autem nostris, sed & mundi to- uu bres perfluum post haec nos velle defendere co- a Celsi voces sic habentes: Quid enim algas mali est, eruditum est e,& doctrinae praestatissimae studiosum &prudentem esse simul & videri Ecquid istud obest ad Dei notitiam 3 Quid Z Nonne utilius est id, per quod citius ad veritatem aliquis possit peruenire Ac sane vere cista eruditum,miname malum est: nam via est ad virtutem, eruditio . At In eruditis uulnerare eos, qui erroneis dogmatibus tenentur, ne quidem GCecorum Philosophi dicant. Sed nec iuxta nostrum verbum sapientia est prauitatis scientia PrauitatiS,ut sic nominem, scientia est in falsa opinantibus,& tophisticis rationibus deceptis. Quocirca in his
Primum faciunt modo incipientium A I
bonum 3 At quam doctrinam dicemus praestantissimam nonne veram & ad virtutem incitantem ' Praeterea etiam 8Sud et Ta esse bonum est,sed non videri, quemadmoduc dixit Celsius : neque ad Deum cognoscendum ossicit sed verius confert eruditio,doctrinae prasi antis studium, prudentia. Quod nobis magis conuenit pr dicare,quam Cel-- so, mmme cum Epicureus esse arguatur. Verum caetera ., citis perspiciamus. At videmus (inquio eos qui in merca- . Ibus valissima ostentant & aggregant,in prudentum qui- ,. dem hominum consortium nunquam venire, neque inter eos audere sua ostentare. Vbi autem viderint infantes, aeseruorum turbam , &in spientium hominum multitudine,illuc currere,& sua gloriosissime efferre . Vides quibus nos calumniis assiciat, cum nebulonibus circumforaneis vilissima ostentantibus & aggregantibus noS comparanS. An aliquid iis simile facimus, qui tum lectionibus, tum lestionum expositionibus,ad pietatem erga Deum uniuer-Ibrum, & virtutes pietatis comites hortamur, atque a dei contemptu dc rebus omnibus a recta ratione abhorrentidus dehortamur Et Philosopni quidem optauerint eiul- modi verborum ad honestum incitantium auditores coaceruare et quod praetfertim fecerunt quidam Cynici publice cum quibus ibet disputantes. Utrum igitur etiam illos co- gregantes, Non quidem eos qui existimantur eruditi , sed vocantes dc colligentes discipulos e triuio, comparabunt cum turpissima ostentantibus in foro 3 At neque Celsus,
neque eadem sentientium quisquam, eos Pro perspiciis
institutis siue moribus itudiosi linie inquihitit mibuS vitiis detentos , in communem et in Titi
mre prohibeant, caeteros animo valde beneu citri ' Ptos, meliores quotidib effciant. Talis est stitutio & consuetudo circa peccantes, maXimo intempe-- in 'et 'Sqn V., quoi communi coetu expellent qui Cetu iudicio istas circumforaneis vilissima vendita 'radus sunt similes. Pythagorcorum quidem insigneriau
ilosophia deficiunt, sepulchra confecit, eos p(o morchais horum iiii Omin , intemperantia a liove ne- dgicio Merato , quasi antereuntes mortuosque i. o. 'ion 'o' lugent, &ut d mortuis excivi
tatos ubi dignam ratione mutationem longiore tempore, quam quod sese miriantibus est assignatum tandem
aliquando admittunt: Ita tamen, ut in ullum sitinet tum& praefecturam Ecclesiae, quae dicitur, v i ii post fluum ad verbum Dei accessiim lapisi fue iat, coop-bm - D'hi: , q buscum nos Celsus confert , circum
foraneis nebulonibus vilissima venditantibus & colliben 'ribus, Inquar, Inprudentum hominum consortium nun- quam concedereta neque his suas res prcclarae audere o- ve: Sed ub1 conspexerint pueros, ct seruorum Areges, & m entIS expertium hominum coetum illo Procurrere, & tua fumose venditare. In quo nihil aliud quam conuitiatur i quasi simus similes mulierculis in re
eoitiesuis, diuina, disputationibus
Oentibus ere P φ φ Lem medium , cum intelliantibus eruditisque auditoribus abundamus Occul itamus vero & tacemus profundiora, cum pra sentes cerrum pDimu simpliciores eo se Pr entes cedi F
. cr-eC-orum autem est solidus cibus, eorum Gq- p PIPa consuetudine exercitatos habent sensus addi-criationem boni ac mali An igitur,qui his ut praeclare asseueratas credunt, Verbi insignes fententias in prudentu ominum coetu numquam dicendas existimabunt: sed vi pulsos & seruorum greges, re imperi rorum hominumco cum viderint, eo uiuina atque veneranda in medium Proterent, & apud eos colorabuNt2Atqui perspicuum m- uestiganti uniuersam nostrarum lireraru mentem, Celsum imperitae multitudinis inimicu,ista aduersus Christianos , sine veri pervestigatione commentum dicere. Confitemur nos velle cunctos Dei verbum docere, &si id nolit Celsus et puellis etiam tradere Praeceptiones ipsis com
27쪽
G roetes,seruis ostendere, quo pacto ita VP lsum Prospir, a verbo Dei nobilitemur. Nam qua ota insipientes apponite cor,&qU1 m Vobi,
Ci seritissimus declinet ad me . Mentis autem mcrigemm 'P sabientia. venite comedite paDem Cra '
et oi uiuatis I corrigite in scientia intelligentIam . Dicam etiam sta propter ea, quae Celsus posuit. An qu 1
hilosophantur, pueros ad auditionem non prouo a Ut An improbae vitae iuuenes non inuitant ad meliora Quia
An seruos nolunt plialosophari Ideo ne PhilosopLIos veto 'rabimus, quod seruos ad virtutem hortentur ut Py-
'' Philotaphiam vocare: nos ', ' , verbi medicina uniuersam rationalem naturam cu-
' raroestudentes, & attribuere Deo omnium OpIfica. Perinde a at Celsus, dum multitudine vulgi ad Christiani linuac cydentis deceptus , ait nullum prudentem verbo Deiri credere, ac iste oui diceret propter muItitudinem Idiotarum legibus obtemperantium, nullum prudenrem , exempli s)ratia,Soloni, aut Lycurgo, aut Talauco fidem addere otaesertim si virtute praeditum appellet sapientem . ut enim in his, pro utilitate perspecta legislatores tentant
fuis institutis ipsos etiam legibus subiacere: sic legem
Iesum ferens Deus omnis generis hominIbus, etiam non Prudentes; prout persuaderi possunt , ad meliora inducit. ror I Quod Paulus con picatus dixir, Stulta mundi elegit deus, ut iapiente confunderet. Sapientes simpl1 crus nominans cunctos, qui videntur quidem versaton disciplinis, sed in impiam Deorum multitudinem Inciderunt: Quoniam dicentes se esse sapientes , stulti facti sunt, & immutauerim oriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis, & volatilium, & quadrupedum,ta serpentium. Porro dum accusat docentem,&velut Intelligentiae expertes requirentem, peto, quos Intelligentiae expertes appellet Revera enim omnis simplex, intelligentiae est expers. Si igitur intelligentiae expertes appellas simplices, an tu accedens ad I hilosophiam , simplices vis accedere,an scitos: At ist1 non possium, quoniam iam Philosophiae sese dediderunt. Simplices igitur. Iam si simplices expertes intelligentiae multos adducere vis ad sapientiae studium & Philosophiam , requiris ergo intellinentiae expertes. Ego vero etiamsi eiusmodi rudeS liue Hi-I entiaeque carentes, quos appellas,requiro, perinde ago, si si humanissimus medicus laboranteS inqU1rat, Vt Opem ipsis ferat atque sanitatem . Quod si intelligentae expcrtes vocas, non subtiles de acutos,led hominum stupidi flamos, tibi respondeo, me etiam istos conari pro virIbus ad meliorem viam perducere Nolo tamen ex his Christianorum
coetum atque concilium constituere et Nam ma1o acutiores de subtiliores , quippe qui assequi aenigmatum de Lenseum in te re, Prophetis & Euangeliis abstrusorum altitudinem possint. quidem tu scripta, ut nihil dignitatis
de ptae stantiae habentia,ante exploratam eorUm mentem,& tentatum in scribentium sententiam ingressum temere Neglexisti.
communibus sensis ab omni antiquitate repetitu consentire . Item adversm cos qui quaerunt quo pa- cIo Iesum mortali corpore constantem, Deum exiti
G 1 T v R de Antinoo, aut eiusmodi
alio quouis,sive apud AEgyptios, siue
i apud Graecos fides est,VL lic nomIne, infortunata: at de Iesu aut videtux
ratur atque inquiritur. VIdetur quisdem fortunata apud multitudinem, studiose autem inquiritur apud valde paucisiam os. Cum aliquam fidem esse cico,ut m Ulti H Cm Inauerint, fortunatam,vocabulum ad Deum sca Diem causas, cur unicuique homini in hanc vitam Nementa certa at Pribuantur, refero . Graeci affirmabunt etiam In aptetissimis,rerum quam plurimarum causam eIle pro petam fortunam. Exempli causa, in tanta doctorum V II tare, in meliores incidere,cum alij contrarias teneant C QOceant sententias : Item educari in Selioribus . I lx multis contra educari accidit, ut ne permittantur qtia emspeciem meliorum percipere, sed semper, a prima etiam aetate, versari aut in amoribus intemperantium hominu , aut dominorum , aut aliquo alio animum suLsUm iaci Ic re non permittente flagitio . Horum autem caulaS parest, ut in prouidentiae rationibus existane: Ni vero cadant
in homines, non promptum est & facile . LXIstimaui,aec Linterim dicenda per digressionem propter Ista , Qui nam
fides, qualiscunque anticipata, essicit. OporteViuet enim propter educationes differentes dicere fide dinerrem Isominibus fortunatius aut infortunatiuS credentIDUS, ac mde colli ere subtiliores magis rationales videri,& assidere , rationi esse conuenientius,ut ad dogmatum propagatione prospera fortuna & aduersia(sic enim nominantia IconrErat. Sed de his satis. Reliqua Celsi consideremus. Nobis(inquiunt fides animam nostram occupan S, nanc de letu . . assensionem & approbationem in generat.Vere enim fides in nobis facit hanc approbationem . Vide autem num inde ipsa fides laude mereatur. Credimus enIm Deo prq- Potenti de summo, gratiam communiter agentes huiulce fidei duci Sc praemonstratori Christo , quem & praedic mus pie ista ausu in perfecisse. Credimus etia Institutis eorum , qui Euangelia conscripserunt, perspicientes Ipsorum metum,& religionem,& conscientiam, ut qui e suis literis cognoscantur nihil habere nothum, nihil fortuitum , nihil fictum. Nam proculdubio animae destitutae vafer m a Graecorum sapienua, quae multam continet probabilitatem & acumen, itemque Rhetorica, quae in curiis rOrensibus versatur, non sic potuerunt res fingere, quae ex sese ad faciendam fidem,& institutionem fidei congruentem Valent. Arbitror autem Iesum propterea volutile huiusmodi uti doctoribus,ut nullum haberet locum verisimilis, & ad persuadendum accommodatae lapientiae luipla Mcio. Perspicue autem intelligere valentibus liquet, purum& innocuum scribentium consilium habens,ut sic dicam ,
simplicitatem dignum fuisse habitum diuina virtutu, mul. escient qu1m efiicere posta videaetur sermon , ornatus re verborum compositio, & cum distinction or
& artificio Graecanico ordo atque contextus. Conlidera em et I nim,an non fides nostra communibus sententa is ab omni antiquitate repetitis consentiens, auditores praedicationis nostrae benevolos conuertat Nam etsi peruersitas , multa eruditione cum ipsa conspirante, multitudini potuit mirrere opinionem de simulachris,ut diis,& de rebus ex avade argento & ebore & lapide confectis, ut adoratione d - nis: communis notio in animum statim inducit, Ue .m nullo modo materiam esse corruptibilem,neque a ior ne figuratum adorari in materiis inanimatis, ut quae nou
sint ad imaginem, aut aliquas notas & simulachra illi fabricatae. Itaque protinus dicitur simulachra opificia non o osse comparari cum Op sis , --h udes
summo, qui condidit,& continet,& moderatur u .
Et statim tanquam cognatum agri olcens laxiseraret
abiicit quaecunque tunc opinabatur esse , concidit naturalem,ergasivum erea O cm ouin
28쪽
e , , p humanam eius animam 'um proph*x communicarionem, quam cum Verbo habet, verum etiam propter unionem & tem rationem, ingentia assumosisse re Au ri
verbi in Deum est, traiisitaui. o Tram dum ista de nostro corsibro a di si
in riser m . imub, attendat ad ea quae dicuntur a Graecas de materia sua ratione informi qualit
quas DT opifex assii voluerit tribuere. Saepe quidem priores abiicit, saepo etiam meliores & disi ferentes assu t. Quae si salab citra culpam praedican-
ta volentas prouIden Da, mutatum esse in aetheriam & di uinam qualitatem Non ut Dialecticus prodidit Celsus ,ra ferens humanam Dei carnem cum auro & argento dc lapide, quoniam caro quam ista facilius corrumpitur. amauXta acCuratam rationem, incorruptibilem corruptibili non est magis ancorruptibile, nil si fortasse magis incorruptibile . Ad id tamen respondebimus. Si materia cunctis qualitatibus obnoxia, mutare potest Qualitates quomodo caro Iesu, mutatis qualitatibus, non poterit tallis hecra, qua em oportet esse eam, quae in cethere ae sit perioribus ea us locis versatur,non iam habentem carneae infirmitatas propria, & quaecunque execratiora nominauit Celsus, philosophicae discipline in conuenienter. Proprie enim execratum 1 prauitate tale est. Natura autem corporis non est execrata. Non enim qua natura corporis est, quod generat execrationem, prauitatem habet.
Ndscentis habere rationeta prum CPud, pueruli
vx arbitror, quemadmodum iii bc ' PQni ur . Et Certe,
rerum & fori, ob nulla et et Petrum di
propter homines, di tamen ubertatis utilis, ritiam canes & alia bruta: sic DonaleS creaturas attendat: quadam , re '
etiam bruta iis,quq propter homin um hethuun.
tur. Ac quemadmodum errat, qui assierit fori legesnon m a gis prospicere hominibuS, quam canibus,quoniam etiam canes riuuntur vaenalaum ubertate: sic multo mastis Celsus,& qui eadem cum ipso sentiunt, sunt impii in Deum rationalibus creaturis prouidentem, dum aiunt non haec magis hominum causa propter pastum esse producta, qua stirpium, arborum, herbarum. Primum enim opinatur noelle Del opera tonitrua , fulgura,pluuias, aperte iam Eoi cureum agens. Deinde, etiamsi concedatur haec Dei es .e opera , dum non magis liqc in cibum propter nos nora rim nomines quam propter stirpes, arbores, herbas, spinas Lelie cliecta confitetur , fortuito , non prouidenter vevere Epicureus, ista accidere concedit. Nam si non maciis novis hominibus, quam stirpibus & arboribus , & herbista spinis,astassentvtalia,perspicue huiusmodi a prouidentia non proficiscuntur, aut prouidentia non plus nostra curat, quam arbores ta herbas & spinas. Quorum utrumque est impium, & quamuis nos de impietate accuset tam Impiis clic his contradicere fatuum. Omnibus enim no tum et Iam dupu tatis, uter sit impius. Deinde, Etiam hic sinquat) astbras hominum causa nasci stirpes re arbores& herbas & spinas. Cur potius ea hominibus nasci prae talcaS, quam brutis animalibus, agrestissimis 3 Persini cudi igitur enunta et Celsus, tantam eorum quae in terra ni tur differentIam, non est e prouidentiae opus,sed casus M fortunae: deinde quis tot & tantas Atomorum qualitates
rum, heroarum Secies sibi mutuo esse similes: praeterea nullam artificiosam rationem ipsa constituisse, neque 1 O ' miraetum superant habere principium. AL nos Christiam istorum opifici Deo duntaxat consecramia, etiam deus gratiam horum omnium conditori habemus quoniam nobis & propter nos bestiis ad nostra sero initia comparatis,talem focu praeparauit, qui producit iu- 'mentis tanum,& herbam feruituti hominum: qui educitP3nem de terra, ct vinum,ut latificet cor hominis,&eX- hilaretur facies oleo, Et panis confirmet cor hominis Quod si etiam agrestissimis animantibus alimenta ministravit, nihil mirum . Nam etiam haec animalia alii H VIosopha ratronali creatur exercitationis gratia o ducta V
rna ad usum ipsorum creatam Et ne quaeras,
quirentur . Deinceps Celsus volens prouideUriam nobis tabellu is agrestissimis terrae fructus C mroas Producere , subiicit, Nos sane laboraVtes , dc magna miteria confecti vix atque Iaboriose alimur. IS autem citra sationem arationem nascuntiar. Non Ioel Deum ubique humanam intelligentiam exerceret cupientem , ne desideret otiosa dc ignara expersque ah mxium, hominem summe indignum condidisse, ut ob suam Megestatem inuenire artes quasdam ad se alendum coge- retur, alias ad tegendum. Prius enim erat re potiustas , qui non fuerant diuina per uestigaturi , ta philoso- Pnaturi, egere, ut intelligentia de ingenio ad inuestigandas artes uteren cur , quam ex abuntia & copia .
D V E R S V S EOS I D I-cunt, non propter hominem, si propter bruta essectam
eve uniuersitatem, atque ad si h omines et quoniam minore quam nos labore bruta visunt. Item bruta, velut
obu sapientiora Deo chara esse, es Dei habere noti-Dam , et praeserare futura . In quibuae etiam de animarum (incorpora transmigratione, es de auguriis, eorumque fallacia.
O s T haec ait Celsus: At ut non de solis Iudaeis snon enim istud dico sed de uniuersa natura , quod pro miseram, sermo sit, clarius praedicta
declarabo. Ecquis haec legenS mOderatus, dc humanae infirmitatis co-scius, non oderit istum gloriose pollicentem se de uniuersa natura rationem redditurum, item que arroganter extollentem libri titulum, quem ipse ausus est inscribere. Sed videamus quaenam sint ista, quae de uniuersa natura se dicturum atque declaraturum pollicetur. De multis deinceps certe accuset nos, velut hominis causa dicentes, Deum omnia Cffeciste, ac vult ex animalium historia de solertia in ipsis apparente ostendere, non magis hominum , quam bru-Gedum, torum animalium causia omnia extitissie. Et videtur mu
OGYM hi simile his agere, qui inimicos propter suum erga ipsos odium accusent, de iis ob quae ipsorum amici signi laudantur. Quemadmodum enim in his caecutit odium
29쪽
intelligentiam petat s negligere . Igitur rerum ad vitam necessinarum penuria constituri, Parissim agrIculturam, partim hortensem, partim fabr1lem re metallicam, opem artibus ad cibum pertinentibus utilium ei ctrices. Inte-
Umenti autem inopia partIm rexmNam, post tondendi renendi artificia introduxir Partim dificatricem.Itarint e li entia ascendit etiam ad archirectonicam Praeterea necessariorum indigentia docuit ea, que alus In locis gignuntur exportare ad alios,nauigand1 arte . Quocirca eas ob causas prouidentia conuenienter praeter bruta animalis hominem rationis parricipem egenum condidit . dam bruta paratam sunt consecuta escam,v t quq ad arteS Impetum nullum habeant. Praererea naturale habent tegumentum et nam vel pilis,vel plumis, et squam mas vel testis sunt obducta atque obtecta. Postea sibiapsi opponit Celsus, quae vulgo homines dicunt, propter nos bruta D animantia esse producta, atque ait: Si quis nos principes D dixerit brutorum, quoniam bruta venamur, & m conui-D uiis edimus , v ici sti m dicemus quidp Nonne potius pro pter ipsa nascimur, quandoquidem Illa nos venantur rex: deuorant 3 Prqterea nobis maculis & retibus& armis o-ai pus est, hominum item copioso comitatu re auxilio, re canibus ad ea venatione capienda . Illis mox ta per lera natura arma dedit , quibus facillime in ipsorum veni- mus potestatem . Hic vides, quam magniam adiumentum nobis intelligentia afferat, quam praestantius quisbuslibet armis, quibus ferq alioqui instructae videantur. Nos initur corpore fetis multo imbecilliores, quibusdam etiam supra modum breuiores feras intelligentia subigimus, & ino entes elephan ros venamur. Q me natura abhorrent a cicuratione, subiicimus nostrae mansuetudini.
Aduersum eas, quas natura noluit cicurari , aut quae non videntur e cicuratione nobis vllam praestare commodit tem, sic cum nostra securitate statuimus , ut cum volumus, tantas tamque feras bestias clausas domi habeamus: cum ad alimentum corporibus ipsorum indigemus sic ipsas de meaio tollimus , ut & reliquas animantes non h*restes . Seruas igitur omnes animalis ratione particiapis , & naturalis ipsius intelligentiq , summus opifex constituit. Ad alia canibus egemus, verbi gracia,ad custodiam ovium, boum, caprarum, aedium. Ad alia bubus, veluti ad agriculturam. Ad alia iumentis utimur, aut onera ferentibus belluis. Sic ad exercenda nostrae fortitudinis seminaria datum nobis fertur Leonum re v sorum, pardorum & suum, & similium genus. Deinde ad hominum genus suam supra brutas animantes excellentiam sentientium,inquit, Ad id, quod praedicatis Deum vobis tribuisse posse tollere feras, ta conficere, respondem
' mus: Antequ1m essent urbes,& artes,& huiusmodi com-- mercia, & arma, & retia, ut par est, homines a feris rapiebantur, ta deuorabantur : ferae autem minime ab hominibus capiebantur. Atqui ut his respondeam, etsi homines extingunt feras belluas, & ferae belluae homines vicissim rapiunt: at magnum est discrimen inter intellectu menteque praedita, ut nihil a feris patiantur, & bruta ii telligentiae expertia,seritate atque crudelitate pollentia. Quod autem ait, antequam urbes essent, & artes, & usus siue commercia, hominis, opinor, es obliuiscentis eorum quae iam superius dixit, mundum ess e ingenitum, & incorruptum, & non nisi singularia atque certa orbis loca eluuiones conflagrariora que pati, neque omnia simul cum his concidere. Vt igitur non licet ingenitum constituentibus mundum, principium ipsius nominare, sic
neque tempus circumscribere, quando nullo modo erant ciuitates , neque artes adhuc erant inuentae. Quae ut
possimus nobis conuenienter, ipsi concedere , at ipse si sibi velit constare , non potest. Quid igitur istud ad id, quod homines principio plane a feris rapti sunt,non item ferae ab hominibus capiebantur/Nam si prouidelia mundus effectus est, & Deus rebus uniuersas praesidet, necessieest igniculos generis humani exorienteS , in quadam meliori custodia fuisse, ita ut a principio commercium esset
inter diuinam naturam & homines, quemadmodum AO ΚcreuS Poeta cecinit :
Communes enim erant epulifedesso locorum ous corria Communes tunc hominibu mortatibus,s cis pseuere. Ponem Immortalibu . carmen.
Dininus autem secundum Mosen sermo primos nomi-DeS vocem re oracula audientes introduxit et interdum P rqterea cernentes Angelorum Dei secum congress m. Nam consentaneum mundi initio humanam natura plumribus auxiliis fuisse cumulatam, donec ubi in intelligentia & virtutibus & artium inuentione profecisset, Poster Per se vivere,non egens perpetuo procuratoribus re diis Pensatoribus , cum admirabili Angelorum , Dei voluntati ministrantium, apparitione. Hinc sequitur falsum esse, quod initio homines a fetis raperentur re vorarentur, ferie autem minime ab hominibus caperentur .
Perspicue igitur falsum , quod in eam sententiam Celsus protulit: itaque hoc modo Deus homines potius feris subiecit. Non enim subiecit fetis homines, ted ut hominum intelligentia capi possient ferae, & artibus contra illas vi intelligentiae constitutis, Deus tribuit. Non enim sine Deo sibi ipsis homines a feris salutaria auxilia,& contra illas impetum excogitauerunt. Caeterum non intuens
vir iste generosus, quanti Philosophi prouidentiam introduxerint,atque eam propter creaturas rationales cuncta
fecisse dixerint, simul,quantum in ipso est, tollit Christi norum utilia dogmata, eaque Philosophiae congruentia et nequet cernens quanta creetur noxa pietati, si admittitur hominem apud Deum non differre a formicis & apibus, ait: Si propterea homines differre videntur a DrutiS, quo- niam urbes habitarunt, & utuntur politia & principati-bus N imperiis, istud nihil ad propositum. Etenim for- iamicae di apes sunt eiusmodi. Apes certe ducem habent,& si ordinem, & famulatum,& bella gerunt, & victorias referunt,& victos de medio tollunt, suas habent urbes & pomoeria liue suburbia,& operum successiones, & contra tapigras ae prauas lites instituunt, fucos abigunt atque Pu-,,niunt.Neque in his certevidit,quo differant ea quae ratio- ,, ine & ratiocinatione perficiuntur, 1 rebus natura rationis experte & exili opificio factis, quoru causam nulla opera-tiu ratio cocipit. Nulla enim habet:sed antiquissimus quide& filius Devomnium autem subiectaru rerum Rex, natura rationis expertem, adiutrice, taqua rationis expertem
hominibus ratione participatibus fecit Ciuitates igitur apud homines cum multis artibus & ordinationis legibus costitutae sunt. Politiae ite,&principatus,& imperia sunt in hominibus proprie serij quide habitus & actiones et minus proprie, quae ad illorum, prout fieri potest, imitatio- .nem instituuntur. In illa enim intuentes Rerump.prauecti Mlegumlatores, praestantissimas politias constituerunt, reprincipatus, & imperia, quorum nullum in brutis licet inuenire: Quamuis Celsus rationalia nomina, & de rebus ratione factis posita, ciuitatem,& politiam , re principam
tus,& imperia,etiam ad formicas re apes referat. Quorum causa & nomine nullo modo quidem Form1cas in ampes accipiamus oportet s nam cum ratiocinatione non operantur sed diuinam naturam admiremur , v que ad rationis expertia quoddam rarionalium imitamentum extendentem , Fortasse ad hominum verecundiam , ut formicis intendentes , ad operandum actiores, & reTum
ad vitam utilium frugaliores dispensatore' cinctantur' Praeterea contemplati etiam apes, Principi pareant, utilia Reip. opera ad ciuitatum conseruarionem buant. Fortasse etiam praeliorum simulachra in
pes, documentum dant de praeliis iustis ta bene Oxet ris, si quando ea geri inter homines vorte-x- tavero ciuitates & pomoeria siue suburbia apes naven salvearia& sexangula. . .
Earum etiam opera ta successio propter
30쪽
A ad mu ita melle indigentes , & ad curationem matb affectorum corporum,& ad purius alimetum. Praet ea fucosum aD apibus eiectio non debet cum litibus in ciuitat1-b us 2 Utra inerrei prauos institutis, eorumque suppli-: ., Crum, VP ante Qt i, in naturam admirari opo tet,
ominem autem, qM Omma potest complecti, de omnis opera eXornare,Velut prouidentiae opitulantem, imo vero non Iolus prouidentiae opera perficientem, veru etiam
sua sui Iper e. Locutus Celsus de apibus, ct pro viribus eleuet, nostras non solum Christianorum, verum etiam hominum omnium ciuitares, ta politias, & principatus, & ta a,& pro patria suscepta bella, deinceps formicam
laudem anfert & percurrit,ut earum en mio circa alim C-ta dispensationem & oeconomiam, formicarum comparatione deuciat,& de rebus hyeme necessariis prouidentiaci eprimat: quasi nihil amplius habeant homines bruta rationeque carente formicarum n iis que ille opinatur promta Ietentia. Quemnam autem e simplicioribus hominibus 'nescientibus omnium rerum naturam perspicere non deleuabitur, quantum valuerit, Celsus, ex eo quυd onerum mole grauatas opitulentur, & cum illis in laboribus
communicent, maxime cum eos formicis aequiparans, dicat, eas quando aliquam viderint laborantem in onerum baiulatione, sibi inuicem fuccurrere Ratiocinabitur enim qui institutionis, ratione constantis eguerit, de eam nullos nodo intellexerit, quoniam nihil a formicis differimus,eriam cum laborantibus ferimus opem, quid frustra istud molimur quid magni facimus Et formicae quidem, quip-
re quae Drutae sint animantes, quando ipsarurn opera cumh 'Erilurn actionibus conferentur, no extollentur ad magnifice de se sentiendum. Homines autem cum propter raurionem audire possint, quo pacto communis ipsorum facultas vilipendatur, offendentur quam maxime propter Celsium,ipsiusque verba, qui uo vidit se,dum vellet a Chii mana religione sui libri lectores auertere, communem hominum,etiam a Christiana pietate abhorretium, erga oppresses ta oneribus grauatos commiserationem detestatum.Atqui ipsum oportebat, siquidem erat Philosophus communis sensus particeps, non modo non tollere cum Cntistianis sententiis utilitates hominum, verum etiam, ii poterat, bona Christianis cum aliis hominibus commu-ma promouere dc adiuuaret. Quod si reconditorum fru- . ctuum germina eximunt formicae ne germinent, sed ma- , , IS neant in annum alendi sui causa, huius rei causam esse ra-o, Mis ti nis discursum minime est existimandum,verum omnium atrem naturam, quae etiam bruta ornauit, ut ne tantilluri . quiue in sine rationis a natura profectae vestigio sit relictu: sane per haec tacite Celsus in multis Platonem aemu lari cupit , atque vult eiusdem speciei esse animas uniue1ses, nihilque animam hominis differre ab formicarum re. C apum anima. Quod quidem est animas e coelorum orbi-
De animia bus,no modo in humana corpora, verum etiam in reliquarumd deducere. His autem non credent Christiani, qui iam ac-renni . ceperunt humanam animam ad Dei imaginem esse facta,
ct fieri non posse perspiciunt, naturam ad imaginem Dei
fabricata,penitus sitas notas deserere, de rationis expertes atque brutas,nescio ad quorum imagines in brutis anima, tibus factas,assumere. Porro quoniam etiam morientibus formicis ait vivas de superstites certum quendam locum secernere , ac eum illis esse patria monumenta, dicendum eum quanto plura affert brutorum encomia, tanto plus, C-tiamsi nolit, rationis sapientiaeque diuinae cuncta exornamtis opificium exaggerare, atque ostendere, quantum ingenium & acumen in hominibus polleat, ad ratione eXo
nandam naturae etiam brurorum rationis expertium praestariam. Sed quid dico rationis expertium 3 cum Celsus sentiat, ne quidem rationis eme expertia , quae communibus omnium sententiis rationis expema appellantur Formicas profecto non arbitratur ratione carere, quamuis se de
uniuersa natura dicturum, veritate in libri sui inscriptione gloriose ostentata, esset pollicitus. Ait enim de formicis tanquam inter se colloquentibus ista: Et siane sibi inuice
occuraentes colloquuntur Vnde ueQue de viii errant. Igb
LIA, CAP. XX. b , , tonii P exsectio in ipsi, existit, & communeu D
o liquem cum aliquo colloqui , fit voce re
quaNdam signa ficatam declarante. Pneterea talae de con tingeribui viam feruntur enuntiant. Quae Quidem in for-
micis messet dicere, quomodo non est omnium maxime ri-
1culum. Quin minime hominem pudet,ut suorum do gmatum turpitudinem suis aemulis ottendat dam col- lectione dicere: Age igitur, si quis de corio ineta terrestria inspiciat,quad VIdcbunt L nostra & formicarum atque apum opera differre De ctauo igitur super terram ex ipsius
hypothesii, quae fiunt ab hominbus & a formicis prospisciens, utrum Intuetur hominiam re formicarum corpora, non autem contemplatur mentem, praecipuam illorum partem,& ratio canacione moeam atque agitatam ' &ru
sum animam brutam,principalem istarum partem & ouodam 1 inpetu dc phantasia cirra rarionem actam atque Ar- motam cum aliqua naturali actione Absurdum autem este coelo prospicientem sublimaria, velle quidem intueri hominum Sc formicarum corpora et tanto interuallo, non item potius principalium partium naturas, & inclinatio num fontem rationis participem, aut everrem . Quod si semel conspexerit omnium inclinationum fontem, perspicue etiam dinerentiam cernet, & praestamiam hominis, non modo supra formicas, verum etiam elephantes. Nam prospiciens de coelo in brutis, eorum etsi ingetia sint corpora,non aliud conspiciet principium, qUam, Ut sic nominiam, rationiS Vacui Latem . In rationalibus autem animan-
ribus quidpiam commune hominibus cum diuinis de coeles ibus,& fortasse cum ipso supremo Deo. Proinde etiam iuxta imaginem Dei effectus este dicitur : nam imago supremi Dei,ipsus est ratio. Deinde velut magis deprimere Imago studens hominum genus,&simile essicere brutis, nihilque eorum quae de brutis narrantur,&praestantiam declarant, 'ipsi cupiens relinquere,co etiam etiam in quibusdam brutis habere locum tradit, ut ne eo quidem nomine homines aliquid insigne obtinere videantur,aut ullam ultra belluas rationis expertes excellentiam.Sic enim ponit: Qv od si etiam Goetiae nomine sapiunt homines,iam in eo sapie
tiores lunt serpentes dc aves. Multa certe norunt veneno- rum amuleta,& contra morbos remedia . Quin de lanidu quorundam vires ad pullorum suoruna salutem: quae si ho- mines consequantur , mirabilem quandam posiectionem habe re censentur . Primum non video quo pacto stiae omperientiam circa naturalia venenorum amuleta, siue naturalem quandam comprehensionem Goetiam nominauerit. Nam vulgare re tritum est GOeric vocabulum aliam habere rata onem de Ordinem. Nisi sane tacite calumniari v ulli velut Epicureus,omnem istorum usum quasi in Go Ostentatione positum.Verum ipsi demus, homines ob altorum notitiam magnifice de se sentite siue sint Goerae, Huc Don. Quo pactore eo sapientiores punt hominibus
h rpen res, quia marathro ad aspectus acumen de motionis celeritatem utuntur cum istam rem solam naturalem ex accia dc opere, non e ratiocinatione percipiant: Homines aucem aeqUe ac serpentes,non tenui naturae vi, sed parrim experieria,partim ratione eo perueniat,interdu etia rati vcinatione descietia Similiter ut aquili ad pulloru suorum salute aerite qui fertur, lapide repertu, portent in nidia qua ratione sunt sapietes aut etia hominibus sapientiore , qui
naturale auxiliu aquilis experietia tributu, ratiocinationeta mente usi inuenerunt praeterea belliuae alia veneno Tu a mutera cognoscant Quid hoc, cum non natura, sed ratio
an animalibus ista inuenerit e Nam nisi ratio inuenisset, Pro atra Dumquam definite & certo inumero hoc aliquid in serpu- ossifra. ribus fuisset inuentum, sed esset secundum re tertium, d quippiam aliud in aquila: quin de in ceteris animalibus loccifeNe alia, quot etiam in homini S.At nunc ex eo, quod definite ad aliquem singulorum animantium natiara UeL-guiar auxilia, apparet neque sapientiam netque rationem
in ipsis inesse, Led naturalem aliquam ad ista salutis ergo operationem a rationet protectam. 'amquam, si vellem, ad Celsi sentenciam accederet , uterer Salomonis dicto e