장음표시 사용
21쪽
x e RHETORICA rationum alia est tecta,alia figurata It tam Gris ei εα jacri y . hanc te χη viri σψνων Vocant: Itemque figuram, σχιι ι, id est habutum & gestum quendam orationis. Nomen autem figurae videtur ab histrionum persona& habitu si mptum esse . qui varia orationis genera varijs vestimenti figuris pronunti
bant.Artem verb figurarum videtur Tullius desperasse , cum rertio Oratorio numerum earum augeat, in Oratore autem, minuat:dm
nique in Topicis nomi natim praecipiat, mra infinita vitiosum non esse praetermittere aliasu id : ut cum ait de ornamentis verborum sententiarumque praecipitur:res enim est infinitior. At huius infinitatis, quam Tullius existimat,genera&species, si non accuratiias me exprimere, certὸ lineamentis quibusdaad umbrare licet. Figura igitur est dictionis
Figura dictionis est figura, qua elocutiosguratur dictionibus apte & iucunde inter . sele resonantibus.Itaque figura dictionis nuhil aliud est , quam elocutionis barmonia, quaedam & numerus e quo uno nihil est cognatius nostris animis: numero enim excit fritur.&incendimur,&languescimus, & ad hilaritatem tristitiamque deducimur. Rh toricae igitur iαυροθηπιο ,omnesque pigmentorum arcular,hic prscipuὸ explicantur: quihus non sophistae solum ad ingenij ostent tionem , sed oratores in se rijs & grauibus caussis utiliter usi sunt. Figura dilatonis
22쪽
- - AVDOMARI TALAZI Jest in sonorum dimensione vel repetition CAP. is. DE RHΥTHMO.
Dimensio est poetica vel oratoria. Poeti. ca,quae perpetuis certorum spatiorum legibus astringitur: & sere in sabulosis argumentis ad hominum mores imitandum & exprimendum .Hinc Tragoedia, Comoedia,&ca Wra poematis genera orta sunt, in quibus
& agnitio tandem insperata,delectareΗtanimos: ad eamque rem rhetorici cuiusque oronamenti praecipua licetia est assiimpia. Alioqui si vera tractes, si se verior fueris: nihl l habere poetae nisi numerum videare. Sic Emp docles Aristoteli physiologus videtur, non poet/ ; neque quicquam habere commune cum Homero praeter metrum. Ergo species elocutionis rhetoricae, in talis argumenti licentia numero poetica dicitur , cuius voluptas prscipue insignis est praecipue γοηρεια
illam Platonis, & incantationem manifesto carmine continet: adeo ut hinc primum homines capti, dicantur a fera agrestique vita, d ciuilem & humanum cultum traducti et se. Numerus poeticus Ost rhythmus aut in erum .Rhythmus est numerus poeticus, certusyllabarum numerum certa clausula terminatum continens. Sic enim constituendae doctrinae gratia nomen commune usurpetur. Tales rhythmi naturalea sunt inomni nati
ne atquς Scatc: atque ut loquitur Aristote-
23쪽
RHETORICA ἀυτωχεδιωγμά μ,ὶ naturali &sponte fusa compositione. Sic enim hodie Francorum,Italorum,Hispanorum, Germanorum , omniumque omnino populorum rhythmi sunt, sine ulla longarum vel breuiusy llabarum dimensione:& talia quondam in Graecia ante Homerum, & in Italia ante Andronicum poemata fuerunt. Τalis enim videatur poesis fuisse in illis de quibus Ennius loquitur)versibus, os olim Fauni vatem canebant. Atque haec in sentia est poeticae dimensionis: & sic Quintilianus ait rhythmuna , aurium mensura& similiter decurrentium spatioruobseruatione esse generatum: mox in eo repertos esse pedes, eorumq; locis certis ordia natorum dimensione, facta esse metra: ut inveteris & Graeciae & Italiae poematis,qψε h die leguntur, apparet, &in vernaculis linguis apparebit, si quando eruditionis uberiorem fructum naeis sint.
CAP. in. DE METRO Authores numeri metrici per veteres re hibetur: tametsi Aristoteles negat ullius poetae ante Homerum scripta ext/re: nec Romae
ante Ennium extitit 'quidquam Tatis dignia, quod iterum leghtur,ait Cicero Ergo haec de rhythmo. Metrum est numerus poeticus,ce eos pedes & cortis iocis collocatos cotinens. Pes,est dimensio certis sy llabarum tempo.
ribus definita: estque bisyliabus qui trisyli bus: di uterque simplea aut mistui. Myli
24쪽
bus simplexos spondatus, ex duabus longis, ut musas: aut Pyrrichius, e duabus breuibus, ut deus. Mistus autem est Iambus e breui&longa ideos:aut Choreus,e loiana & breui, ut arma. Trisyllabus simplex, es Molossus. tribus longis, ut Romanos: aut Trocheus h tribus breui bus, ut legere. Mistus verb con stat Eduabus syllabis deinceps similibus aut di L. similibus. Duarum syllabarum similium p des Diat bis bini. Dactylus e longa dc dual, breuibus ut Tityre.contra Anapaestus,ὸ dua- . . ibus breuibus & Ionga,vi fluuios: Bacchius, breui & duabus longis,ut athenas: contra Patim bacchius e duabus ongis & breui,ut cantare. Misti autem h dissimilibus cotinuis duo sunt.Creticus,e longa, breui, longa, ut iudices:contra Amphibrachiis,h breui, toga,bro Ui,ut amare. Ergo haec de pedibus, quoru dimensione metrum componitur: in quo & v calis,&m,& utraque,si sit ultima praecedentis dictionis,eliditur, quando dictio sequens incipita vocesi:& vltima habetur pro indinferenti,ut in illo Virgilij versu: Mutium ille ct terris iactatus ct alto. Hic e in ille item um in multum) eliditur. Genera eius multa sunt: numerus enim
potest infinitis penὸ modis in continuatione
verborum variari & conformari. Summa autem duo sunt, simplex &compositum. simi lex constat . duobus tantum pedibus, qua e est Adonium,constans . dactylo & spon-
25쪽
RHETORICA. Terruit urbem. Carmen compositum est , .quod constat δpluribus,quam duobus pedibus: ut tetrametrum &poIymetrum: nam trimetrum insigne nullum est , tetra metrum est asclepiadeum, emolosso, anapaesto, duobus dactylis,
Maecenas nauis edite regibus. Polymetrum est penta metrum, vel hexametrum .Penta metra sunt, Phaleucium& sapiphicum &Elegiacu. Phaleucium espondeo, dactylo,choreis trilms,vi: Passer,deliciae meae pile lae. Sapphicum constat e choreo,spondaeo,da etylo,choreis duobus:vbi obseruandum est, ut clim ter dictum fuerit, ei carmen Adonia addatur,vi: i
Iam satis terris istis ais dira Grandinis seisit pater,ct rubente
Dexter acras iacalatus arces, . Terruit urbem.
Elegiacu constat duobus primis locis dactylo vel spondaeo:tertio,spondeto, cum ana paestis duobus,vi: Victuringenium debet habere liber. Hexametrum epicum praecipue celebr tur, constans quatuor primis locis e spodaeo vel dactylo,quinto,dahylo tantam,ut sexto, spondaro, ut:
26쪽
vel una penta metrum ab epico nunquam separatur, quamuis epicum ab eo separetur;
Nessio aluidplus est.quod dρnat secuta chartis; . Victuriugenium debet habere liber.
Reliquorum generum exempla ex poetisanun aduerti possunt, qui prope infinitos dei
innumerabiles concentus orationis inuen Tunt. Neque tamen sic omnes numerorum varietates complexi sunt quin plures inueniri possint.
Numerus poeticus expositus est. Oratorius,est numerus quidem non incertus, sed tamen & poetico . & sibi jpsi perpetuo dissimilis. Natus ausem est ex illo poetico, cuius oluptatem rhetores imitati sunt, cum hic animaduertissent poetas quidem populo pl cere, in Oratoribus autem gemis &incompositum cum seueritate audiri. Numerii igitur quendam rhythmicis quidem & m tricis legibus solutum, sed tamen numerii in prosa adhibuerunt: cuius inueniendi princeps Thrasymachus fuit: sed eius omnia nimis erant scripta numerose. Deinde Gorgia ferunt in huius numeri affectatione immo- dicum fuisse, & his ipsis festiuitatibus inteni perantius abusumatocrates autem, Gorgiae iam senis uditor utrumque moderationusuperauit. Ergo numerus ille poeticus hunc alterum oratoris numerum genuit in Graecia
maturiuri annis pruequadringetis tarditis
27쪽
RHET Oa IC A. 29 in italia.Oratorij autem numeri gratia, hyperbaton, id est longior verbi transgressio, permittitur.Fit enim ait Fabius saepissime,, aspera,& dura, & dissoluta, 57 hiaqs oratio, is si ad necessitatem ordinis verba redigantur: si divi quodque oritur, ita proximis etiam, ii vinciri non potest alligetur. Disserenda igi- .
tur quaedam &praesum enda:atque ut in strua ' icturis lapidum impolitorum, loco quo con- uenit,quidque ponendu: non enim recidere t ea,nec polire possumus, quae coagmentata se is magis iungant: sed his utendum quali adunt, ν, eligedaeque sedes: nec aliud potest facere serj,,
mone numerosum,quana opportuna ordinis ornutatio. Numerus oratori rhythmi nil ad modii habet, nisi sorte i n quada repetitione, de qua suo loco: totus est in obseruatione pe Adu:que Tullius tanti fecit, ut affirmet cocio- nes saepe exclamasse, cum verba apte eeeidis ''sent. Hunc igitur numerum adhibere neces- se est,sornatis velis licere,non solum quod
ait Aristoteles &Theophrastus) ne infinite
feratur,ut flumen,oratio:verum etia ut multo maiorem vim habeat. Neque verb ait Fabius Demosthenes fulmina talopere vibra se diceretur, nis numeris contorta ferietur Atque ideo ait Tullius ut athletas,nec inul-3 insecus gladiatores videmus, nihil nec vita-ix
eo facere caute, nec petendo vehementer, in ,,
quo non motus hic habeat palaestram quan ,, dam,ut quidquid in his rebus fiat uti luer ad is Pugnam,idem ad aspectum etiam sit venustu: is
28쪽
, , scoratio nec plagam glauc facit, nisi petitiosa rit apta nec satis recte ceclinat impetum, nisi etia ' in cedendo,quid deccat, intelligit itaque qualis co-
' rum morus. quos απαλοιFIM Graeci vocant, talissa horum vjetur oratio,qui non claudunt numeris is sententias. ICAP. 18. DE NUMERI, ij Obseruatione.
Haee Tulliana est oratorii in pedibus numeri commenda io : quae nobis inulto etiam gratior. quam a uiliori ipsi elle debeat:qui scholasticis rhetoru eo in mentis inductus, artim longe dissicillimam hic cile credidit, quam ipsius viginti praestatissimae orationes, P. Rami diligentia ob cruatae, facillimam esse docuerunt: tanto naturam atque usum arte praestantiorem orator habuit. Unica nim consideratio hic est, ut prosae numerus sit nosolym poetici numeri quod generaliter pisceptu est sed etiam sui ipsedissimilis. In prosa itaq; ve sum fugito: citare tamen licet aliunde, author it tis aut voluptatis gratia: v Iullius praesertim senex, Atheniensium philosophorum exemplo adductus ut ait Tuscu. a. de sese frequenter cit it: hoc est primum. Deinde principium vel exitu in carmini Sinci principium vel exitum prosae factio.
Principiorum vero cura minor i mediorviis au tem alioqui nulla est magnopere Obieruatio. da' clii usula vero maxime perseetio atque absolutio iudicatur : quae quoniam vehementius apparet Mintelligitur, varianda est maxime, ne aut animo rum iudiciis r rudietur,aut aurium satietate: ne
tamen senis a fine syllabis etrorsum longius o seruatio procedet, cibis illabis tantum pedibusta defi-
29쪽
es niri potest. Numerum igitur eundem in clam sula ne continuato, sid varie dissimiliterque temperato: neque quidquaminimium vel operose,vclcuriose : artem oratori j E pedibus numeri totam comprehenderis. Id enim illa viginti orationum inductio,& animaduersio,id est usus, eloquentiael, retestanti illinus artifex dc magister,persuasit. Ex ison is omnibus clausula tardior & rarior est: vi,
Et spinis rei persa, trcs spondaei sunt. Rarissima ex
omnib' brevibus. At ex temperatione longarum di breuium flicquentior. Res tota e Ciceronis in Oratore loco decla ictur. Stante Cicerone C. Carbo, C. filius Trib. pl. b. in concione dixit his verbis: O Marce Druse: patre in appello. Haec quidem nduci binis pedibus incisa: in priore est dichoreuς, is
in posteriore, fere omnes longae. Dcinde membratim: Tu dicere solebas sacram esse Remim ,, blicam. Haec duo membra, ternis pedibus varim ista: in . priore sunt choreus, pyrrichius , spondaeus: in posteriore chorcus,spondaeus,iambus .Quicumque eam violasset,ab omnibus ei pinnas esse per- is solutas. Hic tres chorei continuati : nihil enim ad rem,extrema illa longa sit, an breuis, ut Tulsus etiam nominatim profitetur. Deinde, Patris
dictum sapiens,terneritas fili j comprobauit. Hic is
iambum sequit ut dichoreus. Quo talis clamor concionis est excitatus,vr admirabile esset. Quae- ' re, nonne id numerus cffecerit. Verbo tum ordi
nem immutato , & fac sic , Comprobauit filii ,, temeritas : iam nihil erit. Hic dichorei nume- is rus , Ciceroni gratissimus fuit , & in clausulis admodum frequentatus : ut in una pro Pompeio oratione, centies decies & quater adhibitus sit. In Corneliana a. O callidos homines r dia choreus est di iambus. O rem excogitatam, spondae
30쪽
,. daeus & dichoreus. O ingenia metuenda,ia duo pyrrichij &choreus. pro Milone neque
auxilium modo defensioni meae, verum e ' iam silentium pollicentur. Iambus a chorei ' duo.Denique varietas eius inodi semper esse ' debuerit ne similitudine artificium numeri deprehendaturinimium. n. insidiarum ad cara piendas aures adhiberi videretur: totumque is fieret inuidiosum, Lucilianumque illud a is diretur,
uuam lepida textis,com M H t ferula omnes,
Arre,pauimento ars emblemate vermiculato. Ergo haec de oratorio ped si numero: in quo tamen literarum bonitas pristantior per telo videtur atq; excellentior, qua ipsa syl labarun,ensura: ut Ciceronis no solum ex eplo, sed πι etia iudicio percipi potest. Quantu autem st,, callide apte sicere exi Priri licet,si aut coin,, positi oratoris bene structain collocationem
H dis luas permutatione verboru. Corrumpa. tur.n.res tota vi: & hsc nostra in Corneliana. deinceps omnia. Neq; me diuitiae mouent,'' quibus omnes Aphricanos & Laelios multi '' venaliiij mercatoresq; superarunt. Immuta Paulum,ut sit, multi i uperarunt mercatores, venalita jq; perierit tota res,&quaei equuturi a Ne veitis,aut caelatum auru , audargentu, di, quo nostros veteres Marcellos Maximo que, multi Eutauchi e Syria AegVpto', vicerunt.