Religio rationalis seu De rationis judicio, in controversiis etiam theologicis, ac religiosis, adhibendo, tractatus

21쪽

R N A L a 3. Tali ratione sana tuens homo, debet norma ac regula verbi Dei scripti praeter quod nunc aliud e tum ci verbum non habemus sumta ac recte applicata, de controversiis circa religionem propositis quidliam veri eis insit judicarea ea quae da absurdaque evidenter ne commenta Olienduntur,r jicere.

At judicium ist id debetes e non authontatis, sed tantum discretionis atque ita ut quisque sibi propter se judicet, non autem aliis prae-

audice : qui judicium ejus laqui

non cogantur nisi ii ipsi idem ratione sua utentcs verum est agno-

stant.

Hujus de rationis in sacris fidei controversiis usi adhibendo sententiae Veritas, probari potest non paucis rationibus seu argumentis.1 Primi argumenti loco potest haberi illud ptum sub initium hujus dissertationis positum nempe quod praeter hunc modum alius

22쪽

14 RELIGI onim de rebus fidei controversiarum nunc inter dissidentes haberi

non possit ullus ut est sit perius

sias in rationis judicium est,ivi, patet inde, quod quicunmae iudex aliis statuatur , ii ve Uertium Dei Scriptum, sive Spiritus Sanctus in cordibus hominum existens, sive Ecclesia aut caput ejus visibile in terra, non possit illius judicium admitti, nisi prius ratio nobis dii faverit, oportere utillijudici acqui

escanatis.

Σ. Fides de qua hic a imus si

definiatur, nihil aliud est, quam al- sensus firmus teitimonio divino adhibitus Certe passim ab eruditis fides per assensum sive persuasionem recte definitur. Atqui ad asia sensum istum, si modo firmus esse debeat, requiritur, ut quis non b-ham agnoscat ac persuasus sit dicta illa quae ipsi ut eis asientiatur,r ponuntur, si divina sed etiam ut prius praeter vocabulorum senum qui aurea Lrit, significatio

23쪽

RATIONALI s.

nem quoque ac tensum dictorum aliquatenus saltem animo cognOlcat, atque rem sub vocibus contentam cui sit assciarien dum intelligat. Nam ut ignoti nulla cupido ita prorsus incognitis ac nullo modo intellectis, nec sensu interno perceptis rebus, nullus revera assensus potest adhiberi Prius de aliquo dicto quad quale id sit cognoscendum est, sca animo sentiendum, deinde demum quod id verum sit assentiendum salsentus. coecias non est Per ac proprie susensus Id praeter ipsum communem hominum sensum, attestatur quoque Paulus Apostolus I. Cor. XIV. 8, 9, t. inlidnam vero est

id quo homo intelligit aliquid cui

assentiri debeata Nonne illa animi facultas quam intellectum ea rationem apellamus a qua homo definitur animal rationale Niliti te quis iam hominis nomine gaudens, contentus sit ut ejus definitionem solum genus constituat, absque different specifica. Ratio agitur

24쪽

sine ratione non fit assensus, id est ipsa fides Certe neque fidem habere alicui personae aut rei, neque credere quisquam quidquam absque crsuasione , neque omnino persuaderi ei quidpiam absque usurationis seu intelleinis ipsius culus per argumenta convictio est

persuasio potest. Qui rem a se

prorsus non intellectam credere si est, is quid sit credere ignorat, quid credat ipse nescit, ac proinde revera non credit; sed opmatur. Divinus author pistolae ad Hebraeos C XI. non tantum P p a fidei descriptione ponit, quod fides sitelenchus seu argumentum sive exhibitio rerum non apparentium; sed etiam dicit quod de intelligamus aptata seu coagmentata esse secula,id est mundum conditum Verbo Dei. E quibus illud saltem colligi potest, ea quae fide apprehenduntur non repugnare iis quae argumentis ce iis rationi consentaneia firmanturi

25쪽

RATIONALI s. I tur, antellectu humano percipiuntur.

Si ad credendum non opus est ut aliquid intelligatur, poterit recte cuipiam homini pronunciari quidpiam lingua ejusmodi peregrina cujus ille senum bium audiat, sed interim quid verba significent non intelligat , ac tum interrogari, an ipse ista quae dicuntur credat, eisque ut veris assensum Mapprobationem praebeat ξ At nonne, quaesis, hoc absurdum est ac ridiculum, ut quis vel id ab alio requirat, vel iste se talia non intellecta credere respondeat. 3. Fidem quatenus historica est esse in intellectu, ut insul edi ostio recipiente primo, negari non pol si quamvis etiam in voluntate eam aliquatenus inesse, quatenus praesertim fiduciam continet, non est negandum Quanquam istae animae rationalis potentiae, non

sunt fortasse re ipsa sed operatione disti di ae ac ad litem vitandam tutius statuitur, Fides subjectum esse

26쪽

18 RELIGIO esse animam rationalem. J Ita autem fides est in intellectu, sive in anima rationali, ut ipse intellectus, te a ratio, operatione sua conferat aliquid ad res fidei percipiendas: quum fides in homine oriri atque existere nequeat absque praevia reici edendae intelligentia seu notitia: ut ostensum est antea sub fidei desilitiones, num Quoniam igitur fidei stillaestum inhaerentis, ut vocant est intellectus, seu anima rationalis, certe sine intellectu,

rationis usu fides consister non potest.

Objectum fidei Theologicae

est Veritas, de rebus divinis divinitus revelata. Id apud omnes est in confesta concello. Nisi enini

aliquis sit persuasit quidpiam esse

Verum, vel saltem non adversum veritati manifestae, ac proinde credibile, non impossibile; quomodo quaesis a se impetrare poterit ut ei rei fidem habeat, seu eam esse ci c)dat Unde non abs re scriptum est apud Thomam Aquinatem secta noda

27쪽

da ccunda Quaest. i. sub artio S. Res dei non demonstrari quidem, D tamen probari non se impossibi-hi. Ubi paulo post additur δε- qua dimonstrabilia poni inter credenda; quia prae- exiguntur ad ea quae junt saei Proseeto nemo credere potest nisi id quod verum esse X- istimat. Alioqui si quamvis non existimet quidpiam esse verum, tamen id credere se dicat, non est ei id dicenti credendum quia vel stolidus: amens erit, quid dicat non cogitans, aut quid sit credere ignorans, vel hypocrita falsidicus, aliud corde premens, aliud autem ore promens Talis dignus est qui falsi pro veris suscipiat. Jam vero quid sit verum, quid autem falsum,

quid postibile, quid impossibile,

ac proindeli id credibile, quid autem incredibiles, quonam alio medio ab homine quam ratione discernitur, ac decernitui s. Instrumenta naturalia certa

habet animal quodvis a Deo data, ad certas etioncs ac functiones ob- eun

28쪽

dos odores, palatum ad sapores, manus ad aliquid apprehendendum. Ita ratio est instrument una animali rationali homini datum a Deo ad verum, ut lumen intellectuale, videndum atque cernendum , dc a falso discernendum , elut oculus internus d ad idem quodammodo apprehendendum, velut manus quadam spiritualis: quae arma ac tela spiritualia, de veritate Theologica propugnanda ac falsitate oppugnanda, in verbo divino suppeditata, apprehendit deXtre atque commode vibrat. Velle igitur absque rationis usu veritatem agnoscere atque tueri, perinde ab stirdum est, ac velle ab que oculo vel clausis oculis videre colores dilaernere, absque auribus, vel eis obturatis, audire, absque manu apprehendere aut tela vibrare. Sicut autem si quis diceret,

oculis

29쪽

cra;& auribus humana tantium Verba audienda, non etiam divini, ineptus merito haberetur ita similiter ineptus est, qui opinatur, intellectu humano seu ratione, in rebus tantum naturalibus vel civilibus cognostendis esse utendum, non etiam in Theologicisin ad religionem spectantibus Certe mirandum est homines i ii sunt animalia rationalia, qui itie alioqui ratione tanquam signi dono Dei

Raudent, eaque in renus minus necessariis utuntur, in his magis necessariis eadem uti nolle, ac istum mentis oculum ubi ad sacra spectanda ventum est ultio occludere.

6. Si ratio hundiana non reqvritur ad res fidei percipiendas, e .utur posse fidei capita seu ut vocant articulos, proponi ad credendum, irrationalibus bestiis, ceu bobus, equis, asinis,&c aut avibus, saltem iis quae voces humanas linitari sunt

30쪽

sunt dociles, ut psittacis, picis, corvis vel hominibus quidena sed ratione sana orbatis ut deliris, ac prorsus amentibus vel infantibus, ob ipsam aetatem imperfectam nondum ratione utentibus. Id vero absurdum est apud homines cordatos etiam apud eos qui infantes dum baptizantur idem myst riorum divinorum habere opinantur. Nonne ridiculum illud, quod Monachi quidam avibus, ut branciscus Assilias, d piscibus ut Antonius Patavinus, euangelium praedicasse, iisque concionati fuisse, memorantur dictum illud Christi,

Praedicat Euanguium omni creaturae, Marc. X usos per abusum rationis ad irrationales etiam res creatas Xtendentes. Sicut in An

glia quoque quidam Enthusiastae

Quakeriani, dum eis homines at res praebere nollent, spiritu quodam errabundo impulsi , oves, equos, anseres, concionando adsitas opiniones convertere tentasse

feruatur. Digni talibus auditoribu S