장음표시 사용
21쪽
D A C o P t A V E R E latine dicitur: Dare iacturam,aut dolorem,non re cte dicitur. Facere jacturam , emendare dicitur ,, qui damnum patitur : facere infamiam , qui infamia afficitur, non recte. . Facere injuriam, qui laedit , latine dicitur' Facere eontumeliam, M. Tui . Latinis usitatum esse negat;qpanquam hic sermonis forma apud Plautum, Terentium,aliosque probatos autores reperitur:& fieri potest, ut , aetate
Ciceronis, abierit in desuetudinem:. Accepit iniuriam , probe dieitur, qui affectus est injuria, accepit contumeliam, non ausum dicere. Facete aes alienum dicitur , qui contrahit debita, ut , facere versuram, qμi creditorem mutat: At non recte ad eum sensum diceretur, facere invidiam, aut, simultatem, qui ea constat sibi. , AE des vitium fecerunt, quae ex se se corruptae sunt. Rimas secerunt, Ron ausim dieere , cum rimas aaere Iatine dicaturi.
Sic lacere stipendium, recte dicitur, qui militat stipendio.Faeere salarium,non item. Fecit sui copiam, rect E dicitur; dedit sui eopiam, non ausim dicere; eum tamen eleganter dixerit Virgil. Et coram data copia fandi. At fecit spem, ac dedit spem, .utrumque latine dicitur. . Interdum 'ox non in loco posita , vitiat; orationem: quod genus: Quid
sibi vult hic homo: pacte dicitur: quid sibi vult hiemoi talis, inepte diceretur. . Sed ad rem: quod est vestis nostro eorpori, id est sententiis elocutio. Ne--que enim aliter qμam forma dignitasque eorporis,. cultu habituque, itidem& sententia verbis vel commendatur vel deturpatur.Itaque plurimum errant, ,
qui nihil arbitrantur interesse quibus verbis quae' 'ue res efferatur, modo utcunque possint intelli
gi.. Neque diversa est commutandaevestis, di ra-
22쪽
ma per se bona, vestis sordibus obfuscata, displiceat. Et ridiculum sit, si vir.muliebri amictu prodeat in publicum : Et foedum, si quis veste praepostera , atque inversa conspiciatur. Quare si quis copiam affectare velit, priusquam linguae Latinae mundici 'em sibi comparam,is meo quidem judicio non mi 'nus ridicule fecerit, quam si quis pauper, cui nec unica sit vestis, quam sine magno pudore possit rnduere; subinde mutato vestitu, aliis atque aliis pans nis obsitus,in forum prodeat,ambitiose mendici tatem suam ostentans pro opibus. Hie quo saepius id fecerit, an non hoc videbitur insanior 3 videbitur Opinor. Atquimihilominus absurde: factu. it isti quidam affectatores Copiae;qui eum ne semel qui. dem possint id quod sentiun T, mundis Verbis effer re,tamen perinde quasi pudeat eos , parum balbos videri, ita balbutiem suam aliis atque aliis, modis reddunt balbutiorem .: quasique certamen ipsi secum sumpserint, .ur, quam possit barbarissime dici, dicant. Volo ego multiiugam esse domus opulente supellectilem : sed totam elegantem esse volo, ne mihisalignis, ficulnis ac Samiis vasculis o - mnia sinu reserta Volo i plendido convivio di-vcrsa ciborum genera proponi : sed quis serat , si qui S centum apponat eduliorum formas, qμorum nullum sit quod non nauseam moveat I IIaec non temere pluribus verbis admonui; quod exploratam habeam plerumqμe mortalium praecipitem auda Uam,qui praeteritis fundamentis, statim, &. illotis
quod. ajunx ped.bus, ad summa malunt testinare.
23쪽
12 DE COMA VERB. Neque multo levius peccant, qui sordida miscentes
elegantibus,purpuram pannis deturpant, ac vitrea gemmis intertexunt. Atticisque bellariis jungunt alliata. Nunc variandi formulas proponemus γeas nimirum, quae ad verborum pertinent copiam' CAP. II. Prima variandi ratio per Duon niam.
. T Rima igitur ac simplicissima variandi ratio in I his verbis sita est, quae diversa cum sint, eandem
omnino rem declarant: ita ut ad sionificatione in
nihil referat, hoc an illo malis uti. Quae quidem
Synonyma Grammaticis dicuntur, contraria his, quae dicuntur Homonyma : illa , quidem audent dicere uni vocat haec, aequivoca : licet haec cognomina juxta dialecticos magis congruant rebus ipsis , quam vocabulis. Nam voces diversas rem eandem significantes rectius dicemus Dod υναμήσας ela his contraria πολυσήμους. Prioris generis sunt. ensis gladius, domus aedes, codex liber, for .ma decor pulchritudo. Horum itaque maximavis,undecunque e bonis auctoribus contrahenda.
varia comparanda supellex,& ut Fab. ait ) divitiae
quaedam extruendae, quibus ubicunque desideratum erit, possit nobis Eonstare verborum copia. Neque sat erit huius ira tui vocum, mundum copiosum, penum divitem parasse , nisi non solum in promptu, Verum etiam in conspectu habeas , ut protinus,vel non quaesita, sese ostendant oculis Qua tamen in re illud inprimis cavendum, ne , quod quidam faciunt, citra delectum, velut eXacervo quicquid primum occurrerit, quolibet loco dicamus. Plimum enim vi 3 usquam duo
24쪽
L I E E R P R I M u s. I verba reperies adeo ἰσο αμυντοι, quin aliquo di
scrimine dissideant. Nam quid tam idem signifi
cat, quam homines, & mortales Z Et tamen qui Pa sim omneis mortales, pro omnes homines di Ait, graeco isto notatus est proverbio, το is φακ' lim λυρον id es in lenticula unguentum. Et alicubi litera,&epistola, rem eandem significant,alicubi di- Versias. Tum ut demus, in sigmficatu nihil omnino discriminis esse, tamen sunt alia aliis honestiora ,sublimiora, nitidiora, iucundiora, vehementi Dra, vocatiora, ad compositionem magis concinna. Proinde dicturo delectus adhibendus . ut ex omnibus optima sumat. In promendo,judicium requiri tuta in condendo, sedulitas. Vt judices , praestabit diligenter observata sermonis elegantia , proprietasque : ut quam plurima recondas, omnis
generis auctorum assidua lectio dabit. Siquidem
aliis verbis multa eloquuntur poetae, aliis Oratores. Sunt & aetatibus ae seculis quaedam peculiaria vocabula. Quini idem etiam scriptores reme- . andem saepenumero diversis modis efferunt. Primum igitur ex omni scriptorum genere, vel ba qua optima seligenda: deinde qualiacunque erunt: tamen in congeriem addentur: nequebvox ulla rejicienda, quae modo apud D, torem non omnino pessimum reperiatur. Nesilum enim verbum est, quod non alicubi sit optimum. Proinde quantum' vis erit humile, inusitatum, poeticum, priscum, no Vum, obsoletum, durum, barbarum, ac peregrinum, tamen in suo veluti grege, nidoq; reponatur, ut siquando venerit usus,tum accersatur. Quo l si verebimur, ne verbi aut novitas , aut vetustas aurcSostendat, rectum erit Fabii uti consilio ut me minet-
25쪽
xo, D E COPIA VER B..m inerimus fiet iis ferme rara c-nibus. Cato,hbronum helluo. si tamen eo verbo fatest uti,in re tam praeclara, Ipsi sitimus,ut Plauἔl more loquar. Cur enim non utar Ennianis verbis ZNam Horatiano verbo libenter utimur. Sic enim Isti Neoterici loquuntur: Agnoscas castrense verbiam Vt poetae loquuntur : Vt pristi loquebantur . Ut dicam antique: Si sic loqui licet: Si mihi permittas vulgato more loqui: Dicam enim graece. quis di eam melius, Idem faciendum: in his,uo bis q iae Vocantur e . quae. vergunt ad obicinnae rei significationem .
Sordida igitur sunt, quae humiliora videbunt utiquam pro rei dignitate) veluti si quis. amicum ac familiarem , eongerronem appellet, Liteiarum avidum, helluonem.Nam acetum,spongia pulegium, demiror cur Senecae verba sordida videantur. Mihi rectius Θrdida videntur.quibus ipse usiis est in quadam epistola .Pilicrepi,botularii do crustularii. Huiusmodi sere sunt; quae a sordidis artibus ac opificiis sumuntur: veluta balneis, a culinis, a coriarii S, a popinis. Quibus tamen necessario utim uri, si de talibus argumentis, sit disserendum Si quidem Chio rurgi ac Medici coguntair interdum uti verbis aptis potius, quam splendidis. Et Plinius iocatur in verba eastrensia. Et tuburcinandi verbum , latronum sodalitia nobis dederunt. Quaedam autem per se sordida sunt, alia ad argumentum, ad prrsonas, aut alias circumstantias relata: veluti stercus, di sterco . rare, non est serdidum verbum, si apud agricolas de agricultura loquaris: secus, si apud principem dae Repub. habetur oratio:
26쪽
INUS ITA TA. Glim plurimunt ii serat .consuetudini publicae .
quemadmodum testatur& HoratiuS, Multa renasirent r.qua nunci cecidere,cadent B,
Eua nuncis si ιn honore vocabula si voset ustis. Nunc quoniam loquendi ratio non a vulgo, sed ex eruditorum monumentis petitur, non est ea detriconsuetudinis auctorita . Inusitata tamen videri possunt,quae ratius occur urit apud eos aucto te quis requentius terum ur abieruditis:Et hodie danda est opera , ne moleste loquamur , longeque recedamus ab istorum studio,qui recte loqui putant inusitate loqui, quod in L Sisenna viro alioqui docto, notat QTullius: quique quod eleganto dictum est a Diomede) ita, demum sibi videntur ingeniosi, si ad intelligendos ipsos opus sit ingenio. Denique qui malunt scribere,quae mirantur homines magis,quam intelligant. Nec uno tamen modo fit, ut sermo sit usitatus; quod ex his, quae sequuntur,fiet perspicuum. Si quis exemplum requiret: iu usitate loquetur, qui passos senes dieat pror ugosis:interduatim,& interatim, pro interdum de interim:titivilitium,pro re nihili: vagorem, pro vagitu
unt&apud poetas , qaibus pareius est utersedus.., praesere in oratione libera,eujusmodi sunt apud Holatium, eliminaro,pro efferre foras area num: quo tamen usus est M. Tussius, pro ejicerc. Juvenari,pro iuveniliter lascivire,quae. vox ad Gr.
surorein agere.Clarare,pro illustrare, Aternare,
27쪽
pro sempiternae memoriae tradere. Inimicare,pT. inimicitias concitare. Pauperare, pro damno assicere. Cinctutis,pro cinctis. Invideor, pro mihi invidetur. Et apud Uirg. Agmen, pro actu seu ductu. Leni fluit agmine Tybris. Indomitum furit,pro in domite. Acerba tuens, pro aceine. Sperare, pro timere,sive expectare:
Hunc ego si tantum potui Jerare dolorem. Et parfarre soror potero. similiter Terent. Nam quod speras propulsabo δε-cile. A qua tamen sermonis forma non abhorruit M. Tullius in Epistolis familiarib. Et mobili in me
meosque esse animo, non sperabam. Grae is mira felicitas in componendis dictionibus, quam interdum imitantur poetae, cum idem non perinde sue cedat oratoribus Latinis: quod genus sunt: vulnifieus,tristificus,ratificus, fatidicus, laurigeri, caprigenum pecus,velivolum mare,vitisator, aliaque id genus innumera. Vitilitigatores ausus est Cato dicere,alius ossiciperdam. Ad poeticam licentiam accedunt historici.
PRISCA. Prisca gratiam addunt, si modice, & apte velut
emblemata interlaxantur: quod genus sunt expectorare, pro eo quod:s expromere verbis quod est in animo: actutum pro quamprimum: Anti- lgerio, pro valde, oppido, pro eodem, creperum bellu pro dubio: hostire, pro pensare: hostimentum, propensatione: vitulantes,pro gaudentes .r jumentum, pro vehiculo: perduellis, & perduellio, . pro hoste patriae: duellum, pro bello: cluere, pro pu-Marmiemetum provido. Amathia,pro Thessalia. e 1 U B .
28쪽
Inusitata sunt, quorum rarus est usus trista,quae .exscriptis ob antiquitatem relictis a pD sterioribus ecerpta sunt, velut ex XII. tabulis, ex Ennio, Lucillo, Naevio, dc Pacuvio, obsoleta sunt, quae proet sus i n desuetudinem,&oblivionem abierunt. Cujusmo di sunt .: bovinari, pio tergiversari apludam edit,& flocces bibit: furfure vecitur, i& secem bi-hit: quae merito deridet Gellius. Hostem, pro hospite,ac peregrino, dixi t antiquitas, Nunc ridiculit siti qui tentet ad eum loqui modum. Obsoletis non video quis sit locus, nisi per jocum & ironiam: veluti si quis ineptum antiquit piis asse ctatorem ita notet: hic profecto dignus est , qui .apludam edat de focces bibat. Hic non solum habenda est aetatis ratio verum etiam studii Ne affectationis. Est enim antiquitas jam e leta AE crudis, qualis videri potest ab aetate Lj vii Andronici, qua paulatim enjtuit, usque ad M. Tullii tempora, quibus sic expolita est Roma.na Eloquentia. ut ῆ vo cresceret, non haberet. Sed sit sunt res humanae paullatim ab illo summo candore degeneraret. Necelle enim sitit, ut posteriores, cuin ab ter dicere conarentur,pejils .dicerent. Et tamen Sallust ius cum ea doma: tate scri p serit, qua Ci cero, Catoni Censorio, quam Ciceroni similior est. Ac Me coenas cum idem scrine aetatis vixerit, tamen Eseculi sui puritate longissime abest. Itidem Valer.
Nax. cum Tib et ii Caesam pclate fiterit, qua nondam degenerarat Tulliani seculi candor . ta inen suo Potius, qciam aetatis suae, more scripsit. De Tacito,
29쪽
αΣ DE Copi A Vi R. R. pro sempiternae memoriae tradere. Inimicare,pr. inimicitias concitare. Pauperare, pro damno assicere. Cinctutis, pro cinctis. Invideor, pro mihi invidetur. Et apud Uirg. Αgmen, pro actu seu ductu. Leni fluit agmine Ty bris: Indomitum furit,pro in
domite. Acerba tuens, pro acerbe. Sperare, pro timere,sive expectare:
Hunc ego si tantum potui Jerare dolorem. Et perferre soror potero. Similiter Terent. Nam quod speras propulsabo facile. A qua tamen sermonis forma non abhorruit M. Tullius in Epistolis familiarib. Et mobili in me meosque esse animo, non sperabam. Grae is mira felicitas in componendis dictionibus, quam interdum imitantur poetae, cum idem non perinde sue cedat oratoribus Latinis: quod genus sunt e vulnifieus,tristificus,ratificus, fatidicus, laurigeri, caprigenum pecus, velivolum mare,vitisator, aliaque id genus innumera. Vitilitigatores ausus est Cato dicere,alius ossiciperdam. Ad poeticam licentiam accedunt historici.
PRISCA. Plista gratiam addunt, si modice, &apte velut
emblemata interlaxantur: quod genus sunt expectorare, pro eo quod est. expromere verbis. quod est in animo: actutum: pro quamprimum: Anti gerio, pro valde, oppido, pro eodem, creperum bellu ,pro dubio: hostire, pro pensare:hostimentum..pro penistione: vitulantes,pro gaudentes z jumeritum, stro Vehiculo: perduellis, & perduellio, pro hoste patriae: duellum, pro bello rcluere, pro Pu-snare; temetum,pro vino: Amathia,proThessalia.
30쪽
Inusitata sunt, quorum rarus est usus,trista,quae xx scriptis ob antiquitatem relictis a posterioribus ecerpta sunt, velut ex XII. tabulis, ex Ennio, Lucillo, Naevio, dc Pacuvio, Obs eta sunt, quae pro I sus in desuetudinem,&oblivionem abierunt. Cujusmo di sunt :ho vinari, pro terat versari: apludam edit,& flocces bibit: furfure vescitur, Sc fecem bibit: quae merito deridet Gellius. Hostem, pro hospite,ac peregrino, dixit antiquitas, Nunc ridiculi tui. ui tentet ad eum loqui modum. Obsoletis non vi eo quis sit locus, nisi per jocum 6c ironiam: veluti si quis ineptum antiquit iis affectatorem ita notet: hic profecto dignus est , qui apludam edat &Locces b: bat. Hic non solum habenda est aetatis ratio,verum etiam studii Ne affectationis. Est enim antiquitas iam eam leta, ac rudis, qualis videri potest: ab aetate Livii Andronici, uvae paulatim enjtuit, usque ad M. Tullii tempora, quibus sic expolita est Romana eloquentia, ut quo cresceret non haberet. Sed At sunt res humanae paut 'tim ab illo suromo candore degeneraret. Necelle enim fuit, ut posteriores,
cuin dii ter dicere conarentur, peius .dicerent. Et tamen Sallust ius cum ead ζr tate scripserit, qua Cicero, Catoni Censorio, quan Ciceroni similior est.
Ac Me coenas cum idem scrine aetatis vixerit, tamen
a seculi sui puritate longissime abbin. Itidem Valer.
Max. cum Tiberii Caesaris aetate fuerit, qua nondum degenerarat Tulliani seculi candor: tamen suo Potius, quam X talis siuae, more scripsi x. De Tacito,
Suetonio, Pliniis, AElio Lampridio aliisque post erioribus nihil dicam. Ceterum quemadmodum jure B lau-