장음표시 사용
41쪽
tinent quae derivatione novantur: ut, vituperones, amorabundus, nupturire, verbigerari: Cujusmodi
vocibus praecipue gaudet Apulejus, Martianus Capella, Sidonius Apollinaris, & qui ad horum exemplum sese composuerunt. Dabent & haec gratiam, si modo ni loco modiceque vel ut aspergan tur. Nam ut eleganteress a Fabio dictum, in cibis
interim acor ipse jucundus est. Porro Graeca, Latinis in loco intermixta. non mediocrem addunt grami iam. In loco adhibentur, vel, cum Graeca vox est fgninc fitim; ut λ pro contentione si-- Ve rixa: ves, cum est etiam brevior, ut φίλαυτος, pro ita qui sibi placet: vel, cum est vehementior , Ut γυναικομανης pro muli ei oso: vel, cum est venustior, ut, si quis de rebus arduis, sed inutilibus,deL
serentem dicat, eum m τε α ροδεεσχύν aut e vim, qui
sibi sapiens videatur, cum sit stultus, appellet μω -
. nam gricae vocis gratiam nulla Latina posset QTequi Vel chimi ad locum,ues dictum aucto in fis alicuius alludimus t veluti cum notantes alique inconsideratius locutum, dicimus, ποῖον ἔπος,&
. quod est apud Homeruiti. aut indicantes aliquem non respondis ead id, quod proponebatur, dica.itius αμας α ara ον, quod si latine dicas, salces petebam, perit sermonis lepoL Allusionem habetat Iud Holatia numimὰκ unsi iram Tyberim nanto, irriguum s mero sub noctem eoum habento: Facit enim Trebatium loquentem iure- consultil m. Solent enim iis vel bis xlcta b. delectati quod de M. Tullius imitatui, in libris de legibus. Denique, eum volumus id quod dicimus , a quibuslibet inm elligi. Ac ne singula persequar, quoties invitat a-
42쪽
go DE COPIA V B. liqua commoditas, recteGraeca Latinis intertexet tur, praesertim eum ad eruditos seribimus. C terum cum nihil hae invitat, velut ex instituto ser naonem semilatinum,& semigraecum texere, ser . lassis in adolescentibus semet ad utriusque linguae
facultatem exercentibus veniam mereatur; in viris,
mea sententia, parum deeora fuerit haec ostentatio. neque plus habeat gravitatis, quam si quis alternis.' e prosa oratione, & metris librum miscean quod tamen ab eruditis quibusdam factum videmus, ab Arbitro Retronio, sed non sine specie dementiae: a Seneca , in ludicro encomio Claudii. Et quod magis ad mirandum,a Boetio, in argumento serio qui tamen in earminibus adeo sui clissimilis est, ut docti vix credlint ipsius Marte fuisse conscripta. Boetium imitatus est Joannes Gersonensis , seriptor haud contemnendus; si in hoc seculum incidisset Jam fiet interdum , ut aut longo circuitu cogamus efferre,quod sentimus, aut a Graecis mutuo sume-
via; οῦκτῖο λογία.atque id genus sex millibus,de qui, hus fortassis alias nonnihil dicemus.Sunvnon paucae G aecorum voees, quas antiquitas latinitate donavit: Iis perinde, atque lati nis,uti licebit: ut,rhetorci orator: hypotheca & pignus: helleborum do ve ratrum. foeniculum& marathrum sycophanta. ca .llutoniator: Praebibo, quo usus est AP uleius,& pro pino:mast lata;vet bero. Quaedam ira recepta, ut desit verbum latinum,sicut Philosophus,Theologus, Grammatica, Dialectica Epigramma. In quibus ipsis inerit nonnihil varietas, si modo Graeca , mo'
43쪽
O BER PRIMus. 3 pio,elephaatus & olephas, delphinus & delphin. lampas, lampada, lampadar,grammatica gramma ticae, grammati ce grammatices. CAP. XII. astatum propria vocabula.
Diligenter itaque conveniet observare, quid in
usurpandis vocibus aetas variarii. Beatitudi nem& beatitatem, mulierosum Sc mulierostatem. Cicero primus ausus est dicere. Declamare, pro exerceri ad eloquentiam, i Ilius aetate novum erat Isitate Varroni aedituus pro aeditimo novum erat. Sic enim ab aede dicebatur peditimus, quem ad modum a lege, legitimus. Interim. pio inter dum, obiter pro interea,&velut aliud agendo,sub inde pro identidem , Quintiliani seculo nata sunt. Reatum Messala primus dixit: Munerarium. Au gustus, Favor di Urbanus, seculo Ciceionis, vo ces erant novae. Obsequium, primus dixit Τeres 'tius, ut existimat Tullius. Cervicem, numero singulari primus dixisse fertur Hortensius. Pyraticam, Musicam, fabricam, pro altibus , vix dum suis praeceptoribus recepta suisse testis est Fabius. Hujusmodi vocum idem pollentium congeries, quam Graece συναθροισμον vocant, conducet non tantum ad hoc, ut si quando res eadem crebrius e rit repetenda.vitemus ομοιολογων, id est, similem ubique sermonis colorem verum etiam ad γίνωσι , id est vehementiam faciet. Abiit, erupit, xcessit, vasit: parentem necassi, patrem occidisti, progem nitorem trueidasti. Quod stenus Rhetores inter orationis decora reserunt, vocantque interpreta tionem : Ego magis arbitror ad exercitationem B44 a,
44쪽
u DE Cop Α VE R B. adhibendam esse, quam ad orationem.Dissicillimuenim variandi genus est: si , manente seimonis habitu, sensum eundem saepius aliis, atque aliis verbis idem pollentibus, efferre consuescas: ut, adire perieulum, subire discrimen, suscipere periculum, aggredi distri mem. Adificat domum , extruit aedes: Emit librum, mercatus est codicem: Ablegavit puerum amandavit ministrum. Idie tibi ab illo habitus est honos, haec tibi ab illo relata est gratia. Hoc praemii recepi, hos fructus tuli et Condonavit culpam, remisit noxam, ignovit admissum. Quoties ejus diei reeolo, quoties recordor, quoties remini scor. Nihil est humanis auribus fastidiosius,ac re iste praecipit Horatius rQcurras sensentia, neu se Impediat verbis lassas onerantibus aures.secus est cum&affectui servit iteratio. & varietae
liqua levat repetitionis lx dium. Quod genus est illuδ Maronis.
mule siritilis est illa M. Τ ulli copia pro R. Ligarioro elemetitiasti admirabilem,atque omnium lauderprete dicatione, literis, i non timentisque decorandaci cetera: sim ilia dixit, non eadem. Laudatur etiam, idque merito,ex eadem Otatione, locus remeandem allis atque aliis vehbis inculcans. Uld enim Tubero, tuus ille districtus in acie Phat alica gladi. Haec eo diligentius admoneo, quod cele-hris alioqui nominis concio natores, praesertim a pud Italois,senseram; hoc ceu pr2curum asse stare; ut huiusmodi synonymis tempus eximant:veluti si quia interpretans illud psalmia cot mundum crea
45쪽
in me Deus et ita loquatur e crea in me cor munodum, cor purum, eor nitidum, cor immaculatum, : eor expers sordium, cornullis vitiis inquinatum. . eor purgatum, . cor totum,cor niveum; atque idemaciat in ceteris verbis, atquei haec copia non .mul
statio variandi per Ennallagen sua ἐτέρω iis, Voxima variandi ratjo est, cum eadem vox moidice deflexa,varietatis nonnihil conciliatur e ut.. edax edo, bibax bibulus,bibosus bibo, loquax loeutulejus, nugator nugo blaterator blatero , fallax falsus; voluptu osus voluptarius. Hujus generis est, cum substantivum nomen adjectivo commutatur i, aut contra r ut iuxta sententiam Homeri , iuxta sententiam. nomericam vir mire facundus , viri mira facundia. . Insigruter impu'. 4ens , . insignita , impudentia. . Cum verbum activum mutatur in passivum , aut contra: Pluribinam habeo gratiam , plurima tibi a me habetui gratia. Magna me tenet ad mi rario, magna teneor admiratione. Non sic amat filii m mater, non sic amatre amatur filius. It, ut rem, infinite variam. summatim dieam,duobus potissimum modis c6. stat haec mutatior ve urn parsipti mutatur , . Vel tum eadem orationis parte manente , qualitas aro vatur. Et totidem rationibus. eommutari poterit, quot lant res,quae voci cuipiam accidunt. Prioetis eramplum erit Non confido facturum me non est
fiducia.Non dubito quin possit non est mihi dubium ,qum adsit illi faculta s.Iudicent alii, aliorum e-
elo judicium. Quid huc redistit quid huc reditio eae 2 s Desina
46쪽
Desine nugari, desine nugas. Id mihi anus iudicium fecit, pro indicavit. Est illi mira sitis auri, mirestit aurum. Non est apud illum discrimen amici Minimici, id est, non discernit amicum ab inimico: Nostrum istud vivere triste. Infinitum verbum pro
nomine: virtus est vitium fugere, id est, . virtus fuga vitiorum. In his orationibus verbum nomine permutatur. Amantem, redama. Promerenti benefae : Redama eum,qui te amat: Benefac ei, qu, promeretur: Tui desiderentissimus est. te maxi me desiderat: Nemo i ut videndi cupientior, nemo qui te magis videre cupiat. Hic verbum participio, commutatur: venisti ereptum, venit trapere, venit erepturus , venit ut eripiat. Hic verbum supino. . aut participio mutatur; ad congerendas pecunias inhiat,ad congerendum pecunias inhiat. Hic geruν
dium , ut vocant, gerundio commutatum est : hoc
dictum oportuit,hoc dicere oportuit si quid recte curatum velis, si quid recte curari velisi Hic inite i initum verbum participio commutatur : Magnum dat serre tollentum, ferre pro ferendum: Sthenelus, sciens pugnae, id est, sciens pugnandi e Cupidusti lium,cupidus litigandi. Hic a men positum pro caerundio; libitum est;pro lsbuit: misertum est, promiserius sum:pertaesum est, pro taeduit : placitum
in pro placuit: puduit puditum est. Ηiesupinum,
pro verbo meliuscula est, mehu scule estι plurimum est in foro. plurimus est in foro : rarus est conviva, raroest conviva et multus est apud mulierem, mul-- tum apud mulierem versatur: frequens est in aula, assiduus in literis. Hie nomine commutatur adve hiu frequeter Sassidue.Ueru alias fortassis ut com
modrus,ita di copiosius citis dicςmur. Nunc de qua
47쪽
qualitatis variatione docendi causa pallea pona mus,quasi digito sentes ipsos indicantes.
Vsurpatur numerus pro numero: Romanu1 praelio victor, pro Romani victorest Haud secus ac patriis acer Romanus in armis Vtrumque armato mi ite complent, pro armatis militibus : omnem pecuniam absumsit, omnes p cunias:populo imposuimus. id est imposui: Et, o ratores visi sumus, cum de uno loquatur Cicero,
Hominis vultus,pro vultu.Datur Ora tueri,pro, datur videre faciem ranimm pro animo. Nam in prima persona pro singulari plurativum numerum poneret sequantissimum est liquoties modestiae eausa. Iafecunda nunquam, nrsi genus ipsum significamus: quae vestra libido est, id est, virorum. In tertia invidiae causa mutavit Terentius, Cum ad uxores ventum est, tum fiunt senes cum de uno Chrem te diceretur inexplicitosque Platonas , Martialia cum de uno Platone dicat. In genere mollior ac frequentior est numeri mutatio , in nominibus, quae Grammatici collectiva voeant:eujusmodi sunt, vulgus, populus,grex, ordo Ipars in frusta se emi. Item in his, quae non unum aliquod individuum,.sid genus aut speciem declarant. Nihil enim xe seri, utrum dicas,Elephantus decimo demum anno parit:aulielephanti decimo anno pariunt,
48쪽
ta, pro quavis ponitur: quid faei asst ut homo est i ta morem geras: videas dc flumina sicca,id est videἀxi poterant.Idem ill per primam personam, itidem persecunὁam. mihi dum melle is sub divo pravere somnos: Nisa dorso nemoris libeat jaeuisse per herbam ιμυθ tibi ad Solem vergant vinera eadentem.
Nonnunquam pro prima, aut etiam secunda persena, tertiam usurpamus. Vt, ait Clodius , nega Cicero id est,tu ais ego nego. Virgil. Nec me meminisse pigebit Elissis,id est,tui. . Idem c Et tandem Turnum experiat ut in armis: Turnum dixit, prorae, Item e Manibus hoc referes telo cecidisse Ca ni illae, id est, meo. Huc pertinet quae vocatur Apostrophe,cum orationem ad aliquam personam,aue. ad rem tanquam ad peris nam v ertimus, uti scipiades duros besio, is te maxime Core. Polydorum obtruncat, ct auro . Pi potitur: Quid non mortalia pectora etais Aurifaera famesΘVitg: parenthesin cum Apostrophe, eoniunxit, ri . illo: Haud procul inde eat a Metium in diversa aua.
Raptabatque viri mendacis viseera sivi. Ad hanc formam pertinet, quoties verbum perso nate impersonali commutamus: ut, Non te haed pudent8 non te horum pudet 8 Apud Barbaros assidue bellatur; sarbari continenter bellant: Dicitur
passim PMificem adyelitare, Plerique dicunt Pon-
49쪽
L1BER PRIMus. i tificem adventare. Dici non potes qua in te anae me Nemo dixerit lacile, quam te ament.
bne ut, lachrymat, pro Iadhyymaturi luxuriat i pro luxuriatur: fluctuatur pro fluctuat: praevertere, propiae voti : praecipitat, pro praeeipitatur: avertit, pro avertitur: reverto, revertor, impetito ; impertior assentio, assentiori solebat geli solitum est fieri: non quivit compescii non quita est compesci desiit habere in precio, desita est haberi in precio, caula, eoepit api, coepta est agi: astentio, di assentior tibi il conspicor,&conspicio. I in quorum postremo mutatur συζυγία des conjugatio. Nam illa; quae re lert Diomedes, frustro, patio, moro, demolio, au xilio, populo, digno, atque id genus alia, pristis ar bitror relinquenda nisi in carmine inciderint .' nam uni excusatius adhibebuntur. Consimilitet in; nominibus, pileum & piletis: haec ficus,& hic ficimhaee barbitus, hic barbitus, hoe baibiton : hic hel leborus, hoc hellaborum. Hoc nasum dixit Plin.
ea sus etiam mutatur j rius rei mihi veni ni mentem, ea res: non sum id nescius, non furti ejus rei nescius. Quaedam etiam citra tropum dupliceari' habent constructionem: utor hanc rem, Rhac re egeo tui, egeo te dives pecore, dives pecoris ἰd Ono e libro dono ti bi l i bru m: i mp ertior heram h*c mlo,impertior herae ho c mal u m .
50쪽
18 DE COPrA V ERT. primogeniis: ut, magnis negotiis prohibitus,mgnitudine negotiorum prohibitus: Cum dimintivis,loco simplicium; ut loquaculus, pro loquanasutulus,pro nasuto; paucula, pro pauca, pauxil- ' Ilum, pro paulum : cum frequentativis verbis, pro βprimitivis: Dictito, pro dico ; volito , pro volo iactito. pro iacto: Cum substantivo, pro adjecti- Ivo , ut si quis pro pestilente, pestem appellet; pro
scelerato, scelus dicat. Cui finitimum est, cum Italas artes dicimus, pro Italicis : Batavas aures . pro Batavicis : Hispanos mores, pro H spanicis. δCum eomparativum & superlativum abloluti lo- 'lco ponimus, utruistior taehrymis ocula sussusa nitentes. Et,facundissimus,pro vehementer facundo, de qui- 4bus suo laco dieemus. Cum patronymicum loco primogenii ponitur, ut Scipiadas,pro Scipionibus o Verum hoc in carmine sertasse liceat , in oratione prosa nemo tulerit.
ri dictione, pro coni posita utimur, aut contra: sisve id tropo fiat sive citra tropum, ut, temnere pro contemnere: ruere, pro eruere: ponere, prodeponere, mittere pro omittere: rursum ,, constri bere proscribere: comedere pro edere : demirari pro mirari ι Inaudire pro audire t Incognoscere pro cognoscere : consipere pro sapere et compla. re pro placare : dependere pro pendere : deridiculus pro ridiculus. Quandoquidem pro quan do. Fit & hoc modo: non potest pudescere , non