Origenis Philocalia, de aliquot praecipuis theologiae locis et quaestionibus

41쪽

lanci c

Joquidem valeat ex omnibus portionibus selectos

at umere, retractos ab illis, qui eos puniendos accepet Tai id,& adducere ad leges vitae utiles, obliuioni tradi- me, peccatis pristinis.Verum haec, ti praedivimus,recte nom

bis dicta sint, quo appareret Celsum & stantes non re dexisse terrae partitionem,& ceu prouincias alia gi ara im praesidibus. Quoniam autem ista ab Oriente pro te i, ' Prootet peccata su a traditi sant in sensum reprobum pastiones ignominiosas, & in impuritates Iuxta uar bicupiscentias , ut saturati peccatum fastidirenx, et cmi* mus hic a Celso credente propter distrabutos Vespbus praessides in singulis regionibus recte res Adm Inlli , nec probabimus singulorum placita . V1demus enImaas esse riscas regionum leges mutare meliorabu S& d IIImo xibui, quas pro Dotestate Iesus suis tulit , erIFIeni eos ab hoc praetenti Ieculo malo, & Principibus huius seculnam destructis: & impium esse non subucere se potentIltimo

Princioi, exaltato super omnes caeteros, quem Deus ipse sic allocutus est ut habetur in vererum Prophetarum oraculis, Postula a me, & dabo tibi gentes in haereditatem 'a tuam, & in possessionem tuam Permino S teriae . Ipse enim

,, tactus est ctatio nostra , qui e gemibas m eum credidimus & in Patrem ipsius,qui est super omniae Deus Dene dictus in secula.

oenesim

intercide

runt.

Genes. I.

IDE F Λ T O , E T O P A C T O, cum Dem praestat quaecunque asingula aguntur, ambifri libertas constet. Item quo pacto , flet non tefficientes causae humanarum actionum , sed duntaxat Ana. Item homines de iis perfectam notitiam

labere non posse, sed virtutibus siue potesatibus dis uinis hae gna patereis quae istorum sit causa. Vbi

Dam Clementis Romani Episcopi ex oratione ad Patrem, quaedam necessarnis eculatio, cuivi verbiι υ

ra asseri videtur rologia.

C A P. XXIII.

E tomo tertio in Genesim.

I N et in signa, & in tempora, & in

dies, & in annos. Quod in signas cta lint luminaria,Sol scilicet& Luna,& reliquq stelle, disputare maxime est necessarium. No enim solum

Gentilium plurimi, a fide Christi alieni in locum de fato, dum existi-

aspectu atque coniunctione Planetarii cum signis Zodiaca, omnia necessario accidere, quae in terris fiunt,atque adeo circa homines singulos, fortasse etiam brutas animantes . Verum etiam multi ex iis,

qui fideles existimantur, haesitant,ne forte hominum actiones necessario contingant,& impossibile sit aliter accidere, quam stellarum cursus & figurarum diuersitas effece xit. Vnde sequitur, ut qui ista decernunt, penitus libertatem arbitris tollan r, & quadam consequentia laud*m &vituperium, & actiones vel laude vel vituperatione dignas . Quibus sic constituris , Dei iudicium praedicatum perit, & comminationes, quibus peccatores ad aeterna supplicia destinantur, & praemia atque beatitudines, quae meliota amplectentibus sunt promissie: Nihil enim istorum iam probabile est eueturum. Quin etsi qui ista dece nit, apud se ad illorum consectaria attendat, ipsa quoque fides erit vana, & Saluatoris aduentus inutilis , & omnis Prophetarum & legis oeconomia, & Apostolorum Iabores m c statuendis Dei per Christum Ecclesiis, nisi forte Christum quoque quis audeat dicere coelestIUm corporum vi coactum fecisse quae fecit, passiumque fuisse quae Passus est, nec Dei & Pathis , qui ipsi uniersorum rid mira-hjlem potestatem dedit, sed stellarum virtute & munere.

Quibus impiis verbis conficitur etiam , ut fideles stella- Κfato acti , in Deum credere dicantur . Sed interrogemus ipsos, cur Deus volens Is Ius novi mundum produxerit An vi in eo mascul1 abso ut Illam a cUipa muliebria parerentur , alij agrestium animalium conditionem induentes, quod uniuern conuersio taleS Ipsos enecerit quoniam sic Deus uuiuersitatem ornauit, seipIos fieuissimis revalde inhumanis actionibus,& caedibus & direptionibus dederenti Quid attinet nos dicere de hominum euentis, repeccatis innumerabilibus, quos egregiae Italus iententiae auctores omnes omni culpa absoluuns,& Deo rerum omnium improbe & turpiter actarum causas attribuunt j Si aliqui, veluti Deo patrocinaturi, alterum ei cunt esse bonum, nullius istorum habentem principium, opifici autem istaec uniuersa applicant, certe primum quod Volunt, non poterunt ostendere, quod sit iustus. Quomodo enim is, qui tot tantaque mala produxit, iustus elle dicetur 3 Dein de quid de seipsis respondebunt, interrogadi erunt, utrum stellarum motui subsecti sint, an soli eorum necessitatem effugerint: & cum sint in vita , nihi in se ipsos inde effectum habuerint i Si primum , manifestum est, quia a stellis etiam hanc opinionem sunt consecuti, & opifex per uniuersi motum rationem de Deo supremo confictam subiiciet: quod certe nolunt. Quod si responderint se esse extra opificis leges de astris potitas , ne quod dicunt Lassirment, sine demonstratione , tentent nos rationibus magis necessariis cuincere , differentiam assignantes inter mentem , quae natiuitati & fato subiecta est ,& eam quae a fato est libcra. Perspicuum enim iis, qui istos norunt, quod rogati rationem reddere nullo pacto poterunt. A dhaec si fato res humanae aguntur, cur orant E c Ur vovent cur aperte aliquid a Deo petunt Nam si ne- cesse est ista euenire, Deum frustra interpellamus, ut haec

nobis praestet. Quid plura Abunde enim ex his patet

impie re temere susceptam a multis opinionem de fato. Quare autem, cum illud consideremus , Ssnt-nc in signa luminaria, in hunc sermonem incidimus, nunc commemoremus . Qui veram aliquorum scientiam discunt, aut oculati rerum sectatores, passionem & actionem patiemtium & agentium conspicati, certa quaedam recte pronuntiant, aut ab iis qui nullo modo rerum actarum causaeta auctores extiterunt, sed auditi didicerunt, eorum noti tiam accipiunt. Praetereamus autem, quod experti & Passi,dum eli ponunt quia egerint, quidve sint passi , posiunt ad notitiam rerum factarum absentes adducere, Certe et

ab alio quis audit factum esse, aut faciendum aliquid, cuius tamen ille nec fuit', nec erit causa, si hic idcirco, quoniam ab illo didicerit, causam ipsus fuisse illum,, vel futurum esse arbitratur, non parum valde perspicue errae.

Velut si quis Prophetae librum euoluat, in quo de proditione Iudae sci ibitur, & cum iam rem patratam Videar, quoniam a libro futurum in didicit, librum cacisam factae proditionis putet, aut si non librum, ipsum libri auctorem, aut certe Deum qui inspirauit. Quemadmodum autem Propketiae de Iuda dictiones examinatae, non fuisset Deum causam proditionis ostenciunt, sed solum praesignificasIe, quae ex malignitate ipsius futura praeuiderat: sic si quis altius voluerit praescientiae Dei uniuersaliter rhtiones scrutari, nec eum qui praesciuit, nec eas res , quivbus praescita impressa sunt, rerum ante cognitariam causam esse profecto intelligat. Deum igitur omnia fui ra praescire, quanquam etiam per communem de Deo intelligentiam sit clarissimum , tamen & ex scriptura istud doceamus. Nam scripturae talium exemplorum sunt plenae. Susannam ergo audiamus dicentem : Deus aeterne, qui absconditorum es cognitor, qui nosti omnia antequam nant , tu scis ipsos falsum testimonium tulisse aduersum me . Dilucide autem in tertio Regno rum non solum res gestae, sed ipsum quoque nomen qgis ante complures annos prophetice sic confcta utur: Et constituit Ieroboam Diem soleHnems in C A

lenuitatis quae celebrabatur in teIra Iuda.

42쪽

A in altare, quod erat in Bethel, ut immolaret vitulis quos,, faoricatus fuerat. Et post pauca,Et ecce vir Dei venit deo Iuda in sermone Domini in Bethel, Hieroboam stante su- si altare, & thus adolen Le,&clamauit contra altare ser- si mone Domini,& dixit, Aliare, altare, haec dicit Dominus. si Ecce filius nascetur domui David, Iosias nomine,& immo, , labit in te sacerdotes excelsorum, qui nunc in te thura sucri cendunt, de offa hominum succendet super te . Deditque

si in illa die signum, dicens, Hoc erit signum quod locutus, , est Dominus . Ecce altare scindetur, Sc effundetur Din-

guedo quae super eo est. Deinde significatur repente ali ,, stilium,& enulam pinguedinem fuisse secundum flania, ,, quod homo Dei dederat verbo Domini. Apud Esaiana

,, autem, qui multo ante captiuitatis Babylonicae tempora extiterat, nominatim de Cyro mentio fit, qui captiuitati fi , , nem attulit, postquam certe Cyrus Persarum Rex procu- , , rauit tepli aedificationem EEdrae temporibus factam: Haec , , dicit Dominus Deus Christo meo Cyro, cuius apprehen- , , di dexteram, Ut subiiciam ante faciem eius gentes, de vires,, regum fundam et aperiam ante eum ianuas,&urbes non ,, claudentur, Ego anteibo , ae montes humiliabo et portas,, aereaS conteram,&Vectes ferreos onfringam,& dabo tibi thelausos absconditos,ut scias quia ego Dominus, qui voco nomon tuum, Deus Istaei, propter seruum meum Iacob

B de Istael electum meum. Ego vocabo te nomine meo , dci, suseipiam te. Qibus dilucide significatur, propter bene, sicia, quae populo Cyrus contulie, multarum ipti gentium regna diuinitus fuisse concessia , nescienti alioqui diuinam Hebraeorum religionem. Et haec quidem licet discere a Graecis, res Cyri prophetati aescribentibus, Apud Daniele quoque, rerum potientibus Babyloniis, NabugdonoEori

per imaginem futura regna ostensa fiunt . Aurum namque Babyloniorum, argentum Persarum,aeSMacedonum, se rum Romanorum imperium portendebat. In eodem propheta de Dario de Alexandio, & de quatuor Alexadri suc-,, cessioribus, de Ptolo rario quoque Rege Aegypti, qui co- p. g. gnominatus est Lagus, his verbis scribitur: Ecce aute Hir, , cus caprarum veniebat ab Occidente super faciem totius,, terrae, de habebat cornu inter oculos suos , de venit usque,, ad arietem illum cornutum , quem videram stantem co-,, ram Vbal, de cucurrit ad eum in impetu fortitudinis suae.,, Cumque appropinquasset prope arietem , efferatusi est in G eum,&percussit arietem , & contriuit duo cornua illius, ta nec poterat aries resil ere ei. Cumque miscet eum in

,, terram , conculcauit eum,& nemo poterat liberare ariete,, de manu eius. Hircus autem caprarum magnus factus estri nimis : cumque crevisitat, factum est cornu eius , & orta ,, sunt quatuor cornua supter illud per quatuor Ventos coe-,, ti , De uno autem ex his egressum est cornu unum , & fa-C ctum est magnum versus Meridiem de Occidentem. Qujd,, Prophetias de tanristo opus est dicere, locum ubi natus est Bethlehem, v bi educatus est Nagareth, recessiam etiam in Aegyptum, miracula etiam quae fecit, dc quomodo Iudas eum tradidit, postquam esset ad Apostolatu vocatus.

Haec enim omnia argumento sunt, Deum ab aeterno cucta

Miat. . P Escire. Ipse.quoque Saluator eversionem futuram Hie- rosolymorum praedixit, Cum videritis(inquio circundata ab exercitibus Hierusalem, tunc scitote, quoniam appropinquauit desolatio eius. Quorsium liqc E Ut facilius explicare possimus, quomodo stellq in signa factae sunt. Sic igitur sitas in coelo stellas obseruandum est, ut de contrario

motu stellae inerrantes atque erratice agarentur, ut modo Per varios earum aspectus atque coniunctiones tam uni

uersa quam singula, non quidem homines c excedit enim

omnino exquisitissima motUsstellarum ratio, mentem hominum sed virtutes, quibus, ut postea ostendemus, haec scire necesse est, percipiant. Dum autem homines aut quibusdam obseruationibus, aut aliquorum spirituum doctrina,

qui ordinem suum transgressi, multa hominibus suggesserunt, nonnulla stellarum motu confusius praeuiderin Cputarunt ea, a quibuS captura Pur, caussias esse eares m reru, Ouas

non efficere,sed significare Dei affirmat verbum. De quibus omnibus breuiter de exquisite secundum nostras vites

A, C A P V T XXIII.

disseremus. Proponantur igitur haec ordine cosideranda, DQus pacto, cum a seculo futura omnia Deus praestiat, li- rberum seruetur albitrium. Et quomodo stellae non sint a. humanarum rerum effectrices, sed solummodo signa . Et a quod homines exactam de his cognitionem habere ne- 'queant , Led virtutibus, quae superiores homine sunt ii csigna diuinitus depicta sunt. Postremo, quaenam causa fuerit, ut Deus ligna futurorum ad cognitionem virtutum exp re iterit . Primiam igitur dispiciamus, quod Gentilium

sapientes In magnos intrusit errores. C sim enim proscire Deum uniuersa minime negarent , necessiarib no, a Sero .

quicquid agimus,nulloque modo seruari liberum arbitriucrediderunt, atque impium dogma ausi sunt potius suscipere, quam valere sinere, r quidem prattexunt Dei Horia iublata libertate arbitrii,& consequenter laudis &vituperationis, virtutum dc Vita Orum materia. Nam si ab aeterno(inquiunt iniustum aliquem futurum Deus prquidit, nec scientia diuina falli pote erit omnino ille iniustus 'nee

possibile est eum iniustum non fore, cum non possit aliter agere, quam Deus praesciat. Sicque nulluS vituperationide laudi erit locus, ac frustra iniustos culpabimus . Similiterque de carieris delictis , de virtutibus opinantur: unde Lsequi aiunt liberam non esse hominis voluntatem, si Deus futura praesciat. Aduersus quos dicendum, quod omnia

Deus a principio orbis creati videat, antecedentia, consequentia, causas rerum & effectus, cum nihil sine causa nat nec tamen omnium ipse est causa. Nam quemadmodum siquis temeritatem hominis alicuius perspexerit, & quia i

gnorantem eum cOSuo uerit, propter temeritatem eius nod uolt et periculosa eum de lubrica aggressurum itinera, in quibus lapsus mi sere iacebit, non causa & auctor fuit cur ille laberetur: sic Deus , cum uniuscuiusque Voluntat cinprquid ea tan recte ille sit acturus,non ignorat Nec tamen certe pr cognitio eius futurorum causa est. Nec enim ullo pacto ad peccadum Deus quemquam impellit aut mouet. sed e contra (dicam enim, etiamsi a comm Uni opinione a-u quanto alienius multis videatur id quod futurum, catastaeir, ut Deus euen turum illud praeuideat. Non enim ideo xit, quia praescitur,sed quia futurum erat,prescitUr. Distinctione aurem hec res indiget. Nam si quis, quando futurualiquid dicimus,lic accipit, quasi necesse sit omnino fore minime ea id dabimus. Non enim dicimus , quia proditor 1 udas praesciebatur,necessi fuisse ipsum prodere. NO enim

vim peraretur, si necessario fuit et proditor, nec c eris Apostolis similis fieri potuisset. Audi quid Propheta dei-

po e ut qui misereatur pupillis etias, pro eo quod non est recordatus facere misericordiam,& persecutus est vo minem Inopem, & mendicum,& compunctum corde mortificare, & dilexit maledictionem, & venit ei: dc no- Fluit benedictionem,&elongabitur ab eo. Si quis autemta, quo omnino futurum dicitur,accipit, quasi euenturu1IL, Ponic autem etiam aliter fieri, hoc ipsum est quod dici mus. Deum enim impossibile est mentiri. De contingen-

sex, non fieri possunt , ea vel ventura

ntingat Iudam esse Apostolum aeque ac Petrus cora et Iam eum de Iuda scire quod aeque ac Petrus se Apostolus.Item si continget Iudam prodere, praesciuir hoc ,3 u non continge similiter Deus pnescitis. Cum e E mia 'Sc contingentia sint, dc potestas in Iudasr, Deus P ariclen Plasma praevidit,qubd a Iuda eligetur, nec Pr sei*ria Dei contingenti, necessaria fiet proditio. Et si enim Dei notitia dixerit possie Iudam esse proditorem, at corra Mum etiam possibile est Non enim similiter istud accipi una est, quenaadmodum si diceres prquidere Deum hunc

hominem numquam uolaturum nulla elum volandi potiastas inest homini, sed temperate & in semperate vivendi POPestas inest. Cum ergo utrumque possibile sit, qui ratio,1 i non obtemperat, is peiora sequitur et qui vero ratione cuncta idcirco inquirit . ut rationi pateat, is virtuti adh*Ter. Ille voluptate delinitus, nabit de honestate curat et hic

communi conceptionet perluasus,rationem anteponit.

Sic alter volvolati resistere non potest, qui laborem fuse

43쪽

--ri 'illa voluptatem omne,

nullam necessi axem P e poenitentiam per Pro

xi po est, di cutata cognouisita

gehibitur fortasse audient, & pinniten id

sed ve uiuugientes delici1t, quasi necci dii ' id eorum futurum sit nec in delinquentibus , conmem

vel non con aerii potestas insili& haec res peccandi causa foret. Et contra si conuersionem eorum omnino fututamotaedixitnet huiuscemodi prcdictio dissolutionis causa fuisV faceretque ne viriliter in voluptatem insurgerent, quali emendatio velint nolint, tura iit . Sic enim praedictio impedimento futuri boni esse videtur Cum igitur Deus

perutiliter mundum gubernet, merito circa futura nos Deus caecauit. Nam pra scientia ipsorum remisios nos efficeret, ne fortiter contra prauitatem Pugnaremus, Ac nos praeoccupiS, ne cum peccato luctaremur,celerius ipsi subiaiiceret: Etiam eum,qui feri probus bonusque contende

rei & niteretur,postquam praescientia ad ipsum,quod om-H ninb futurus sit bonus, quocunq; noS Vertamus, perueni siet: Nam maiore studio & vehementia opus est, vi boni probique essiciamur. Antegressa autem notitia, quod boni probioue omnino futuri simus, dissoluit studium de diutinentiam.Nescimus igitur utiliter, boni ne an mali simus

futuri. Quoniam autem Deum nos circa reS futuras ex

caecasse diximus , vide an istud ex Exodo declarare valea-

qi-T' mus. Quis fecit sinquit surdastrum di surdum, videntem

dc caecum An non ego Dominus Deus p Eundem enim caecum atque vidente' fecit,videntem ad presentia, caecuad futura. De surdastroeenim de surdo dicere, alienum esta proposito.Non ambigimus sane multa, quq in nostra potestate sunt, causam esse plerunque eorum,quae in nostra potestate non sunt. Nam si ea quae non sunt in nostra potestate,non essiciantur, quaedam in nobis posita minime fient. Facimus autem aliqua plerumque libenter,aut non facimus, quia nonnulla, quae voluntatis humanae non sunt praecesserunt. Si vero quispiam absolutam esse nostra voluntatem ab uniuerso petit, Vt non propter ea, quae nobis contingunt, voluntas nostra hoc aut illud amplectatur, is mundi particulam se esse, continerique ab uniuerso & hominum societate oblitus est. Breuiter igitur, velut in epito me, praescientiam Dei nullam necessitatem rebus ante cognitis omnino afferre demonstratum est.

Praeterea de eadem, e tomo secundo contra Celsum.

N his Celsus existimat , propterea fieri id, quod quadam praescientia praedictum est, quoniam est praedictum . Id nos minime concedens CS, afferimus, non vaticinantem causam

esse futuri,quod ipsum praedixerit futurum sed futurum, si futurum erat, etiamsi minime erat prq dictum, causam praescienti praebuisse, ut illud praediceret. Ac istud quidem totum est In Vaticinantis praescientia. Caeterum cum

hoc aliquid possit euenire,possit dc non euenire, alterum eorum erit hoc aliquid . Negamus, etiamsi praesciens posse euenire,& non euenire, Verbi gratia,tale aliquid astitimet, id omnino fore.& impossibile esse ut aliter eueniat: Cuius modi pertinet ad omnem de rebus in nostra potestate positis,praenotionem, siue iuxta sacra literas, siue iuxta pro sanas historias Et certe ignaua ratio, quae apud Dialecti cos vocatur,cum sit sophisma, non cr12 sophisma, Celsi oue pinione. At secundum homines sanam habentes senten- 'CUT Iam & mentem, est sophisma.Id ut intelligarur,escriptura praedictis ad Iudam spectantibus utar, aus Saluatoris no-

si ide ipse, ut se prodituro,praescientia. E Graecis historiis

oraculo ad Laium, ipsum in prae sens verum conceden x

quoniam non ossicit disputaraoni. Igitur de Iuda centesi mo octauo Psalmo, cuius initium, De US, laudem meam ne tacueris, persona Saluatoris dicitur , Os peccatoris & os dolos super me apertum est. Et quidem obseruans Psalimi dicta, reperies quemadmodum praecognatum est a Iuda, Saluatorem fuisse prodendum : lic eum causam & aut no rem fuisse proditionis,& dignum elie crationibu S proptet improbitatem ipsius in Prophetia positis. Haec enim sin quit patiatur,quiae oblitus est facere misericordiam , de persecutus est hominem inopem dc mendicum. Igitur po terat recordati operum misericordiae, neque eum persequi

quem persequebatur. Iam id cum poster, minime pr istitit, sed prodidit,ita ut dignus istis imprecationibus fuerit. Ad Graecos autem hoc ad Laium oraculo utar, siue ipsas dictiones, siue aequales, prout scripsit Tragicus, Vsurpans Apud ipsum persona eius, qui futura praesciebat, dicitur,

Ne sere filiorum sulcum,c monum vi. mssilium genueris e intersciet genum,

tque tota tuadomm vivet persanguinem. mo Istis profecto aperte ostenditur, in Laij fuisse potestate,

filiorum sulcum minime serere , quoniam non ei impossi- Lbile imperasset oraculum . Poterat ergo non serere, dc ad neutrum istorum cogebatur. Contigit autem ei, ut dum non caueret a liberorum satu,inde pateretur, quae commemorantur in Oedipodis,&Iocasite,& filiorum tragoedia.Praeterea huc pertinet Ignava quq vocatur ratio , cum sit

sophisma, siue captio, ex hac hypothesi apud qgrotantem

sic concludens,& captiose ipsi ad curationem medico uti prohibens : Si fato futurum,ut leueris ex hoc morbo, siue

introducas medicum, siue non introducas, leuaberis. At si fato futurum,ne ex hoc morbo conualescas, siue introducas, siue non introducas medicum,non levabere . Caeterum aut fato decretum ut conualescas, aut fato decretute non conualiturum. Frustra igitur medicum adhibebis.

Enimuero lepide huic orationi tale quid comparetur. Si fato decretum,ut liberos procrees , siue notitiam habeas foeminae, siue non habeas, liberos procreabis. Quod si est in fatis te non procreaturum liberos, non luscipies. Atqui alterum eorum fato est decretum: frustra igitur ad mulierem accessetis.Nam ut in hoc, siquidem ut liberos procreet, qui non accedit ad mulierem, impossibile, non frustra assumitur,accedere ad mulierem: ita si leuatio e modibo via medicinae existit, necessario assumitur medicus, &falsa est propositio,frustra adhibes medicum. Haec vero omnia assumpsimus propter ea,quae sapientissimus Celsus proposuit, dicens,Deus cum sit,praedixit,& omnino oportuit fieri,quod pr dictum. Nam si particulam omnino,ac- Mcipit pro necessario, non fatebimur. Poterat enim etiam

minime fieri . Sin omnino ponit pro Erit, quod quidem

verum esse nihil vetat, etiamsi poterat non fieri, nihiliq-ditur oratio. Non enim sequitur, quia Iesus vere pr dixit se a Iuda prodendum , &a Petro negandum,ideo predictionem fuisse causam impictatis,profanique operis. Nam cernens improbos eius mores, qui nouit quid sit in homine, item quid esset aggressurus, quia auarus erat bonorumque cupidus, neque firmiter de doctore, ut oportebat,seum . tiret, cum multis aliis, etiam istud protulit, Qui intingit nam e cum manum in paropside,ille me prodet. Age Ver Ositentemus etiam ostendere, Stellas nullo modo actionum te humanarum caulas esse effectrices, sed dunta, ac mirices. Perspicuum est, si certa stellarum coniunctio cauias censeatur eorum quae circa hominem contingunt (bcq- p enim nunc de hoc disputare hodierna coniunctio, exempli causa, circa hunc facta, non poterit intelligi PVTx ira es-

effecisse circa alterum, aut etiam circa alios. Omne eramessiciens essecto antiquius est. Atqui iuxta eo , q*Umo genu scientiam profitentur,res hominum preteritq istd pQ mne- ne siue figaratione predici existimantur. En unxi*rarum , cis,

certum locum, ubi horam certi hominissum plerunx a

prehendere, quo pacto erut singul* exrdi x β 2 ulum,

44쪽

A pendiculum,aut in hac signi parte, aut eius minutis: item qualis stella Zodiaci crat in Horagon te orientali, qualis in occiduo, quae in medio c i, quae in parte medio coeli op posita. Cumque stellas, quas existimant seipsas figurasse, se

cundum tempus natalium alicuius, ad hunc modum fici ratas posuerint,tempore eius parcUs, de quo tractant, non modo futura verum etiam praererita , & quae natiuitatein hominis atque concepcum anteresserunt,uestinant. De Patre, qualis est, diuesne an pauper,integro corpore an laeso, moribus probis an improbis, nulla possiessione an ampla, hocne opus an illud exerceat. De matre eodem modo, de de senioribus sororibus: si quas forte habent. Porro admittamus in praesens, ipsos veram domorum positione comprehendere, quod tamen poli falsum esse demonstrabimus. Nunc interrogemus eos, qui humanas res ab astris necessitatem accipere opinantur, quo hodierna stellarum figuratio,ea quae prqcessierunt, potuit essicere. Quod si hoc simpliciter est impossibile, inuenitur autem Astrologus de praeteritis vera dixi ille, patet stellas sic in coelo agitatas, praeterita,& quq prius quam sic essent collocat , cd tigerunt, non erre ciste. Interim si quis forte eos vera dice-

. admittit, futurorum praedictis tibus deditus respondebit, vera eos dicere, non quod stellae essiciant, sed quod duntaxat significent. Quod si q piam asserat, praeterita B quidem significari tantum haec stellarum positione, futura

autem etiam essici, ostendat differentiam : causarn discriminis affetat, cur haec intelligantur vera, quasi ab astris e scientibus, illa,ut a significantibus tantum . Qui non poterit huius rei discrimen asiagnare , recte constituet,nahil humanarum rerum a stellis evici, sed ut ante memorauimus, si modo etiam verum,significari,ut quasi non a stellis tam praeterita, quam futura,sed a o ipsaDei mente per verbum propheticum accipiantur. Nam quemadmodum oratio delibero arbitrio icuti ante diximus, Deum scire res a singulis agendas non prohibuir, ita neque signa, quae ad significandum diuinitus ordinata sunt,nostram libertatem impediunt,sed sunt similia libro Prophetice futura complectenti, quomodo coelum uniuersum, quasi Dei liber, Ide aph- futura potest continere. de & in oratione Ioseph, quod crypta . a Iacob dicitur, sic potest intelligi: Legi enim in tabulis,, cili, quaecunque vobis & filiis vestris euenient. Fortasse,, etiam illud,Complicabitur coelum ut liber, significatrices

futurorum rationes perficiendas, &,ut sic dicam, adimpledas ostendit, quemadmodum Prophetiae dicuntur impetae Cum iam euenerint. Hoc modo in signa stellas factas arbitramur,iuxta scripturq voce, Sint in signa . Hieremias cenes. I. autem homines ad se conuertens, re metum, qui astellis stagnificari,aut etiam proficisci existimatur,adimes, Ahnis Der. Io. (inquit coeli nolite timere. Sed alterum argumentum Ou1 C stellae nequeant esse cavist emcrentes, nisii fortassis praesignificando,dispiciamus. Concedentes igitur interim per hypotnesim,posse ab hominibus hanc scientiam comorehendi, quaerimus quo pacto a multis natiuitatibus eandem rem contineri contendunt. Nam si patibulo moriturum aliquem dixerint, non a natiuitate ipsius id solummodo, verum etiam fratrum, filiorum,aliorumque attinentium, movero interficicientium, posse intelligi credunt. Atqui fieri po test, ut quod tam multis natiuitatibus, ut hoc illis concedatur, continetur, a constellatione huius potius natiuitatis, quam istorum existat E Improbabiliter enim dicitur, constellationem priuatq alicuius natiuitatis hec e

secisse sed duntaxat significasse. Stultum enim mihi vide-gur in unaquaque ram multarum nati Vitatum, mortim v-nius esse contentam. Nescio autem quo modo respondere

Poterunt, si quis eos interroget, in unane uniuersi positione Iudati omnes in lucem eduntur, ut necesse sit octauo die omnes circumcidi,& statam in hanc vitam irinresios male vulneribus affectos, medico indigere: Ismaeluas, qui in Arabia degunt, tredecennes cunctos circumcidi. (Ita

nim de ipsis traditum est.) Nonnullos Athiopas poplitucochis orbari, dc AmaZOnas mammarum altera, Quomodo enim hec in Quibusdam gentibus stellae perpetuo fa- cumon quibusdam nunquam P Et multa profecto ratio

verili malis,ut mihi quidem videtur, assi rta potest. Verum Dcum multae diuinandi viae ab hominibus excogitatq sunt,

Vc augurium,auspicium,somniorUm interpretarao, nescio cur alias Omnes significare tantum, genethlialogiam vero est cere putarunt. Si enim futura cognosci possunt, urhoc eis gratISconcedamus, inde fieri,unde cognitio acci tur cur a stellas Potius, quam ab extis, aut avibus, aUt sommnus, aut fulguribus, aut t 'natruis producuntur; His satis demonstratum puro , stellas non esse cauitis humanarum rerum. Ini pratentiarum perscrutemur, an verum sit exquisite loca stellarum re domorum posse ab hominibus inueniri, quod superrus (nihil enim ob erat dedimus. Asserunt en ip Genethlialogiciae non tantum planetaru loca exa

ctissime scire, sed & minuta,& minutorum minuta non Pgnorare: Similiter non signum solummodo, verum etiam gradum,& gradus manu a primae domus, quam ascendentem vocant, recte teneri Op rLerc. Quomodo igitur, cum una hora largo modo mediam signi occupet partem ascedentis minutum inuenies, cum ram minutam diuisionem temporibus habere nequeas Opus enim ess et scire, quota hora & minutis, minutorumque minutiS, ex utero puer e funus sit. Alia enim atque alia significare volunt, minimo temporis discrimine habito.In Piscibus vero atque ariete,per obliquam istorum ascensionem signorum ( hora enim & tertia horae parte ascendere pene videntur mini- Emam temporis partem,magnam mutationem facere non 'ignoramus, ut vel vigesima horae uuius pars gradum ascedentis immutet. Seci hoc etiam eiS concedatur. Dcm On-stiatum aute este scimus, quemadmodum erraticae ab Occain adortum feruntur: Sic e& fixas centum annis uno inra

du moueri,& in hoc lpatio temporis positionem sim orum v tari,cum aliud sit intelligibile illud signia , aliud quod quasi figura quaedam est. At non ad figuram, sed ad intelligi Dite aiunt omnia signa est e referenda. Quod nescio, quomodo comprehendere queant . Sud hoc etiam ipsis condonemus taut intelligibile signiana comprehendere, aut a sensibili veritas naberi possit. Quae autem commixtione compositione, acc temperie cauersoruni aspectu vim heri asserunt,profecto concedent nullo modo citi posse Quemodo enam, quantum diminuatura laesione malioni propter inspectionem benigni percipies 3 Et utrum auferat malignus, quod a benigno conceditur, quoniam locue ius aspexer1haut muter,aurim minuat, aut mixtura quC-ciam Inde fiet, quis percipaei Quae omnia si quis altivi inpiciat,facile credat, non posse ista humano ingenio peni rus percipi. Vnde si quis harum rerum periculum Iecerit videbit in p1uobus mare, qUam veritatem consequi Genermiacos . Quamobrem Esaias etiam, quaesi haec omnibus

imponavitia sint, ad filiam Chaldaeorum, qui maxime ista Fprofitentur ait, Acisint, ta saluent te Astrologi, coeli annuntient tibi quid tibi accidat. His enim verbos docemur vel diligentissimos in hac re Chald cos non posse praedae

1e,quae unicuique genti Deus velit attribuere. Tertia pars capitis 23. quae mon reperitur apud En siliam

sita memorato, neque apud Origenem hodie extantem.

VN C enim, velut ad literam, Prophetae oracia um exposuimus . Quod si Iacob ait se in coelilao uiis legisse res filiis Iosephi cu eruras, & Ob id obiiciat aliquis contraria iis quae diaeimus, eclarari per scripturam (dic oblimus enim hominem sign*Tum Non habere perfeciam notitiam, cum Iacob assie-T se in rabulis coeli legissio respondebimus, nostros sapie-x copiosiore spiritu usos,quama humana Nacura ferat, Horiumana arte dc viribus,ted diuinitus istoriam arcanorum

Oranc enim conuersionum vicissitudines,temporum murationes, annorum circulos, stellaTum situs non ab homi

nibus,taeque per homines Ad per Spiritum sanctum ipsa

reuelantem,&Pur PT iac Vul Deus, diuina nuntiantem.

45쪽

c Alioqui Iacob pulm*- ' si eonfitetiit eodem libro , cuallis Esau supplanx Virum Emet dum se primariue quo ProduXimra' 'O &noi non olim habuisse Israel meta ngelo in memoriam reducente. Restarina uirere re os trudere fidelibus, corti luminariaeni signae esse oosita' Nam qui curiosius in Scripturae locos feria tuta est bute possunt cur haec signa in coelo Deus fecerit

Primum dici potemnos credere intelligentiae Dei omnem

sinoeularum rerum notitiam comprehendentis magnitudinem. Itaque nihil, quod vel tantillum existimetur ab ipsius diuinitate ignorari, eum apud se infinita numero comprehendere docer,non quidem clara demonstratione, sed fide veluti menti ingenitar dc uniuersam naturam superanti congruente. Vt igitur istud experientia percipiatur ab animis humana sorte maioribus re sanctis,presenti corporis vinculo laxatis, tanquam literas dc chaiaeteres,per coelestium conuersionem fecit Deus,ut in coelo docti & docendi signa Dei legerent. Nec vero mirandum, quod Deus

aliqua ad beatorum gloriam & ostensionem faciat, cumscriptura Pharaoni dicat,in hoc ipsum excitaui te, ut in te

virtutem meam ostendam,utque nomen meum in uniuersa terra praedicetur. Si enim seruatus est Pharao in osten-H sionem virtutis Dei , & nominis ipsius in uniuersa terra

praedicationem, cogita quantam Dei ostentationem coelestia signa cotineant cunctis ab aeuo ad consummationem

usque, coelo,volumini Deo digno,impresias atque c latis. Deinde,ut coniicio, insita sunt signa virtutibus res huma, nas administrantibus,partim Vt duntaxat cognoscat, partim vi essiciant. Quemadmodum in nostris libris quaedaescribuntur, vi cognos camus, ceu de mundi procreat ione dc eiusmodi mysteria, quaedam,ut cognita agamus, ceu praecepta & mandata Dei. Contigit igitur coelestes literas, quas Angeli diuinaeque virtutes recte possimi legere,continere aliqua ab Angelis & ministris Dei legenda, eis ut cognitis delectentur: alia,ut acceptis veluti manciatis, agantita vi non peccemus, si asseramus coelum & stellas iis quae lege t raduntur,altera ex parte respondere. Quod si prauae , aliaeque hominum actiones,nonnulla in coelo praecognitata tignificata agant,nulla necessitate id sit , Quamuis Dei literae recolant. Sed quemadmodum homines iniuste ara tes, qui nesciunt Deum, hunc a se iniuria assiciendum prquidisse,iniustitiam exercent sua ipsorum prauitate sic conmtrariae potestates,Deo hominum perniciose vivere volentium prauitatem prenoscente, turpissima sua ipsorum voluntate perficiunt. At sancti Angeli, administratorij spiritus, qui in ministerium emittutur,ut par est, velut lecte Dei tradita mandata accipientes, ordine,& quando o rtet, i Vt Oportet, quantum oportet, meliora agunt. Absurdum enim eos,utpote diuinos, fortuito, aut necessario a

ceciere ad aliquid Abrahae oraculo declaradum,& aliquid Isaaco praestandum, & Iacob e periculis liberandum, aut spm tui alicuius Prophetae assistendum. Ne igitur fortuitis& casu istud agant,librum Dei legunt, sicque ipsis conue

nientIa agunt. VE autem ante memorauimus, quae agimuS,

aut quae contrariae actiones in nobis perficiuntur , nostra sponte aguntis,mole quidem assio cum peccamus,at sepiente, nec Iane Angelorum de diuinarum literarum.&

m discipulus,istis hoc problemate tractatis conmetia Laodicae ad Patrem cum esset locutus in Complexionibus sublinem illius disputarionis, liquid maxime necessiarium de

. us,quq anatiuItate euem se videtur, orati , decima quari,, ta asterit. Ignosce fili(ait Patero Hesterni enim tui sermo

si nes, cum veri essent, effecerunt ut tibi suffragarer. At me si nonnihil conscientia, ceu febris reliquiae,incsitrarium ex ercet. Mihi enim sum conscius uniuersa, quae ad meam na-,, ciuitatem spectant, fuisse perfecta. Hic ego. Mecum cogita, Pater, qualem naturam Mathematica habeat ex iis, , quae tibi consulo. Primum conueniens Mathematicum sic dicato: Haec mihi mala illo tempore contigerunt. Quona

a- ecce

ex astro mihi ista contigerint, velim scire. Statim ille .lbilabit maleficum Martemi aut Saturnum illis temriri

grassatum, aut quIS eorum eXta erit rci tutor, aut quis utinum illum quadrato aspectu , vel cX diametro respexetsi vel ex coniunctione,vel ex centro, vel pi ter opinio heu,' Similia etiam alia infinita assis mare poteri . Praeterea aut tabeneficus planeta(inquier non ponebatur cum mali ono .. aut non videbatur, vel in figura,vel prae Per opinionem' vel . in Eclipsi, vel non contingebatur, vel crat in Obscuris flet . lis. Cumque similiter mutri sint prae extus ad ea, de qui bii, is uerit consultus, demonstrationes adhibebit. Itaque post ..hunc Mathematicum , cum at ero congredere,& et con .etratia narra. Haec mihi bona illo tempore evenerunt. Idem c. autem tempus determina. Praererea require, e quonam natiuitatis astro ista acciderint. Tum simili es,ut pridixi au dies eum,te mentiente, e multis figuris unam aliquam' de alteram,& tertiam, & plures inuenire, quas istorum bo renorum effectrices dicat. Fieri enim nequit in uniuersa hoc minum natiuitate,quin in omnibus horis aliquq be αnignum habeant situm, aliqmalignum. Nam circulus paria tatibus aequalis, vatius est, infinitas habens species, de proia respectus, quorum causa quisque dicere habet quae libuerit taQuemadmodum enim de obliquis ancipitibusq; somniis renihil interdum cogitamus,at ubi euenerant, accommoda. Mtissimam solutionem afferimus : ita etiam Mathematic1 Ldisciplina,antequam res perficiatur, nihil nobis perspicuu

potest declarare e Verum ubi res est fascha, tunc e uetus cau- cesa perlpicua esse videtur. Itaque crebro praedicentes labu- etur,& post euciatum semetipsi reprehendunt, ac aiunt, il- relud debuisse essici sed a se non esse animaduersum . Vnde quod valde periti labantur, fit, quia nesciunt,uti heri dicebam, qualis omnino nariuriatis causa existat , qualis non omnino. Cur autem aliqua penitus facere expectamus, nec tamen seciamus,caula nobis, qui mysteri u didicimus,

est perspecta : Nempe, quia liberam habentes rationem, ubi interdum eam deliberauerimus suspendere, vincimus. Astrologi autem,istud apsum mysterium ignorantes , de vomni consilio de proposito pronuntiantes ab initio , ma- gno errore Climateres, quasi quosda scalarum gradus ex- cogitarunt, ad incertissima adigentes consilium dc volun- tatem, quemadmodum heri ostendimus. Ad haec si quid habes dicere,narra. Ille iuramento interposito his,nihil iis quae docuimus ,verius esse respondit. U

M nitam, neque malorum causam.

C A P. XXI I I 1.

O N poste duo esse ingenita simul, ne re quidem ignorare arbitror. Et si

praecedentia recte videris accepisse, disputationi addendum , necessario Omnino duorum alterum dicere oportere, aut Deum a materia esle sep aratum, aut rursum ab ea non esIediuisum Si quis igitur ipsum este unixum velit dicere,vnum ingenitum constituet. Cum enim eris horumutrumque si pars totius, partes simul inuicem issi t OT non erunt duo ingenita: quemadmodu neque diuex ' is semis unx genita, quae in multas partas genites scinduntur, nisi ratione & intelligentia. Ac ut unum quippiam geni(βN 'mulcis partibus constans, hominem a deo productum ii*dicimus : sic necesse est,si quidem a materia deus non fu* xit separatus, unum ingenitum dicere. Quod si quispi/indixerit esse separatum , necesDario aliquid inter v xrramqμ mcdrum intercedet, quod utriusque separationem se

dor. Fieri enim non potest,ut aliquid ab altero disi* si liquid,per quod utriusque interuallum cossi/L Qt snon in hoc solo quidem locum habet,verum etiam iii Plurimis. Nam quod de duobus ingenitis asscri im- si io

46쪽

3ni LOCALI A.

A necessasib similiter procedit, si tria ingenita ponentur. Etenim de iis interrogauerim , sintne a se inuicem separata, an rursum singula alicui propinquo adunentur Si adunata dicere quispiam velit, eandem cum prima audiet rationem et sin separata, necessariam separantis constitutione non effugiet. Sed fortasse aliquis tertiam esse rationem pri*dicabit, qua consentanee de infinitis pronuntietur deo

neque a materia esse separatum, neque rursum cum materia velut partes unitum, sed Deum in materia versari, que-

admodum in loco, & materiam in Deo. Atqui si Dei locum materiam constituamus , Deus necessario separabilis crit dicedus,atque ante materia circus criptus . Quin & simul cum materia ipsum oportebit ferri, & nusquam stare neque permanere, quod a seipso quadam necessitate in lo- , in quo alioqui est, moueatur. Praeterea necessatib sequetur Deum in deterioribus edititisse. Nam si materia aliquando erat deformis, exornauit autem eam, in melius commutaret exoptans, olim aliquando in formae speciesq; expertibus desedit Deus. Merito etiam interrogaueTim,rC-plebat ne materiam Deus, an in aliqua erat materiae parte pNam si materiae parte capiebatur, Deus materia est multo miluor. Quo d si per totam materiam spargebatur, quo pacto ipsam fabricabati Necesse enim contractionem quandam Dei constituere, qua costituta fabricabat illud,a quo recedebat,aut etiam seipsum cum materia officiebat, cum non haberet recedendi locu.Sin aiunt in Deo versari mat riam, quaerendum similiter, an ut eo a ' distincto, quemadmodum in aere animantium genus versatur,aere diuiso

dc dispertito ad ea quae illic fiunt receptanda, an ut in loco,quemadmodum in terra aqua . Nam si dicamus ut in aere,necesse erit Deum diuiduum dicere: sin ut in terra sequa, cum aqua esset informis , sine ornatu de ordine, mala etiam complectentur, Deum oportebit dicere locum reruornatus eXpertium, praetereaque malaru . Quae Verba non mihi boni ominis elle videntur,im o vero erroriS picna. Ideo enim materiam statuis, ne Deum malorum auctorem

facias,Idque vitare cupies, receptaculum malorum ipsum esse assirmas. Si igitur materiam ex genitis subiectis ingenitam esse asseuerasses, prolixe eam docuissem talem esse non posse. Nunc quoniam malorum ortum, causam isitius

suspicionis asseruisti, proinde ad hanc quaestionem venie- dum mihi videor. Nam ubi mihi fuerit perspectum, quo

pacto existant mala, nec fieri posse, ut Deus dicatur non esIe causa malorum . ex eo quod materia ipsi subiiciatur, hanc suspicionem tollendam cogita. Ais igitur materiam qualitatis expertem simul cum Deo extitisse, e qua huius mundi ortum condiderit. N. Mihi ita videtur. o R. Ergo si qualitatis erat expers materia, mundusque a Deo est effectus,cum in mundo sint qualitates, qualitatum effe-c ehor extitit Deus E N. Sic habet. ORIG.

Quoniam autem te antea commeForantem audiui, ex iis

quae non sunt,aliquid non poste exissere, ad meam interrogationem responde. An tibi videntur mundi qualitates

non exortae e subiectis qualitatibus, sed aliud aliquid esse

praeter essentias N. Videntur. ORIG.

Si igitur neque ex subiectis qualitatibus qualitates produxit Deus, neque ex essentiis, quod ipse minime sint essentiar, e nihilo ipsas a Deo effectas necessarib concludendu . Quocirca temere a te mihi videtur pronuntiatum, non esse opinandum quicquam a Deo fieri posse ex iis quae non sint. Sed de eo sic instituatur disputatio. Apud nos cernimus homines ex iis quae non sunt, aliqua essicere, etsi isti maxim di videantur aliquid effcere in aliquo. Exemplum

ab architectis assumamus. Hi conficiunt urbes e non urbi bus,templa similiter e non templis. Si existimas, quoniam his essentiae siubiectie sunt, ex iis quae non sunt, eos ista facere , falleris verbo, Non enim essentia est , quae confecitvrbem,aut rursum templa, sed ars Circa essientiam verians. Ars autem non e subiecta aliqua in essentiis arte ossicitur sed ex arte quae in ipsis minime existit. Sed mihi videris otia cursurus ex eo, quod artifex ex ea quam haber, arte, versantem circa essentiam artem conficit. Atqui in homine non

oritur e quadam subiecta arte. Non enim admittendum

ipsam artem in seipsa existere, cum si accidentium, eoru- Dque que tunc coli crentiam nanciscuntur, quando in essentia estici utur. Homo enim etiam sine architectura existit: Architectura sine homine, non item. Quamobrem ariegex iis quae non sunt;in hominibus suapte natura effici necestario est asserendum. Si igitur istud sic habere in homi

ni Dus ostendimus , quo pacto non fuerit consentaneiam, Deum non modo qualitates e non existentibus posse e ficere,verum etiam essentias ' Quia enim apparet posse aliquid fieri e non existentibus, essentias etiam sic se habere ostenditur. Porro quoniam de ortu malorum disserere eX- s . petis ad huiusmodi dispurationem accedamus. A te breui- - ter requiro,utrum malaxi bivideatur essentit,an essentiam qualitates. N. Essentiarum qualitates dicere mihi vide

tur consentaneum L ORi G. Praeterea, materiane

qualitatis erat expers,& figura N. Sic in praece dentibus sumptionibus Verbo sum professias. o Ric. Igitur si mala est entiarum sunt quali Paces, materia vero erat qualitatis expers,& Deum qualitarum effectorem esse concessisti,erit etiam malorum opifex Deus. Quando ergo ne sic quidem Deus potest non dici malorum causa, materiam ipsi adhibere mihi videtur superuacaneum. Si ad hic habes aliquid dicere,ordire a principio: Nam si contentio nis studio a nobis institueretur disputatio, nollem denuo

de malis malorumque ortu determinari. Sed quoniam amicitiae potius & communis utilitatis gratia disputatione suscipimus, altius de iis definiri postulo. Meum institutum magna ex parte tibi esse perspectum arbitror, & in differendo studium. Non enim probabiliter falsa narrans, vincere studeo,sedveritatem cum diligenti disquisitione ost dere. N. Te profecto sic affectum esse perspicue

scio. Itaque qua potius ratione utendum putas, ut Veritas

possit pervestigari, ea, nihil cunctatus, utere . Sic non tibi profueris modo, verum etiam mihi, illustratis iis, quae me ignorare fateor. Aperte proponi mihi videtur, etiam mala

quasdam esse essentias : Non enim extra essentias ea esse video. ORIG. Ergo quoniam mala esientias essa sentis necesse est essentiae rationem inquirere. Tibine videtur essentia corporea quqdam esse concretio E N. idetur. ORIG. Corporea autem concretio ipsa

11e d se existit, nullo indigens, quo posito existendi aettim

consequatur N. Maxime. ORIG. Videm turne etiam tibi mala,alicuius este actiones N.

videntur. ORIG. Actiones autem nonne tueexistentiam adapiscuntur, cum agens adest N. Sic d St. o RIG. Praeterea cum deest agens, nonne ii maliter semper deest, quod agit 3 N. Deest. ORIG. Ergo si essentia corporea quaedam est concremtao, coIporea autem concretio non eget aliquo,in quo e tecta, exutendi actum consequatur et de mala fiunt alicuius acri nes, quae quidem egent aliquo, in quo effecto esse in- cIpIunt,rnata non erunt essentiae. Praetere si mala sint ec Fentiae, malumque sit caedes,cides erit essentia . Atqui caedes alicuius est actio. Non igitur essientia. Praetere, nonne agentia. v eme ementaas E N. Assentior. ORIG. Veluti homicida. Quatenus enim homo substantia est. Caedes autem quam patrat, non est essentia, sed optas esssentiae aliquod. Appellamus autem hominem, modo malia ab Interficiendi actione,modo bonum a benefaciendi rhtione . atque haec vocabula applicantur essentiae ex iiS,quq

ipla accDJunt, quae certe non iunt ipsam et essentia. N qui enam caedes est essentia,neque rursum adulterium , ncqueas similia mala. Sed quemadmodum a Grammatica GrZmaricuS denominatur, a Rhethorica Rhetor , a medicina medicus, cum neque essentia sit medicima,neque Rhetoricam eque Grammatica sed a sibi accidentibus denominationem sortiatur, e quibus sic videtur denominari. cum nullum istorum existat: sic certe opInor essentia a maliS, qu T in Ipsa inesse videntur, nomen adipiscitur, cum nihil illorum existat. Ad eundem modum cogita, si aliquem alium animo fingis hominibus malorum else aut horem,illum

malum appellar quod malorum sit effector: Quae autem quis facit,non est ipse,sedi Pilias actiones atque effectus, a

47쪽

e ibus denominationem mali consequitur Nam si illum

confunderimus cum ii',q P esit. Quod si istano

adulteria,furta, usque umiua 'i' fuerit,ista autem quando fiuur,consist D m habem,qua-do non fiunt,coni stere desi Nun P, cam ista ab hominibus

fiant homines eorum auctores, ram eXIstendi quam non iam existendi erunt cauta.Si ista dixeris eius cile actiones,h ovibus ut malus sit,habet,non e quibus est essentia. malum vero affirmauerimus ab essentiae accideribus dicI,quq ouidem sic ab essentia differunt, ut a medicina medicu S. Rursum sit ex iis quae agit,existendi principium asse ilia Itur,ta coepit ille esse malus, coeperunt autem etiam Iita mal , Profecto mala neque carent principio, neque sun L 1ngenIta Propterea quod ab isto producta assirmantur. M. Cum altero sat mihi videns disputassie. Nam ex us quq ante sumpsisti, ratiocinando visus es recte vereque colligere . Si expers qualitatis erat materia,qual1taris autem effectorsit Deus,ac mala sint qualitates,malorum erIt auctor, estector Gue Deus. Atque haec quidem ratio In istum praeclare esto producta. At mihi falso videtur concessum, matenae expertem esse qualitatis. Nam nefas dicere de quacunque clientia, eam ei te qualitatis expertem. Et enam eo apto , quod experte qualitatis esse air, qualitate iplius signincat,

Qualis sist materia,describes, quae quide est qualitatis forma. Quare sit tibi lubet, a principio mecu habe sermone. H Mihi materia sine principio habere videtur qualitates. Sic

enim etiam mala ex eius effluuio aio existere, ne Deus eorum sit causa, re auctor. Nam id ad mat Criam refertur.

o R. I G. Animi tui propensionem, Charissime, boni consulo,& tuum in dissere iacio studium laudo . Conuenit enim certe sininulos studiosos non simpliciter neque temere pronuntiatis assientire, sed diligentem adhibere dis qui sitionem. Neque enim si disputator praeter rationem sentiens,praebuit contra differenti occasione colligendi quod volebat, eo etiam caeteri auditores adduci &persuaderi debent, sed dicere coram, si quid in contrarium recte posse

pronuntiari vident.Nam vel auditor eo quo videtur mora eri,plane proficiet,vel disserentem vera non dicere docebit. C teram non milii vere dixisse videris materiam a prima origine habere qualitates. Hoc enim posito, cuius erit effector Deus P Sive enim materiam praecedere essentiam affirmauerimus,sive qualitates, & eas existere dixerimus, nonne cum existant essentia & qualitates, superuacaneum

videtur dicere Deum esse opificem Sed ne mihi ipsi rationem videar conficere, interrogatus mihi responde . Quomodo Deum putas esse opificem Vtrum quia essentias vertir, ut non amplius essent quod erant antea , sed aliae Praeterea fierent, an quia essentias quidem seruauit in suo pristino statu, ipsarum autem mutauit qualitates e M. Non puto aliquam fuisse substantiarum mutationem . Nai id mihi absurdum videtur. At qualitatem quandam con-- uersionem extitisse assiero, quarum causa Deum statuo esse opificem. Quemadmodum si contingat dicere domum extitisse e lapidibus. Non enim assierendum lapides iam domum effectos,non retinere ampliuslapidum essentiam, cum sola compositionis oualitate domus effecta intelligatur, nempe mutata priore lapidum qualitate .Eo certe modo Deus manente substantia, quandam qualitatum ipsius mutationem effecit,secundum quam mundi huius ortum a Deo extitisse statuo. ORIG. Mihi pauca percontari cupienti responde. M. Age, si tibi videtur ostio. Erantne a principio istae qualitates in materia, an existendi habuere Principium e M. Sem per extitisse qualitate S in materia, absque ortu assero. o Ric. Sed numquid Deum at mutationem quanda qualitatum fecisse E M. . Aio equidem. ORIG.

rom auctor & causa erit Deus, qui qualitates non malas, in x

Vtrum igitur in melius,an in deteriusi M. In me lius opinor. o Rio. Igitur si qualitates materiae sunt mala, eius vero qualitateS in melius commutauit deus quid necesse est mala querere Z Non enim qualitates, qua les aliquando erant natura,permanserunt. Aut si quidem

antea qualitates non erant malae, sed ex eo, quo a primae a Deo mutatae sunt, tales circa materiam cstectae sunt, malo- malas vertit. An malas quidem qUaritates in melius commutatas opinaris, ceteris,lisque talis, quq erant indifferet tes, ornatuS gratia commutatis M. Sic ab initio dixi oui c. Quo pacto ergo malorum qualita

tes Deum dereliquisse ais 3 An clan posset ca 3 Stollere , noluit aut cum vellet,non potuiti Nam si potuisse praedicas,

at noluissse,necesse est istorum caUsam dicere. Cum enam, ne mala egisterent, facere poller, manere ea,vr erant, si vir. praesertam quando condere materiam coepit. Nam si nihil ei curae erat de materia , eorum causa haud fuerit, quae in

sua reliquit sede & statu . Quoniam aurem partem eius aliquam fabricauit, parte alia sic reliquit, cum eam alioqui possiet in melius vertere, mihi merito culpandus videtur et

quippe qui materiae partem malignam reliquit in cius perniciem,quam codidit. Quinetiam summopere, secundum illam partem, laesa iniuriaque affecta mihi videtur illa ipsa,

quam composuit, materiae pars,malorum nunc enecta particeps Nam si quis diligenter perquirat, reperiet materiamnunc aegrius affectam, quam cum inita o rudis erat, & omnis ornatus expers . Antequam enim discerneretur,nullo

malorum sensu assiciebatur. At nunc singulae ipsius partes malorum sensum percipiunt, ut hominis exemplo potes intelligere.Ille priusquam formetur fatuue animal condi . toris opificio natura haber, ut nihil mali ferular. Ex quo

autem a Deo,ut homo sit, consequitur , etiam sensum appropinquantis mali obtinet . Atque id, quod ad materiae lucrum a Deo factum p rqdicas,adesse ipsi potius ad maius

damnum reperitur, Quod si ex eo quod Deus non potuerit mala tollere, eum responderis impotentem, id continget,vel quia sit natura infirmus, vel quia meta superetur, praestantiore mancipatus. Atqui Deum audere dicere nam tura infirmum, est,ut mihi videtur,de eius salute dubitare. Si vero metu superetur a maiore, mala erunt Deo maiora voluntatis eius vim & impetum vincentia atque superantia. Quod de Deo asserere mihi videtur absurdissimum. Cur enim non ista potius erunt dij, cumDeum tua opinione vincere valeant Etenim Deum illud appellamus, quod omnium habet potestatem . Porro breuiter etiam de materia te volo percontari. Mihi ergo responde. Materiane erat simplex, an composita Nam rerum procreatarum diauersitas ad hanc quaestionem me adigit. Si simplex erat, Munius modi cum compositus sit mundus, profecto e differentibus estentiis & temperamentis concretionem habebit. (Nam compositum simplicium quorundam mixtione

declarat. sin rursum materiam velis dicere compositam,

prorsus componi e quibusdam simplicibus. Si igitur e simplicibus composita erat, aliquando per se simplicia existebant, quorum compositione effecta sit materia, ex quo etiam generata ostenditur. Nam si materia est composita, eli composita e simplicibus componuntur,aliquando mav 3s

teria non extitit,nempe ante quam simplicia concurreret. Ergo si aliquo tempore materia non extabat, cum dati H queat tempus,' in quo non extiterit ingenitum, materia

haud erit ingenita . Quin & sequitur multa esse ingenita. Nam si deus erat ingenitus,itemque simplicia , e quibus

materia est constituta, non duo duntaxat erunt ingeniPa. Verum nullae ne res tibi videntur secum pugnare. Maxime. ORIG. Igni autem aqua opponituri

M. Opponi mihi videtur. ORIG. . Itidem iuvmini tenebrae 3 calido frigidum, sicco humidum Sic videtur. o Ric. Igitur si nihil secum pugna

sibive ipsi opponitur, haec non erunt vina materia , nequ*cX una materia. Praeterea te de quistione simili lubet intcrrogare. Putasne partes non se mutuo destrucre Piato. ORIG. Materiam autem habere pro pax

tibus ignem & aquam, iisque similia reliqua M. i arbitror. ORIG. Quid ' nonne vides ignem ab aq*destrui, tenebras alumine, ta quae iis sunt similia

Video. ORIG. Ergo si partes non se mutuo perim materiq autem partes set mutuo delent & perimun( a csibi inuicem sunt partes : si sibi non sunt an uic*m P . in

non erunt unius materiae, sed neque una m/ cxig Hetuli,

48쪽

A nulla res semetipsam perimit iuxta oppositorum rationem. Neque enim quicquam sibi ipsi opponitur, cum Pr sertim opposita aliis opponi natura soleant. Exempli causa, Album sibi ipsi non opponitur, sed dicitur oppositum, nigri comparatione. Similiter lumen sibiipsi perspicue noaduersatur, sed eam habere videtur rationem, comparatum cum tenebris. Ide quam plurimoru alioru iudicita,Si igitur materia una aliqua era tolla secum minime pugnabat. Sic

gesse ob aute oppositici se habentibus, materia non esse ostenditur. X tu, Aut Hic e libro septimo Eusebij de praeparatione Euagelica.. ui S tautem Maximi, VP ipse Eusebius tradit, non ignobilisis h. inter Christianos scrip oris. At totidem verbis extant etiaapud Origenem, Dialogo contra Macioni stas,& alios hae reticos Megethio aduersario, Eutropio iudice. his

extent.

SEGREG ATIONE Gu, SIVE ELECTI O-nem e Praescientiabar trie libertatem non tocere.

CAP. XX v.

E primo Commentariorum in Epictolem ad Romanos

adt uae, Segregatis in Evangelium Dei.

ERTIO considerandum illud, Segregatus in Evangelium Dei. In Epistola ad Galatas Apostolus de seipsi, sic loquitur: Cum autem placuit ei, qui me segregauit ex Vtero matris meae reuelare filium suum in me. Asse sumant autem,qui huiusmodi dicta non intelligunt, praedestinationem e praescientia factam, causam esse, cur res ante cognitae fiant, ac his putant se saluatos a conditioneta natura introducere. Quin etiam ex huiusmodi senten- tiis libertatem nostram nonnulli tollunt, adducentes ela, , istud e Psalmis, Alienati sunt peccatores a vulva. Quibus,, occurrere possumus continenti locutione, quae subiicitur, ,. Alienati sunt peccatores a Vulua, errauerunt ab Utero, IO-cuti sunt falsa, furor illis secundum similitudinem sero entis. Interrogabimus igitur eos, qui externae liter, ut pe spicuae insistunt, an peccatores alicia ali a vulva, sirimilatque ventre matrum sunt egressi, errauerunt, atque a salutis via decunarunt, ad id sua opera Instituetes' Praeterea, quo pacto abalienati a vulva, ex utero errarunt, & locuti sunt falsa Non enim sane eos demonstrabunt, simul atque generati s uni, articulatam habui(Ie vocem, qua aliqua mendacia proferrent. At si intendamus iis, quae ante orae destinationem in epistola, de qua agitur, sunt posita poterimus sublata opinione simpliciores ad recipiendam iniustam

diuinae sententiae accusiationem attrahente, reddere ratio

nem de eo qui ab utero matris segregat, item qui ad Euangelium Dei segregat Iesu Christi seruum, vocatum Apo- . sto 'mi Paulum . Sic nempe habet tota oratio et Nouimus C quia diligentabus Deum, omnia cooperantur in bonumus qui tecundum propositum vocati sunt: quia quos Prie- scivit, et1am praedestinauit conformes imaginis filii sin visi sit primogenitus in multis fratribus . Quos autem

H Haedinauit hos ta vocavit, & quos vorauit , hos

mrilhcauit , Quos autem rustificauit, hos & glorificauit. Attendamus igitur ad dictorum ordinem . Iustificat

Deus, vocans primum,non iustificaturus, quo S non vocavendam uerit. C terum vocat, ubi ante vocationem orae destinaeuerat. et alioqui quo S non prcedestinauerit, non vocaturus.

ecipli vocationis & iustificationis principium est pr-- destinatio. (Nam si praedestinatio consequentium esset orimum princIplum, qua absurdam de natura, necessitate enaturali sententiam perperam introducunt, probabiliter obtinerent) fed ptaedestinatione altior est pr; scientia ,, Quos enim praesciuir inqui steriam praedestinauit conso si mes imaginis filis su1 Qeto circa acriter ante attendens Deus ad futurorum Ordinem & consequentiam,atque in petum liberi arbitraj nonnullorum ad pietatem contemplans, quem alius amfletus sequuturus esset ordine ouodque toti se virtuti est erat tradituri, princiuit ipsos en, quidem prquentia,Praesciens autem futura: ac quos sic pre

sciuit, praedestinauit futuros conformes imaginis filij sui. DEst igitur Dei filiu , imago Dei inuisibilis: & cius imago,

imago, que dicitur, filii Dei, qua esle existimo anima humanam, quam assumpsit Dei filius, propter virtutem imaginis, Dei imaginem effectam. Ad hanc autem, quam arbitramur, imaginis imaginem csse filij Dei, conformes feri eos Deus praedestinauit, quos propter praesciem iam, qUa inde ipsis habuit,prie destinauit. Non igitur sentiendum fum P in iturorum causam este praescientiam: sed quoniam futura u1es cau-rant secundum priuaPos agentis impetus, ideo praesciuit: Accognoscens uniuersa,priusqtiam effetantur, nonnullos nimiquidem praesciuit, & praedestinauit conformes futuros imaginis filii sui, alios aurem vidit futuros alienos. Si quis vero ad ista quaerat, possintne non fieri, quae futura praeno uit Deus, respondebimuS impoli bile quidem esse quin fiant, non tamen idcirco necestarium esse,ut non fiant, vel fiant. Nam fiunt non quidem plane nece ario, sed quod etiam fieri possit ut non essiciantui . At logica eget subtilitate re contemplatione iste de contingentibus tapossibilibus locus , ut purgato mentis oculo , aliquis subtilitatem demonstrationum persequens, postit contemplari , quo pacto quadam tenus nihil impedit aliquid posse multifariam contingere , cum unum C mul tis sit futurum. Ac ut ante cognitum sit istud euetnturum, non tamen eueniet necessario, sed cum fieri possit ut non de V niat, eueniet non quidem coniectura praedictum, sed re Vera praecognitum. Porro nemo existimet nos illud

Secundum propositum, subticuisse, quasi nostram sententiam premeret: quoniam (inquit Paulus Nouimus quia . diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum, iis qui iecundum propositum vocati sunt. QMnpotius animaduertat Apostolum eius, quod dixit, se c. aut propositu, causam statim reddere, du subiicit, Quoniam quos praesciuit, etiam praedestinauit conformes imaginis filii sui. Et sane, quem alium oportebat seligi & segregari ad iustificantem vocationem, Dei proposito, quam qui ipsum diligit 3 Rursum e libero nostro arbitrio causam praebet propositi Dei & praescientiae id, Nouimus, quia di

ligentibus Deum omnia cooperantur in bonum Nempe, ut iis quidem verbis declaratur, omnia cooperantia in bonum propterea Deus confert, quoniam digni sunt auetilio atque ope, qui Deum diligunt. Verum simul interrogemus aduersarios, nobisque rationem eorum afferant. Sicut Derhypothesim aliqua in nostra potestate: sic enim loquemur cum Ipsis, qui liberum arbitrium tollunt, quousque illorum sermonem de hypothesi non esse sanum docuerimus baton quam liberum arbitrium. Igitur Deus intendens or- mireret 'uturarum, ageiada per liberu arbitriu, ab uno

,- - Dyss pq sVixuru ignorantis est suprema me tem & magnitudinem Dei: Concedentes autem esse prae- Frerum viii mi A '' ' Cramque nullo modo effusa

m rexitqx*m exbitrium euenturarum Dei

tibus ocite .h ' P 'Vxqaxui, nonnullis occurre lidus poterat non hoc, sed illud operari His ictitur & eius

. Quoniam esuriebam, re non dedistis mihi manduta et

sirum quis. Praeterea si hae se Utentiae, Segregatus in re tangelium Ddi:& , hi segregauit me ab v ero matris

me necessitatem quanu contineiar, quo pacto cogrue

49쪽

statui quod ra U raedicans reprobus emci, redigere , PQ ' mP -uitiiseligaret . Nunquid ergo cram

in D mgelium, simul prospiciens causam iustae segre

ctationisu ui od subacturus & in seruitutem redacturus essset suum corpus, metuens, ne quomodo alus praedicans, reprobus ipse essiceretur: quodque intelligens se in licem fore nisi euangeligaret, metu Dei, ne maledictIoni fieret obnoxius,non taceret, sed euangeligaret Et naec certe cernebat, qui segregabat ipsum in suum Euangelium, quod in laboribus foret abundantius, in carceribus plurimum, in plagis supra modum, in mortibus laepius, a Iudaeis quinquies quadraginta plagas una minUS accepturus, ter caedendus virgis,semel lapidandus, alias et1am quibusdam toleratis,glorians in tribulationibus,& sciens tribulationem patientiam operari: qui de lineret ante cognita in se impleri, segregatus ab utero matris, dc separatus in Evangelium Dei. Ob ista sane dignum erat, ut se regaretur in Dei Euangelium , non quidem propter naturam, aliquid eximium habentem,& in opificio quippiam obtinentem supra aliorum, qui tales non erat futura, hi naturas,sed propter actiones anrea quidem praecogn1tas, postea vero factas, singulatim praeparatione &voluntate Apostolica. Porro nunc explicare locum e Psalmis adis ductum, non est huius temporis, nam esset digress1o. Itaque in suum locum, Deo concedente, explicationem referemus, quando Psalmum illum enarrabimus. Interim haec abunde decursa in vocem Segregatus , suffi

ciant.

bona, quaenam mala. Item haec in iis,quae cadunt sub

electionem es consimilium, O non cadunt,esse reponenda uxta Christi doctrinam,hed

non ut CAristoteles opinatur,

Hieran- E limo sementariorum in quartum psalmum,ad illud, non extat Multi dicunt,quis ostendit o bis bona' VLT A cum sit quaestio apud homines de veris bonis de malis, quibusdam non cadere sub electionem a firmatibus bona Ac mala, ut qui vetabi gratia, voluptatem bonum, molestiam malum esse pronuntiant: nonnullis inter eligenda duntaxat concludentibus bona dc mala,atque viri tutes honestasque actiones solas bona, prauitates Prauas que operationes mala appellantibus: aliis,quae tertia est opinio, miscentibus, & simul in eligendis Ac non eligendis bona &mala reponetibus: meritb probabilitate rationum attracti, multi fidelium discendi cupidi, ad locum de bonis dixerint, Quis ostendet nobis bona E Igitur in eligem dis poni bonorum naturam quisquis sententiam de iudicio recipit, sine dubio confitebitur.Nam bonum esse assi mabit, cuius gratia aliquis audiet, Euge, serue bone de fidelis, super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam.

Ingredere in gaudium Domini tui.Bonum praeterea,quod a bono viro e corde profertur, Ut Saluator inquit, Bonus homo e bono thesauro cordis sui profert bona. Et, ut semel dicam, omnis fructus bonae arboris, cum sit expete dus, est bonum, ut charitas, ut pax, gaudium, longanimbras, benignitas, beneficentia, fideS, mansuetudo, temperantia : His autem contraria, mala. QErd si etiam iuxta

Christi doctrinam aliquid est bonum, aliquid malum, an

ea etiam non cadant sub electionem, quaeramus. Porrb Epicurei. Stoici. Peripatetici.

s aliquod milum vel bonum non p*test eligi, ut posteae n

fortassib demonstrabimus, nunquid erunt ponenda in bo nis & malis,ea quae a miscentibus eligenda ta non elige

da, ferunturi Nam illi opinantur bonorum alia elle anuni, alia corporis,alia externa. Eandem praetera malorum esse rationem. Animi bona dicunt virtutem & virtutis actio. nes,mala prauitatem & prauas actiones : Corporis bona, sanitatem, bonam valetudinem , pulchritudinem , mala morbum,valetudinariam affectionem,deformitatem: Externa, diuitias, paupertatem, gloriam, dedecus, nobilitatem ira obilit Etem . Arbitrabuntur autem aliqui secundum Scripturas similiter tria esse bonorum genera.tria malorum. Nam virtutes & vitia bona esle dc mala admittentes , postquam id concesserimus , obiicient scripturas corporalia dc externa bona aut mala esse praedicantes . Et

quidem de virtutibus de vitiis quid attinet dicere, cum

res morales nos doceant oportere eligere iustitiam, prudentiam,temperantiam dc fortitudinem, earumque actione S, declinareque contraria Quocirca minime habebunt exemplis, ut huiusmodi bona expetenda doceant. Corporis autem dc externa bona e Scriptu iis diuinitus traditis varie ostendent. Nunc tamen aliquas proponere iussicit ex Exodo,& Leuitico de Deuteronomio , quae multapraeceptorum obseruantibus promittunt,& minas atque execrationes transgressoribus denuntiant. Exempli grati s nitatem esse bonum, aegritudinem malum, ex Exodo sic 'demonstrati potest . Si seruaueris mandata mea&praecepta,omnem languorem quem induxi super Aegyptios, no ..inducam super te.Ego enim Dominus,qui sano te. Praeterea illud Deuteronomij ad peccatores,cogitandum praebet corporales plagas de morbos esse de malorum numero: contra in bonis versari valetudinem, & corporis firmit tem:Nisi'btemperantes feceritis omnia verba legis huius scripta in libro hoc, ut timeatis nomen istud gloriosum & m habile, Dominum Deum, magnificabit Dominus pla- rumgas tuas, dc plagas seminis tui , plagas magnas admi- rabiles dc aegritudines malas dc plurimas. Et conuertet in te omnem plagam Aerapti malam , quam timuisti a facie ,

eorum,tibique adhaeredit, & omnem infirmitatem , om-

nemque plagam in hoc libro legis conscriptam inducet L

Dominus super te, donec te perdat. Rursum transgre- dientibus mandata dicitur,Immittam vobis febrem de au- riginem,& marcescentes oculos.& animam tabescentem

Praeterea in Deuteronomio, 1 pietate discedentibus Deus comminatur ceruicis rigorem incurabilem. Qui verb volent externa bona e diuino verbo promittere, his Levitici sententiis utentur: Si in praeceptis meis ambulaueritis, dc Lemandata mea seruaueritis,& ea feceritis, dabo vobis plu- uiam in tempore suo, dc terra dabit germina sua, de ligna 'camporum dabunt fructum suum, de vobis messis vindemiam excipiet, mindemia sationem,&comedetis panem e vestrum ad satietatem,& habitabitis cum securitate super

terram vestram:& caet. Rursum e Deuteronomio,Eritque

ubi transieris Iordanem in terram, quam Dominus Deus Mdat vobis, de obseruantes feceritis uniuersa eius mandata, Mquae ego Prqcipio tibi hodie,ponet te Dominus Deus tuus super omnia,& ad te venient cunctae hae benedictionIS: sinuenient te, si audieris vocem Domini Dei tui. Benedictus tu in urbe,& benedictus tu in agro. Benedicti fluctus ven tris tui,& germina terrae tuae, re armenta boum xuoxum, .. . dc greges ovium tuarum.Benedictae apothecae tuae, xcii .. . quiae tuae,&c. Vt rursum contra impie viventibus dicitur, A. Maledictus tu in urbe,execratus tu in agro.Maledictae ab is

thecae tuae,& reliquiae. Execrati liberi ventris tui, Qx Atuae germina.Maledicta armenta boum tuorum,oc SUA .

ovium tuarum. Praeterea alia infinita numero perreccm,

qui volent in corporalibus de externis bona oc ma stituere: itemque accommodabunt Euangelia, tes Christum incarnatum,tanquam m/l - Emhromini bos c qcitatem corporalem,& surdiraremi e rum dissolutione,omm ne denique morbia dc lassg oracasLe,bona loco maloruPrs cedentiu conlaxeno C sem

50쪽

A lem nempe videndi facultatem & audiendi, aliamque fa

nitatem de valetudinem, tibique persuadebunt, nisi etiam nos confiteamur anat icum esse, de daemonio agitari os ematum, ut contra bonum, iis liberari, Praeterea Aoostoli dona curationum dc operatio es virtutum perficientcs, ipsa actione bona hominibus praestabant,& a malis eos liberabant. Transibunt etiam, qui ista tradunt, ad futurum aeuum, atque asserent malum esse laborem, id est, peccato res aeterno igne mulctari. Quod ii malus est labor, necessario voluptas est bonum . Plaec sunt, qtiae vehementius possunt flectere simplices, qui adducta testimonia de tribus bonorum & malorum generibus, iuxta Scripturarum sermones, nequeant distatuere. Hoc vero crcore non

modo fidelium ij, qui citra dubitatio nem sunt in t digri, falluntur, verum etiam nonnulli, qui sapientiae Christianae opinionem tibi pepererunt, dum opificis sum m i tales aliquas esse promissiones, dc ultra expressas verbis comminationes nihil significari praeterea existimant . Igitur abs . hisso omnibus , qui ista e scripturis colligunt, quaerendum est, et raria an Prophetae, quorum peccata non arguuntur, legem ser sitis,nesse uauerin L. Verbi gratia, Elias pauperrimus , ut ne panem temp-- quide apud se habuerit proindeque sit missus ad Sareptanales. Sidoniae , ct Elisaeus , qui apud Sumanitidem valde exiguum habuit diuersorium . de lectulum, & candelabrum vile, qui & infirmatus obiit: Et Esaias deambulans nudus& discalceatui per tres annos, de Hieremias coniectus in B luti lacum, semper subsannatus, ut & in solitudine versari optaret,&Ioannes in desertis commorans, nihilque praeter locustas& agrestem et iumens, pelle succingens lumbos, seque pilis camelorum induens: Confitebuntur enim illos legem obseruasse. At requirens, quaenam sentiunt bona his legis obseruatores fuisse tributa i Cum non possint ostendere, ad id adigentur, falsias es e promisssiones, quas concessias aiunt piis, aut, si verae sint, ana om-ca egere interpretatione. Quod si ad allegotiam 'coacti venerint, damnabunt suam idiarentiam: quod lex a ritudinem corpoream, re externa, quae existimantur, mala impie viventibus comminetur, aut sanitatem corporumta abundantiam Dei sectatoribus polliceatur. Praeterea quomodo non fatuum esset de malis magnifice sentire &gloriati eos, qui in illis versim turi Si enim malae sunt affictiones, Apostolus vero ait se gloriari affictionibus, perspicue malis gloriatur. Quyd si Apostolus minime est stultus, certe eiusmodi Sancti exercitia non sunt mala qui omnibus in rebus assiictus, non angustatur, fatigatus non deficit, tela ratus non morte conficitur, pauper habitus

multos dirat, de nihil habere existimatus olimia possidet. am qui credit, totum pecuniarum mundum possideri qui non credit, v ci obolo caret. Praeterea ad eorum sententiam, qui secundum Scripturam censent tria esse bonorum genera, similiter de malorum, sequitur iustos semper C in multis malis versiari, vera cum assirmet Prophetia di-n Multae tribulationes iustorum. Sed nec qui haec mala esle opinantur, debent ea, quae Sancto Iob acciderunt, recolere, vr oraculum, postquam ille fortissam eo ton politos agones sustinuisset, ait, Pulsisne me alio fine ti- L in per oraculum apparuIlle , quam ut declarareris iussus Nam si non aliter declaratus est iustus Iob, quam quod huiusmodi aliqua infortunia ipsi contigerunt, quo

, Dis etiam est consequens, ne quidem diabolum Sancto fuisse malum. Nempe non erat ipsi Iob malus diabolus

quoniam diligentibus Deum omnia cooperantur in bon aris, qui secundum propositum vocati sunt. Praeterea Pe spicuum est rustum benedictionibus , & bonorum quae Scripturis putantur celebrata,& literae cortice exprim n-tur, promissionibus non potiri. Nam quae de Sancto Iob narrantur plurima, eiusmodi intelli hentiae aduersum .r . tur . P P n est exi sitimare panctum de D foenerari , multarum genrium mensas oppidatim adierita re, se occupare in dando re accipiendo, prohibitaque neta Soria exercere. Argentum enim suum non dedit et

ram,&munera super innocentes noli accepit. Qui facit Dhaec, non mouebitur in aeternum . Et iuxta EZechielem, Eet c. 15. Sanctus foenori Sc usurae non dedit argentum. Praeterea febrem existimare propter peccata nasci , imperitorum supra modum est sententia, cum causae huiusce morbi sint magna ex parte perspicuae, aut propter aecem, aus pro picr aquas, auP propter certos cibos. Ac si praemia iustorum sunt sanitas,& diuitiae, nullum oportebat impiorum valere, nullum esse diuitem . Quare sanitatem talem, quae animae sic valetudo, quaeramus oportet. Similiter aediuitias, quae iuxta Salomonem animi sint redemptio.

Redemptio (inquit viri animae propriae diuitiae: fugienda autem paupertas, de qua scribitur, Mendicus non sustinet minas. Item vulnera, dc liuores ,&morbi designant ea, quae animis segnescentibus ex prauitate agna-icuntur: de quibus Propheta, homines talibus affectos re prehendens, dicit, A pedibus usque ad caput non est vul- σα. t. nus, neque liuor, neque plaga tumen S . Non licet mala- giDa imponere, neque oleum, neque colligatione. Atque naec quidem sussiciunt valde etiam negligentibus, ut sib(- meripias ista colligentes, dicta Scripturarum in diuersum inclinantia, digno actionis Spiritus sancti intellectui applicent . Porro ut opinantes haec esse bona, quae Sanctis tribuentur,& mala, quae peccatoribus, taceant, etiam ista addenda sunt: Q mcquid est propter aliquid, eo minus est, cuius causa esle dicitur: ut sectiones, dc cauteria, de ovulnerum alligationes propter valetudinem asDumptae, minora sunt valetudine . Et ut in medicis praesidiis ista dicantur bona, at non sunt extrema Medicinae bona, sed tantum media, dc causae. Extremum enim in Medicina bonum est corporis valetudo : Sic agitur, ii praecepta obieruanda sunt ob bonorum istorum adeptionem , ac nena,

praemia sunt corporalia, dc EX terna, bonae actiones erunt, non bonae ratione finis ultimi, sed certe tanquam bono tum eirectrices, de diuitiae, quas opinantur: Scripturam pio mittere,& corporis valetudo iustitiam antecellent, ecianetiratem,&pietatem, dc diuinum cultum lata tamque piae stantia humanae conditionis bona, ut ea amplecti ho-nsinum sit, qui etiam dignitatem virtutis non intelliciunt

absurdissime dicitur, hominum perfectis bonis excellereor uuiaS, dc corporis valetudinem. Quare propter istiussinoot Ilagitiolas sententias, consequenter quidam admisercitata etiam post resurrectionem in primis numerari pronus Nonio iis quod esculentis & poculentis simus usuri,&Iuxta alios,liberos procreaturi. Hec vero relata ad gentili-honicis ' 'a 'gnam stultitiae opinionem affiadi m o, cum multo praestantiora habeant do- Id quidem an de pro iis alieni. Nos ergo quid nobis

breuiter conaeti sumus silium de set E g ssyi' uix uan cadenti, sub conautem doti giid , custodit eam . Aedificat

o '' D proficit,& custodit ouitatem,

de varia uia Asty '' diiunaque est opus aedificantius his D, AJ Udnxit, nisi Dominus aedificauerit, Ac

hs , sty it, sane Domini potentia ,

is ut ' qua aedificatis assumat & vendicat.&valente per se aedificationem perficere, Idem A . - VU c cra Clectionem nostram positum. ca odiente ciuitatem senirendum Acquem

si dicere agriculiurae bonum fructum profe-

volunt re a rhi agraeolae, & prouidentiae

iamluni humanum superanre Constare , quae aeris rem periem, re idoneae pluuiae fluxum suppeditat , sic ho

mIMS ratione utenos bonum constat volu te M