Lucae Paeti ... De mensuris et ponderibus romanis et graecis cum his quae hodie Romae sunt collatis libri quinque, eiusdem variarum lectionum liber vnus

12쪽

OPTIMO SANCTI S SQ

, PONTIFICI MAXIMO

LVCAS PAETUS FELICITATEM. M DIVINA mem tua, i

mmen, Pater beatissime, adpro

lapsis obristianaeReipubhcae mores priatinae pietati rentituendos, Christianosq. Principes aduersis

immani um Turcarum rarannum, in Rempublicam Henemam saeuientem, tecum commmendos, nec silum conflijs, uerum etiampecunia prenuissimisque Duce S militibuae, adiuuandos incumbere e non audebam haec, quae ad antiquorum ponderum, mensurarumque C Uitioncm , humanaeque uitae utilitatem pseram tuae Peati, Mi dicaueram, legenda porrigere, timem ne ram to tempore diuinam tuam mentem, tot ramisque cogiata senibus occupa iam, interpessarem, animique tui offensionem se bire C. Trumhquam autem cognoui, ea mnon filum his actionibus summa uigilantia ins ere ,

nihil, quod ad bene bea eque uiuendum attincte, intu-ctum relinquere: nempe Acclesias etiam antiquiste colet fas, non flum pari vibus, tectis, arissacri uasis' die j ueFL-

13쪽

mctimentiae, o mentiaeque muniri ornarique fecisse

nermn etiam eis, debilis horarum Canonicarum tempori assis elericiaera racerdoti ae finitio numero stequentari: male alienam ipsarum ecclesiarum bona uin dicare: Seminarium quo optimae L ei ad sentium, suturorum te hae omnipotentis Delministrorum , quod ram diu totque uotis exoptatum fueris, in dies augeri:

Sanctimonialium, Meoque gramissimarum letium clausa, seuerissime custodiri et OR hi Dummonacho--n Fratrumque domos , ordines, qui pene omnemo a p imis Patribuae tradinam regulam, d ciplinam si iecerant,pristinae religioni restituis es Q. Scan vice regi: sed& clericorum habitum s quodsi basa pluae tenantum fuerat) ab iis , qui sacris initia i non sunt, non solum dignosii separari, uerum E iam ad Abiram modestamque formam retari: utque Iustitia

suos rectos expeditosque tramites habeam, non saeum ludicum, causarumspatronorum, uerum C iam rarum, qui caussagpromouent dem, moires,pperitiam recenseri. gymn etiam nec tuae sanctae senectuti,'ual tudiniparcens, in tanta rerum gerendarum mole,pauperum oppressorum queresias fiet is me bus suacuo

cibis, ad tuam Sanctiantem referri: minus Tribunalium omnium actuariorumque norariorum

prolapsas consuerudines , auaritiam a seuerissimis ad id electis censorduae solet , debitisque Aduae coerceri e

Carcere

14쪽

Careeres quoque in amplustrem commodioremque mam ad pauperum reorum sol ium fieri, ipsorum. . cator aromm c am tam e tra silari, S, quemast modum imocem amisi sic impios sceleris osque de-hito phei s , et ea in auro fi e relicta, sum limestu niri. Sedes, quod maxime ad legitimam prolem f- hvmq fidem pertinet, u grimonia, Papti a uam fontes, e cimarumque curam, e sancteque custodiri. si uinctiam Judaeos, summa ut m optimorum laetitia, eae Melium alacriante, a Chri hianorum paene commercio separari, habitu aemetui, habitationeseiungi, , clauctro coerceri . Unferetrices quoque in tanta peccandi licentia bonos mor pessimis exemplo corrum

pentes, relegari ex concludi imperasse , effecisse. Sedemiam decori , ornamento tuae urbis fRomae pro 'iciendo, e quam Hirginem, nuper puero tingentesmum, annum ressitutam, de quare tuae Tea studini notis fui insontes salientesque per totum v em design nos construi mandasse . I ihilque earum erum, quae emiam minimae sunt, propter maximas silicitudines iste omitti. Eafiducia strem, non praetermittendum putaui, ut haec, quae de mensurarumponderumque resti tutione, deque earum cum his, quibus Romae utimur , collatione Au a me elaboram fuerunt, Tuae Tearitudini legenda porrigerem, ut , quodUm diu inter docti simos erudit fimosque uiros controuersum extitit elicisssimis Tuae Beatitudinis temporibus,subq. tuo sancti

15쪽

simo nomine eluce s. 'Mei enim magis tutelam huius de mensuris ponderiguae tractatus, quam Tuae maritudini, conuenire iudeam. Si quidem tu Trin-ccps opime omnia, quae t numini Deis optimm m

mimus uliecit, ut optimum Principem decet, iustissima trutina regis, infassibilique mem ra distensas.' Tua igitur Sanctitas deuotis Appliciae Munu lum benignes cipere non dedignetur, ut fae serenae Fontis Eucia audeam maiora quoque excogimre, si que tuoso tisimo nomine, tutissimoque clypeo in lucem edere cui omnem a Deo optimo e Maximo felicitatem supplex precari non desinam. QVAE

16쪽

QV APB HOC VOLV INE CONTINENTUR.

LIBRO PRIMO .

E mensuris Romanis,& Graecis, quibus interualla

metiebantur.

LIBRO SECUNDO.

De mensuris, quibus hodie R omae agrimensores, dc architecti interualla, & aedificia metiuntur. LIBRO TERTIO. De mensuris siquidorum,& aridorum Romanis, & Graecis, deel.

earum pondere.

De mensuris liquidorum & aridorum, quibus nunc Romae utiamur, cum antiquiti etiam pondere collatis.

De ponderibus Romanis, & Graecis, etiam cum nostri temporis ponderibus collatis.

LIBRO SEXTO.

Declarata & a minio defensa Virgilij carmina, Humida solstitia, atque hiemes orate serenas Agricolae . hiberno laetissima puluere farra De qualitate anni 1 s v. De qualitate anni Is o. deq. erucis, &conuoluulis. De numero dierum, qui ab intercalatione Dictatoris citra pholapsi uidentur, & demendi essent. De restitutione ductus Aquae Virginis. Adiecta sunt in calce Quinisti libri, pedis, ponderum, &nonnullorum uasorum, & marmorum schemata. Item & in fine Quincti Rhemnij Fannij Palaemonis carmina, mirum in modum ad intelligentiam mensurarum Ac ponderum

confercntra .

17쪽

quinq. librorum auctores, adiutores, & restes habui . Ndreas Alcissitus sarisasIs .i Aulus Gellius Martianus Capella Budaeus Marmora sculpta Caius Iurisc. Minu lapideae pondet IesCato. . - o mi estinus Iuristotis Catellianiae Cotta ' . origalius Mericus es Celsus Iuriscons otiidsiis Naso l Cicero Palladius Cleopatra Paulus Iurisconsi

Congius aereus Illustrissimi Platina . et tu re Reuerendissimi Cardia Plautus natis Fames . Plinius Dantes Alaghierius Plutarchus Didacus Couarruvias Pomponius IurisconLDioscorides Priscianus Caesariensis Dodrans es Quadrans aerei Proculus ististotis Galenus Propertius . Graecus ignotus,qui depo- Rhemnius Fannius deribus scripsit Scribonius Largus Gulielmus Philander Seuerinus Boetius

Hermolaus Barbarus Sextans aereuS

Hero sextus Festus pbmpeius

Herodotus , Suetonius HomerUs Horatius Flaccus

ubplenus Iurisc. Iulius frontinus Iulius Pollux Iustinianus Imp. Leonardus a Portis Liuius Libra aerea Illust.Ful,Vrsini LucanuSSuidas

Terentius .

Terentis Interpres Valentini Imp.

Varro

Virgilius

Vitruvius Vlpianus Iurisc.Volusius Metianus Xenophon.

18쪽

tarij. Pag Acetabuli1 capit sesquicy Acetabuli uino pleni pondum Aeetabulum victumab aceto. Aeetabulum mensura liquidorum

Accetabulum per duplex c ud sit. sActus minimus. 6Actus quadratus. 6Aula quadrilibrb Plauti. et x Amphora primum locumlittae aris

liquidorum. 2t Amphora unae a d a. ELAmphora pro uase & non mensura quandoque. ELAmphorae oleariae. 2 3 Ampi orale uas. is Amphorarium uinum . E 3 Amplioratia uasa,fictiliasuisse. h. Amphoraruniforma E Anaphorarum capacitius . 1 Amphorae diuisio. 2s Amphora oraeeca. si Areolam. 8

Assis in agris & in hereditatibus. 3. 68 Allis idem sit bra. 68 Alsis prouiso 68 Assii pondium. 68 Atticae mensurae aridorti & liquidorui quid differant a georgle s &

BArilis uini mensura quae Set Uran tu pedeat&illius Multio. Butilis si cubetur cuius mulinae ui. 6σDes unciarum pedalium. TBes unciarum ponderauum. I L. Bilibris. . A

Bilibris aquilis. T Bocalis mensura in dc olei nunc Ro

Botte uas uinarium hodie Romae, ex quibus constet mesuris ito.&quari' Tum pendeat. 6x

Ceramium Graecae mensura. . 33 Ccratium Graecum pondus. 8 Cheme mensura Gra ca. . Si Choeus mensura Graeca . . . S

rum Chus

19쪽

us suectio liquidorum utensia--Graeci s Cyathm sextarii para duodecima, Scunde diistus. si Cyathis pocula commesurabantur, &a numero illorum calicra nomina sumebant & inde calices trien- ales, Quadrantales, bin ei, & si- mi. -- i Sc thus constat ex quattuor ligit lis. s. sc athus liquidotum aridorumq. men

. sura. 8 Cyathus aqua ues uino plenus pendet drach tres iecim scripulum unia. 8Cyathus apud Graecos. xiiii .s si

Clima mensura ex quot Iuadratis pe- - dibus constet cCocleat siue ligula Cyathi pars qua ra. 8 Cochlear patu si apud Graecos gd. 36 Concha mensura apud Graecos s s.&- uid apud Latinos ibidem. . . Congius pars Amphoraeoctaua hy.costans ex sextarijs sex, vini mensura, Olei mensura Cisntiatisfidelia. SoCongius ex qua mater a. I, Congilsorma in Capitolio a Uespasiano imp. y Congius aqua aut uino plenus cuius ponderis. 3o Congius ulni quo hodie Romae uti' muri si coCong tella olei cuius ponderis hodie. 6 Cotyla Ro. uide,H ina. ula apud Graecos . , Ss. 6Cubitus Wo. palmorum sex. CubIrus Graeca mensura. I CUlleus constat ex Amphoris uigin-

Culleo nulla malar mensura Romaet

Culleus aqua uel uino plenus pendet lib. icoo. s Culses excorio. sa Cullei forma. so. ' , Culleis transferebantur uina. ix Cullei pro mensura re uas: si Culleus mensuris nustri temporis cois

Denae pondus tempore Plinij erat

Deum. In Dextans sexta pars pedali mensurae M. Item dclibrae ponderatis. ix Diaulus,Graecaelongitudirus mens

inpondius quid. E. TLDochmeapud Graecos.ulde,Dactylus. drans pedis x librae Ta.Z3 Dolicos Graeca mensura. inllaantis sex opere figulino. go earum se a. Io Dolia lignea nostrI temporis, utiliora testaceis antiquis. c. Dolium supra, Botte. Doron ex digitis quattuor. r Drachma Grstecum pondus ad Romi nos transuit. Is Drachma octava pars unicae tam Romanae gGraecam Ty-8 3 Duella unciaepars tertia s. & unde

dicta

20쪽

FOlieita uini hodie Romae qtiarumpendeat uino plena , quantum a sextario Romano, quantii aGraeco differat. 3 y lieita olei quantum pendeat. 6 G tEorgicae mesurae quantu ab At-. Iticis differant. 36. IT

aridorumq. mensura continet Cyathos sex, Pendet aqua uel uino plena unc.x, 2Hyppicon Graeca mensura. i . Hippotatricae metatae quid ab Atticis differunt. Sy

Iugerum unde diistum. cIugerum ex quot quadratis pedibus

constet. T, Iugerum non re ste quadrauit Palla- dius. T, Iugeri & pellae nostri temporis discrimen. glugerum pro Rubio sumentes, quan tum errent. Is

visinum est descriptio. II Libra quae assis dicta Roma. pondus.. i58.ec supra, Assis.

Libratis. rLibrae poderatis diuisio, &lpsias alsit nomina. mri Librae diuersiarii unciaram apud G raeco . 8 . 88 Libra medica Graeca. SpLibra qua hodie Ro.utimur grauIoraritiqua scrip.quatuordecim. i82Libtipendes. Ty. Ligalaetarina. Lychas apud Graecos intertialium digitorum T. I

Meditarum, siue mcidius Petillus , mensura nunc Romae. J S. quantupendeat uino plenus. go. Medius olei nunc Romae citius ponderis. o

Mensurae de pondera in locis publicis

eustodiebantur. Er.os Mensurae liquidorum latum quae. 2 sMe rae aridor utantum qnari S quae liquidotum& aridorum. EsMensurae sicut re pondera auctae. I EMetretes mensura. s 3Milliarium eonstat ex mille passibus, stadijs octo. . sMilliaria xx. pro diurno itinere inius uocatis tribui. , sMilliaria cur Lapides appellantur. sMilllatiorum lapidibus signatorum adhuc exstare uestula. sMilliariun,Romanuod Graecos transiuit. i. Milliarium ex quot canis de palmIs n stri temporis constet. LoMina Attica uetus. 8 Mina Attica Solonis. 83 Mina medica. 3pMna. uide Mina. x

Mistrum