장음표시 사용
361쪽
a praeibis , Orata, Muraena υ; vel denique a stoibur, vel agrorum eulm qui priscis Romanis honestulimus habebatur ut inruit, Pistines, Cicerones Fabii
l. III. De MHierum oe femorum Nominib-l utiliores olim quidem praenominibus usae vide tur a); sed postea gentili tantum nomine sere sunt diciae: ita, ut si unica esset filia . Cornelia .i ve si gratia, vel Tullia diceretur; si duae, alterat Cornelia major, altera minor v si plures denique , i numeri nota, ut Prima, Secunda, Tertia sM. Quaν - ta discernerentur: & hoc aliquando , ut Quartilia c), M. Non tamen haec nomina semper ordinem denotarunt; sed 'erorum praenominum naturam ha hant; aeque ac in viris So-ἐus, Decimus . Et nomina quidem infantibus
Eie lustri e) imponebantur, qui puellis e toct
vias , Pueris nonus : praenomina vero pueris non ante quam rogain virilem sumerent, puellis ninante qum nuberent, imponi moris tuit, De serυA. Servi aut nascebantur , aut Rebanx ; qui enimi nascebantur ex ancilla alicujus, domini sui fiebant. quia partus sequitur ventrem, & pater plerumquel incertus est: licet inter servos nuptiae proprie noni essent; sed eorum commercium contubernium pro prie dicebatur , ipsique eontubernaIes . Serva a
tem domi nati Terme & Vernaculi dicebantur , &procaciores plerumque erant ; quia scilicet ipfix plus, quam aliis, indulgebatur. Fiebunt servi vel captiυitate ex hostibus ig) , vel vendisone , ut si pater filium suum venderet ; qiuod olim passi in permissum , postea nisi in extrema famis necessi, tale concessum non fuit , & ne sic quidem , nisi etiamnum a matre rubentem bj. Servi antiquissimis temporibus Paullo aliter inflexum domini P nomen serebant, ita ut Lueipores , Verbi pratia , Narcipores , &c. dicerentur . quali ficiscit , vel N 4. Nam
362쪽
Eω - se'. vΙ. V. ζ. q. Id arci pueri ij , hoc est, se id nam pure profer mo sine ullo aetatis respectu dicitur ); recentiori
vero temporibus varia nomina tum Graeca, tum Latina habuerunt, vel a gente, unde essent OrI-di ; veI ab aliis eventibus imposta , ut apud Comicos servi dicuntur , Gem , &c. apud Ciceronem ero Tiro, Laurea, Daν - , & sic porro.
λ Servitute liberabantur servi per Manumissionem, quae erat vel Justa, cum iustam libertatem & plebum jus civitatis Romanae consequebantur ; vel mi-yua iusta. cum ex lege Iunia Norbana fiebant Iuniam . quibus inferiores etiam erant, qui ex Lege AElia Sentia fiebant Liberti , qui scilicet aliquando ob gravius crimen stigmate notati , vel graviore poena aflecti essent. Iusta Manumissio fiebat Iribiis mimis e vel per censum, cum servus, sciente vel jubente domino, cum xeliquis civibus a Censoribus in censum relatus esset 0 : vel per vindicitam , cum dominus cum servo Praetorem adienS, ceret: Hunc hominem liberum esse volo iure Quiritium ; quod si praetor caussam probaret, vindictσ vir Ala quaedam erat capiti servi imposita er nunciabat : Huno bominem liberum esse dico jures uiritium t quo peracto vel lictor, vel dominus eum in gyrum circumagebat m), potestatem abeundi, quo vellet, ei concessam eue significans . ertius manumittendi modus erat, qui fiebat mento i de quo prolixe satiae Imperator in instituti nibus juris. Minus Jisa manumissio erat . quae fiebat vel a
ter amicos, vel per mensam, cum dominus struum feeum accumbere iuberet, vel per episeolam . Qui autem manumittebantur, raso capite pileum accipiebant n , qui libertatis insigne erat. Incredibilem autem servorum multitudinem divites illi Rhmank habebant O , quos in varias decurias di sinctos habebant p) : ita ut exercitui multitudia ne comparentur ι . Liberti pristinorum domianorum
363쪽
De Manumissione . a Inorum nomina ct praenomina assumebant, quibus cognominis loco prininum suum nomen aduciebant. sic Tiro a M. Tullio Cicerone libertate donatus diactus est M. Tullius Tiro, qui variis scriptis inularuit, ut ex Gellio, Asconio, & aliis distimus Eulyebidas, T. Caecilii Attiei, T. Gellius Eutychidas r). Idem autem homo dicebatur respectu patroni sui; ιibertinus respectu aliorum o. Qui M. mitatem Romanam consequebantur st) ω eorum , qu rum beneficio, vel auxilio in civitatem venerant, praenomen & nomen assumebant υ)t, nominibus suis pristinis vero pro cognominibus utebantur, ut C. Valerius Caunus a C. Valerio Macra civitain donatus ; A. Grarius Diodorus beneficio a. taui civitatem adstoetussc . Et hinc post Sullam. tanta multitudo Cometiorum fuit; cum plurimis ipse civitatem dedisset νὶ . Postquam vero in orbe Romano qui iunt, ex constitutione Imporatoris Antonini cives Romani effecti sunt cet), de cujusque arbitrio nomina sunt sumpta, ita ut plane alia eorum foret ratio, quam tamen operost his explicare nihil attinet. t Liberti ac Libertae lipud Patronos varia munia obibant, quod ex omni a liquitate satis notum et inprimis autem videndus Pignorius, & Monum. seu Columbarium Libb. 3e servorum Liviae Aug. A. Ira . Florentiae editum diunde unicum exemplum petam quod a quodam viro Docto minus recte explicatum videtur. Qua dam ibi inscriptio sie se habet : PHILEMATIO. AUG. L. SACERD. A. BONA. DEA. MATER. MAENALI. Durius, inquit, bona Dea hic diciatur pro bome Deae. Sed nisi me fallo, Pbile risu . sic dicitur Augustae sacerdos a bona Dea, ut pueri licuntur a manu, a pede, a poculis: est enim cre- dibile , Liviam pro sua impotentia matronarum aliarum sese longe inseriorum coiigressum famili rem atque in sacris parem fugisse . ideoque viceu uas huic Libertae ad ea sacra Augustae nomine e
364쪽
1ς,3 se l. VI. cap. V. I. 4. I. Iv. De Patria apud Romanos potestate. Quia aut Us Patriae potestatis aspud Romanos . plane singulare,& ab omnibus aliis gentibus diversum suit ioperae pretium erit, ut paucis illud explicemus. Eu igitur Pinna potestassaὶ ius, quod Pater haber. in liberos.; quod Livius si vocat patrism Maiesarem. Pater dico ; Mater enim liberos in potestate non habebat: tum ob alias, credo, rationestum, quod P nimio amore nimium iis indulgere soleant: αιγο ιν φιλοτεκνιπνναι inquit aris. Ethic. IX. c. D
e . Haec autem potestas. tribus modis acquiritur . iustis nempe nuptiis I itimatione , & akwrisne . De nuptiis quod satis est diximus; de legitidiati ne dicere ad propositum nostrum minus sacit: sin rei est ut pauca de adoptione videamus . optio essactus legitimus , qtis in locum flii. adsciscimus eum,
nobis extraneus es s ad eortim , qui sileros norababent , solatium inventus: Graecis dicta . Est autem vel arinis in Aperie talis , Vel arriga
rio .' Adoptia in specie talis es eorum, qui in ali na potestate sunt , A a patris naturalis faris ilia in adoptivi familiam transferuntur: eaque fiebat apud quemlibet mapistratum , apud quem legis actio esset, Praetorem puta , vel Pro nsulem , patre n*turali filium imaginaria emptione & venditione patri adoptivo mancipante Q. Arrogatio est eomm , qui, cum frei iuris sint, se in potestatem alteritis tradunt;
ta dicta, quod non nisi regatione ad populum lata
feret , s liuet aliter sit in I. a. fide adopt. Combtiis scilicet curiatis O). verum translato a populo in Principem imperio, principali exinde auctorit te arrogationes fieri coeperunt: eaque si impubes quidem armearetur) non fiebant, nisi caussa combra an honesta esset, pupilloque expediret. Quia autem adoptio naturam imitatur , adoptans ad ptivum plena pubertate, sive octodecim annis praec dere debetis m. Erictus arrosationis edispicitur ex formula regationis, quae talis fere ibit. ζ Velitis , iubearis, Quisites , --- L. Valerius L. Titio tam im
re legeque filius sibi fiat, cuam si ex o patre ma-
365쪽
Do Parria xpud Romanos potestate. proque familias eius natus esset I utique ei vitae n risque in eum potestas set, uti patri endo filio est .
Patriae autem potestatis apud Romanos effectus m jores, quam apud aliam quamvis gentem fuerunt,
Nam primo i Pater in filium habebat ias vitae reneris ; ita ut, si eum occidisset, non teneretur lege Pompeia de parricidis, nec lege Cornelia de si .riis sir . Sed eam potestatem postea tam Principes quam Iurisconsulti coarctarunt bin . secundo: Pater ex lege Romuli habebat ius filiivnn ter υendendi in quo maior patris potestas fuit in filium , quam domini in servum i servus enim semel venditus , si a novo domino manu emittatur, sui iuris sit; sitius
autem ter debebat vendi, & toties manumitti, antequam de potestate paterna exiret . Haec vendendι licentia, primum restricta fuit aliquatenus Ieste N
mae, in qua scriptum erat ad hune sensum i si
pater premiserit filio uxsrem duirere quae ex tegisit particeps fit sacrorum oe bonorum, patri posthac nu tam sus esto vendendi filium . Iure vero Pandecta rum filius neque vendi, neque oppignorari potest M e quamquam Constantinus sanguinesentos, Id est.
rerem natos vendere in extrema famis necessitate
permiserit m). Tertio: quicquid liberi vel ex operis suis, vel aliunde acquirebant, illud eo ipso momento patri acquirebatur e ideoque etiam non bona filii dicebantur, sed Peralium cn in . Hoc Iim uniusmodi fuit pariter ac fer orum . Iule vero novo quadruplex est: Profectitium, quod a patre , vel patris caussa ab aliis ad filium professe turi idque pleno iure patri acquiritur A entitium quia aliunde stio a enit , a matre, puta, aut a micis, atque in eo paterus fructum, filius verti
proprietatem habet , Castrense . quod oecasione milia ,riae castr/nfis filius sibi acquisivit, & in eo pro patru- familiis habetur: & denique quasi Castrense, quod
occasione militiae togatae , sive exeremo fori quaesivit, ct est instar peeulii castrensis. Quarto: Pater poteradfilium exhaeredare nulla caussa adjecta ; idque pro pter Lesem xi I. Tabularum , quae dieit: Paterram
366쪽
3ω - ' se l. VI. cap. v. ζ. 4. Hodie filius non potest exhaeredari, nisi iusta
causis exhaeredationis adjecta sit ', quales sunt, quae
recensentur in No υ. XCV. c. q. si aliter pater e X-
haeredaverit filium , per querelam in ossiciosi petit filius Put haereditas ei deferatur rescissis testamento eo colore , quasi pater tempore testamenti iacti sanae mentis non fuisset Praeterea olim filius invitus cogebatur esse patris sui haeres : hodie tamen Praetor ei volenti facultatem concedit paternis bonisse abstinendi ο). Habebat praeterea pater jus filium exponendi i licet neque ex legibus Romuli, neque ex
iure XII. Tabb. necare, aut exponere infantes recens natos, nisi sub certis legibus licuerit; sed se uentibus demum temporibus aliud ius introductum it p). Hodie si pater filium exponat extra rdinem est puniendus sq): exponere enim idem vj
det ut, quod necare' ν). Praeterea poterat pater filium abjicere, ad parietem illidere , relegare ad opus rusticum ; quae etiam postea sunt abrogata . Poterat quoque pater filium noxae dedere, paritestit dominus servum ; quod abrogavit Imperator Jusinianus ss). Competebat vero hoc Ius non t tum in liberos primi pradus, verum etiam in nςpotes espronepotes: qui enim in alterius potestate ost,
tum in sua potestate habere non potest st); qui autem ex filia nascuntur, in potestate nostra non sunt . quia sunt in potestate patris sui.
Tosset autem cuipiam mirum videri tantam tyrannicam plane potestatem parentibus in liberoso pud veteres fuisse concessam, nec tamen credendum est , Romanos hoc casu sine gravibus rationibus ita egisse. Ruae quidem rationes videntur fuisse sequenites primo ut esset aliquis quasi domesticus magistratus; secundo ut ita patres ad tollendum liberos allicerentur ἔ quo Pertinet elegantissimus Senecae
locus de Benef. IV. .c. II. Parentum, inquit, ccndisionem Iacravimus, quia expediebat liberos tolli tDIlicitandi. ad hunc laborem erant incertam adistiri
sortunam. Non poterat illis dici, quod benefleta dan-ιibus dicitur: ciai des elige ipse recum. μ deceptus υ , qua re dignum s adiuva . In is liberis tollendis
367쪽
q&e tit aequiore animo adirent aleam, danda illis M.
hq a potesas fuit. Tertia denique ratio hujus rei fuit, quod benignitas patris non facile iniquum
quid in liberos commissium crederetur. Ilitur Patria potestas primum morte naturali
su sed si moriente avo pater adhuc vivat, & in patris sui sit potestate , tum post obitum avi nepotes
in patris sui potestatem recidunt. Secundo: morte eivili patris aut fisi , aut deportatione, quia deportatus civitatem, & exinde etiam jus patriae potestatis amittit γυ) . Relegatis , civitatem non tollat, etiam patriam potestatem non solvit. Te 1io : labente Imperio dignitate Patriciatus patria rotestas tollebatur. autem dicebatur, non in notione , quae Reipublicae tempore obtinuit et
sed summa plane dignitas erat, qua quis curulibus honoribus functus in consilium Principis adscisc batur; & ejus quasi vocabatur x). Olim v ro etiam Vestales. simul ac captae essent, potest te patria exibant 1 . Quarto: solvitur, vel p hius i suspenditur patria potestas, si quis ab hostibus. captus sit: nam captivus simul ac ad suos i
res revrsus est, omnia pristina iura simone itiris postliminis , qua fingitur numquam in hostium potestate futile, recipit. Quod si pater apud hostes
decesserit, ab eo tempore, quo captus est , filius; sui juris fuisse videtur per fimonem Legis corn Ino, qRa fingitur ipso captivitatis momento obiis,se. Quinto : tollebatur . patria potestas Emancipatio-
aὶ ς emancipatus - . Est vero Emane patio legis actio, qua quis apud tam erentem iudiacem de potestate dimittitur: idque olim fiebat per imaginarias umptiones & venditiones , hodie vero sota declaratione paternae voluntatis apud competentem iudicem. Mancipare autem, Vel mancipio dare proprio significat, proprietatem rei alimius alicui tradere ; unde eleganter Meretius III. vere. s. - Vitaque mancipio nulli datur , omnibus usu. Et P. Drus Mimographus
368쪽
acia sest. vI. cap. V. s. 4.- Fortuna usu dat multa, maneipio nibu b). Ductus emaneipationis erat. primo . ut filius plene sui iuris fieret, & plenum dominium in bonis adventitiis acquireret, excepta tamen dimidia parte ususfructus, quae patri velut in praemium emancia Pationis reservab3tur . Secundo; ut pater idem is re ius in filium emancipatum acciperet, quod pa tronus in libertum itaque ei ab intestato succedebat,& impuberi fiebat tutor legitimus se . Non tamen usque adeo patrono parens exaequebatur, ut etiam liberi eius ad successionem, aut contra tabulas bon rum possessionem veni'nt svi ; aut etiam . ut actio Careviana parenti daret e) ; aut denique. uir cte stipularetur a filio operas. Quemadmodum a tem filius invitus can, supplandum est non) ema citabatur, sic nec 'pater cogi poterat, ut filium manciparet, nisi certis quibusciam casibus: quorum primus est; si quis impubes arrogatus, dein pubes tactus, dicat se laesum esse arrogatione Secunus casus est ; si male contra pietatem filium adficiat, hoc est. nimiam adversus eum exerceat severitatem ch). Tertius; si quis legatum ea conditi ne, ut liberos emanciparet. relictum agnoverit Quartus; si pater lenocinium exerceat, & Aliabus suis peccandi necessitatem imponere velit si) . . Quintus denique; si pater nuptias incestuosas contraxerit
ε . Sexto & ultimo solvitur patria potestas, si ab aliquo ex adscendentibus quis adoptetur ci).
l. t. De tu, quae mortem proxime sequesantur. Η ani dramatis postremus actus monte termi natur, eamque sequitur Funus - . Summo
369쪽
De Moribundis, o Mortuis . 3z3Autem studio veteres funus curabant; quia credebant animas insepultorum ad sedes quietas non a mitti, vel saltem centum annos iuxta paludem oberrare, antequam eam transmittere ca)possent; unde, si ipsis cadaveribus potiri non possisient , tumultim tamen inanem, sive κDοτα ιον quod
tamen locum religiosum non faciebat b) ipsis statuebant c) : aut, si cadaver inhumatum vid vent, glebas saltem aliquas ei injiciebant sM: aut
rapidabant. Petron. c. II 4. i. e. lapidibus obruebant.
quique illud non fecisset, piaculum commisisse cruciebatur, & porcam praecidaneam Cereri mactabat e): unde nullum genus mortis aeque abhorrebant ac naufragium tD. Et hinc maxime operam dabant, ut vivi sibi de sepulcro prospicerent ο). Ratio porro funeris curandi apud Romanos haec suit. Cum aliquis iam iam esset moriturus, propinqui praesentes spiritum eius ore excipiebant, sive legebant bo: & , qui morienti proximi erant co eaus oculos claudebant ch) ut horror mortis , puto ,
minueretur si)) quos postea in rogo rursus aperiebant . Tum ter , vel quater per intervalla mortuum inclamabant n); quo facto Conclamatum os dicebatur co): ct hinc est, quod etiam concla
martim esse dicimuS , cum res aliqua plane periit . Deponebatur inde cadaver humi: uude depositus pro
mortuo dicitur o & hinc etiam deponere vino est ebrietate aliquem quas fenetire q). Mox aqua calida cadaver abluebatur fr), ut vitalis spiritus, si quis forte superesset, excitaretur: & a- s) un- rebatur, qui ex familia Libitinarii erat so; ut e iam Moisiones, Praeficae, Piatrices su), Ustores, Cu- sodes cx), aliique: Libitinarius enim in templo Veneris
370쪽
3 4 Sesi. G. cap. VI. I. I. ω a. ris Libitinae omnia vendebat et , quae ad funus
procurandum necessaria essent: eaeque merces arbia
tria dicebantur cid. Lotum & unctum corpus veste, quae defuncti dum viveret honestissima fuerat, induebatur; cives scilicet de plebe, toga alba b)γNagistratus & Sacerdotes praetexta :& uc alii aliis Tum cadaver cujus ori quadrantem indebant , quem inferorum portitori ce) pro naulo Porrigeret, Graecis proprie d) dictum) c daver , inquam, coronatum so custode apposto investibulo aedium componebatur in lecto , ita ut iacies & pedes, tanquam abituri, unde
pro mortuo ponitur g)) publicum spectarent D t& hinc eo onere quod Graeci aliquando vel συς ε σιν, vel dicunt ιθ quandoque οἰντ i του sepelire ponitur , ct etiam Latini compositum pro semiso dicunt I). Ante aedes dein functi s ditioris cmin certe) statuebatur arb0r Cmpressus, quae funebris habebatur In i & Diti, sive
Plutoni sacra erat ; quia semel recisa numquam re4
nascitur so licet alii dicant hoc factum esse . ne Pontifex imprudens aedes funestas intraret , atque . ita pollueretur p .
octavo tandem sq), ut videtur, die, populus per
praeconem certa sormula verbi gratia tali , Exe-ςuias L. Titio L. F. ρμUur ire commodum est, iam tempus es fr) ; onus essentir ad exequias convoc batur; ad quas magna frequentia convenire soleis hant. Itaque magno concessu propriam hanc u
cem nota s ) efferebatur cadaver, si divitis ali cujus esset, in lecto vel teruca, pretiosis stragulis