Tractatus de potestate principis secularis ad l. Princeps .ff. de legibus. Auctore Francisco Topio Politiano I.V. doctore

91쪽

τι potestate principis seculatis.

copi s adiumentisqueomnibus excellit: qui autem eius zdi sit is cum nullo e bit, tum rationem nullam ducet modorum suorum, sed eorum qui ipsius in imperio erunt nam qui se eum non praestat, eumforte delectum quendam potius,quam Regem licet dicere. Tum etiam cum in prae L cap. r. inquit: Regalisautem potestatis aut solum nomen manet,cum res nulla sit: aut propter magnam praestantiam extateius potestas,qui ut Rex imperat.& ii,3. Polit.cap.r ita inquiens: Si igitur suissent tantum discrepantes alii ab aliis ,quantum deos & heroas arbitramur discrepare ab ho minibus , statim primum corpore multam exuberatiam h hentes,deinde animo,ut certasoretatque aperta praestantia eorum qui imperant in eos qui parent; perspicitum est, melius futurum, ut semper ijdem hi quidem imperent: hi autesemper pareant. quia autem hoc noua facilecit obtinere,n que licet, ut ait Scylax, apud Indos Reges tantum antecellare iis qui parent; manifestum aest multis de causis necesse esse, ut cuncti similiter communicent vicissim imperio atque obsequio . Eti in I .Rhetoricae cap.8. Monarchiam sine Iarlegibus tyrannidem appellat; quem adduximus in g. seq.num. 3. Id quod voluit Plato in lib. de Regno, ubi haec verba faciti Quoniam si talis quidam, qualem figurauimus,

nobis occurreret, arctur prosecto eius admilustratio,quq sola omnium rectissima est, conducitque ad bene beateque vivendum . nunc autem postquam noli nascitur in ciuitati

hus&c. iuxta illud quod de Saule legitur i. Reg. Videtis quem elegit Dominus, quodnon sit similisei in omni popoelo. Et ita etiam intelligere videtur idem Cara. Bal .in x.

Controuers. lib. I. cap.3. demonstrat.7. tom .et cuma in

i At simplex Monarchia est optimum regimen,quandoin- I Is ueniri potest Princeps bonus, & isapiens, ut patet consensu

munium. Nunc autem ad confirmationem eorum quae hucusque dicta sunt, accedat , t quod etsi dominium non sundatur.in gratia,aut ficte: nec destendit ex iure diuino, sed ex iure gentium, i di proterea in fideles etiam sunt veri di su- ra,rpremi Principe, suorum regnorum , ut per Mart. Nguar. in Italcct. cap. nouit num. 6o. 78. di issa. de iudic. latramen . Ia I fundatur m libero arbitrio, & ratione, ut docet D. Tho. de is Rugin .lyrinc.lib.3.cap. 9.& nouissime lard. Bellar.in lib. se

92쪽

I, O num. r. 3. 9. et . eius definitio num. F.

Princeps: duplicem habet potestatem, ordinariam, O abs

tutam. y Deus non operatureontra suas leges. et

Princeps non es supra ius positiuum naturassi ratis' fundatam . 7 Naturalis,oe ciuilis aequitatis disserentia. a, Ius honestatis exceptum ess ab omni superioritate. . si Mos mutatur, hoηestum permanet semper. ro Honestum quid, unde dicatur: rx Papa est Vicarius Desin terris , O multapotest, qua Deuel epotest r3 Potestas sub ratione restringenda est. Imperator est Vicarius Des in temporalibus , mediantelo summus autem Pontifex est Vicarius Dei interris im

suturaDomorum pronuntiata pro extollenda Principis testate quomodo intelligenda sint. in In Imperatorem translata est potestas legitima, ut commor dius Resp. administraretur, O nam. I 9. Xopulus rimanus re ετ esse Uus es clausula et, De plenia tudine potestatis ..x8 Effectus, non nudum nomen attendi deb et ., ινη Prisce snon debet uti plenitudine potesatis sine causa . - , ar Potestate ampla cotudo , non censeri concessa quasilicita

in Trincipi nilsi absolutin esse concessum , quomodo intellige

dum.

MDeus absolutam potestatem alteri conferre non postp., t ρτη otentia suprema quid sit. 33 Principes omnes qui superiorem non recoInsunt absoluia

. . tam dicuntur babere potestatem. in ciuitates siberae supremi Principis potesatem habent . 27. Princeps an, o quando in Iure dispensare possc. 'Mioctores non recte loquuntur, cum iniuiunt, Principem Dyonsare pisecirca ius natu res vesgentium . a IO'

93쪽

a ς Iuliκm naturale non admittit aequitatem. 3o Aequum σ bonum praeter regem est. si In Ius gentium an cadat dispensatio,renum. 42. ga Ius gennum an sub iure ciuili, vel potius sub iure narraris

contiscatur.

Quando non Visur de iure luma interia inam noctat ad solos Iuri peritos. Tres sunt gradus naturalium praeceptorum . 3 s In praeceptis Decalogi non cadit dispensatio. 3 6 Ius gentium est aliquo modo naturare: o aliquo modo pocstiuum, num.37.38. 39 Ea quae sunt de iure gentium,ideo prohibentur, quiasunt mala: contra autem quae sunt de iure ciuili ideo sumi mala, quia prohibenturis . . o In iure gentium non cadit dispensatio. 4i Ius positiuum non est arbitrarium seu voluntariam. Aa Aequum naturale est melius i to legitimo ta 3 Minalis contarenus inuectus in Iurisperitas ; qui defensi

sunt, num. φ .

s Dispensatio quid sit. 6 Princeps di hensando in rure positivo absque Asa causa ma

lefacit: altus tamen tenet, σ valet. causa iusta non praesumitur in Principe, quando disponis deus , super quibus liberam dijponendi facultatem non habet etiam quando Princeps allegat iustam O legitimam

8 opinio communis. anam vere dicenda sit. 1 o Prudentia pertinet ad eam Mentis partem, quae .lanatrix seu Cogitatio dicitur. si spinis spectat ad Cogitationem .set cogitatio est habitus, quo de singulis vagemas probabiliter

argumentari,qua opinionem parit. 3 Habitus ratisnatis amma,quibus verum enunciamus , ne

nulli suut semper νeri,ut scientia, O menti ali, Iuscipior Iassum, vi opinio, ratiocinatio. Rationatrix facultas seu cogitatio versatur In principiis

communius Marietati obnox L.

Opinio in quo disserat a Dientia. De eadem re porest unas per causam habere mentiam Mςer per)ler accidenti di principis probabilia opini E.

94쪽

scio ara i syllogismus Topisus visonem parit. 38 opinio en extimatis de eo quod potes Deus se habere, vetratisne rei vel ratione medis. s s opinis non per recta, nec praeduae neces tates -- opinio diuiditur in veram ,πι fassam .i Trudentia Diam opinionem veram sebius sit et metus ese perfectio eius,cuius est virtus. Opinionis quia rectum es appellatur verito. σε Scisntia nomen Uorpatur proprie pro omni habitu aequia sito per demonii tionem, contrariserum ab habitu a quihuoad actionem et inionem diro . εs Prudentia non vi scientia proprie sumpta. 45 Prudentia versatur in rebus singularibus , quarum non es

mentia, sed θnsus.

Vistules Rationis ko Mentis Leuutur non quia in ratione,

O mente viis subiecto sint, sed ma earum . cium meis uti.

Mens est res diuis

Rrliquum est, ut ostendamus, solutam frincipis

potestatemgeste intellecta, iustam & legitimam esse, p ut etiam Doctores plerique eam intellexerunt. Bal. namque in l. imperium q. s.ff. de iurisdict. om. iud dixit,quod absoluta Principis potestas, est merum Imperium, Imperatori per lemm Megiani conces dum. & repetit in Leam quam col. C de fideicom. ubi considerandum est, inquit, quod iure nostro Populus Romanus omne imperium etiam immum , quod appellatur plenitudo potestatis transtulit in Principem; quem rcfert,& sequia tur Dec.ind.l.imperiumqH.num.6. t Abb. vero in cap. iii illa quotidiana,numa .de elect i quit, quod ab hita potestas dicitur illa,quae est supra legem scriptam, seu super lege positivam. i lem tradit Rip. resp. do.num. 6. 'sub tit. de clect. per tex. in c. proposuit de conces praeben. & Bald in aucten .loc amplius in a. l. vers. quaero an filii Regis C de fideicom lini Rex,inquit,est lex animata in regno suo,& poΜst Ilus quamlexcomminus cossietudo in cons. aqu

95쪽

stium .3. lib. I. Prin ps supra Onane ius postilis inest Nini cons. 328. num .7. in s. num. lib. I.. Quicquid agitiar sit pratae gem, absoluta potestas esta cui plenitudinis prestativirabilresistere dicit in cons4 6.lium. I .lib. I . iusi duo talituin,ius scilicet diuinum,& immutabile ius Maturale N. necessarium. Idem repetit Corset. de Potest Reg par num. q. di Capcialup. in da imperium L num. 3. .&tradunt Doctor in c. quae in ecclesiarum de constitui.m de constitui. Pring. N int .s n. C. 8 coni. ius , vel vii l. pub. . Et hanc absolutam potestatem Principem habere affirmat expresse Bal. ini. p.

ει Imperatorem tradit in l. a. num. 7. C. de seruit. N aqua. Vnde Alex.in Uns.3omum. i o. lib. s. Nihil aliud est inquiti. vii plenitudine potestatis , nisi derogare iuri communis

ordinario.. Idem tradit Pelin. in c. nonnulli, uum. y ri de refcrip. Corne.in cons. 278 num. 6.dib. . & Albertc. in

Princeps in fine hoc modo: in autem di inius,

quod Princeps est supra ius, intelligendum est, hoc esse verum, quia potest illud statuere, mut ne, destruere, exps nere,quando expediens est ; quod sumpsit a D: Tho. I . r. q. 96. t. I .in fine . Accedat Fort.Garaia i L Gallus. & quid si tantum, itum. 3o9. inquit enim : Ex his constat, plenitudinem potestatis referri ad ea quae sunt humana di positiva quasi dicamus, Summum. Pontificem, Vel Imperatorem ha- re potestatem liberam,non subie naturi posit in . Vnde tsupra lege S, a se, vel aliis positas, eam potestaten xercere potest ; prout dicimus, absolutam esse in Deo potestatem idest,pon subiect in re lis a se ordinatis : sed inter Deum,. eius. Vicarium haec est differentia,quod Deus, qui omnia potest,nulli subiicitur, clim sit causa & principium omnium: sed Pontifex,uel Imperator subiicitur legibus Dei,idest, rectae rationi: quia leges sunt superiores& ab eis ibinit ipse

potestatem; quam nullo modo potest exercere, nisi secundu . ipsas , idest, secundum rationem. hucusque Fortunius. M. concinit Curi. Iuni. in cons. i. num. I 9 . ubi itainquiti Princeps duplicem habet potestatem; quarum altera est dinalia , quia ordinarie Princeps legibus vivit: altera vero absoluta ,secundum quam omnia iura ciuilia tollere potest, . non tamen ea quae sunt inducta de iure diuino, naturali, veli

96쪽

state pertracta Bal. in l. r. C. de seruit. & aqua. ita Curtiuia cuius dicto declaratur Bal. in d. l. a. qui multis doctissimis

viris mamum in hac re sacessit negotium , cum non respe- xerint aaBaran d.l.huperium,num. s.& in extrauag. ad Reprim.in veri idebiciar num .et ubi De esse voluntatis est, inquit,quod sit liber nec cogi possit necessitate praecisas .cum proponas. de haere. instit. quo quidem voluntas hoc modo considerata intelligitur libera a regulis iuris ciuilis, sed semper remanet limitata a regulis gentium. Cui concinjt Gregor.Nazi .inorata .contra Iulianum Imp. quando sublimemore suo inquit iVelle etenim Imperatoris lex est . , non

scripta , imperii re potentiae patrocinio subnixa :& qii idem

scriptis legibus, quae potentia non hiiciuntur., lege nrmi atque valentior. idem quod Dariolus voluit etiam Bal. m.in prinM.de sacrosan. eccle , in l. i quis maior in prim, C.de transact. Quae omnia late comprobat Iasanaeons. Ios. arum. .liba. Quinimo Baldus, adauctus a Dida Couar.

in definitione Plenitudinis potestatis, quam ille facit in l. et C. de seriti t. &aqua, prout suprivan 6. secutus fuit Barto-luma quo & verba, si recte perpetidantur , mutuatus suit. l edictisautem addiderim ea quae de potestate absoluta, ordinaria seu ordinata tradit ad mentem Theologorui iactissime quidem,&emine Reuerendisi. & clariis. Paniga- rota in octauo tractatu de Pastione Domini par. I. ubi inter ceterauta inquite Cum Deo potentiam absolutam, qua ipse suis lagibus continuenire posses tribuimus; non pi terita noc fusimus illum tyranum, prout Callimus impieblasphemate nam Tyrannis non consistit in potentia , quaaegibus continueniri potest; sed occurrendo illis ex aduerso a s ipso: 1 Deus autem contra suas leges operatur nunquam. haec ille. Accedat Phalaris Tyrannus epist.6a .ita inqiliens e Neque alia de causa est nomen meum graue, quam quod no obtempero legibus. Et Aristacitar Rhetori circ p. 8.ubi ita notabiliter quidem inquite Monarchia in ut vel nomen ripium ostendit in qua unus omnium dominus est . haec o ldine quodam legibus coiistituta Regnum ratiordinata. s i vero tyrannis appellatur .. t uuando etiam vicimus, Principem supratus positi mihi e , intestigi debet, dummodo ius non sit sentatum in ratiotae naturali , secundum Felin.

in c. ad audientiam: a. num 1α vers. uelateor, o tradar

97쪽

so De potestate principis secularla.

Rip. inl.quominus , num .io. de Fliumi. Id quod ante at lo dixit Bal. in I. rescripta in vit .col .vers. quarto quaeritur.C.deprecib. p.offer.in hec verba: Quando ius quaesitum, naturali aequitate nititur,non potest tolli a Principe , secus f innitatur ex solo rigore iuris ciuilis, ut in re iudicata, & prae scriptione ; quem refert, S sequitur Dec. in cap. quae ine clesiarum, nurn. I 26. de constitui. Quae quidem naturalis 'aequitas habetur in l. l .F.de pact. t Disserentia autem na- τturalis aequitatis,& Guilis in l. r . . haec autem actio. ff. si quis testa.lib.iussiuer. & in l. bona fides in prin .ff. depos. nam ut inquit Bal.incaquae in ecclesiarum,num et 8. non omne quod est aequum,est de iure gentium: quia obligatio ciuilis quandoque est aequa &bona , dc tamen non est de iure gentium , irem vera sententia,item iudicia i not.Inst.de obligat. per totum, & ff. de pact s. si unus .f.pactus in fine maioris glo. si .de condit.indebi. Mulianus. Quod autem Princeps licet sit supra ius positiuum, non tamen sitsupra ius, quod in naturali aequitate landatum est, tradit etiam Hipp. Marsil. in

nori. & Theod. Imp. ita inquiunt. Retractare fiscum quod semel vendidit, aequitatis honestatisque ratio non patitur; - per quem textat.in l. quod ex liberta. C. de oper. liberi. dixit, 'quod ius honestatis exceptum est ab omni stiperiori- . tate,&. in cons. I 7 I. num. I. lib. I. quod honestas ligat etiam Principem . Idem affirmat Tiraq. intract. de Priuileg. piec .priuil. ii 3. Si id honestum est inquiens haud dubie n cessario obseruandum. Quibus accedat Alex. Alensis in I. Par.Sum.q.27. t. I .in respiad vit. t ubi Mos, inquit , muta- νtur: honestum autem permanet semper, quia simpliciter ap probandum est. Et quoniam in hac materia absoliatae Principis potestatis honesti consideratio magni est mometi a que ponderis; sciendum est. ,1 Honestum esse virtuti&de rem, quod Cicero in lib. de Osficiis ita definit: Bonum honestum est illud ,quod sua vi attrahit,de sua dignitate nos a

Milad sui amorem. Honestum namque dicitur, quod im

98쪽

seipso habet unde desideretur: utile vero non habet in se unde expetatur, ted expetitur solum sicut ducens ad alicrum, seu propter aliquem finem consequenduim. Et dicitur lio nestum . quasi honoris status , id est, bonum persediligibbae; aut simpliciter, sicut Deus , aut secundum quid, ut sui it Virtutes, quia ni se habent unae desiderentur. vide D. Thmin 1 .par.q. .arr.6. His autem finitimi sunt Theod. & Valentian. Impp. in l. digna vox. C. de legib. Digna vox: est , in quiunt,maiestate regnatis, lembus alligatum se Principe Profiteri, quam in =. 3. in medium adduximus. & Paulus in l. ex imperfecto.ff. de leg. 3. Ex imperfecto,inquit,testamento legata di fideicommissa imperatorem capere verecudum uist decut enim tantae maiestatis, eas seruarete s, quibu3 ipse solutus esse videtur. Et Alex. Imp. in l. ex impersecto de testam. Ex impersecto testamento nec Imperatoiein Vendicare posse,saepe constitutum est. licet enim lex Imperii solennibus iuris Imperatorem soluerit; nihil tamen tam proprium Imperii est , quam legibus vivere. Elegantius . vero ide Paulus in l. filius. si de condit. institui. Nam quae . facta,inquit aedunt pietatem, aestimationem, verecundiam nostram,nec sacere nos posse credendum est; quem adduximus in prin. Haec& consimilia iura diuina Principiabus nostris inculcanda essent potius, quam illa adulatorum vox : Quod Principi placuit, legis habet vigorem, ut inquit eruditissimus, & elegans Mynfingerius in A.vit.Instit.qui mod.testam. infir. Minc vero antinaduertendum est, quod cum Doctores, di iura quae ipsi adducunt, ostendere volunt absolutam Principis potestatem, loquuntur tam de Sum..Pontifice,quam de Imperatore,'t videre licet apud Dec. in

c. I .in I .lect. nuna. 9. cum seq. de constitui. post Innoc. in a. in ad monasterium num. 3. desta. monac. & pon alios passimn in sum.Sylvest. in A. Papa num. I 2. δέ seq. acetiana per Spec. in tit de lega.g. Nunc ostendendum num. qa. cum .plurib. seq.& per Mart. Nauar. in Apologo de Reddit. q. 3. num. 6. vers. sexto idem probatur, & est glo. in c. quanto de translat. Vnde Felin. in c. cum non liceat num. 22. de praesumpta inquit : Papatu &Imperium Paterni Eant. t Nam etsi Sum. Pontifex vicem Dei gerat in terris, & posit munta,quae Deus ipse potest,claue non errante,extrauag. Vnam stactam deuiato. eco .can. neat se. q. I. glo. z-inc.

99쪽

zi De potestate princIpis secularis . .

quanto de iureiur. Ab.in civenerabilem num .i 8 de eles in cisin. nurn.2.de constr. viii. vel inuti. Dec in c. I. in I. lect. num. ar .de constitui.&-Iac in praed. cons. I F. num. I. lib. i.ac etiam per Craue. in cons. 24 I. sub num. et egregie autem per Decian.in cons8.num. I s. cum plurib. seq. lib. r.

Restringenda quippe sub ratione potestas est, ut inquit Is 1 . Gregorius ad Gudiscatum Ducem in lib. 8. Registri In

dict.3. cap. I 2. Hanc tamen vicariam operam Imperator

quoque Deo impendit in temporalibus,ut diximus in ν. praeced. t od tamen intelligendum est mediante populo, I

non autem immediate sicut Sum. Ponti sex, Sol. de Iust. dcior. lib. I. q. I. art. 3. Ratio autem diuersitatis esse videtur, quia potestas regianaturali iure in populo derivatur ad Regem sive Imperatorem; id quod optime declarat Card. l:ellar. in Controuers. .lib. .cap. 6. min. I. Potestas autem Paralis siue Pontificia supra naturam est, diuino iure in perbia a unica non in communitate primo est . quam rationem adducit Caiet. in a. Apolog. de Comparat. auctoritatis P nae,& Concilii cap. I i. veri tertio. tradit late Didic. Couar. in lib. Pract.quaest. P.I. num. &inreg. Peccatum in z. par. ν. 9. num. 6. ac etiam Mart. Nauar. in c. nouit num. 89. &a . de iudic. egregie autem Car. Bullari in Controuers. I. lib. 3.cap. s. tom. I. acetiam in praed.cap.6. 1 Iuxta verosio is

perius tradita intelli da sunt annotata in , . praeced. num. 2.3. & q. Princeps. tactum pro insecto habere potest, retii- sue naturas mutare., & de nihilo aliquid facere. Item non licet disputare de potestate Principis , nec ei dici: Cur ita facis λ Et omnia potest ex certa scientia, extra ius, dc contra ius,& alia huiusmodi , quae passim Doctores adducunt, licet male t dixi in proaemio: & extorquent,auro,& argento quandoque inseruientes,& quae in iure positivo locum fiabi vendicare, tradit Craue. in tract. de Antiq. temp. rar. r. In prin .num. ἡ .& in cons. 266.3c disserit in consa' r. num. a.y. dc ro. & Rotan in cons. Ioo. num. I. cum plui ib. seq. lib. . Et ex praedictis apparet quomodo intelligenda sine ea quae tradit Rebuffiis in Praxi Beneflc. inreg. de Non mil. . ivr.quaec glo.6. num. 3 q. quando inquit: Isia absoluta po-

testas si potestas,quae verius diabolica dici pote siprocedit enim a potestate iniuriosa,& est contra le3em diuinam, naturalem,ciuilem iri canoilicam. ideo qui illa utuntur ines

100쪽

irmata domitratione, nec non eonsultores eorum diabolici sunt ;quos, nisi resipuerint,possidebit infernus, ubi erit fetus ,&stridor dentium. intelligite qui consulitis Principi-e, bus placentia: & vobis in futurum plurima horrenda pra paratis . Loquitur enim Rebussus secundum improbatam aliorum opinionem, qui voluerunt, Principem de potestate absoluta ius tertii tollere eosse etiam sine causa: non autem quando Princeps iuste utitur potestate absoluta supra ius positivum. Quod quidem magis apparet ex ias quae Rebus dicit in Concord.Francitit. de Reg. ad Prael in ver. Plenitudine,ubi assirmat, quod clausula De plenitudine potestatis solet apponi in condendis legibus, ac in arduis ; quae oper tur,ut videatur Principem supra ius dispensare,c. proposuit de conces praeben.&clem. pastoralis de re iud. Neque praedictis refragantur tradita per Alcia. in resp. 2o9. num. 7. cuinquit, quod plenitudo potestatis nihil aliud est,quam vi lentia, licet Doctores modestiore vocabulo eam sic appel lent. & ideo Populus Romanus nunquam tali clausula est .vsus: nec in iure ciuili reperitur secundum Bal. de Pace Cou 'is stan an ver. Libellarie. t Et in Imperatorem translata est 'moestas legitima oc ordinaria, ut commodius Respublica administraretur. Nam Alciatus vim dictae clausulae minime percepisse videtur. Clausula namque De plenitudinepol statis intelligenda est de plenitudine potestatis bonae de laudabilis,non vituperabilis vel tyrannicae: nam Imperator nodicitur posse,nisi quod de iure potest, ut inquit Bal. in cons. 3qs. num. I. lib. I. QDd autem dicta clausula ad amusi mnon reperiatur scripta in iure ciuili, neque expresse illa se rit usus Populus Romanus, prout inquit Alcia. etiam in tract.de Praesumpt. reg.3 praes. 8. in fine, & ante eum Ias. in I. quanquam in I. not. C. de testa. mili. & in cons. IA . subnum. . lib. I .Rip. in rubr. de constitui. & Feria d. V a'. in lib. I . Controuers. Illustr. cap. 26. num. et q. hoc nihil refert.

ij t Sussicit enim id ipsum per alia verba satis nobis significatum,atque perspicuum factum fuisse i t Essectus enim, non nudum nomen attendi debet. l. a. g. si sunt sui. U. ad Tertuli glo. in l. filius Amilias. . I. vers. ei fectu. E quod cum eo. de omne dicitur tale,quale ex effectu perpeditur. l. sed etsi pose sessori. .i .Ede iureiur.& per Bal. in cons.3 .lib. I. late autum scr Crauc. in cosi fo3. n a. ac deinceps. non enim