장음표시 사용
241쪽
LIBER SE CuNDus. a rant eventura. Aut si quis monarchiam dissuade .at, descriptione ob oculos ponat omnem tyrannidis Tragoediaia: Iamque auditores admoneat ut putent sese haec omnia videre, quae mox passuri sunt, si Democratiam mutarint in regnum. Porro si res agitur seria , tum eatenus adhibendae sunt
υπῶυπωσεις, i.e.delineationes, quatenus ad causesam eonducunt. Uerum cum tota res ad voluptatem spectat, quemadmodum in poematis fermε fit, ἀποδειξεσι .e. domo rationibus, te quae exercendi ostentandive ingenii caussa tractantur, licebit effictionibus hujusmodi liberius lascivire. Ad hane formam pertinent descriptiones Homericae, quo- ties armat deos suos, aut heroas, quoties convivi um, quoties praelium,quoties fugam, quoties con silium deseribit. Quid enim iste non exponit cutis,tum aptis circumstantiis, quae tametsi nonnunquam minutae videnturi tamen nescio quo pycto mirum in modum rem oeulis subjrciunt, tum epithetis, tum adhibitis similibus. Praeterea descriptiones turbinum,tempestatum, aut nauseagi orum. Quales mi apud Homer. locis complurimbus: apud Virgilib. Eneid. Lapud. Ovid. Metam Or- Phocundecimo: pugnae barbaricae apud Juvenal. item pestilentiae qualis est apud Maron. Georg. hb- apud Naso. r. apud Senec.in Oedipo. item apud Thucydidem. Praeterea famis: cujusmodi est in- .signis in quadam Quintiliani declamatione. Item prodigior um, Solis ecelypsium, nivis,imbrium,fluminum,tonitruum, terrae quassationum,incendio Fum,in indationum:quod genus apud Ovid. diluvia Deucalionei descii ptio.ltem seditionum, exercitu a,praeliorum, stragis, excidii, direptionum,
242쪽
san. tibio tertio epuli, conviviorum, nuptiarum . unerum, triumphorum, ludorum , pomparum. Cuius generis est apud Plutarch. in vita M. Anto - nu Cleopatrae navis. Sacrorum, Ceremoniarum,
Incantationum , ac Maleficiorum, qualis est apud Lucan in 6. Item apud Horat. in Sati sub personariapi narrantis. quae viderit: Venationum, cujus modi extat Adriani Cardinalis: tametsi docti ne . gant hoc carmen illius esse. Item Animantium, quod genus est torpedinis, &histricus deseri pilo, apud Claudian. Apud eundom, & item apud Lactant. Phoenicis. Psittaci apud Ovid. in amoribus,&Stat. serpentium apud Lucan.in s. Multorum piscium apud Oppian. apud Plini. cum innumsir Iullum arumantium formae, naturae, mores . pu gnaz, concordiae, tum praecipue culicis descriptio.
Apud Mar. equi ac bovis expressio, apum mira re Draesentatio. Statuarum item, qualis est in epistolis Plinianis signi senilis. tabularum , & imagi
Rum,qualis est apud Lucian.Hercules Gallicus et mpud Philost. varia picturarum argumenta , cuius modi sunt & argumenta textorum:&sculptu varii, autumilium operum, quorum apud poetas echi itoricos exempla sunt innumera. Ut apud Ovid. Itb. 6. Metam. textura Arachnes:qualis est clypeus Achillis ab Homero expressus: AEneae a Maronet
Adhaec navis, vestis πανοπλίας ι.e. perfect Arma
rura, machinae, currus, Colossi, Pyramidis, aut Tquid est aliud rerum consimilium, quarum destra ptio delectet. Equidem ad hoc genus reserendum arbitror , quoties formae gentis, vitaeque ritus Explicantur : veluti si quis Scytharum , Anthropc 'phδω
243쪽
L 1 a cx SBeia N D I S. . , a tphagorum, Indorum. Troglodytarum, aut similium gentium imaginem oculis exponat. Aut si vita militaris, philosophicae se aulicae , rusticanae, privatae, regiae , simulacrum quoddam essingas. Verum ut ista probe exprimas, non modo confert ars,& ingenium , verum etiam oculis spectasse , quae velis e gere, plurimum resert. Sunt di fabulosae rerum descriptiones, quae tamen ad veras
alludunt:.vehit aetatis aψreae, argenteae, ferreae.
Qualis est& apud Cebetem humanae vitae pictura apud Lucianum aulae. calumniae, pruditionis,aliaeque complures : apud Homerum Oilae , Ates . dc Litarum .' apud Ovid. famis, livoris r apud eun dem , & item apud Maronem , Famae. Quod si quis malit haec ad personae descriptionem pertine. re,de qua mox dicam, equidem non magnopercrepugno.
Persona deseriptio. His igitur est proxima personarum descriptio , qu am Prosopop celam.appellant, tamet si nonnihil ab hae dissidet Prosopographia , vel hoc nomine, quod latius pateat. Nam famis quoque, invidiae, lamni,de quibus modo diximus,prosopographias
non absurde dixerist. Proponitur erum ceu persona quaedam Cuiusmodi sunt& illae, virtutis, ac volu Ptatis, quas Prodicus Sophista apud Herculem in ter sese decertantes facit, ut auctor est Xenophon. Item mortis ac vitae, quas Ennius in Satyra conte dentes inducit.teste Fabio. Item calumniae, apud Lucian .apud eundem eruditionis, & statuariae. Occasionis,apud Auson .Fortunae, apud Horat. In Odis. dc Q . Cupidinis apud Moschum. Penias, dc Pluti vud Aristop. Justitiae apud Chrysip. referen,
244쪽
ata DE COPO RE K. te Gellio. Philosophiae , apud Boetium Seve. Lamiae,apud Politran. Item Musiarum, Gratiarum ,Furiarum, Bellonae, Sphingis,Scyllae, Charybdis,ac similium apud Poeta β. Sunt quaedam propiores vero, sed tamen ad ostentationem, accommodatiores. Cunismodi est
Hippiae deseriptio apud Lucianum, Se ejusdem apud Apuleium in Floridis: sed Oratori magis conveniunt illae notationes. Sic enim appellant, quoti es amantis luxuriosi,avata, voracis, temulenti, si
mniculosi, garruli, gloriosi,ostentatoris , invidi,sy estphantae, parasiti, lenonisve personam depingimus. Hujus generis extat exemplum in quarto Rhetoriees ad Herennium : ubi suis uotis depin gitur pseudoptutus,divitiarum ostentator,cum esset pauper. Ceterum e comoediis quantumlibet exemplorum sumere licebit. Nihil enim aliud agit comoedia.Extant ad hoc faeientes notae, Theophrasti titula r mlhr Grammatrei cuiuspiam Vrsentur magis,quam,philosophi. Depingitur autem ab omnibus circumstantiis,praeeipue vero ab his. Anatione seu patria, si poeni, Graeci, Galli, Scythae, Hyberni. Hispani, Sem Britanni formam, cultum,
vocem,linguam,gestum,incessum,musongenium, ac mores expresseris. Fingendus autemPoenus foedifragus, vafer,insolens, cultu ambitiosiore,atque
item de ceteris. Sunt & singularum civitatum peculiares notae: ut mollis Atheniensis, & addicendum, quam faciendum instructior: Sever. R amant, Pare Florentinio A sexu depingitur vir se verior, mulier loquacior,inconstantior, superstiti sior. Ab aetate,tales effingimus,quales Horatius o stendit in arte poetica. A fortuna,fastuosiox t ducta
245쪽
L et E E R S E c u N Dus. 2I3 ducitur dives: humilior ac timidior pauper. A studiis iugloriosus, di facinorum suorum immodicus jactator miles, perjurus leno, tristior rusticus. adulantior aulicus , mitior urbanus, Medicus ad quaesium propensior, Poeta nominis avidior, fontibus, nemoribus ac secessibus gaudens, opum&.bonorum civilium contemptor, Sophista loquaci. or, quam sapientior. Neque negligendi communes affectus, quo si animo pater in liberos , mari tus in uxorem, civis in patriam, princeps in plebem, Plcbs in patritios, ceterique quos diligentissime tradidit in Rhetoricis suis Aristoteles. Sunt autem peculiares etiam in singulis horum differentiae. Neque enim satis est tenere, quid seni, quid iuveni, quid servo,quid patri familias, quid lenoni
conveniat. Alioqui singuli horum semper seu similes inducerentur. At Comici praecipue varietatem in ejusdem quoque generis personis aff. ei aD se videntur. Quid enim dissimilius quam Demea, ae Mitio apud Terent.quorum hic cum etiam gra- Pvissime filium objurgat, blandus est ille, cum m
xime blanditur, amarulentus. Et tamen uterque
senex,atque adeo fratres. Quid diversius quam Chremes semper placidus ac civilis, & Simo vehemens ac suspiciosus' Item, quam Pamphilus cor datus,& Charinus inops animi consiliique o Quid tam dissimile quam Phaedria cum morbo pugnas, Chaerea nihil habens pensit Multum item interest inter Davum pertinacissimum sperandi auctorem, di Byrriam nihil praeter desperationem afferentem Plurimum inter parasitum Gnathonem,
ec Phormionem:& ab utroque longe dissident parasiti Plautiat quemadmodum R hujus meretrices
246쪽
a Terentianis plurimum discrepant. Irimeretrices propemodum bonas fingit veluti olim, S: Bacchidem in Hecyra. Plautus senes mantes & sestivos , Sc uxoribus veteratorie imponentes; quanquam alias Euclionem prodinacem ac suspiciosum facit.
Quod si personam tractamus ab alio ab iis qui priores finxerint,aut descripserrum petedum est veluti si tractes Achillem,aerem. inexorabilem, simplicem . . infensum regibus . infensum mendacibus, pedibus velocem ilia . eporteto Nam huiusmodi primus finxit Irus. Rursum Vlyssem vafrum, mςndacem, mulantem, omnia tolerantem. Agamemnonem animo mitiore, sed imperii cupidum , timentem populum voluptatis avidiorem, quam belli. Hectorem animo iublimi,mortis & auguriorum ne gligentem,patriae omnia posthabentem. Aucem factis magis, quam oratione strenuum,contumeliae ac repulsae impatientem. nsumma, ut cujusquepe sonam finxit Homerus, ita Tragio poetae indueat oportet. Item,si uuis Aristidim Themistoclem, Phocionem, Alcibiadem, Pisistratum, Julium Caesarem,Fabium,aut Camillum, aut Timpnem , cratem, Platonem, Epicurum cupiin effingere,ex historiis decorum petendum est. Quod exercitati Mnis genus placuisse videtur iis qui Menelai, Phaenicis, Achillis, Phalaridis, Bruti, Senecae, ac Pauli epistolas, &oratio ives finxeruiu. Idem spoctan dum orit scribendi dialogos quibus per in iras quem tribuat,sermonem. Caeterum Decolum quod est
in fictis pensis uis vel uti si ph losophiam produ-
gas vultu constanti, vi auctoritat;s plano e Musas
247쪽
Implices ae blandiotes, Gratias iunctas, ae Eonis' selutis, Iustitiam rectis atque immotis luminibus. ceteraque hujus generis) id a rerum natura , ad quas alluditur,oportebit sumere.Est quoque decorum in Apologis, quod nemo recte tuebitur, nisi
natuTas animantium cognitas, atque animadversas habeat: ut sciat docilem,ac religiosum elephantum G Delphinum Crocodilo inimicum, hominis amantem: Aquilam in sublimi nidum ponere: Sc rabeum stercora, in quibus gignit, ac gignitur, ex more protrudere, nec videri temporibus, quisebus incubant Aquilae: Cassiam in segetibus ova ponere; Erinacium gaudere discursu, inimicum serpentibus. Atque haec quidem, hisque reconditiora facile petuntur ex Aristotele, Plinio, Adian . Tractatur di hoc genus etiam ab oratoribus. Poris ro duriores sunt apologi, qui rebus inanimis, ut arboribus aut saxis, sermonem attribuunt. Sed c)ratorum magis peculiares sunt illae prosopographiae,quoties suis ceu coloribus certa hominis persona depingitur, idque eatenus , quatenus ad rem propositam attinet, quemadmodum apud Sallust. Catilina,apud Livium Annibal, apud Plin. Trajanus. Rarius enim incidunt, sed tamen incidunt illae forismaru effictiones. Quod genus sit, si quis mulierem
fot mosam omnibus ferme numeris exprimat, aut contra, deforme anum. Quemadmodum The i si iee finxit Hom.& Graecoru multos proceres Q - nibus, Helena Priamo, suscitant, indicat, di nunc imitatus Maro in s.complures Romanos describit. Ad hanc formam priecipue pertinet schema λαλα. νισμὸς,id est, sermocinatio,quoties unicuique sermonem acco*modamu Raaia, generi, patri vi
248쪽
Mat 6 DE COPIAR R. tae instituto, animo, moribusque Nam hujusmodi sermones in historia lxe. unde tot Thucydidis,Sallustii , Livi effinguntur, & epistolar, & apophthegrmum dicogitat iones veluti hominis lacitis s quanquam hocpoetis familiarius.
προσωποπτοιίας, nomen merentur, quot
iam hominis procul absentis aut jam olicti loquentem facimus servato decoro: quod M. nus sit. Quid si nune reviviscant prisci hujus
urbis optimates viderintque temporum horum mores,nonne in has voces erumperet:Deinde sub
jicienda oratio. Quid si nune adesset proavus ille tuus, nonne merito his te verbis objurgaret' Quid si redeat in hanc lucem Camillus , nonne jure his verbis hobiscum agat 8 Et jam mihi videor audire illum sic mecum loquentem. Et fingit Platonem ipsum ad hune modum v obiscum expostulantem. Vereeundiores sunt hujusmodi prosopopoeiae , cum ea loquentes fingimus, quae verisimile sit eos dicturos,si adessent. Duriores autem c sed tamen etiam in seriis orationibus non tantum inexercita tionibus adhibendae 9 si quando rerum gravitas postularit,quoties naturam,aut Rempubi aut provinciam, aut patriam loq*entem facimus. Utinea. til. secit Cic. Quae tecum Catilina , & quodammodo tacita loquitur. Rursum: Etenim si patria, quae mihi vita multo est charior, si cuncta Itali si omnis Respubl. sic loquatur; M. Tulli quid agis tEt Socrates apud Plat.in Crit. leges tecum disputantes inducit. Hujus generis est, quoties diis ipsis,
aut locis .aut aliis mutis rebus, orationem accom-
249쪽
fiunt illustriores. Cujus geReris apud Poetas ina 'gnavis est. . Tori Descriptio. Locupletatur orati olocorum quoque deseripti Onssius, quas Graeci ποπογραφώς appellant. Ab his
frequenter narratio um sumeturexordium. non a
poetis modo, veru metiam ab historicis:& apud O-Tatoses nisnnunquam incidunt. Hujus generis est, quoties tota loci facies, veluti spectanda depingitur: ut urbis, motatis, regionis, fluminis, portus' .villae, hortorum, amplutheam,soni,s pcicus, tem
pli,luci. Quae si verae sint, Topograthias appellari
volunt; sin fictae , τοποθ' εααs. Prioris formae sint,
Carthaginis, di portus apud Maronem descii pilo: apud Pim.ineptitolis, Laurentis villae, Apud Stat. Stirrentium Pollu,6c Tibullinum Manlii Posterioris, sedes Somni apud Ovid. Domus famae, de regia SoIis, apud eundem;Inferor una, Δ Caci domus apua Virgil. Tenari apud Stat domus apud Lucian. Regia Psyches apud Apul. Ad prius genus resere dum arbaror, Vesuvii antis incendium, a Plinio minore descriptum Et Rae ardentis, apud Claudian.Tum si quis Nilum ut antrum Sibyllae. arcus,atqueid genus alia desci ipserit. Quae quo sunt magis nova , hoc plus adserunt. volupta- ir de diutius licebit immorati modo omnino non lint aliena. τὸ reis descriptio. Popro temporis descriptionem appellant. Vnde non raro narrationi S luminitur m-
250쪽
itium.Nonnii quam delectandi duntaxat gratia adhibetur. Veluti quoties poetae diem,noctem, auroram, aut crepusculum eXprimunt. Quanquam ne
hae quidem omnino otiose debent adhiberi: quod
genus est illa Virgiliana Nox erat se placidum carpebant fessasoporem
Corpora per terras, Ilvεgosava quierant AEquora,cum medio volvuntur βdera lapsu: Cum tacet omnis ager pecudes pictaque volucres.&uaque lacus late liquidos,quaq; assera dumis, Rura tenent,somno posita sub nocte menii, Leuibant curas, corda oblita laborum. Pertinet enim haec descriptio nocturnae quietis, ad amplificandum Didonis dolorem, qui ne tum qui. dem conquiescebat, cum Omnia cetera quietem adgerent. Nam mox sequitur. At non infelix animum Phaenissa, nec unquam Solvitur insemnos. Veris. hyemis, autumni, aestatis, vindemiae, iustitit, Saturnalium descriptiones ad hoc genus pertinentiquae tapenumero valent, & ad probationem. Mix. tete sunt illae,quoties temporum qualitatem expolnimus . puta pacis, belli, seditionum, factionum,
monarchiae,democratiae: Simul cum ostendimusiquae virtutes, aut quae Vitia tum maxime valuerindHaec quidem sigillatim tractare conveniet nonnunquam exercendi ingenii gratia. Verum absoluti descriptio ex his omnibus constat. Nam Horatiulin ea quam modo citavi satyra primum locum ex quiliarum describit: deinde tempus, praeterea Priapi,ac maleficarum personas: Postremo, & sacrificium. α fugam crepitu territarum mire expri