장음표시 사용
261쪽
De Ludis Circensibus. I: I. I. De Ludis Circensibus . di Circenses primum a Romulo occasione raptus Sabinarum sunt instituti so in honorem Dei cons , qui, ut diximus , idem ac Neptunus sui μse videtur unde Consuales sunt dicti , & in
Campo Martio primum videntur celebrati. Circem es autem primum dici coeperunt, cum Tarquinius Priscus Circum c ,πικον θεατρον vocat Plutarchus Pausio AEm. p. m. ara.) Romae exstruxisset e) in valle Murcia inter Aventinum & Palatinum mo
res , qui eostea , distinctionis caussa , cum plures Circi aedincarentur, circus Maximus fuit dictus . Eius longitudo suit stadiorum trium cum dimidio ,
sive passuum 43 π. latitudo unius stadii, sive pasi
suum centum viginti quinque. Circum eius aream
erant gradus, sive sedilia , quae fori dicebantur ;quos initio sibi quisque faciebat , donec a Tarquinio Superbo lignea & pei anentia seclilia se) . postea ab aliis lateritia, di denique marmorea runt facta ; quae triplici porticuum ordine sustentabam tur. Et dicitur quidem Tarquinius Priscus iam loca Patribus & Equitibus adsignasse μ); scerte si gulis Curiis loca sua adfignavit, Circo in triginta partes diviso si , sed tamen libera Republica rursus promiscue spectarunt, donec primum Augustus
Domitianus) varios ordines iterum separarunt: A gustus nempe & Claudius Senatores, Nero s&D ) etiam Equites '). Capiebat Circus loca, ut, qui minimum dicunt, 1 somo. n) , ut , qui plurimum , 48 socio. o). Circuitus eaus erat mille passuum, sive stadiorum octo. In altera ext mutate Circi, quae in hemicyclum desinebat, ingens. erat ostium Maeniano subjectum ς' qualia etiam
duo erant a lateribus Q in altera vero extremitate , quae rectilinea erat , duo erant moeniana
262쪽
2ro ses. IV. cap. V. I. I. o) ad angulos , R in medio unum, cui rursus ingens ostium erat subjectum: atque in horum alia quo videtur fuisse cubiculum Principis c q), cui , Circum ingredienti, ab omnibus assurisbatur co , ct plaudebatur s); in alio sorte locus Editoris , quod munus saepissime sustinebat Praetor o. Ex
troque latere ostii, quod erat in parte remittiea, sex erant ostia minora. unde equi emittebantur τquae dicebantur Gr. . vel β λβῖτἰή & cancellis erant elausa: haec autem univer sa Circi extremitas oppidum dicebatur M. Ante carceres stabant duo Hermuli, sive signa: Nereurar,sunem, vel catenulam tenentia, ne equi ante datum signum excurrerent cxJs cujus loco alba Iia aliquando videtur suis ductas sive sulcus transeversus creta repletus ad quam a moratoribus
frontes equorum aequabantur, ne ante iustum tempus lineam transilirent se) ; & hinc jam eleganter
admodum Horatius E s. I. XVI. vers. 79. mortem vocat ultimam lineam rerum. Area Circi , sive mrena adversus serarum eruptionem non. tantum
claustris orat circumdata ; sed etiam Euriposve caniali. mai a Nerone quidem sublatus atea ab aliis Principibus restitutus fuit o. In m dio Circi murus erat latericius, duodecim circiter pedes latus, altus quatuor , qui dicebatur vinac d , inua tanquam S ina dors corpus hum num . ita ipse Circum secabat r ad hujus . spinae ambas extremitato columnae, sive pyramides rant tres in formam coni , vel cupressi , circum quas currus flectebant ; ita ut spinam & metas temper a sinistra haberent se ; eaeque dicebantur Meta f); unde proverbiali locutione a carceribus ad metas , pro a ' initio ad finem dicimus . In media spina ab Augusto Imperatore positustitit Obeideus , altus Pedes centum triginta dum
263쪽
De Iisdis Circensibus , oeprim. de Cursu. a II ex Fgypto advectus. qui Soli sacer erat: nec longe inde alius erat pedum octoginta octo in hon rem Lunae erectus O). Praeterea hic erant aediculae luaedam, statuae, & arae Deorum, delpbines & ma; e quibus mox plura. Et haec de forma Circi . Ante ip- Iudos statuae Deorum in Tensis ibin suis, sive Ferculis celebri Pompa ι) per Circum traducebantur. Atque h) in ea pompa praeterea orant procerum filii pubere ti proximi equis invecti, quorum patre, erant ordinis equestris . ceteri pedibus, qui in pedestri ordine erant militaturi: illi in alas 1 centurias ; hi in classes, & ordines distributi.
Inde sequebantur curruum, & equorum singularium agitatores: de post eos athletae pudenda tantum velati : tum saltatores, tibicines, citharistae s ministri, qui thuribula argentea & aurea, & sacra pu- blica ferebant: denique Deorum simulacra hominum humeris portata . Et hac pompa Peracta Consules & Sacerdotes sacra iaciebant.
l. II. De Variis ciscensium generibus. . Ludorum Circensium sex potissimum genera su
runt: nempe, Lucta, sive certamen D L. cum , Ludus Trojae, Aenario, Pugna ecquestris ρορ destris, S denique Naumactis. Praecisue tamen C; cen m appellautio equorum cuνsibus adhaesit, quibus
supra fidem Se modum delectabantur Romam si
Currebant vel Curribus, vel Mias ; & Equis quiadem vel SinguIaribus , Defuitistis; cum in ipso riu ex uno, in alterum transilirent Θὶ . rues qui fere erant homines ignobiles, & pletamque servi, donec corruptis Reipublicae moribus nobilissimi quique , imo multi ex Imperatoribus. sese turpissime huic studio dederunt aurigae, in-Ym, divisi erant in quatuor greges',sive Iocrisines quas proprio nomine factiones bin dicebant col vestrum distinctas γ). vocabantur autem Factionea
264쪽
gia ' sest. IV. cv. U. . a. a Uata, quae ribis; Russata , quae sive rugs ;Veneta, quae venetis, live caeruleis p) s & Prasna denique, quae parraceis πράσον Graecis est porrum sive υiridibus vestibus utebantur χὶ , sed harum f. 4tionum praecipuae erant Prasina α Veneta o. D mitianus ratam 3e Purpuream factiones adiecit s)sed earum rarior occurrit mentio. Hae facti nes universum populum in varia studia scindebant O , ita ut pro hac vel illa factione sponsionibus certarent su); & aurigis identidem nummos oste derent, qui victori contingerent, ut eorum spe maiores conatus ederent bina imo ad atrocissimas seditiones aliquando hae contentiones erue runt υ ). Et etiam Principes sed nequiores fere factionem aliquam sibi dilectam habebant ', quod de Cio ,
Nerone, Vitellis, Vero Imperatoribus Il. Citt. videri potest e). ' ' - , Curreno Dorro ratio haec fui Q Curribus ante caris ceres stantibus eo ordine, qui sorte obtigerat a P nam multum reserebat ex quo quis ostio emitteretur qui enim ex extremo ostio vetius Circi l tus emittebatur, longe majus spatium absolvere debebat . quam ille, qui spinae erat proximus) ille. qui ludis praesidebat, mappa b) vel panno se missis signum cursui dabat. Tum statim d) cat nuta Hermulorum dimissa in cursum effundebatura dextra parte Circi circum metas arctissime sinistram versus sej ; quique primus illud curriculum septies absolvisset quod maximae artis & industriae fuisse facile potest concipi) victor erat g). Haec autem septem curricula unus mssus dicebantur; quales viginti quinque fere quoque Circensium die absolvi solebant sis i aliquando magna quadam festivitate plures ci): ct , ne in numero
265쪽
De curis. 2II curriculorum erraretur, ex septem des bini 1, 8e' hoc quidem, quia ludi Circenses primum in honorem Neptuni, cui haec animalia sacra sunt . fue
na stantibus impositis sn quoque curriculo unum tollebant vel, ut vult Cl. Graevius im), qui e iam desbinas illos & a pausto aliter explicat columnis ea imponebant . Finito missu auriga in spinam desiliebat; ct postquam voce praeconis victor
pronunciatus esset in , praemium accipiebat: quod saepe ingens erat, etiam in pecunia numerata to). Secun m ludorum Circensium genus fuit G=mo cum, sive albIericum; quod eorum erat , qui virium vel velocitatis gloria certabant , & comprehendit Cursores, Pugiles, & Luctatores . originem habuit a Graecis sq), quod ex nomine patet
dicitur enim certamen Gνmnicum a Graeco nudus; quia nudi certabant, pudenda tantum subligaribus velati. Hinc etiam dicitur lorcus, ubi aliquis quavis ratione exercetur I albisti. cum quovire dicitur. vel a Graeco , certamen vel ab α,λον , quod certaminis praemium notat quamvis hoc nomen pugilibus tantum proprie &luctatoribus adhaeserit. cursus certamen eadem ratione insti tuebatur ac id quod equorum erat & curruum; ut scilicet ex quaque factione unus vel plures currerent. Hi liquando cum aurigis per aliquod spatium simul vecti postea desiliebant. Se Parabatae dicebantur tr) . Conficiebant autem quandoque, teste Plinio H. N.
VII. c. 2o. passuum CLX. millia, & ultra. Pugiles disti sunt a 'tigno, ut Graecis πυκτη e a V ξ, quia pugnis caestibus armatis certabant' ob rclestus autem fuerunt genus obiratbecarum ex corio
266쪽
2i4 Ses. IV. Cay. V. q. 2.m quibus plumbum, vel serrum erat insutum ut ictus essent graviores su caussa ad humeros & brachia alligabantur x . v. omn. Lamb. Boc in ad I. Cor. IX. 27. di prov. os pugιlis.
. De Lucta.' Lucta est, cum alter alterum in terram brachiorum viribus prostemere conatur. quae Graecis dicitur ', unde locus, ubi exercebantur luctatores , dicebatur Pa stra ; quamvis ea vox saepe pro ι sexercitio ν), saepe Pro quoυis ramnasio ponitur , veluti apud Martialem IV. n. 8. ut mihi quidem videtur. LuAatores oleo, vel ceromate ungebantur set), ut membra eorum agiliora ement; ct rumsus pulvere, Vel arena conspergebantur sa . quo
facilius possent prehendi bὶ & ad sudorem com
primendum. V. Mercur. de arte gymnastica F. R. 'unde Anacbarsis sorba philosophus oleum vocavit
μανίας φαυμακον . quod eo uncti Athletae, ut insani . in amicos pupnarent o: re hinc etiam de solei pro praestanti arbuta ponitur apud Catulluma LXIV. vers. Omnes autem Gymniei exquitis. sima d) diaeta , & multa exercitatione utebantur e). Et etiam hyeme exercebantur in loco tecto , quia dicebatur: XVum vero erat Iocus ape tus, ubi sudo caelo se exercebant Gr. περίδρο is f.
Hanc distinctionem nihili evi. docet Gudius ad
Phaedr. II. fab. U. r8. Praeterea inter Eymnicos ludos erat Salaus , Se
Dista iactas γ ; & quia ita quinque exercitii ge
neribus hi ludi constabant, Graecis Πένταθλον sMSe Πανκγιτιον, Latinis uuinquenium ci)sunt dicti sed duo posteriora genera raro , aut nunquam , apud Romanos usitata fuisse videntur.
267쪽
m Luio Troiae , de Venatisne , de Pugna ero. 1 Is De Liado Troiae . Tertior in Circo etiam Ludus Troiae fiebat a pueris nobilibus maioribus S minoribus 9 , tu malim in equis discurrentibus & speciem ludicri certaminis exhibentibus; quod graphice describit Virgilius m. v. vers. s6I. seqq.
Quintum spectaculorum Circensium genus erat venatio ς quae erat pugna ferarum inter Ie, vel eum hominibus: vel etiam , ostentatis tantum s traductio ferarum ρre Circum: vel denique etiam, lusus ferarum mansuctiactarum, aliarumque , ut leonis &leporis m : ad quam exhibendam Cireus aliquando in modum sylvae arboribus replebatur cu). Prima venatio fuit L. inteIli co), qui A. V. so3. elephantos centum quadraginta duos, de Poenis captos, in Circum induxit; quos iaculis interfectos tradunt penuria consilii, quoniam neque ali placuisset, neque donari Regibus. Postea hae venati nes saepissime sunt repetitae, seris omnis generis in-eredibili multitudine cy) 8e immani sumptu ex dis sitis regionibus Romam advectis ρ , quae, dones
ludorum tempus appeteret, tu κυπrio servabantur , & saginabantur o. Hae ferae aliquando ab ipso populo iaculis interficiebantur ; aliquando inter se pugnabant, vel cum Bestiariis se , qui erant, vel ad hanc poenam damnati quod in Christianos 0 frequentissimum erat vel sponte pug bant μ), sive ferocia, sive auctoramento inducti squi tamen infames vulgo habebantur H. De Pugna equestri ει pedestri. Putato: gna equestris θ' pedestris ad imaginem veri belli fiebat; castris etiam quandoque in Circo positis θ); ita ut multi saepe occiderentur e Radhunc modum Claudius Imperator in campo Martio
expugnationem , direptionemque oppidi edidit cet).
268쪽
Sexto 2 Naumactia , sive pnelii naυalis aspimit ris primis temporibus etiam in Circo edita suit a- qua per subterraneos meatus in eum inducta tum ad delectationem, tum ad exercitium: postea vero solo excavato tri Naumachiae hinc inde constia tutae sunt . in quibus iustis pene classibus. certaba
Ludi scenici , R Gladiatores etiam quandoque in
Circo sunt dati; sed nos de illis seorsim dicemus. Pompa Circensium temporibus Constantini Magni sublata fuit, cum ille gentilium ritus aversaretur;& circa idem tempus Naumachia desiisse videtur ;Pugnas vero Uuestres ac pedestres ad Iustinianum usque obtinuissis verosimile est: reliqua spectacula
Roma a Gotbis A. C. 41 o. capta, sunt abolita; sed Constantinopoli curule certamen, usque dum Urbs a Latinis , vel potius Francis & Aenetis A. C. Ia . expugnaretur, permansit. q. III. De Gladiatoribus. Alterum ludorum genus fuit Demeatum Gladia torum ; quod olim omnium celeberrimum, & o
pulo gratissimum fuit O). Unde lege Tullia Cic
ronis vetitum fuit, ne quis biennio, quo peteret Gladiatores daret d). Hoc propria voce dicebatne Munus is); quia munus, sive oscium se mortuis praestare putabant i hinc Μunerarius 8e Munerator
f) est dictus, qui hos ludos edebat, qui etiam Erudi ον υ , & Dominus sue): ct hic per dies, quibus
Gladiatores dabantur, licet privatus esset, insignibus tamen magistratuum utebatur si . Exemplum rei ab Etruscis; a funeribus fuit: quia olim captivis ad sepulcrum mactatis caesorum manes placari credebant k . Hoc praetextu ergo Romae primum publice Gladiatores sunt dati a
Brutis fratribus si A. V. Go. in funere patris sui m) , di prisca quidem Republica nonnisi in
269쪽
, Gladiatoribus . at funeribus illustrium virorum; sed mox quo Ne in privatorum n) & denique etiam in mulierum funeribus sunt dati o : processis vero temporiuvoluptatis tantum, & populi Matiam captandi caussa Gladiatores dari coeperunt ) . Dabantur autem a magistratibus ut primo ab Edilibus q), ad quos proprie ludorum eum spectabat ; tum a
Praetoribus cν , &.ex instituto Claudii a Quaest ribus ri; a Gonsulibus cn , ct a Sacerdotibus aliquando, iit videtur rarius dati sunt. Postea ex instituto Alexandri serieri Imperatoris adicarii eos dederunt ex arca fisci et) p denique Inlaperatores, & uno verbo omnes, qui gratiam populi captabant . In Provinciis etiam a Regibus sis & Piresidibus earum, & in coloniis ac municipiis ab v rum magistratibus sunt dati ; & denique etiam a
privatis, & quidem vilissimis b . sed sub Ti
berio cautum fuit Senatusconsulto , ne quis gladiatorium munus ederet cui minor CCCC. mirutium res. Tac. Ann. IV. Q.) Dies , quibus praecipue dabantur, erant Saturnalia cc j & Quin
quatrus Minervae festum d ); iisque .diebus in
honorem Principis . vel ab ipso Principe , vel ac Senatu aliquando plures dies runt additi . Traia-nς, exempli gratia, licet optimus Princeps esset, per dies. centum viginti tres , decem millia
Gladiatorum dedit co r & eo denique haec infamia evasit. ut legitis fuerit coercenda' f) , d nec a Constantino Magno plane fuit sublata g) quanquam vel sic tempore res opus hab-rit, sit omnino tolleretur, & demum ab Honorio 'Imperatore *lane vetita fuerit . Habebantur & alebantur . Gladiatores Romae in
Iuris si , qui plures in Urbe fuerunt'. quique
270쪽
118 Ses. In cap. V. 3. ου 4. suos habebant Procuratores εὶ . vel Cura=ores ;quod munus etiam inter honores fuit ι . Ale--ntur autem cibo multo & valido; unde gladi ronam faxinam dscit Tacitus . inst. L. c. 88. Praeerant illis Lanissae, , laniaudo ut videtur, dicti m)3 qui Gladiatores emebant, aut pueros exposititio huic rei tollebant : tota autem manus , qriae sub uno Lanista erat, dicebatur Famia ili n). Hi Lani . cum Gladiatores erudirent dic bantur comm ntari. I dictata dare so),& ipsi e iam magihi vocabantur I quia revera scripto ea eommittebant ): Tirones autem ita instituebant, ut rudibus cum Lanista batuere' t νὶς
unde ipse ludus Batuatia est dictus s , & inde
hodierna vox Gallica descendit in erat a tem se gladius e ligno, qui Lanistis e ferula ambore cr).tirimibus e gravi're ligno fuisse videtur. . IV. De amy theatra. Locur nugnae aliquando filii ad rogum . cum ira defun9orum honorem munus daretur s saepe ira foro tu, , quod tum signis S tabulis omatum erat ordinarie vero in amybisbeatris . Anm. ρbitheatra primum quidem lignea & temporaria fuerunt : sed hortatu Imperatorix Angusti statiatius Taureis ν) primum e lapide struxit . A- itheatri Atiliani casus Fidenae L. hominum miruta obruit . v. Tac. Ann. IV. 62. 63. cum notae
Limi. 1 Naximum autem fuit, . quod a Vespasiano .imperainre coeptum in a filio Tito per 'um est M, & hodie Cesimum dicitur, corrupte Pro cosessaeum a disercinis COD Io , qui iuxta hunci locum fuit; cuius stupendae ruinae hodieque sum sunt sue . Dicebatur etiani caves a sorma con oraco; & arena d)- quia locum pugnae arena stemebant. quo certantes firmius starent aut , quae