장음표시 사용
581쪽
s3o minimo naturali. Cap. XXXIV.
Inserendum est, non motum varium, sed motum certum, viχ. eum gravitatis motu cohaerentiae potentiorem, fluidi superficiem ad aequorem reducere.
Fiuidit, as . Atqui respiciamus ad continuitatem & cohaerentiam eg cgm particularum,& strictius inquiramus an eae cum fluiditate con-ret, . sistere queant. Sume igitur gutturnium sufficienteφsiaquae
quantitatem continens. Tenta unam guttulam, aut (sii lubeat ) unam pia aliam, sensim essundere. Observa, primo, guttulam priusquam cadit, ut , labro gutturnii formi prope glob a pendet, nec decidit, donec, aucta mole aquae, ejus
gravitas vim cohaerentiae superet. Gutta enim primo elongatur, dc pendulasuam cum aqua reliqua, debilem licet, cohaerentiam clare demonstrat: sed hae demum a gravitate victi, gutta abrumpitur & cadit. Aut aliter, (si malis ) essunde guttulam super mensam siccam, sed cave ne ab alto cadat. Guttula dimidiam sphaeram reseri. Partim enim cedit gravitati, partim reluctatur siccitati, oc suam cohaerentiam, ad illam evitandum, fortificat. Sed plures subinde guttulas, sub
eadem cautione, affunde : aucta jam mole ac pondere aquae, videbis cohaerentiam gravitati cedere, & sinere aquam se la- .cius diffundere. Sed aqua in margine, siccitatem adhuc exhorrescens, nonnihil tumet, ae sua cohaerentia ob siccitatem
gravitati plusculum resistit. Verum, si mensa sit exacte horirantalis, digito, quo velis, aquam dirigere potueris: sina ex ulla parte vel minimum inclinet, aqua declivitatem percipiens, suo gravitatis motu obliquo eo versus illico tenderit. His addo, in bullulis ex aqua & aere compositis, pelliculam aerem investientem ejus continuitatem evidentissimh declarare : sed in his, gravitas, ob paucitatem materiae deficiens, non praevalet , nec bullula aut spuma, ex earum minutulatrum multitudine conflata, ad planitiem necessario revocatur, sed quandam corporis terminati speciem, cohaerentia sape ante pondus, prae se fert. Atque hisce ac similibus modis posismus nisum gravitatis & cohaerentiae inter se comparare, di uter, ac quousque, alter alteri praevaleat, aut succumbat,ob sexv re. verum si certissim scire velis,an continuitas &cohaetentia particularum cum fluiditate'consistere possint, sumo
fluida & simul viscida, ut liquores pendulos, hos e gutturnio no sensim edunde: non guttatim, ut a tua, sed filo contundora labra
582쪽
Cap. XXXIV. De minimo natural . v
, labio vasis ad receptaculum dependente, descendunt. Ne-eessum est fatearis, eos esse tum fluidos, tum continuos & ci haerentes. Hujusmodi liquores sunt vinum pendulum,succi,ae decocta muccilaginea, ut althaeae, malvarum, & similium, terebinthina liquidior, pix liquida, &c. Ne dubitemus igitur
dehinc, quin continuitas & cohaerentia cum fluiditate optimhcohabitare queant. Ratio h superioribus peti potest , quod ad
rationem fluidi motus tanthm gravitatis fortior eo cohaerentiae requiratur : at cohaerentia, lices gravitate minor, non tamen pulla est, & per consequens s nisi in motu guttularum deorsum cadentium ) continuitas non plan3 solvitur. Etenim ut aliquae particulae ab aliis oblique labuntur ; illi cum aliis ejusdem massie suam continuitatem servant: imo in ipso fluxu, ut aliquae ab aliis recedunt , ita cum aliis ejusdem massae de novo re-uniuntur, & possunt inter se mutare situm,
non interrupta totius continuitate.
26. Opportune jam devenimus ad re, unionem fluidorum Re hinaestimandam. Fluida, ut, ob debilitatem cohaerentiae, haud dissiculter dividuntur , ita facillime re-uniuntur. Cum enim sint corpora quodammodo interminata, jugiter quaerunt alia corpora similia quibuscum coalescant. Simulae igitur corpori suae naturae non plane averso occurrant, ei illico uniuntur, & ita uniuntur, ut nulla arte omnes ac latae partes prihs seorsim exsistentes iterum sejungi possint. Omnes prope truquores, succi, decocta, tincturae, hoc modo inter se committuntur e sed oleum & aqua absque medio, ut sale tartari, aut alio lixiviali, omnem unionems respuunt. Observatudignum est, aquam omnibus proph)solidis adhaerere, eique madefacere, pinguibus vero non asiciari, neque suum madorem iis impertire. Ferunt aves aquatiles h glandibus prope uropygium rostro pinguem quandam materiam extrahere, qua leniter illiniunt plumas suas, & ita muniunt, ut quamvis aquis se, pro more suo, frequenter immergant, emergentes tamen liquorem iis viX adhaerentem facile excutiant. Arge tum vivum vegetabilium & animalium corporibus vix adhaeret , ia auro de aliis metallis se facith insinuat. Est corpus fluidum, sed in exiguas particulas divisum, cohaerentia superante pondus, sphTras solidas aut globulos refert, qui indeclivi pofiti rotando decurrunt. Vetum si duo globuli se
583쪽
332 De minimo naturali. Cap. XXXI
mutub forst tangant, continub alter alterum in se absorbet, Misancti unum globulum proportionaliter majorem conficiunt: unde constat D m prompte corpora fluida suis similibus re-
uniuntur. Neque enim hanc esse veram unionem dubitari potest, cum ex duabus sphaeris minoribus in unam majuse iam, exaest quoque rotundam, coeant. Ex eo enim quod
communem figuram sibi adsciscant, patet eas sibi invicem, ut partes ejusdem totius, communicari. Atque idem dicendum est de du1bus aut pluribus minutulis aquae guttulis super planitiem sebaceam positis , si efficias ut se mutuo tangant, iii unum globulum majusculum illico colliguntur, & unam communem sibi figuram sphaericam ( sufficiens suae inter se
communionis iudicium) nanciscuntur. Verum ut minutulae aquae particulae facith re-uniuntur, ita etiam majores massar. Aquam in cisterna, quoties lubet, seca, fodica, contunde, continuo partes divita non minus quam in locis non divisis confluunt & continuantur. Cum ergo, ut supr1 probavi, aqua fit in se corpus continuum, & facti divisione suum vulnus tam subito consarciat, ut nullum vulneris vestigium aut nota si persit sequitur pristinam continuitatem restitutam esse. Navis sulcat mare, nullum post se signum sui transitus relinquit, tantum durante aquarum confluxu ex tumultu de loco conjectare licet , sed brevi haec occasio praeterit, & aqua perinde ac in aliis locis continua cernitur. Igm im 2 . Sed adhuc argumentum superest, quod apertius, si fieri tu edn- maeat, vim demonstrationis obtinet. Corpora terminatam tura partibus in eundem situm accuratissime reductis, nulla quiete, quantumvis diuturni, ad pristinam continuitatem restituuntur , sed colliquata in massam continuam illico confluunt. Sit exempli loco vitrum fractum, cujus partes ex actissime in easdem sedes repositae deperditam continuita tem soli quiete nunquam resumunt , sed admota flamma, ut fluere incipiant, continuo redintegrantur, perinde ac nun quam fractae fuissent. unde constat, fluorem veram ac genuinam continuitatem partibus liquatis seu fluidis conciliare.
Hoc idem innumeris instantiis confirmari potest. Baculum cereum, quo literae sigillari solent, si casu diffringatur, extremmitatibus ejus flammi lucernae tantillum liquatis, iterum, Ut
Pris, consolidatur. Metalla in pulverem derasa,& in cruci
584쪽
cap. XXXIv. De miniaeo vaturali.
bulo fusia, mox in unaui massam in omni puncto assignabili
pariter continuam re uniuntur, & omnes particulae eorundem atquh firmiter ac aute divisionem inter se cohaerent, de non minus in loeis re-unionis, quam in mediis particularum nunquam divisis, Glacies in pulverem, redacta non re- unitur, nisi liquescere incipiat: sed in aquam liquata, in integram glaciem rursus congelari potest. Frustra objicitur, particulas aquae frigore sedatas quiescere in sedibus suis, de quiete connecti. Nam pulvis glaciei quiescens non connectis
tur, ut nec pulvis metallorum. Sed haec omnia , fusa seu facta fluida, suam continuitatem & communionem partium statim recuperant. Alimenta priusquam actu nutriunt, ad
formam fluidam perducuntur, & sub hac forma in partes intime excipiuntur, iisque uniuntur. Cum ergo fluiditas sit ipsa ratio qui corpora divisa intrinseco nexu iterum conjunguntur ; fieri nequit, ipse fluidorum nexus inter se non sit intrinsecus, aut ut continuitas proprie dicta non inde resultet. Idem igitur, quod corporibus terminatis divisis, fluidis non accidit.
Illa enim sub forma terminatorum re- unionem spernunt: haec, simulac se mutuo tangunt, in mutuos amplexus ruunt. Dicunt chirurgi, partes spermaticas secundum primam intentionem non re-uniri: sed si re-uniantur, fieri id mediante cica
trice aut callo. Verum divisae fluidi partes secundum primam intentionem , imo (fi fieri potest , modo intimiore, nempe ) per seipsas iterum junguntur, & immediate sibi invicem cohaerent. Statuendum igitur est, fluida non tantum vera dc propria unione coalescere , sed & corpora terminata, mediante aliquo fusionis gradu, dc non aliter, immediate consolidari posse. u8. Ood diximus de fluidis, fortiore de volatilibus vers Volatissim
scatur. Similiter enim interminata sunt, multo facilius di-- rviduntur, & corporibus se versus moventibus cedunt, multo .minus resistunt. Cum ergo maxime interminata sint, facil- se iuri limh quoque re-uniuntur. Nulli cortice, nulli cute aut cuticula, nulla superficie fixa, aut partium terminatione,in uni. e cum aliis praepediuntur: sed ut perpetim fluunt, it, eo poribus quibus occurrunt se unire & communicare gestiunt. Quin & exhalationes aliorum corporum lubentissimh in se emiapiunt, imo congruitate naturae ad se quasi alliciunt ae attra,
585쪽
De minimo raturali. Cop. XXXIV.
hunt. vertim quantumvis facile dividuntur, & aliis coraporibus cedunt et non tamen hoc line omni resilientia agunt, & consequenter suam in ter se cohaerentiam dc continuitatem manifestant. Fateor eum qui tranquilla tempestat sedatis ventis, molliter ambulat, aeris resilientiam vix senasu discernere , at si velociter currat, aut flabello eundem verberet, ejus resistentiam evidentissimi sentiet, & ex resistentia ejus cohaerentiam, ex cohaercutia continuitatem, digitos cet. volatus avium idem demonstrat. Pennis aerem verberant,& ex ejus venitentia in altum cuchuntur. Fateor, adversui, quam secundum, ventum facilius ic est crunt, quod ventus fortiorem pennis resistentiam, cui innitantur, ministret. Verum in aere sedato quoquo verSum liberrime volant, nec opus habent ventis ut sustineantur. Nativa enim aeris, abalis earum vapulantis, resilientia ad volatum sufficit: unde constat aerem quoque esse corpus suo modo resistens & continuum. Qui Clar. Cartesium sectantur, elasticam vim aeris multum praedicant. Attamen si aer iit corpus fibrosum, ejusque fibrae calore excitatae fortius intendantur, & maiorem locum postulent, frigore autem constriciae infirmiores evadant, &compressioni plusculum cedant , necesse est aer ipse sit corpus continuum, & ex fibris continuis de vigorosis concinnentur. Satis scio,laminam chalybeam, virgultum,& similia, quibus elater proprih tribuatur, si flectantur, vigoros resilire. Nemo autem dubitat quin haec sint corpora continua. Si enim frangantur, elater in loco fracto illico cessat. Quare si aer vi elastica polleat, est corpus continuum, & in particulas indefinitae parvitatis non manet divisus. verum, ut quod res est fatear, huic argumento non plus attribuo, qu m esse ad hominem. Scio enim calorem non tantum aerem, sed & om nia alia corpora, rarefaciendo expandere , & frigus e con- tr , condensando, in minorem locum ea cogere. Cum vero fluiditas sit ipse modus quo divisa suae continuitati integre restituantur, cumque volatilia, ipsa fluida, sui ad dissi uendum aptitudine,superent , nulla ratio assignari potest,cur iis quoqu*vis, quoties eorum particulae sibi invicem occurrunt, se re-univendi non concedatur. Concludendum igitur, volatilia quoqu*esse continua , &, si forth dividantur, partes divisas, simul ac