장음표시 사용
31쪽
tertium caelum raptus fuit, quam a visione ac rerum divinarum coguiatione ejus octili rebus sensibilibus caeci essecti sunt, de quo raptu forsan aliquando loquemur, tu tamen de eo interim lege Marsilium FScinum in Epistotis. & haec quidem Joannis Pici materno sermone
scripta, totidem verbis in Latinum vertimus utcunque, tamen extempore. De Iano hic libet mihi nonnulla haud protrita subscrib re, quae nec Gyraldus attigit, in suis de diis gentium, cum deJano Deo loquutus est. Apud quem omnia, quae ad templa Iani, & sacrificia & cognomina pertinent, legere poterit studiosus lector, nunc haec a me accipiat. Janus Noe ex Japhete nepos fuit, si Iosip-Po libro I. capite . credimus , traditumque exstat in Bibliis, vel Saturni & Eleutheriae Latini generis puellae filius, ut lib. phaenomenon iij. Critolaus refert, sed verisimile est Hebraeum illum ἰώυαν multis seculis ante Latinum vixisse, primumque vini usum in Italia induxisse, unde & yanus dictus sit, quod T vinum Hebraeorum semmone dicatur. Plutarchus certe in problematis, ut superius annotavi , gente Perrhaebum fuisse attestatur. Berosus autem, gravissimae aut horitatis vir, Noe ipsum eundem & Janum esse scribit, du- .ctus praesertim nominis argumento quod vitisatorem significat. Huic Jano regi ex Iubale, vel, ut Iosippus mavult, nepote Pronepos, Subres fuit, qui Mediolanum condidit, ut est author Alciatus noster in lib. I. suae historiae Patriae, quam adhuc pene puer composuit: quam Franciscus Alciatus , ejus lueres bene meritus, ut i gere possem , mihi benigne concessit,. quam & brevi editurum in lucemque missurum speramus, clim haec historia hujusmodi sit, ut cum elegantia & eruditione veterum historicorum certet. Hic sciens praetereo, quae de nummulis cum bifronte Jano de navicula, quia pueris solerent jactari in sublime, narrat Macrobius & Alexander ab Alexand. lib. iij. Geniat. dierum, cap. xXj. de quemadmodum
Navium , coronarum, nec non pontium, primus inventor fuerit, quod testatus est Dracon Corcyrentis, ut Athenaeus lib. X v. 2 σπε
δε istis cap. xl x. resert. Sedae Jano haec satis&super.
34쪽
PIETATIS apud veteres plura signa extitisse testis est antiquutas, quae partim in Deos, partim in patriam, partim etiam in parentes relata leguntur: nullibi tamen expressius, quam in nummis argenteis veterum conspiciuntur: quod his proximis diebus mihi contigit oculis perspicere. Cum ad me hujusmodi numisma argenteum quidem , sed & vetus, quod seculum Romanorum priscum redolet, Angelus Arcellus Placentinus, adolescens clarissimus, at tu lisset, ibi enim in priori orbe essicta Pietatis fuit effgies, in nodum complicatis post cervicem comis, forma muliebri: In altero vero orisbe, imago AEneae, qui cervici impositum patrem Anchisen gestabat,& in manibus Deos Penates, cum hac epigraphe, CAESA . de Pie tale Dea in praesentia non est quod verba faciam: mihi satis sit his, qui haec legere cupierint, locos scriptorum ostendisse, ne hic multa de pietate, quae dici a me possent, aliena congeram. Martianus lib. Topographiae Romae iij. cap. xij. & lib. v. cap. v. & Lilius Gyraldus libro detiis gentiam Syntagmate i. & Plinius lib. vij. cap. XXX . de
Valerius Maximus lib. v. cap. iiij. &v. & vj. meminerunt: hic ego tantum cum de numismatis agam , vice scriptorum, num iis ata proferam, de eorum inscriptiones: & cum Poetis res nostra, hoc in numismate explicando tantum habcbitur. Virgilius igitur lib. i. e Eneidos , cum progeniem Caesarum antiquam & a Trojanis Originem habuisse narrasset, futuros CaesareS connumerat, qui toti orώbi dominaturi essent: ubi illa carmina subiicit,
Nascetur pulchra Trojanus origine Caesar, Imperium Oceano famam qui terminet astris, Tutius, β magno demissum nomen Pulo , Sc. Sed ad quid hos versus hoc loco inseruimus P nempe ut lector stuadiosus antiquitatis sciat Caesarem Julium , vcl Augustum in honorem patris hoc tale numisma cudi mandasse : ideo literae positae, CAESA . gentem enim Iuliani pro indubitato creditur ab Julo Eneae filio manasse, qui Lavinio relicto Albam longam condidit, in qua & regnavit, ut & Livius lib. I. dec. I. hinc Tibullus, Daque o canio condita Longa duce. De Disitired by Gorale
35쪽
De Caesare sic Veli ejus Paterculus posteriore lib. narrat: Secutus es deinde consulatus C. Caesaris, qui scribenti manum injicit , Squamlibet festinantem , in se morari cogit: hic nobilissima Iuliorum genitus familia, S quod inter omnes antiquissimos constabat , ab
Ancbife ac Venere deducens genus , forma omnium civium excelle iis us, animo super bumanam S naturam S dem evectus , magnitudine cogitationum, celeritate bellandi, patientia periculorum, Magno tui Alexandro, sed sobrio, neque iracundo luimus, qui dentiaque semper liue somno, X cibo in vitam, non in voluptatem uteretur, de reliqua. Appianus Alexand. idem libro secundo bellarum civitium in fine. Sed quid notiora hic recenseo de C. Iulio Caesare ρ cum hujus penE omnis antiquitas in libris gesta, mores, vitam, originem retulerit. Quin potius alteram imaginem explicemus Imago est in humismatis posteriore circulo, AEneae patrem Anchisem gestantis, de quo Virgilius in ij. Eneidos sic, Ergo age, chare pater, cervici imponere nostrae,
se subibo humeris, nec me Iastor iste gravabit. Et paulo post,
Tu genitor cape sacra manu, patriosique penates, cole bello δ tanto digressum, S caede recenti, Attrectare nefas, donec me flumine vivo
Haec fatus, latos humeros, subediaque colla Vese super, fulvique infernor pelis Donis, Succedoque oneri , dextrae se parvus Pulus Implicuit, sequiturque patrem non passibus aequis.
Quid hoc loco his versibus significantius, atque ad numisma Ve- iustum explicandum aptius Θ vides hic rem ob oculos poni, non scribi. Sed quid morore quin te aliorum poetarum tantam pieta- Iem nati in parentem esserentium subscribam carmina 8 8c quidem apud Graxos scriptores & poetas mentio est libro Graecorum epia
36쪽
Hoc autem epigramma transtulit Marullus Tarchoniata Constantinopolitanus Poeta, sic lib. iij. Epigrammatam: Cum ferret medios proles otheraea per hostes Impositi colgo languida membra patria, Tarcite, ait , Danai , Imis est sene gloria rapto. At non erepto gloria patre Ievis. C. Vrsus Vellius sic transtulit: Iliaco et Eneas igni per tela, per hostes , Eripuit, nati pondera sancta, patrem, Atque ait.haec Grajis, Huic parcite, parva duello Hic, mihi gestanti praeda sed ampla pater. Alciatus autem omnium felicissimh sic expressit in Emblemate
Fer medios hostes patriae, cum ferret ab ignet Eneaae humeris dulce parentis onus. Fareite dicebat vobis sene adorea rapto Naua erit , erepto sed patre summa mihi.' Sed jam Synceri Sannaetarii cultissimum Epigramma in gemmam suam afferamus, in qua constat fuisse sculptum AEneam Anchisen Patrem & Ascanium gerentem, quam gemmam h ruinis Sinuessae civitatis erutam ita ille celebrat lib. I. Epigrammatam: me , mihi quae roseos jussit sordere hiacynthos , Et nitet articulis unica gemma meis, jus in exiguo ductor flat Troicus orbe, Anebis que senex, A caniussique puer. Stiis credat y veteres inter neglecta ruinas, Et vili latuit femi pulta solo. Tu tamen obrueraae, nec te Sinuessa pudebat me decus heu terras occuluisse tuis. Scilicet C Eneam, natumque, patremque gerentem, Ignibus ereptos obruererique meos pTarcere debueraae, cui jam pia flamma pepercit,
Nec te tam turpi dedecorare nota.
Et dubitem festavique feros , rigidosque Britannorme comite ignotos S pen trare sinus y
37쪽
Cum verita est profugos Iaedere flamma meos.
Nunc ad ea numismata, quae pietatem prae se ferunt deveniamus. In nummo argenteo Otacillae Severae Augustae, ubi ejus extat imago, haec sunt verba in primo orbe, OTACIL. SEVERA AUG. in . altero autem orbe extat pietatis imago ita expressa, ut manum ha- 'heat expansam, laeva pallam in urnam sustollat, cum hac inscriptione, PIETATI AUGUSTAE. manum autem habere passam adora tionis apud veteres signum erat, ut apud poetas, Sc alios scriptores est legere. Hinc Virgilius iij. e fineid. cum Anchises Diis vota facit, ait,
Et pater Ognchises passis de littore palmis,
Numina magna vocat , merito seque indicit honores. Manum autem protendere, seu tollere, signum victoriae fuit, ut etiam Plato in secundo de legibus auctor est : pacis petendae etiam indicium fuit, ut Alexand. in Genialibus lib. iiij. cap. ult. in fine narrat. In alio numismate aereo, de quo etiam in Iulia Caesaris numisimate mentionem feci, insignia sunt Pietatis: in anteriori parte imago est Maximi Pupient his notis, MAXIMVS CAES. GE M. in
posteriori autem est vasculum libationis aptum seu infundibulum Patera, cum lituo aspersorio, & lucernula: inscriptio est PIETAS HUG. & haec quidem in Deos est pietas: sed&in T. AElii Caesaris nummo simulachrum est utraque manu palla, ara adposita cum inscriptione, PIETAS. In Hadriani Aug. nummo 1dem simulachrum eodem habitu, ab cujus uno latere ciconia adsistit, ab altero ara est corymbis ornata his notis, PIETAS AUG. In nummo divae Augustae Faustinae simulachrum est, quod laeva pallam iu stentat, altera in ignem , qui de pulcherrime facta ara promicat, libamina porricit, cum inscriptione, PIETAS. est & ara polita ante signum, in cujus manu patera est libationi parata in nummo Lucillae, inscriptio, PIET AS. 6t ex his quidem multa a Pierio Valeriano in Hieroglyphicis traduntur: tum de ciconia, quae Pietatem seu gratiarum actionem filiorum in parentes designat: cujus sensus a prudenti viro Alciato in emblematis exprimitur, & a Budaeo viro undecunque doctissimo dictu relatum extat in annotationibus in pandectas: hinc pietatis cultrix. Hic plura alia de Pietate congererem , ni supervacuum fore existimarem. Illud hic tantum assuram, apud veteres in sceptris Diuili od by Gooste
38쪽
sceptris regiis ita expressam fuisse Pietatem , ut Impietati anteferretur, caput ciconiae in summa Hippopotami cruris parte statuebant, id indicantes, ut pietatem amplexari deberemus , impietatem vero aspernari, vel, ut ait Budaeus, significare volentes justitiae obnoxiam esse violentiam: cu)us justitiae est symbolon ciconia. Hippopotamus vero Nili equus, animal improbissimum est. Sceptri autem , quod ita exprimi solere supra dixi, adhuc extat fgnum vetus in venerandae vetustatis ahenea tabula Petri Bembi Cardinalis, quae superioribus annis, clim Patavii agerem studiorum philosophicorum causa, ostendit mihi simul & Federico Granuellae adolescenti literato, ac nobilissimo, Torquatus Bembus Petri filius, clim alia multa antiquitas is signa ac opera, praecipue libros Virgilium Sc Petrarcham manu scriptos, nobis admirantibus, idem benignissim Evidenda permisisset. Illud & hic non omittam, in quibusdam nummis Antonini Pii Augusti signum esse AEneae patrem in humeris gestantis, quem nummum ille cudi jusserit, ut Pietatem in socerum ejus a se habitam ostentaret, ille enim languidum socerum humeris sublatum in senatu, vel quo opus fuisset Pii AEneae instar ferebat. Sed Maliud numisma argenteum memini me vidisse, in quo cujusdam imago fuerat, qui patrem gestabat, non tamen eo modo vel more, quo AEneas, Se Antoninus: sed alio modo, nam in humero tantum uno
stilitabat, qui portabatur, pedibus ad imum prominentibus. Sed de Pietas nostra a patribus sanctis accepit, suscepitque illum magnum heroem instar gigantis de inter divos retulit Christophorum, inter
aerumnas nempe hujus mundi maria sulcantem, εc vadentem, ut
Pietatis in Christum iIlius di vi nobis remaneret Hieroglyphicum,ac exemplum: de quo sic cecinit in Hymnis suis Vida Cremonensis Pocta illustris, Christophore , infixum quod eum inque in corde gerebas, Pictores Christum dant tibi ferre humeris. Diem gestans quoniam multa es perpessus amara, Te pedibus faciunt ire per alta marii.
Id quia non poteras , nisi vasti corporis usu,
Mant membra, immanis quanta giζantis erant , Ut te nou captavi, quamvis ingentia, te is,
Cogeris S rigidas Db Due ferre memes. B a Omnia
39쪽
Omnia quod victor superasti dura, virentem
Dant manibus palmam , qua regis aliuta iter. 2uod potis , ars tibi dat, nequeat cum fingere vera. ccipe cuncta bono tu bonus ista animo. Sed ut & ego in praesentia aliquid de penatibus Diis post multos dicam, cum hic detur occasio, pauca subjiciam, deinde authorescitabo omnes, qui de his mentionem fecerunt. Penates dicti sunt veteribus Dii domestici, secundum alios Dii patrii & urbani, & Dii urbis tutelares, penates quasi penes nos nati, nec longe a vita nostra remoti, sed qui nobis penitus infident: ut Cicero de natura Destrum lib. h. Mirum est, quod de Diis penatibus Val. Max. refert lib. I. cap. viij. de miraculis: Penates meos: Eneam Troja advectos La- vinii colloca e , inde ab A canio filio ejus Albam , quam ipse condiderat, tralatos prisinum sacrarium repetisse: S qaia id humana manu factum existimari poterat, relatos Auam voluntatem suam altero transitu signi casse. Illud sciendum, penatium nec eorum numerum nec eorum nomina sciri secundum Varronem: & licet alii alia dixerint , adhuc tamen incertum est qui fuerint. De figura autem & forma ita proditum est a Timaeo historico, eos lituos ferreos, & aereos di Trojanum vas quoddam fictile suisse, eaque in occultis, & reconditis Lavinii jacuisse sacra: & in nummo nostro quidem est pusilla imago cum scuto & pilo trigono. Iactum quidem illum fuisse palladium coelo lapsum breve auguror , quod filia Pallantis, cum Dardano in Arcadia nuberet, dotis nomine numen attulerit,& cum hujusmodi scuto simulachra magnorum Deorum hoc est penatium: sunt, qui etiam hos penates Deos patrios vocent, ut
.virgilius, Dii patrii servate domum servate nepotem , Vestrum Me augurium vestroque in numine Trois est. Sed Plutarchus in problematis illum Deum, in cujus tutela esset urbs, ait nefas fuisse nominari: hinc evocationes penatium fiebant ab hostibus teste Macrobio lib. iij. Saturnalium , capite viij. de quibus Virgilius lib. Iib. Eneidos, Exces re omnes adytis , arisque retictis, Dii, quibus imperium hoc steterat. De his mentio est in I. Dera. st . de rerum divisione apud juris
40쪽
consultos. Plinius libro xxviij. cap. q. meminit. AEneas apud Virgilium socios penates vocat initio lib. iij.
Cum sociis, natoque , penatibus , S magnis Diis. Et paulo post, Hospitium antiquum Trojae , sociique penates. AEneas etiam apud Didonem jactat sic Deos penates eripuisse a flammis Trojanis: ideo illum virgilius sic in primo e uiae loquentem inducit, Sum pius e meas raptos qui ex hoste penates Classe veho mecum , fama super aethera notus, . Italiam quaero patriam, S genus ab Iove summo. Sed jam, ne plura aggregem hoc loco, quam par sit, authores, qui de diis penatibus fusius loquuti sunt, subsiciam , ut qui voluerit totam rem cognoscere, certos locos adire possit. Lilius igitur Gyral-dus noster, Syntagmate xv. plcnius de penatibus meminit in libro de Diis gentium, & Pierius Valerianus in Hierogl hicis lib. xlij. ubi de hasta disserit: meminit & Martianus lib. q. cap. . & Xviij. Topographiae Romae: & Alexander ab Alexandro libro quinto capite duodecimo dierum Genialium , & libro sexto capite quarto. Hic post scriptam historiam de AEnea patrem Anchisen gestante superpondii vice licebit in gratiam amicitiae & benevolentiae & assinitatis, quacum illustri adolescente & clara indole praedito Ludovico Tuisco, Comite, constringor, illud addidisse, postquam ille benignitate usus
Perrara, ad me misit Roma duo antiquissima argentea numismata, alterum mehercle AEneae pietatem in patrem prae se ferens, alterum Domitiani in tergo ancoram navis ostentans: quae quidem numismata ideo mihi chariora sunt, quod gratioso muneri, nobilitatique conis venientia nostrae, in perpetuam utriusque nostri memoriam conservantur. Cum & amicitiae Romanae, & virtutis clarissimi nobili flumique viri Julii Ursini antiquitatum Romanarum peritissimi splendore famaque non modicum commovear attractus, qui, ut ex scruptis literis ejusdem ad Ludovicum Comitem Tu istum, & a Ludovico ad me missis constitit, extare narrat etiam vetus numisma aereum Romae apud Alexandrum Corvinum doctissimum ac celeberrimum virum, in cujus postremo orbe cernatur AEneas patrem suum