De Artemidoro Daldiano librorum onicocriticorum auctore

41쪽

20, 8; dicit Art. τ, δαιμονιον i. e. suus cuique genius mala addet. δ' De eis satis mihi dictum sit alia investigemus indicia, unde eluceat Artemidori placita cum Stoicis congruere. tque in mο-rali quidem parte Stoici censebant ad virtutem perveniri animo sedato nec incitationibus perturbato Zelle III, 230 sq.); itaque vacationem spei atque metus potissimum appetiverunt Cic. Tusc. qu. III 3. V 43 principes enim assectus esse ἐπιθυμιαν φόβον λυστην δονήν, ortos ex salsis opinionibus de rebus aut praesentibus aut futuris decernebant. Nec non haec habet . qui condemnat spem metumque ut praebentes inania somnia 3, 23 199 17 200, 2-8. Quid quem vocat hic σπουδαῖον, nonne is videtur esse sapiens ex Stoicorum decretis, quoniam nec perturbatur spe metuque, et moderatur libidinibus γη)obiciat mihi quisquiam, quod . dicit 98, 4: κρεῖττον τοκακουν του πο τινος κακουσθαι, toto caelo a Stoicorum praeceptis distare sane Stoicis placebat iniuriam haudquaquam SSe inserendam, contra amore prosequendos vel inimicos, certe Veniam

esse dandam. Sen. de ira II 32. Cic. de oss. Ι 88. Tusc. V 56. Zelle III, 300 752. Secuti esse videntur in hae e Stoici Platonem latonicumque Socratem Zelle II. 171 qui nullo m-nino modo iniuriam esse inserendam censebant. Crito 49 B. Gorgias 469 C. 473 Α. 474 B. A Neque autem omnes hoc praeceptum servabant Men 71 E. Rep. I 334 B), contra phirimi in sophistas potissimum cadit, boni esse viri praedicabant, amico quidem prodesse, obesse inimico cs en Mem II 6 35 Eurip. Ion 1046 Nauch); Aristoteli autem neque inserre neque accipere iniuriam iusti videbatur viri eth Nic. 1126, eth. Eud. 1231B. - Si autem

1 Posidonius scripsit περὶ Τρωων καὶ δαιμονων, quibus utebMura divinationem firmandam atque probandam. Veller Ima 320, 3. 576. 2 Iam placitum Stoicorum illud: ιόνος ὁ σοφος ἐλευθερος πλουσιος βασιλευς κτλ. Zelier IIIa 251 si quis invenisso sibi idobitur apud Α. 22 8 decipietur: ἀγαθον δὲ καὶ ἀνδρὶ σοφῶ καὶ ἱερεῖ καὶ μάντει

καὶ βασιλεῖ καὶ ρχοντι καὶ τοις περὶ το Λιονυσον τεχνίταις. - X- stat hoc loco ὁ σοφος una cum sacerdotibus vatibus regibus archontibus; neque autem ea de causa coniunguntur, quod unus philosophus verus est sacerdos et vates et rex, sed, ut ait A., τουτων γαρ οἷς μὲν ἔθος ἐστὶ κομαν, οἷς δὲ τ ἐπιτο δευμα κομαν ἐπιτρεπει.

3 R. do Scala, St. d. ol. I 221.4 Cf. Gellius XII s. 5 Abhorret ab eo paraphrasis ad eth. nio. s. ullach II 42s

l. V cap. 8: τι χεῖρον κακον το ἀδικειν του πο τινος ἀδικεῖσθαι.

42쪽

uni ex eis, qui iniuriam accipere turpius atque peius quam in- serre profitebantur, attribuere in animo habes Artemidorum, timeo ne in errorem incidas Analogiam asserre licet christiani iubentur amare inimicos quantulam autem partem invenies, qui hoc sequantur praeceptum Noli igitur hac de causa Artemidorum mihi eicere e Stoicorum castris, ne aut ipse ex christianorum depellaris aut multos depellas. 0uam civitatis formam probaverito aperte non docet;

sed quod duobus locis oves dicit significare homines 63,18 100, 8, suspici oritur novisse eum Cynicorum Stoicorumque de hac re placita ovium enim regi Cynici eosque secuti Stoici rem publicam comparabant: Zeller 1Ιa 325 5. IIIa 302, 3 Plut Alex. M. viri. I 6 αγέλη συννομος, νομε κοινῶ τρεφομενη Art. 100, 8:πειθεσθαι τῶ ποιμενι καὶ συναγελάζεσθαι. Animas quae in animantibus reperiantur, affirmat Diog. L.

Zeller III. 200 - Stoicis immortalis animae mundi parteS videri idem habet Eus. r. v. XV 20. Hippol. Diel dox. 571, 17. 0ua de re quid censeatis invenies p. 15 4. 160 25 φασὶ γαρτὰς η υχὰς απαλλαγείσας των σωμάτων εἰς ὁν ουρανον ἀνιεναι τάχει χρωμενας περβάλλοντι. Cis de celeritate Cic. tusc. u. 43. Idem enim sere inde apparet post mortem redit anima ad caelum . . ad aethera, unde profluxit animae mundi ac proinde dei non solum opus sed etiam pars est, neque ab pSO sed ex ipso acta. Friedlaender, Sittengescit ili' 690. Contra alio loco habeto post mortem in aliis studiis esse occupatam animam hominis 262, 7. Sed neque suam ipsius sententiam ibi proseri nec Stoici de hac re omnes consentiebant. Alii enim censebant animas corporibus solutas saltem sapientes ideoque validas aliquamdiu inter divina coelestiaque remanere, alii statim post obitum naturae suae reminisci et in animam mundi communem animarumque sontem relandi Diog. L. VII 157. Mortem ipsam haud timendam esse praedicat . quippe quae liberet omnibus curis laboribus incommodis p. 150 9. 25.

151 3 9. 247, 3. 259, 22. 273 9. Neque aliud significatur verbis Cornuti Stoici, qui υβουλε vocat adem, cap. XXXV p. 74 10, porro conserendi sunt Senecae hi loci p. 24. 70 58. de ira II 15.

Sedem animae cum plurimi Stoici censerent esse cor, Cleanthes ponebat το ηγεμονικον i. e. το λογικον in capite vel cerebro, inferiores partes in corde reliquit; quem secutus esse

43쪽

videtur Posidonius.' Artemidorus quoque sontem vel initium vitae et in anima sita est vita, in capite inesse docet p. 6 19. 36, 4. Contra ceterorum placitum prae se fert 42, 14; neque igitur in unius verba magistri iuravit. Negato. 226, 16 in natura omnia esse necessaria, contr3 multa pulchritudinis ornatusque causa esse constituta contendit. Hoc autem ipsum semper Balbus Stoicus apud Ciceronem praedicat neque minus e pulchritudine naturae quam ex utilitate deos esse

concludit Cic. d. n. d. II 58. II 104. II 115. II 127. Zelle III a*170 sq.

Deinceps, quas artis suae partes discernit in memoriam vocant Stoicorum artis grammaticae partitionem dico autem haec: Propius inter se iunguntur apud A libri quattuor primi, secernitur quintus in quint enim numerum satis magnum confert somniorum, quae significata sint eis, docet, causas explicat in primis quattuor non a veris sed siclis proficiscitur somniis, causas addit eventus, rarius exempla in illis exstat ratio, in hoc usus.

De libris I -Ι quid ipse censuerit, hinc elucet 148, 21:

τεχνη νειροκριτικη καὶ ποθῆκαι, θεωρηματων.

254 6 τεχνικη θεωρια vult igitur accipias hos libros ut rationem θεωρίαν continentes. uintum addidit ἴστοριας ενεκα οπως ras απονώτερον ταῖς τριβαῖς χρησθαι 252, 26 254, 8 ομως σοι προσδεῖν ἡγουμενος τριβῆς τε καὶ γυμνασιας τὴν πόσχεσιν ἀποδίδωμι. Quid autem significat priore loco ἱστορια Assumas quaeso 253, 2 τὸ προκείμενον ἡ ἱστοριαν νειρων ποβεβηκοτων συναγαγεῖν σοι. Inde mihi clare videtur apparere nuncupatam esse Artemidoro vocem ἱστοριας pro materie Materiem, scribit filio, somniorum tibi colligo, sua

usus magis magisque in arte exercearis τριβή). taque in νειροκρισία haec deprehenduntur: θεωρία ἱστορία, τριβη, quae partitio eadem sere est atque aurisci, Cratetis disci iii et a Stoicis stabant Pergameni qui dividit grammaticam vel potius τὴν κριτικὴν in λογικον ἱστορικον τριβικον atque

apud eum quoque ἱστορικον continet materiem sabularum et narrationum apud poetas et rerum scriptores, quae discernenda est viro critico Quod ceterae partes argumenta alia tractant, mirum 1 et Hirael, Untorsuchunge in Cicero philoa Schristen II 77 sq.

Eius argumenta non refutavit Schmoholius 269, 2.2 Qualis est liboro, talos conscripsisAe censeo A. ante editum opus, unde experientitam hauriret; sae fuerint, si mihi licet, parva com

44쪽

non est, quoniam artes critica et Onirocritica tanto distant intervallo. CL Steinthai Gesch de Sprachv. 45. Hirget, Untersuchungen

Saepius iam in perlustranda Stoicorum theologia commemoranda mihi fuit consuetudo philosophorum illa, allegoria atque etymologia quam vocant Graeci demonstrare in eis vim inesse quandam naturalem. Illae autem etymologiae adeo non litteris doctrina scientia nitebantur, ut contra ad insaniam sere inepte profusae sint.' Eodem auxilio . utitur eundemque in risum incidit proseram nonnulla exempli causa:

11, 28 κάμηλος. . . . κάμμηρος κάμπτω)

24, 6 καρῆναι. . χαρτὶναι. 71, 16 κηρινοι στεφανοι. κηρα. θάνατον).100, 8 πρcβατον .... προβιβασμός. 100 14 κριος. . .. κρείειν αρχειν).101 10 ονος. . .. νασθαι. 102, 2 βοες .... περιβοησεις. 113, 1 αετος. . .. -ετος πρῶτον ἔτος).203, 6 ἔθος. . .. συνθεμενοι αυτοῖς. Nec multum differt, quod ex sola sermonis consuetudine interpretari conatur somnia:

43, 10 μήδεα - βουλεωματα - αἰδοῖον. 43, 11 αἰδοῖον ἀναγκαῖον καλεῖται. 43 12 αἰδοῖον - αἰδώς - ἐπιτιμία.

89, 3. 89, 13 95, 2. 21, 24 133, 25 145, 6 170 14.192 11 153, 17. 207, 18. 217, 20 248, 25. 272, 23.

Neque hic praetermittendi sunt silenti singuli termini vel singulae voces, in quae permigrantes Stoicorum philosophiam incidimus sunt autem potissimum haec: 4ccurate inter se distinguuntur: μῖξις κρῆσις συγχυσις παράθεσις. ιαξις quidem adhibetur sine certa notione, de aqua et in vel melle loquentes utuntur voce κρασις, παράθεσις de rumento; συγχυσις exempli

causa de pharmacis. Retinent enim in παραθέσει materiae suam quaeque naturam et qualitatem neque inter se coniunguntur, ut 1 Exempli causa apud comulum Aphrodite nominatur quod sunt αφρονες ο ηττωμενοι αυτῆς, cf. Cic. d. n. d. II 66. UP63. do off. I 23 fides fio).2 Zolle III 127. s. Alexandri Aphrodis irae mixtione libellus, Tubingones 540 p. 47 sq.

45쪽

si miscentur sabae cum tritico παράθεσις est σωμάτων Θαφη κατὰ τὰς ἐπιφανείας . In κράσει autem ut permeat altera alteram, tamen dividi atque resolvi possunt, quoniam suas quaeque materia qualitates haud amittit δυο ξ καὶ πλειονων ω των

ἀντιπαρέκτασις δι ολων, πομενουσων των συμφυων περὶ αυτ ποιοτηπων . Id non cadit in συγχυσιν, qua de materiae altera in alteram transeunt, ut naturam suam abiectam vel mixtam cum altera resolutione recipere non possint, contra nova aliqua res

orta est mixtura Συγχυσις δυο καὶ πλειόνων ποιοτήτων περὶ τὰ σώματα μεταβολαὶ εἰς τέρας διαφερουσης τουτων

ποιοτητος γενεσιν. - uae conseramus cum Artemidori non

nullis locis: 206, 15 τ γῆμαι καὶ κοινωνῆσαι, ἐθελοντι ἄμπελος καὶ οἶνος, ἡ μὲν διὰ τους λικας ὁ δὲ δια την κρῆσιν, ἐπιτηδειότερα πυρῶν Ἀριβῶν. uid hoc loco nonne eodem sensu nuncupat κρῆσιν atque Stoici nonne vini quaeque mixtura opponitur hordei atque tritici Accedit quod Antipater quoque

conubium conseri cum κρασεM. Stob sor. 67, 25. Amicitiae enim ceterae comparandae sunt ταῖς τῶν ὀσπρίων κατὰ τὰς παρα- θεσεις μίξεσιν, amicitia autem inter coniuges ταῖς δι' ολων κράσεσιν, ως οἶνος δατι καὶ τουτο ιέλιτι μίσγεται δι' ολων. Eadem autem comparatio exortemidori loco citat apparet.

182, 22: συνεργὰ δὲ τὰ εἰς φην ἱστου παρασκευαζόμενα πολλὰς φροντίδας καὶ συγχυσιν πραγμάτων σημαινε ἀν ψεκαὶ μόλις ἔσται διάκρισις εως μὲν γάρ ἐστι συνεργά συγκέχυται καὶ ἀδιάκριτά ἐστιν. De iugi lis nuncupat vocem

συγχυσις et id quod supra commemoravi, hic quoque nobis occurrit quae synchysi commixta sunt, solvi non possunt αδιάκριτά ἐστιν). - Vox μίγνυσθαι habet sensum coeundi. Ἐνστασις est institutio potissimum de moribus adhibetur. Epictet diss. III 22, 19: πρῶτον ουν το ηγεμονικόν σε δεῖ τοσαυτου καθαρον ποιῆσαι καὶ την ἔνστασιν ταυτην Artem. 200, 3 ἔνστασις ἀγαθαὶ κα ευπροαίρετος. Hominem vocat M. Aurelius I 16 ζῶον λογικον ουκἐν πεισε αλλ' ἐνεργεια το του λογικου πολιτικου ζώου κακον

καὶ ἀγαθον VII 35 το λογικον ζωον δυναται in κώλυμα υλην αυτου ποιεῖν καὶ χρησθαι αυτ- ἐφ' οἷον αν καὶ ριι π.Art. 211, 20 hominem numerat in γόοις λογικοις. i. pict. 6, 12. Ι saepius.

κατάληψις est cognitio, perceptio, comprehensio. Cic. c.

pr. II 17. 14 de n. III 17; multis locis apud Epictetum habes

46쪽

καταληπιιοια φαυτασίαι idem sere sensus subest verbis Art. 1, 11 περὶ αν ἔχω καταληψιν.

Non distinguit A. p. 177, 3 inter ἐπιθυμιας et ρέξεις;

ne Stoicis quidem haec vocabula opponuntur, quoniam alterum interpretantur per alterum, instructum id quidem epitheto. Bοελησε est ευλογος ρεξις 'ειτι ιιι est ρεξις αλογος vel πειθης λογω; ρεξις igitur est genus, ἐπιιθυμία species.

Porro 197, 13 οσα σπερματωδέστερα καὶ - ἐξειργασμένα οἱ παλαιοὶ συνέγγη αν ἐξειργασάμην εἰς λεπτὴν καὶ ληθῆ

διαίρεσιν in memoriam nobis revocant verba Ciceronis de Zenone et Cleanthe Stoicis de div. I 6 quod et Zeno in suis commentariis quasi semina quaedam sparsisset et ea Cleanthes paulo

uberiora fecisset. - 257 15 ασκησις philosophi in Stoicum optime quadrat Zelle IIIa 51. προσεπισωρευε ιν 20,

accumulare, vox satis raro nuncupata pruno invenitur apud pi

Docuisse mihi videor multa Artemidori et Stoicorum convenire decreta. Forsitan obiciat mihi quispiam quae tu argumenta prosers, relato etenim hoc vel illud non Stoicorum proprium est, sed apud alios quoque potest indagari. Sane sed omissa de Artemidor quaestione, quid de Stoicis censendum est Quid quaecunque prae se tulerunt, omnia ipsi finxerunt Minime, a prioribus multa sunt mutuati ut Heraclitus ille, cuius ex alleg hom. On- nullos attuli locos, Homero tribuit ea, quae ipse probavit, omerum, ut ita dicam, Stoicissasse putat. s. Cic. d. n. d. I 41. Vnde cognoscitur non puduisse Stoicos confiteri, non nova se fingere placita, sed proferre ea quae iam diu valuissent. - itaque in alios alia quadrant, in Stoicos summa atque plurima. Neve hoc quisquam improbet non omnia Stoicorum philosophumena praebet Art. In nirocriticis libris philosophiae nullus fere locus datur. Itaque cum congruant tam multa cum Stoicis, nihil pugnet, hoc concludo: Art. etiamsi non uni philosophiae totum se dedit, tamen philosophorum disciplina imbutus et Stoicorum potissimum decretis