장음표시 사용
111쪽
s 'potestaterrincipi, secularis .
errores essent miniones probabiles. Sed probab iis est,quam amrmant visi sapientes, di confirmant optima argirmeta;quae sequi nihil improbabile est, ita definit Arist. .Topic.c. I.& 2. Ethic.c. q. Huius autem rei inuolutae quidem indoctis: eruditis vero manifestae notitia aperieda est magis ex iis quae dicit Caiet.in sua Sumula in ver. Opinione vii, bi docte,& signanter inquit: No enim aliquid opini ne tenetur,quia diuersi Doctores contraria sentiunt:quoniacum huiusmodi contrarietate stat,quod una pars sit rationestisficiente ad moralem certitudine sulta:& iam non est opi'nio apud capientes rationem : sed quia nesciui multi discer. nere inter certitudinem moralem,& mathematicam, omnia quodamodo locant sub opinione . ita Caiet. Neque Plat nem in Gorgia praeteribimus,ubi ita inquit: Nihil tam per niciosum hominibus arbitror,quam opinionem falsa , prae sertim circatustu & iniustu. Diuiditur enim opinio in vera . di Alsam secundnm Arist.6. Ethicae. 9.& in calce. I. Post .. . Pro cuius rei exacta notitia sciendum est Eia Agensic, reser animum,sis ad veritatem, & considera heus homo,qui Iurisprudentiae nauas operam, neque Repertoriis, uti Α cedarius,& Leguleius addictus es) quod Prudentia, quae res eadem habitu ue unus est,cum ciuili scientia ; est recta iatio rerum agibilium,ut diximus in A.praecedenti num. εἴ dc. Q. Perrectam autem rationem, in definitione Prudentia positam, significatur, Prudentiam ad mentem pertineret Et pertinet quidem Prudentia ad eam Metis partem,quae
Rationatrix seu Cogitatio dicitur . t Ad quam Cogitati - 1 inem pertingit,& spectat opinio. ' Est autem Cogitatio ha , ,
bitus,quo de singulis valemus probabiliter argumetaris qui quidem opinione parit:& contra distinguitur a ceteris habitibus,de suorum ratione est rectum. Ad hunc vero habitum ratiocinatio tanquam via, di opinio laquam terminus pertinet,ut habetur per Aristata fine a .Poster.& declarat doctissimus Franciscus Piccol. in lib. de Philosophia Morali Gra. I .c.3 .Aristota namque in praedicto loco enumerat Ratiocinationem pro specie habituum,qui non semper sunt veri qui a semper veris contradistincti sunt. t Habitus na, que rationalis animae, quibus verum enunciamus, nonnulli sunt semper veri, ut Scientia, & Mens: alii suscipiunt salsu ,
a torva Ratio ψο. Id quod veru esse apparet ex his
112쪽
'irat tradit Arist. in I .Ethici cap.6. ubi ratiocinandi sacultas in his versari assimat, quae aliter se habere possunt. od
autem Cogitatio includat ratiocinationem amrmat Arist. . . in 6.Ethic. cap.9.quando inmit: Pertinet itaque Consultatioad Cogitationem: Consultatio autem est ratiocinatio quedam ,per quam inserentes aliquid enunciare dicimur.
1, 1 Quae quidem facultas Rationatrix , ad quam pertinere diaximus opinionem, versatur in principiis communibus, va- rietati obnoxiis, vel in re non necessaria , ut elicitur ex s.
11 Ethic. cap. r. 'Differtilaoue Opinio a Scientia primo per
materiem, nam in re mutabili & variabili l0cum praesertim habet opinio. dictum est praesertim , quoniam non omnis cognitio rei mutabilis Opinio est, dum enim videmus Caium ambulantem, ea non opinio, sed clarus & certus sensus est: & dum non differt per materiem, differt per medium ri De eassem namque re potest unus per causam habere scie-tiam: alter vero per accidentia & principia probabilia Opis nionem ..t Ideo Demonstratio Scientiam, llogismus T 18 picus Opinionem parit. t Opinio igitur est extimatio siue
assensio de eo ouod potest secus se habere , vel ratione rei, vel ratione mecii, per quod ei assentitur, pertinens ad eam sy animi facultatem, quae Ratiocinatrix nuncupatur. t Cum igitur constat ex Aristoteles, quod opinio non semper recta εο nec praedita necessitate sit, thinc diuiditiir opinio in ve- a1 ram,&salsam . t Prudentia 'autem solam partem veram si rectam sibi asciscit. 1 Cum enim Virtus sit persectio eius, cuius est virtus; perficere id solis vere dicitur, de cuius ratione est rectum & verum. Idcirco Arist. in o. Ethic. cap.'. M inquit; t Opinionis quod rectum est,appellatur veritas. Et in hac significatione A ristoteles in promio Ethicorum, Ciuilem disciplinam,quae est eadem cum Prudentia, nuncupauit Scientiam late,hoc est,pro habitu recto, cbntradistinctoo ae cognitione sensuum,& habitu non recto. t Scientiae etenim nomen usurpatur proprie pro omni habitu acquisito per demonstrationem , contradistincto ab habitu ad actionem,uel effectionem directo. secundum quam proprisi scientiae acceptionem Arist. in 6. Ethici cap.8. dixit ex professio. 8s t Prudentiam non esse Scientiam, i quia versatur in rebus os singularibus,quarum non est scientia,sed sensus . Etestani cm maduertendum,t quod Rationis,& Mentis virtutes dicun- δ
113쪽
-νο Depotestite PHiiespis seculam.
tur,noli quia in Mente,&Ratione, ut in subiecto sint pomta ,sed quia officium Rationis, & Mentis est eis uti, di excommunes notiones ad libitum elicere:& per eas speculari, siue ad operationem dirigere. t Mens enim cum sit res divina,ex se sufficiens, ut iungatur munere suo, non eget sorma aliqua di accidente mutabili, per quod intrinsecus perficiatur : solus homo eget requie perturbationum, & recta compositione Phantasiri ut speculari. valeat,ut dicitur in 7. Physic Sed neque desierunt complures auctores, ut ad iu 73stam causam , quam in Principe requiri diximus, reuertamur; qui in hac eadem opinione suerunt,ut sci et iusta causa in Principe non presumatur, relati per Craue. in praecita- to loco de Antiq Temp. &latissime Ant. Gabri. in praed, conclus 3. de Iur.quaest num. i .quibus addo clariss.Sylve.Αldobran.tot preciariis filiorum parentem in addit.ad Dec.in cap. qui in ecclesiarum num. s. de constitui. late Postili. ad
classici iuxta tradita a Mart. Nauata in praeal. siro Manua
Ec in commet.in rubr.de Iudiciis num . so. Quinimo quam- plures affirmant,hanc eandem opinionem communem esse Prout Ab.in d.c.quae in ecclesiarum ;quem resere, de optimc comprobat Rolan.in concys .num. 1 F.lib. q. Claud. de Seysel .iniret vim num. I DE de iust.detur. Et communiorem di di. cit Alcia.de Praes8.num. . quem approbat Soarea in Thela. Recep. senten. l.c. num. 3 i. de magis communem asseuerat qu ue Craue.ubi supra num. 3a.quem sequitur Thobi. No . ni in cons. 39. num.zq. Ab omnibus autem approbatam ait Menochi .de Rumper. Possin 8. Remedarum.63. Et in. mera Imperiali receptam esse attestatur, An re. Gallind.
mscr.Ir.num. i. vudo non vidctur ulterius dubitandum.
114쪽
a IN Princeps eadem priuillio Di is σ
vsd autem dicemus in Au sta, hoc est,in uxore Principis: ' Et eam legibus solutam non esse sed
ut reliquum homiliu genus obstringi verius est, d. l. Princeps, ta l. I. C. de conduct. & procur. -
est ratio0quia splendent honore mariti uxores. l. taminaes de Senat.l.uxores.C.de dignit lidi i ' Ita recte quidet ' di eleganter inquit Cos M. in lib. a. Misceli. cap. ai. cuivi timo loco ad Tira l. de Nobilitaeap.it. ubique.
115쪽
Esurdum ab omni quidem dispositione reiiciendum est.
Aequitatis natisralis,& ciuilit digerentia. 6 t. num. νAequum & bonum praeter em est. 6 s.num.IπΑquum naturale est melius iusto legitimo. ε. 8.nuln. LAlexander Magnus Iustitis subditum se esse dixit. S. . numis. Antigoni Regis eelebria responsio. 'Aristoteles qualitates naturales appellauit impotentias. Aristoteles lib. s.EthicMap. Io. declaratur. Hi istoteles lib. 8. Et luc. cap. Io.& lib.q Polit.cap.2.declaratur . Aristote es quando regnum abselutum appro inristoteles Monarchias abhorruit. Ar Magica omni iure prohibita est. A. 7 T. . 77- s. rinum is
Augusta Iegdu, siauta non est . sed Princeps eadem Auguste priuilegia tinbuit,quae ipse habet. Autum exen plum memorabile. P.
Ellum allevi Inserte non licet, nisi ob solam dei sonis rastam'. I 6 r.
C rdinali, rella nus laudatur. s. 2.n Iordinalis comaretius inuectus indissipetitos. g .n. a f. m. s. tui defensi ssint. num i . illc sari omnia licent,quomodo intelligendum sit. s. s.n. I scaesaris improba vox. f.7.n. Ioo. lo: sar magnus st, sed maior Ratiori voritas. . s.7-n spcasus speciale in quibus Princeps ex iusta cause, potest aliquem dominio reissiae priuare. - . 6.ri a 4 uia iussa non praesumitur in Principe,quido dispensit circa lux, saper qua potestatem non habet. . 8.ii. 7 .etiam si allcgat iustam causam . um CDrii lux propter publicam hominum utilitatem potestatem sibi datam ese dixit. 4 rii, ciuitate, libris supremi Principis potestatem habent. 6 a. v. aώcogitatio est habitus, quia de singulis valemus probabiliter argumentari, lugopinionem parit. q. s ii Coritatio seu Rationatri, iacultas veratur in principiis communibus, varietati obnoxus. sCommune bonum dicitur potentia. sin. ἶ Commui e bonum est bopum diuinum. I . n. 4 commune nitia est qu-squabiliter suum est. C--
116쪽
Mium litet in suli principiis. Coatralia simul effici non possit .
DTrian iv concio si reprelienditur. Mymis Demonstratio scientiam: sillissinus Topiciis opinionem parit , sae
iri Deo non idem est intellectus, Ac volt intas secundum rem , secias in nobis : &propter hoc nec ide est voluntas,& rectitudo volutatu in nobis. iii ab Mutam potentiam alteri conseire non potest: non enim potest fac re alium Deum a riualem sibi. s.f.ma Deus duas habet potestates in uniuersiim orbem. Deus etiam de potentia fra abaluta non potest ea qui contradictionem -- Plicant. s T. n. Deus non operatur contra sitas leges. 6,. iis smus non potest sacere ea, riae non sine rationabilia. Deus solus quicquid vult, debet velle propita voluntate is c um , quam inuatur, non habeat. Dictatores Romani uon erant supremi Principes. l imDnsatis quid sit. sDispensatio in praeceptis Decalogi non ossis M.;rix Dociores non recte loquuntur, cum inquiunt, Principem dispensare in sis ini iure naturali, vel Vntatim. - Doctorum plura pronunciata pro extollenda Principis potestate, quomodo intelligenda. Domini nomen proprie acceptum non commit nis Deo. Si mi Domini titulus omnibus maiori s ct TDomini; actus non est Principis. sre zm . Dominium non sundatur in grati auctae,nec descendit de iure diuino, sed de iure gentium. Dominium sui datur in libem arbitrio, d ratione. DT . I xa Dominus verus duas habet conditiones,qui nulla creature communc .- ω-num. ι6E Fsidui, non nudum nomen attendi debet. Electio potestatem determinat ad unum.1: ectio est voluntatis. Electionem bonam facit virtus & persectio: malam vero vitium. 6 4.ma I iEpaminondet dictum memoria dignum. .ia-S Erior modicu, in principio, maximus sit in sne. in Priii. m Essen:iet sunt diuitiae: sitit enim quaedam participationes pinibiles diuinae eantia, .
117쪽
N. Pompeius GN. Pompeij fili potentis stra nanquam ad Impote
i iam usus est. Gialamate rationis est. Gubrinatio Quid sit. . Gubernatio auo requisit
H Abitus rationalis a net, quibus verum enunciamus,nonnulli sint sera per veri, ut scientia, & Meni: alii suscipiunt salsum , ut opinio , dc
Ratiocinatio. c : . . t . Historia est testis temporiini, lux velitatis, vita memoriae , magistra vite , α
1 ino est optiinum animalium,si sum it, institutus : pessiinus autem o bi nium,ssueris iusiun Uribu praeditus, . Homo fert arma per in natam piudentiani . . na Homo iuuans reddit se similam Deo im iam facient , si x Deo longe i tui, I git. . . ., 70Η state seruata quod hera non potest, ii culum reputum, Honestatis uis exceptum cst ab omni suptilaritMe. Honestum semper permaRet. i s.n.2 Honestum qui a vinci dicatur.
I sperator dicitur Mundi dominus quoad bonum,non quoad malum, iImperatoi Gebbetae Boi, potest.st' iimperator est vicarius mi in temporalibus mediante populo r sum. aut m
Imperat: u non est Ominu roprietatis Imperibis potius ossicialis, 2 pi
cuiat ir maximus. f s .m o Impiratorem intrandata est potestas I: tima,ut commodius Respublica ad - ministraretur. s. o. Impei a ori, potestas maxima incomparabilis secundum aliquos sed declaris ratua Impedium necessarium est, pro pace & iustitia conseruanἡ Iliud L, sinit iteri,S lupiemi Pi incine, suoruin Regnorium 7 n. ι at
Intellectus l. 1, cdei onitu. t mi ic f. ss es pres tin re num. p. et Iuppiteri ne iustitia imperare non potuit. 7. n.q. Iuia Sta: us traci ante, , itum de quatuor perdunt; aut honorem , vel anima .
118쪽
peritori Iure de Vntium ea quae mur, ideo pridiibentur, quia siuit mala t eomia auistem quae sunt de iure eivili ideo sunt mala,quia prohibeotin . , s. n.3sa re iri gentium non radit dispensatio. Iuris inod non est,iniuita adicribenduin est. rustiti sinix legis eis. auctitia reddit unicuique quod suum est. aus gentiunatini sub tute ciuili, vel lius tab iure naturali cuivineariis: Mnumst. . Iri rura est aliquo mulo naturale: aliquo modo posititum. l. nu. 2 37. ac Do. Iulium naturale nodi ad mitit aequitatem: ' s.n.ιν Ius positiuum non est arbitrarium Icu vqluntarium ι.n. 4r Iux status secundo modo consideratum titit caua, proptet quam Dei suo. Cruci a xus est: Ius sta in duobus modis consideratum 4 7 n nIm status quid significet. - r. n. s
I. iem serie, est auctorem legis esse. I.n. y Iegem se h- Consul,rister,Dictator,Interim,di tibinus plebis. 1.2 num.
Legem secundumquae sint dicimur pote ageret quas autem sunt contra i e gem dicimur non posse. Legibus Blutus,hoc est,qui Iesibus minime tenetur. I.n-r3xeribus solutus quis esse poteru, & tamen subditus illi, qui eum legibus a
regis humanae sinis est hominum utilitas. 3. n. ii di s s. n AsLe is humariae finis bonus est. 3 n, I . sis iudicium est iudicium rationii': iudicium hominis est iudicium ratis . nis, & libidinis. 7. n.26. Legis Reaiae Lagmentum extat iii Capitolio. Lex non scitur, nisi eius causa sciaturi in Primn. Lex Regia fuit causa,propter quam I rinceps legibus si Iutus fuit . 1 - Π Lex Re aienouatata in C. Iulio . di poli eum in ceteri, Imperatori -
2ex est suictio sancta, iubens honesta, possit iis contraria. s. n oux vel restriptum, continens ut mihi iustitia denegetur, etsi habet clius Wram 'iostoliam, a tenet, tanquam eontia tu, naturale. 6. n.ς Lex essentialiter est in ratione non in voluntate. Eex quoad extilentiam pendet a legi,latore, non subad essest iam. ι . n. i rLex quod obli et est participatio quaedam legis aetera Dei. num. ιὴ Lex diuina ad noc ut iusta sit,iusscit imo ratione voluntas. 7. n 772ex humana ad hoc vi si iusta, & roist obligare non stillicit voluntas LV
latoris, sed oportet quod is xvii. Rei Publicae.' moderata cum celem
119쪽
MAristiani Z nua non est qui se, qui non sit melior smis.
Macronis celabre consilium impiistianis Caio datum, M. Ant.Natta laudatur. . Monarchia smplex absolute di simpliciter mollit. ' rum claratur
Monarctua est optimini regiarim,qirando inueniri potest nceps bonus αsapiens. 7- ' Nonarchiam cne Iepibus Aristotelista rati ea, appellat. rimarchus Aristoteles ab imita i
ratione medii. opinio in quo disserat a scientia. opinio non semper recta,nec praedita necessitate. Opinio spectat ad cogitationem. opinionis quod rectum cst, appellatur verum Mut . . .
Ρ pa est vicariu Dei in terris,& multa pote quae Deus ipse potest, elo
vopulus Romanus re & eisectu usus est clausici 1 De plenitudine potestatis . Poste peecare, non est aliquid posse. sPossumus,quod deium possitu η - . 3Potentia activa,est psili cipium agendi in aliud. . Potentia activa est causa ut exequem id quod voluntas imperat , α ad seientia dirigi x, rotentia aliqua dicitur esse persem quando deseaui potentiae non potem
Potentia cum sapientia eonvincta est. Potentia a Sapientia ruitur: sapientia verba potentia 'uetur . srotentia Iustitiam comitatur, non praeiti ibi. rotentia elu, est, cuius est actus. rotentia in coactioilem, & pernasonem diu git. - : tu alia est determinata ad unian. .
120쪽
Potentia stipietna, est Mictoritas Asblura, di perpenu ia Rempublico, ob
publicum bonum. Ilatentia rationalis est indeterminata ad unum. Potentia rationalis est contrariόrum. tentia rationalis non prodit in actum, nisi per electionem.
Ruin ille sit iis quantum vult, qui se nisi quod deber,putat posse. Potestas dicitui legitime posse. estas ab psa Iustitia dependet.
Potestas ab usu potestatis victu. Potestas est ratio practio. Potestas publica ciuilis quomodo ordinatia Dei sit. Potestas sib ratione restringenda est. Potesta, tra serendi dominium est rationis naturalis. Potestate ampla doncessa, tian censeri conressa quae illieita sivit. Potestate quo pacto utendum. s. i. t.
p testas Re a in eo comparata est, ut populi, bi, num esset prisidium. Potestatis plenitudo non extenditur ad aliquod iniquum 6. Potestatis plenitudo quid importet,& in quo consistat. s. n.I. eius definitio
Potestati, pleni ludo est ad bonum,& non ad malum. s. n. Potestatis lenitimis ussis inspiramen Dei est. λ n. is Potestatis abjolut 8t ordinariae distinctio in humanibuet Principibus male a 4 Doctoi ibit, constituta secundum Didae. Couar. -S LYLia 6. num. a. iii sed quia immo benefacta suerit late ostenditurio , heux legibu, solutus est lege Re a. r. n. in t Princeps dictio Imperatorem designat. I. Princeps quis, & vnd e dicatur. n. iv Princeps an legibus subiiciatur. r. n. Is Princeps qui legibus subiicitur, vere libet r est. I . Latu inreps ςst sipia ius positimum f. n. tu inceps no est supra ius positiuum in ratione naturali tantat L m .dc νPrinceps non est siqua ius naturale, diuinum, vel gentium. s. n. . & n. 2 νDinceps non aliud vult, nisi quod sua iura volunt. Princeps non intelligitur alicui volui de sacere praeiudicium. Nn sminceps non potest facere, nisi quod iustum & bonum est. D n. sPrinceps des,et vivere secundum leges, quia ex legibus eius pendet auelata in
Princeps proe mmuni hominum utilitate creatus est. n. ra Princeps non potest sacerelegem, quae contineat quid inhone α', aut iniu-
Princeps non potest mihi auferre dominesum res meae. s. n. 'Princeps habet iurisdictionem a Deo. . at n. sPrinceps utilitatem sitbditorum proprie anteponere debet. s. n.1o Princep, in operibus suis debet intendete bonum genti x ,' quod est diuiniux , quon bonum singulare. n.19. in fine. 3c num Duceps est tutor Reipublieae. f. n.a7.&u Princeps bin pater commimis. Princeps de plenitudine potestast potest mihi auferre dominium rei meae, . etiam nutu subtaciue causa. s. nudur. Sed in contrarium ibi num.