장음표시 사용
171쪽
eidauerunt constatque ingens classem illam Lusitanicam aquatuor Anglorum nauibus aeis cepisse detrimentum. Nam ex nauibus quidem Vtriusque generis XXV. desiderauerunt: oc. cisorum numerus iniri certo non potuit illud extra dubium est , apud Daman oppidum . cun CCCLIII .cadauera sepulta fuisse:vnde facilis coniectura est de caeteris, qui profundo hausti vim i Neptuni pauerunt pecudes.Ex Anglis ceciderunt seX,vulnerati fuerunt XIV. vicissa
videntes ergo Lusitani, hoc modo se perdere Anglos non posse, aliam ineundam sibi ,-
duxerunt rationem quam quidem quibus auctoribus didicerint,non est obsturum. Miserunt ergo ad Praefectum Suallensem,petieruntq; ab eo, ut omnes puteos & fontes, e quibus Angli aquas petere solebant, veneno inficeret. At barbarus iste multo probiors honestior genere Iberico,adeo eis obsecutus non est, ut contra iniiceret puteis antidota quibus fieret, ne aquae toxico ab aliis corrumpi possent.Cum autem fraus,venenum non siiccederet,Pro- rex, qui ita fugerat, ut vindictae occasionem imposterum omissurus non esset,ad belli cogita. tiones reuersiis,denuo Anglos adoriri statuit. Duas enim Iunqua Chinenses cum de nouo accepisset,armatis plenas,octo vel decem nauigia materia combustili impleuit,imposito occuLto igne,quo conflagrarent Sub noctis initium duas eiusmodi naues igniferas fauente vento in Anglos emisit, pauloque post iterum duas,& tertia vice quatuor catenis colligatas, quae ab aliquo. nauigiis fruariis velut quadrigis tractae fuerunt. In has aduenientes Angli globos
ferreos candentes estormentis miserunt:ibi taedaevi materia sulfurea celeriter correpto igne F - - longe lateque 1patierunt flammam si aliquot Lusitanorum naues conflagrarent, sine n D νηm, glorum noxa aut periculo,qui interim scaphis suis aduolantes,nonnullos ex incendiariis Hi- spinicis vivos interceperunt: ex his unus atque alter quaestionibus subiecti tortique seuerius, fassi sunt; stare in procinctu classem nouem triremium XXX. minorum nauigiorum, eo fine ut coniunctis viribus Anglos inuaderet.Nauarchum Lusitanum esse, vocarique Ηm 1 mum de Saaeco, qui primum fuerit tribunus militum in Mos ambica Insula, deinde Praefectus munimentorum quae Hispani in Zeylan Insula possident,per XVIII. annos,&jam designatus esset Protex Goae de Thalassiarchus Oceani Indici. Et sane non abiit dies ullus, quin Savecus ille aliquot naves produceret ad ostentationem terrorem Vt putabat, Λnglorum: caeterum manus cum illis et si numero longe minoribus consserere ausui non est: Britannicae enim naues in portum subductae temper coniunctae manserunt, ne diuelli sorsim oppugnati possient. Quoyis Lusitani insecta re domum abierunt.
Digressi sine pugna aut ulla re memorabili gesta,abdndis pro victis habiti sunt,crescen . ti in singula momenta Anglorum gloria. Et tantum quidem superioribus victoriis Anglica Abiaris ιnum nomen est adeptum celebritatis , ut Macrob Ckanus , supremus Magni Mogol militum Indo ris- dux, Nauarchum Anglorum splendidissime exceperit, secumque in tentorium situm manu riosum. deduxerit. Ibi conuiuio acceptum in stupermun eribus affecit,&ei gladium situm incredibilis precii dono dedit, capulo aure, vagina gemmis exornata.Est autem moris apud Indos,viros fortes gladio ob virtutem donare. Vicissim Anglus ei suum ensem ab latere demtum,cum cingulo depugione donauit,sed erat Glauciri Diomedis permutatio Macrobius tamen bo
Multa sequentibus annis inter Lusitanosvi Anglos commissa fuere praelia naualia, in quibus sere Angli superiores abluere, inprimis in sinu Persico, ubi Schillingus Nauarchus Anglorum periit. Huius mortem ultus est alius Praefectus Anglus, nomine Blitham, occise in pugna nauali Rudo renita de Andrada, Thalassiarcha Lusitano, qui Superbi nomen ab ingenio
- A. d.VI. Augusti mensis anno Salutis M. DCXVI .conflixit Beniamin IV his Nauarchus Anglus cum quodam Praesecto Lusitano, qui nullo proposito hostilitatis signo tormento ae N neo aliquid damni dederat Anglicanae naui. Misit ad hunc Anglus qui causam eius rei quaere ;: rent,simulque de damno sibi satisfieri postularent. Negauit Lusitanus se quicquam Anglo eis ea . .
debere. Pugnatum est ergo acriter ab utrisque horis circiter duabus sed Anglus,cum inter
primos pugnaret, ictus glande plumbea collapsus, paulo post expirauit.&sic diremtum est praelium. Posteio die habito consilio Angli Nauarchum in Iosephi locum elegerunt quendam Pepue 1is, qui vindictam spirans nauem Lusitanicam de nouo adortus per aliquot horas cum ea acerrime dimicauit, neque tamen expugnare potuit,estque ad eum modum velut pactis induciis iterum direm talis Sequenti nocte cum nauis Lusitanica inter duos scopulos securitatis ergo constitis Iet, fortuito igne correpta inspectantibus procul Anglis , miserrime conflagrauit,estque exusta penitus.Stabant in littore barbari, natantes Lusitanos ad se inuitabant: sed id frustra erat, cum scopulis alte assurgentibus impediti, subinde vi fluctuum adfixa alliderentur. Sic qui Vulcanum effugerant,a Neptuno deuorati perierunt.
172쪽
D ἰὸιιu Abanno AN.C.M. DC .XVI.vsque ad annum M. DC .XX. ortis inimicitiis inter An iurer An glos&Holland ,utrique nationi exitiale natum est bellum.Cum vero Hollandi illis praeuago OHρἰ terent accidit vi Angli variis assicerentur cladibus amissis aliquot nauarchis,quos Hollandi μ' oeeiderunt,spoliatique multis nauibus: ubi mirandum est, quod Hollandi in Anglos, antiquos socios, amicos,ita sieuierint, praesertim in captiuos, qui ne a Turcis quidem aut Indis crudelius se tractari potuisse altarimabant. Ademerunt ijdem Hollandi Anglorum Regi,conscederato&amico Reipublicae Batauae, Insulas quasdam Emporia in Orientali Oceano,
rati tamen Insulas eum ineolis Iacobus Rex in suum susceperat Ptrocinium. Sed de his legi Azιι potest liber Samueli Purchasiij, viri inter Anglos doctissimi, verique Polyhistoris, quem pa- .m. tria lingua conscripsit, impressum postea Londini apud Hinicum F anum anno Am. QM DC. XXV. Qui damnum paucorum annorum acto ab Anglis acceptum ad calculum vocaverunt, has ab Hollandis naues vel interceptas vel perditas narrant. Apud Bantam urbem Solem Stellam. Apud Tecoum Draconem Vsum, Expeditionem O Rosam. Apud Patanen Samsonemo Canem. In littore Sinico Vntcornu In Insulis Moluccis ditas tresue alias , in qui . bus nauibus omnibus multi viri egregii natuae peritissimi cum aliquot Equitibus Nauarchis perierunt. Accidit tamen postea praeter omnem spem, ut Anglis stationes in littore Iaponico habentibus,Hollandi nauem, cui stellae nomen erat, denuo restituerent, qui eius salutari opera in Moluccis Insulis visi sunt. De auibus,seris ,rebus terra nascentibus aliisque ob seruatione dignis, quae in his regionibus atque Insulis reperiuntur alibi, quidem in superioribus rerum Indicarum commentariis a nobis editis affatim est perscriptu a quo lectorem Philoliistora remittimus. VI.
Contanguntsi naues aliquot Anglicanae cum Hollandicis Pugna naualis inter
hos se Lusitanos, diffralis es aliquandiu dubia Angli i Armosium Persi pe
A D. XXVI. Februarii mensis,amao a N. QM.DC XX. soluerunte Portu Telburiens in Anglia quatuor naues Anglorum instructissimae eo fines, ut primo Sinum Persicum,ctis, a deinde Orientalis Indos peterent. Nomina nauium illarum haec erant. Prima vocabatur
alie a 4ondinum .secunda Ceruus. tertia Capricornus quarta Aquila. Non die Maij ad Equatorem ve-nρminc nerunt,quo iperato continuatoque cursui, a.d.XXIII. ii mensis in Sinum Soldania sunt in- 'μiμm gressi.Cumque hic nauem Bettauicam, cui nomen erat Leonicum aliis quibusdam minori biis offendis leni,coniunxerunt se Anglicum iis . Nati gantibus una a. d. XVII se sociam dedit alia nauis Belgica cui nomen erat Selandia Caerteriam Hollandica naues, cum nihil viderent periculi ab hoste, alio profectariqua petere iussa fuerant, loca petierunt Digressis his nuncium allatum est Anglis stare in anchoris iuxta ArmusHMaa Empoclum Persicum qirarmor 'r grandes naues Lusitanicas, expectare ad thenium Angloruin, ut eos opprimerent. Ne vanus fuit rumor.a.d.enim XU. Decembris menti s oriente Sole, naues illas Lusitanicas in consipectu habuerunt,erant autem duae Lusiitanicae&duae Flandricae, illa quidem multo maiores Anesicanis, hae vero pares Praefecto Lusitanicarum nauium nomen erat Ruaο de Andrada,
Pr β' sub praecto Iohanni Borallis: Flandricis nauibus praeerant Antonius Missiquetin Balthasai Chasse- -σες- Hi duatuor velut principes sequebantur duae Liburnicae& decem Celoces
Postridie Nauarchus Anglus, ut pugnae initium faceret, nauigium barbaricum, quod interceperat,puluere pyrio lignis que aridis impleuit,ea sipe,ut iniecto igne classi inimicae immitteret, sed quiesseente vento irritum fuit istud consilium. Aliero die Lusitani priores sublatis anchoris Anglis inuecti pugnam exorsii sunt, quibus ab Anglis ita responsum est, ut in no nam diei horam confligeretur acriter Appetente vespera Angli nauem illam incendio destinatam hostibus seeundo, si vento immiserunt. sed vigilantia Lusitanoru clades illa irersia est. Ergo denuo ad statariam pugnam reditum d Angli quidem Praetoriam Lusitanicam iniecta manu ferrea comprehenderunt, deoque tormentis concusse I Llnt, trimis acciperet Oceanum. Restitere tamen praetoriani, de vi potuerunt, tutati sunt. At Capricornus interim
tribus nauibus hostium cinctus , aegre se defendebat, donec a ceruo superueniente sub leuatus , communi opera hostem acriter opimgnatum in fugam vertit . Hoc ut
173쪽
initium victoriae Anglorum: Lusitani enim conspecta Flandricarum nauium ingenti pericu Alia aulo,fuga dilapii sunt. . gurum V In hoc conflictu Multi nauis Anglicana malum amisit,Londinum vero in ima catina da βρη mnum accepit, occiso in eadem naui uno aecipui nominis mercatore Periere omnino ex Anglis quatuor militesvinautae,ex Lusitanis XL.cum Subpraesecto Borallio &Tribuno mi
litum.Sauciorum iniri numerus non potuit.
Effugerant maiores naues Lusitanicae,& versius orientem actis anchoris ruminabant clades suas, ita ut ab Anglis conspici possent squi etsi prospero uterentur vento,secundo tamen hostem adoriri noluerunt, quod metuerent,ne is supperias ab Armusio vicino acceptiasset Accedebat,quod contenti erant profligaue inimicam classem, potius negociationem quam bellum circumspiciebant. Capto igitur consilio Portum Iacobaeum petere decreuerunt, ita vi Londinum , quae nauium erat maxima eadem vespera portum illum ingredere tur,caeteris nauibus circiterinille passiis inde in anchoris consistentibus. Interim naues Lusitanicae,cum se aliquo modo collegissent, statuet t&ipta eundem intrare portum: sed ab Anglis,qui priores aditum occupauerant,repulsae sunt.Ergo aliam in sistentes viam Armus1um petere institerunt. Commodum autemsuperuenere iis duae celoisces,noua vehementes militum supplementa:quibus acceptis,conuerso itinere, rursum Por i. itum Iacobaeum petiuerunt. Denuo igitur pugnatum est,sed tantum a duabus Anglorum , T vibus: quila enim & Capricornus cum propter defectum aquaevi refluxum maris sociis opem oAQώ a ferre non possent,apugna abstinuerunt Euentus nutus quoque praelii idem fuit, qui supe- αα rioris, cum Lusitani cedere cogerentur. Praetoria enim Lusitanorum grauiter concul Ia, maior Flandri ca,laceratis instiumentis nauticis saucia, prima fugerunt. Resistebat adhuc
174쪽
Propraetoria Lusitanorum, multumque negocii Anglis exhibebat verum eonspecta sociarum fuga,cum promtissimum quemque e propugnatoribus amisisset:& ipsa terga vertit.Iarri nox appetebat, non longius discesserat fugitiva Lusitanorum classis, quam ut ab Anglis conjici posset, qui fine dubio altero mane tertia vice hostem adorti fuissent, nisi defectum tormentarii pulueris sen fissent. Omisso igitur hoste,sublatis a.d.XIV.Ianuarii anchoris ,rect a Suratum petierunt. Obtulit se eis hoc in itinere nauis Lusitanica,in precedenti schemate exhibita,militariter instru- cui Matri Virgini nomen imposuerant. Praefectus eius erat Franciscus de Sylva Hanc Angli assecuti celeriter sui iuris fecerunt, Lusitanos vero, qui omnino sexaginta erant scaphae impositos,uiuos dimiserunt. Nec in his stetit fortunae in Anglos indulgentia. A.d.enim X. Maij aliam nauem Lusitanicam, cui Antonis nomen erat, ab Armusio venientem , nucibus myristicis aliisque aromatibus onustam obuiam habuerunt, eamque celeriter expoliauerunt. Ex captiuis didicerunt,naues illas, quas superioribus preti iis quassatas profligatasque fuisse diximus, Armusium se recepisse, ut accepta farcirent damna,easdemque auctas duabus praegrandib. aliis nauibus, quaeductore Emanuele de Assereda ab Goa aduenerant, primo quoque tempore Anglis bellum illaturas quo quidem nuncio hi nihil territi,in cursu suo versus Armusium alacriter perrexerunt, certi eius urbis potiundae cuius expeditiovis qui fuerit euentus, libro superiore com
tuo Anglicae se tuor mltindica naues nit ocietate, communi opera Lusitanis in partibin Orientis besium inferunt. Pralium nauale inter virosique,
periculosam diuque ance' inserem Angli
NoM1Na nauium Anglicarum. Praetoria nauis Regia IACOB v S. Propraetoria ION A s. STELLA. IV. Qui LA, Praefectus harum erat Iohannes meddelius. No Mis nauium Hollandicarum.
Praetoria nauis HOLLANDIA, Propraetoria,VIRGO DOR DRA CENA.
BANTAM QV. WESODA. Praefectus harum nauium erat Albertus Beccerus. Octo illae naues inita societate,a.d. XXX. Ian. an. AN. C. M. DC. XXIV.cum ad fauces
sinus Persici venissent,in eum locum qui vulgo, oin ione dicitur, haud procul Armusio nauigium obuium habuere quod ab oppido C a, ubi Lusitanorum hostes rerum potiuntur, venerat. Celeriter ergo Iohannes eddelius misit in scapha aliquot suorum,qui percunctarentur, scirentne barbari, qui nauigio illo vehebantur,aliquid de classe Lusitanica. Responsum ei fuit,piper,corium, alia meicimonia eo nauigio vehi, quae omnia spactarent ad mercato res Choulens es. De Lusitanis nauclerus illius nauigii ita referebat; fuisse se a. d. XXIV elusidem mensis apud Promontorium Goritatum, quod est inter Indiam iromontorium Iacobaeum ibi vidisse se in patenti Oceano octo praegrandes naues cum nonnullis minoribus:his vero conspectis se extemplo sugisse,&beneficio curui littoris atque sinuum euasisse, ne deprehenderetur. Postero die,qui erat XXXI. Ianuarii audiuerunt utrique tam Hollandi quam Angliter explodi tormentum aeneum. Veniebat autem sonus iste ab arce quadam cuia ne nomen erat, hostili odio prosequebatur Lusitanos. Huius praesectus pollicitus fuerat Veddelio, si1 ab Turri arcis suae hostilem nauem conspicaretur tribus tonitruis signum daturum. Ibi Anglus quidam summum mali Carchesium in praetoria conscendens, statim exclamauit Naues,Naues,easque ordine numerauit,vsque ad octo Liburnicas &celoces se numerare pocse negauit Iussit igitur Thalassiarchus Anglus de more exploso tormento signum praesentiae hostium dari,&paulo posta puppi vexillum sanguinei coloris proponi. Idem repente fecit Nauarchus Batauus,ut omnes naues sine mora se celeriter ab littore expediret,&leuatis Anchoris altum petere possent. Ergo explicatis velis vrrique pulchro ordine in hostem tuerunt, qui eo
175쪽
ORIENTALI LIB. II. Ap. VIL 16s
qui eo magis properauerat, quod sperabat se Anglos, Germanos in ipso portu imparatos
deprehenturum Sed ea spes vana fuit.
puerat mare per aliquot horas satis tempestuosam, sed octaua pomeridiana consedero fluctus,ut Hollandi Anchoris proiectis naues suas firmauerint. Ibi Beccerus Tribunum,num eum aliquot mercatoribus4 nautis riauigio actuario ad Nauarchum Anglum misit,sciscit, tum,quidnam ipsi de conspectis nauibus videretur'Respondit Ueddelius, arbitrati se esse classem Lusitanicam, quae jam ante biennium adornari caeperat, eo fine, tam Germanos quam Anglos opprimeret, vel saltem ex Sinu Persicori littoribus Indicis exturbaret: rogare se igitur Beccerum,ut se pugnae accingeret, se enim cum omnibus viis certum eue animi, pro Christo, Rege suo,patria,mercandi libertate, anglicani nominis gloria usq; ad extremum Ιpiritum decertare Eandem sibi jamdudum mentem esse,re ὀnderunt Hollandi,proinde Angli desiciorum fide non dubitarent, qui in nullo periculo eos essent deserturi. Sic ea qui dem nocte discessum est. Illuxerat primus Februarii die, cum Beccerus leuari anchoras, velaventis dari jussit: paulo post idem feeit Ueddelius. Sed Hollandi celerius nauigabant, ut Angli eos vix possent astequi ubi tamen in conspectum hostis propius ventum est, subsistit aliquantisper Bec ieerus. Primus Hollandorum Nauarchus tormentum in Lusitanum emisit, qui eodem modo Inisis respondit. Erantiam utrique intra tormenti iactum constituti, cum subito malacia contigit, pra δεν se tenitate sequente,quae res nec Anglis nec Batavis commode accidebat, Lusitanis a. perop
porrime.Ibi quatuor vel quinque horis tormentis utrimq res gesta est, Liburni eis, Celo I
tibiis Lusitanorum non minus quam caeteris in hostem fulminantibus Ameridie spirauete venti,sed Lusitanis adeo secundi,ut qui Praetoria Propraetoria vehebantur,iam se Iacobona-ue Anglorum potituros arbitrarentur. Non fugit Veddelium consilium hostium,vocatum igitur ad se nauclerum tendere vela iussit, noua pandere carbasii, si qua ratione venti beneficio uti posset.Nec fefellit eum spes, nam cum tot velis ventum excepictet, magno animo recta in proram Pinoriae Lusitanicae incurrit , nihil moratus tormentorum frequentes ictus.
Coactus igitur est Thalassiarchus Lusitanus idem facere,&se fulminum periculo exponere,
eo euentu, ut praetoria nauis altero latere vehementer concussa,cum immaniter in eam detonarent Angli, deserere pugnam se recipere coacta sit. Durauit hic principum conflictus abortu Solis usq; ad quinta pomeridianam,in quo octo viri in Regia naui Anglicana occisi sunt,
vulneratis pluribus. Porro quam acriter pugnatum se .glicana Praetoria duntaxat DCC.globi maiores tormentis in hostem emissi fuerint, unde dereliquis iudicium fieri potest. Appetente nocte V niuersa Lusitanorum classis ad littus se recepit,& tu tali en arcem in anchoris substitit. Et haec quidem Calendis Februarii facta sunt. Postero die cum venti leniter ab terra spirarent, videbantur Lusitani, quibus ea res exanimi sententia erat hostem oppugnaturi, sed non sunt usi eo rortunae beneficio. Angli vero& Batauioceupatissimi erant in reparandis nauibus expediendis armis, postremo curandis corporibus. A meridie conuenere duces sociae classis in Regia naue, rogatisque sententiis decretum factum est,ut crastino die hostes inuaderentur, ita tamen , ut omnis vis in Praeto iam Lusitanorum conuerteretur, neglectis minoribus nauigiis. Sic a.d.III .Febr.sublatis anchoris in Lusitanos itum est, qui propitio utebantur Eolo. Vbi prope ventum est,ostendebant Lusitani Hollandis nudatos vagina gladios, quod hi itide fecerunt. Hinc explosis tormentis,cum latus regiae nauis peterent, noluit Veddelius visui pariter facerent, sed jussit ut expectarent,donec melior se osterret occasio. Nec defuisconsilio successus cohaerebant n.firmiter praetoriavi alia quaedam nauis Lusitanica, iunctisque in Anglos pugnabant viribus.I iter has medias inuectus Veddelius, alteram ab altera separat, conuersoq; bmni impeti in praetoriam hostilem, dum eam urget agitq;,interim duae naues Hollandicae alteram, quae cum praet0ria cohaeserat, utrimq; inuadunt,& fugam dare cogunt: hinc aliam adorta eam pariter male resistentem in fuga agunt, per quatuor horas utramq; persequuntur,done crux oculis insequentium sublata altera pro perdita haberetui fuitq; huius diei certamen atrox, cum Iacobus, nauis regia, tape ab hostibus cincta in orbem pugnare cogereturicaeterum in quamcunq, ab ea naui partem fieret impetus, ibi Lusitanicae triremes .ri disi fugiebant velut vento dissipatae Tertiae huius diei confictus quam acris fuerit, hinc pater, eueyrus, quod Anglorum Praetoria,Iacobus nomine,vltra CC globos in hostem emiserit,ultra CCCC acceperit, interfectis IV propugnatoribus,vulneratis tribus Appetente autem vespera viri que fessa exhaustique viribus, velut spontaneis induciis conquieuerunt,4 Lusitani quidem iuxta Arianisum,caeteri apud Gombroonem proiectis anchoris constiterunt. Qu1rto Februarii die Hollandi,videntes hostem magna celeritate Lobracam Insulam, quae
176쪽
VIII.vel IX.millibus passuum ab Armusio aberat, petentem, acriter insecuti sunt. Sed cum destituerentur gubernatore illarum partium perit , veriti ne in breuia&syrtes inciderent, sistere cursum coactae sunt,&paulo post receptui canere neque enim celocibus hauisque actuariis erant instructae, quarum opera accedere ad hostem, qui iam puluinos seperauerat, propius possent. Non igitur consultum visum est, fugientes ulterius persequi, sed placuit Gombro onem redire, &ibi negociationi operam dare. Huc cum seqv en e vespera ventum est, nihil prius habuere Anglia Hollandi, quam accepta nauium vulneravi rupturas sanare,
instrumenta nautica reficere&curare saucios, cui rei quatriduum impeti sum est nequeenim mediocriter lacerata fuerant naues quaedam, inprimis Praetoria Anglorum4 Pro praetoria Batauorum quanquam nec caeteris tormenta hostilia pepercerant. Interea haerebant
Lusitani inter Insulas velut in latibulis, cum non dubia acceptae cladis amisisque victoriae confessione. Deci oquarto Februarii die, cum Angli Hollandi ab Gombro one vela sacerent, alias petituri partes: soluerunt etiam Lusitani, 4 portu Armusiensi prodeuntes, sequebantur illos,vsque ad vespera illius diei. Igitur sequenti die decretum est, quoniam hostis, qui sine dubio noua accepisset supplementa ab Armusio ultro sequeretur, ut circa meridiem integraretur pugna. Secunda ergo hora pomeridiana ab Anglis Hollandisque impetus factus est
in Lusitanos, sed inprimis in praetoriam nauem oppugnabatur Iacobus ab utroque latere, nec prospero utebatur Ventori eumque vehementer premeretur eddelius,proposito signo, aliam nauem Anglicanam, cui Iolia nomen erat,in suppetias vocavit. Ibi restituta pugna, res utrimque acerrime gesta est, patuitque auctos viribus Lusitano mam plus damni hoc conflictu accepit Praetoria Anglorum, quam superioribus duobus Nocte ea, qua prinlium diremtum est, quieuerunt utrique. Cum sol sequentis diei iterum pugnandi copiam
faceret, utraque classis, velut extremis depugnaturae viribus, ita concurrerun ut tonitruis omnia personarent, &fumo tormentorum nubes diei induceretur non enim solum devi-
m. f;is Moria sed salute Anglis Hollandi sique certandum erat. Cumque Praetoria Lusitanorum ve-ρ .cumo hementer lacerata diutius subsistere non posse videretur, ingens Lusitanorum nauis, cui Se eivi euen bastiano nomen erat, deserta statione sua, mediam se intulit inter pugnantes fuitque Praeto- - riae Lusitanotum instar clypeio propugnaculi, quae excipiebat omnes ictus in Praetoriam directas, velut olim Sebastianus Martyr agittariorum jacula ergo ut arx quaedam&castellum oppugnabatur, donec Praetoria se postprincipia recepisset. Durauit etiam inter caeteras naues conflictus iste donec occiderito sole.& die id pugnae finis impositus est. Beneficio noctis v si Lusitani,quanta potuerunt celeritate fugientes, obiectum Arabiae littus petiuerunt, quo Angli Hollandique ignari locorum sequi tam promte non poterant ita ut orto sole vix conspici illi possent.Ergo Hollandi Anglique Suratum petierunta usitani vero Suarum castellum Arabiae,ubi habebant praesidium militum. Sic postremo post anceps, diuturnum&periculo-1um praelium, quod ter instauratum fuit Diuina gratia Holundis Anglisque victoriam do
Nunc catalogum nauiumque Lusitanicarum subiiciemus descriptionem, quam PetrusHission Gallus, qui a partibias Lusitanorum stans, praeliis illis naualibus intersuit, nobis reli
quit, numerumque occisorum annotauir. Sic igitur is refert.
ca alvu praetoriae naui Lusitanicae nomen fuisse Franciso Maiori Thalassiarchum eius Albanum nauium 4otesttamunstructam eam nauem fuisse XL. tormentis bellicis varii generis. Fuisse in ea viros classi LM CC CL. ex his XXX VIII .perisse: in his suis se tres centuriones,Iaurentis μ' uviso iam ct Bra Om Lovium Apsam nauem,eius malos, instrumenta quassa omnia lacerataque fuisse. Propraetoriam dictam fuisse Frisiuisium Minorem Praefectum ei fuisse Franciscum suum- seni.Machinis instructam XXXII. viris CCL .e quibus XXXI. perierint, inque iis ipse urgen-1is. Hanc carina,malo,antennis,rudentibus ita foedatam,ut nulli amplius es leti sui. Π I. Tertiae naui nomen fuisse S. Sebastiano fuistique eam totius classis longe maximam. Praefuisse ei Antonium retam, virum fortem , sed qui eo praelio alterum brachium amiserit. Fuisse in ea XL. Tormenta aenea, viros CCCC e quibus XX. occisi fuerint, ipsa naui vehementer concustari prope inutili reddita. ir Quartam S. Saluatoris nomen habuisse, sub praesectura Franci ci de Titura. Instructam eam fuiste machinis bellicis XXIV.viris CCL.ex his XLI. cecidissse, interque eos ipsium Tuarensem. Huic naui utrumque malum cum antennis defuisse. Quintam S.IacobΗm appellatam fuisse Praefectum eius Simonem de Quintulla instructam eam fuiste tormentis XXIl.viris CC, e quibus LXXX li I. occubuerint Malum huic fuisti in-
177쪽
ORIENTALIS LIB. II CAP. VIII. is
tegrum , ipsem vero nauem adeo concussam ruptamque , t ubique actis rimis aquas reei piens, pro inutili deserta fuerit. Sextae nomen fuisse, Trinitati,sub praefecturarem forestis, instructae tormentis metallo sis XXII. vectos in ea viros CC. ex his cecidisse XXII. Hanc dehisicentem ab omni par te refici non potuisse, desertam igitur in littore septimo post pugnam die. Septimam nomen habuisse Miserere Cordium, sub praefecto Emanuela Codrega armatam tormentis meis XXII .viris CC.e quibus III.occubuerint:&hanc minus laesam fuisse caeteris omnibus. Subducto numero, inuenies in octo illis nauibus classis Lusitanicae fuisse tormenta mea CCXXXIII. Milites MC. ex his interfectos triplici illo prUio suis leCCCCLXXXI.
Liburnicarum de Celocium, caeterorumque nauigiorum, quae Lusitanis in praelio bonam nauauerunt operam, nec initus in hoc Catalogo est numerus, nec militum aut interfectorum in iis .
Ex Anglis Hollandisque omnino cecidere viri LVIII. CApvT VIII.
Tres naues Anglicanae Orientem lentes cum Lusitanica classe confligunt Leo pracipua ex iis deserta ociis, ab hoseitapremitur, tiniscto inpulverem
D. VII. Octobris anno a N. C. M. DC XXV appulerunt haud procul Surato tres naues 'fβηρ Anglicanae,quibus haec fuere nomina: Palatina Delphis, Leb. Sequente die, eum seleta 'm
te lueeret, vidimus, inquit Anglus qui haec reseri re sta exaduerso urbis Surati naues aliquot Ahiis in anchoris stantes: existimabamus autem eas esse vel Anglicas vel Hollandicas Mercatorias earum. qitidam ex nostris arbitrabantur, agmen esse nauigiorum piscatoriorum. Vix horae 1pacium estJuxerat, cum patuit noster error:erant enim quatuor triremes Lusitanicae cum XV Celocibus, quae omnes explicatis velis cursum ad nos dirigebant. Vbi ad IV millia passuum ad nos venerunt substiterunt. Celeriter Nauarchus, conuocatis Praefectis, Naucleris quid factu opus esset, sententia rogat.visum est non expectare pugnae aleam, sed vela dare ventis, ela interim aliquando subsistere,an Liburnicas Celocesque eorum a reliqua classe avellere perdere celerius insequentes possemus. Scdbo consilium effectu caruit Tota enim classis Lusitanica repente nobis a tergo imminens,initium fulminandi in nos fecit, emisso globo a Praetoria sua in Leonem nostrum, cui ex Leoue tribus ictibus resiponsum est Facile animaduerterunt Lusitani, praestare sua tormenta nostris audaciores igitur facti, Thalassiarchus aduo catasiubpraetoria in solum Leonem Omnem Vim conuerterunt.Videns Nauarchus noster parem se hosti hac quidem vice non posse, iussit accelerari prosectionem, ut ad actum globi tormentarii abessemus ab iis .Sic procul gestare Sestusque ad vesperam. Interim Palatina nostra& Delphin tota nocte in expediendis armis&velis adeelerita : ηις tem cursus duplicandis occupabantur. NOS , qui Itane vehebamur, propiores eramus hosti, , 'qui in ea vicinia vltra centum pyrobolos in navim nostram coniecit, quos tamen omnes ex tinximus, ne spa geretur incendium. Et Versabatur quidem res in acie nouacular: qiuod con spicati qui Palatina& Leone vectabantur,desertis nobis, celeriter sie e conspectu hostium sub duxere,cuius quidem rugae ipsi apud Viros bonos rationem reddant,si possim t. Soli igitur pugnauimus ab octaua nocturna usque ad XI. quo tempore praefectus no ster Richarias Suanteiu cum XL aliis sociis occubuit tres vero viginti miseris modis ambu sti ad arma inutiles erant; caeteri omnes pugnando fessi insuper etiam ob discessum sociarumna uitim animo destituebantur. Ibi ad extremum descendimus in desperata defensione auxi
lium uti iniecto in puluerem tormentarium igne nos ipsos Una cum naui perderemus.Nega bant duo velares,ita factu opus est , sic dum altercamur, Vehemens Oceani refluxus nauem
nostram a classe hostili auulsam paulo longius abegit. Lusitan dum nos insequi ardentius uia ' μ'
piunt monsatis curiose versantes in puppi,partem pilitteris pyrii incenderunt, quo casu circi . . . 'rer L .vel LX. homines partim crepuerunt,partim vi flammae rursum eleuati elisique sunt. Stedum hostes in restinguendo incendio reparandis instrumentis praetoriae nauis occupantur,no Sprouecti paulo longius,hac quidem vice perniciem effugi natis. Reliqueramus alitem quatuor celoces nostrates, quae in medio pugnae ardore in diu et isuru
178쪽
sum a nobIs abier ant. Has quanquam videre non potuerimus, ex sono tamen selopeiorum intermicantibus nonnunquam ignibus, facile nobis fuit colligere, eas alicubi in hostem incidisse, pugnare quanquam quis eas manserit exitus, nemo ex nobis scire potuerit, cum in conspectum nostrum nulla post eum diem venerit: sane, si vel maxime eas prope vidissemus,nihil tamen illis opis ferre potuissemus, qui jam non Leonem sed Charontis Cyribam insidere videbamur. Nacti ergo aliquam ab importunissimo hoste respirationem, constituimus recto cursi
Armusium petere,ad quam rem nobisvi ventustiserenum eaelum auxilio erat.Ergo a.d.IV. Nouembris sombroonem appulimus, ita ut eramus male affecti habitique. Hic narrauerunt nobis mercatores, Rufumone Nauarchum Lusitanum cum XX Celocibus vagari circa viciana littora,infesto in nos animo.Ibi aliud ex tempore consilium capere non potuimus, quam ut preciosiores merces cum quatuor cistis argento plenis in siccum e naui transferremus.Octauo eiusdem mensis die Rustera adfuit circa septimam matutinam, iussitque tanto impetu celoces suas in nostram nauem incurrere, ut quatuor ex iis in scopulos impingentes, elisiae, spectantibus nobis submergerentur. antiri Procul igitur Bbsistens Lusitanus,lantam vim ignium in nostram nauem coniecit, ut si momento oculi vela,malus funesque omnes flamma corriperentur. Ruebant jam titiones&.is ardens bitumen in capita nostror um , cum quidam ex iis suffocationem in aquis incendio praeferentes, praecipiti saltu in mare se coniecerunt.Careeri immisso in puluerem nitratum igne se ulterioribus tormentis exemerunt, nauemque simul in frusta disiecerunt': ad hunc modum igne periere viri XLII. Ex iis qui in mare insilierant, XXVII a Lusiitanorum celocibus excepti ad Lanienam conseruati sunt. Hoc enim omnes, postquam per totam noctem
P ludibria&iniurias hostium perpessi fur ent, Ruseero mane facto capitibus truncari jussit,
uno excepto, cui nomen erat Thonia Vrinterborno, quem cum littoris ad mercatores Anglos mittere constituerat, qui in munimento versabantur. Fuerant jam ante nouem e nostris e
PERIPLUS ORBIS. Iacobus Eremita Thalassiarchus Batavus, lacio quatuor annorum, totum orbem
terrarum circumnauigat. Eaque hoc caput velut Diarium Llius expedition . ANNus agebatura N. C. M. DC. XXIII. cum a. d. XXIX. Aprilis mensis Iacobus Eremita
cum nouem nauibus Batauicis inaceloce ab littore Selandico soluit, apertumque petiit Oceanum.Nauibus haec erant nomina. I. Amsterodamum II.Delphi.III. Bollandia. IV. Conis indiaN Mauru NI. Aquil III. DavidNIII. Spes IX. nomen erat Vertare. A.d.
his is ius I. Mai duae alia naues se cum luperioribu coniunxerunt,quibus erant nomina, Citrus oco
A. D.Sic igitur ad Vectim Insulam e regione Britanniae appellentes,anchoras ibi jecerunt. Ibi Opaparum abfuit quin detrimenti, aliquid caperet, in nuda refluxu aquarum destituta arena. Sed vigilantia Hypothalassiarchi, cui nomen erat Isugoni Schoenbamo, qui laborantibus celeriter opem tulit,expedita dc aquis restituta est A.d.X.Maij,spirante favonia vela ventis dedimus, Morientale latus illius Insulae petiimus.Die vero XIII.cum per totam noctem Thrascias ventus spirauisset, visum est Nauarcho proficisci.Iussit ergo de more profectionis signum dari, explose tormento. Cum autem globus pulueri Pyrio non continue incumberet, sed aliquid intercederet vacui , ruptum est, ut fieri solet,tormentum magno cum fragore,ut aliquot trabes tabulasque nauis confringeret, ct nautam aliquem ita vulneraret, ut paulo post moreretur. Qui id incenderat, nihil mali perpessus est.
Aliquo usque progressis nobis, jussit Thalassiarchus naues non iunctim ingredi, sed se
Nau., pia invarias spargere partes, si quae intercepto nauigio aliquo, discere de classe Hispanica certi a-νariea ν liquid posset. Ultimo die Maij tres conspicati fuimus naues,a quibus cum salutaremur,intel- δη- leximus, PiratasTurcicos esse,quos Hispanica cladiis apud S. V incentii promontorium infugam compulerat Circa vesperam adhuc alias naves Piraticas numero octo adepti tuimus, quae
179쪽
quae iuxta nauem Concordiam raris re per classem nostram conabantur, sed demittere vela juvae sunt,atque consistere Calendis Iunii praefectus nauis cuiusdam Piraticae, quae ab Hollandis visitata&excussa fuerat, ad Thalassiarchum venit, petens, uti sibi quinque captiui restituerentur,quos e sua triremi transfugisse assirmabat in Propraetoriam Hollandicam se enim eos apud Argeriam praesenti pecunia emisse. Conuenit Senatus nauticus, vocatique captiui dixerunt se omnes esse Germanos inseriores sed de multos alios esse iis eadem naui, qui nuper ex Hollandicis nauibus captiuis in eam translati fuissent, omnes uno ore libertatem rogarent. Conclusum est in Senatu , cum ii, qui in confoederatis Germaniae prouinciis nati sint, utriusque nationis, Belgarum&Maurorum decreto ac pactis liberi esse debeant ut non tantum ii qui transssilierant, non dederentur petentibus Tuteis, sed ''
de reliqui, qui in eadem naui attinebantur, missis caduceatoribus repeterentura quod Meo ipso momento factum est Pirata autem destitutus tot mancipiis tristis at nobis discessit.
Qui in libertatem assertisint, in numerum militum iisdem stipendiis conscripti,4 in signa
distributi fuerunt. A. d.IV. Maii mensis decem naues, sed dispersas, procul conspicati fuimus. In has igitur confestim proras obvertimus; cum autem qkiescente vento tardius velificaremus, nautagia actuaria&scaphas nostras militibus implevimus&ad persequendas eas misimus Nostri quatuor ex iis assecuti, captiuas fecerunt, erantque Hispanica saccaro onustae,venientes ab Fernambuco oppido &portu Brasiliae.In una earum nauium deprehensus fuit Sacerdos Hispanus itemque alius vir illustris, nomine Augustisu Osor , qui aliquot annis in Peruvia vixerat,&terrestri itinere,confectavia longissima, inde ad oppidum Boni seruuenerat, &porro Fernambucum,ut rediret in Hispaniarm Septimo eius mensis die obtulit sie conspectui nostro haliis,quae actiter fugiebat. Nos eam diu persecuti, cum postremo adepti fuissemus,vidimus Piratam esse Turcicum eum igitur missum fecimus. Dum hunc persequimur,&captiuae naves Hispanicae nostram sequi celeritatem non possunt,alius adest Pirata cum triremi Numidica, qui sine dubio praedam illam nobis e manibus eripuisset nisi Hypothalassiarchus noster repente accurrisset, raptorem praesentia sua cohibuisset. Sedebat ad gubernaculum illius nauis Piraticae homo Germanus: qui visa naui Hollandicare in eam proram nauis suae direxit,& tam prope adegit,ut cum ipse tum omnes qui in ea vehebanturChristiani,in Hollandicam nauem transilirent.Ibi Praefectus nauis, ut recuperaret seruitia sua, ipse ad Hypothalassiarchum venit repetens fugitivos. Erat autem homo Batavus, Enchusij natus, Henricus nomine. Huic prius grauiter re.
prehenso, postremo persuaserunt nostri ut non ipse solum cum caeteris Cluistianis, qui exsa --.. 'gerant,apud Hollandos manerer,sed etiam bona thesaurosque suos e Piratica in nostram nauem transferret.Narrauit nostris Henricus iste, vagari in illo Oceano ad XXX nave, Hispanorum,militariter instructas. Erant naues nostrae non tantum iis mercibus , quas nobiscum domo aduexeramus, sed&quas rapueramus supra modum oneratae, ut inferi 'retormentorum ordine uti non potuerimus,sicubi cum hoste confligendum fuisset Ne igitur plus damni acciperemus quam inferremus,placuit ductoribus nostris alicubi appellere , meret-bus in tuto expositis praesertim quae domum mittendae erant naves leuiores facere. Decreuerunt omnes Portum Saphiensem petere, nihil dubitantes, quin ibi offensuri essent aliquot naues Batauicas. Huc ubi venimus,non nisi unam inuenimus nauem Hollandicam, cui nomen erat Tran aiana, praeterea duas alias minores, una spectabat ad mercatorem Gallum, altera ad Anglum. Primum omnium praefectus Transissiana ad Thalassiarchum nostrum eum Transis in Praetoriam venisset, questus est, nonnullos e sociis concitata rebellione ab omni se exelu:
sisse obedientia Comprehensi ergo seditiosi,vi in duas naues A eradammo Dei his, dedu. -
Ehi,vinculis coherciti sunt. A meridie illius diei habito Senatu,decretum est,ut Trani selana cygnetago,quicquid nobis erat saccari,cum aliis quibusdam mercibus imponeretur,&utraque in patriam Batauiam mitteretur. In locum agi captiua nauis Hispanica successit, in quam
gubernator ac nautaei Vertago translati fuerunt.
Die Mai XXI. constituto tribunali vocatoque iudicio , comparuit Praefectus nauis Τransisulanae, accusiavitque eos, quos in vincula datos superius diximus perfidue&seditionis quod excussa obsedientia,pertractisque in sceleris societatem caeteris,diripere nauem sta, tuissent,postea eadem sui iuris facta Piraticam facere voluissent. Erant rei omnino septem.Ex his quatuor,qui auctores rebellionis fuerant, laqueo se subissispensi perierunti tres ita condemnati sunt, ut toto illius nauigationis tempore sine stipendio punii militarent. Erant..eo tempore eoniuncri naues omnino XVI. cum ab Saphia proficisceren-
180쪽
tui sed a. d. XXIv. eius mensis Trans yil actVertagina nobis discesserunt,petiturae patriam
u i A. d.XXVII. Mah decretum est in Senatu, ut in transitu littoris Atricam ad S. VincentUη ΘΤ Vi Insulam & s. suouylini appellerentur naues, quibus in locis Hispani, qui simul cum quatuor 'φόνψ ninibus ea iis erant, exponerentur, alimoniae aliquid classi inferretur cum hirco in umri testudinum copia in illis locis haberi possit. Igitur quinto die Iulii ad S. Vincentium anchoras jecit usi cum autem ibi statio esset commodissima, rarissime ibi circa hoc tempus anni bis; tu on ra apud Sisrrmn I, onum eo mense continui imbres cadere soleant, placuit Nauarchis praefecti siqvrivi hoc loco omnes e Cnerarentur naues, expurgarentur: reficeren tur, utque caetera adulteriorem nauigationem necessaria, classi inferrentur, praeter aquam fontanam, abis mi Limni promontorio Africiae petenda omnino erat Iussit insupei Nauarchas noster,ut erectis in sicco tentoriis ex possitisque in iis aegrotis, duo signa militum ad custoditim eorum destinarentur: que ad diem profectionis. Eadem vespera quidam ex nostris haud longe a littore puteos fo-tiint,dca quam potabilem inuenerunt. Sexto die Iulii nauigium nostrum actuarium viris ari se misque satis instruetum ad S mnῆIn m missimus , ut quid animi esset barbaris in nostros ' experirentur. Retulerunt nostri humaniter se exceptos fuisse, reperit se insuper hortos, ini' f bis mili puniea Citria, ficus aliosque fructus affatim reperissent,in cuius rei signum O
stendebant poma varii generis,matura. quae inde attulerant in usum aegrorum. Reddiderunt
iisdem Barbati Epistolam quandam,quam Praefectus nauis Batauae, cui nomen erat Lugdi no,&quae ibi aliquandiu in statione fuerat, exarauerat,qua testabat ,Omni beneuolentiae genere a barbaris istis se suosque affectos suisse , rogabarque , ut qui eo venturi essent Hollandi, hanc beneficentiam remunerarentur. Nono die in S. Vincenti Insula sacra Concio ha
A. d. XVI. panis distribuendi inter vectores certa ratio mata tuit,ut tantum singulis quotidie daretur quantum ad sedandam famem susticere credebatur. Die sequenti decretum factum ea, ut se quisque pararet ad abitum, ad XXV enim diem discedeiadum es te versus Siram Ιωη- , si qua forte ibi naui Hollandica inueniretur, cui quod supererat seccari imponi domum mitti posset. se Ais,hὸ XXII. die Iulii Hypothalassiarchus cum nouo Vertago S. Antonii Insulam petiit, secum pitui indit vehens captiuos Hispanos, quos in quatuor illis nauibus interceperat, hos viatico luculento istra expo instructos ibi in littore exposuit: sui linum vero serium secum retinuit. Reversus hic die po- si stero XX. millia pomorum citriorum secum attulit, quae ab Incolis munere aliquo delinitis,aeceperat. Hic quoque litteras barbata celiquit, quibus Hollandos, qui post id cmpus coappulsuri essent,ad benignitatem&nuinificentiam erga eos hortabatur.
s; icis Cum illuxisset vigesimusquintus Iulii dies, dato signo, nostri naues repetierunt. Suntiarum Vin autem duarallae insuta,S. Vincimi estque haec ab illa spacio duorum milliarium. Portus S. Vincentii, sub gradu ab AEquato: e XVI.&minutIVIItus,commodissimus amplissimusque est statioque nautisorientem petentibus gratissima. Pago praecipuo nomen est S.Vincentio, ubi fons est aqua dulcis, qui tamen ne quacuam sussiciebat pro nostris nauibus aquandis Coacti igitur sumus puteoseia fodere,in quibus quidem nacti sumus aquam, caris rum turbidam&insuavem gustu, inui petadeo laxantem aluum, ut nobis adysenteria metueremus Abundat infula capris hircisque, quorum carne sapida sene &pr pingui nostri recreati fuerunt. 1ansueti non sunt, sed vagantur per sylvas, quas nisii manipulo XXV. et XXX. hominum velut indagine cingasmon faci- MaturaTe te exceperis Testudinum in luper hic tanta magnitudo,ut ad duos tresue pedes longae repes G μ riantur partae haramati prodeunt in littus, ibique oua sua magno numero arena defodnuas, via Sole percalfacta excludantur: quod faciunt amense Augusto usque in Februarium cae teris anni partibus in mari victitant Caro earum ad piscium quam quadrupedes saporem potius accedit . uagallinaceis bonitate certant Piscium insuper arii genetis in illo littore
magna est copia, ut eorum tantum capere potuerimus, quantum in omnes naues nostra sunficiebat. . . Bibula S. S.Anmiti Insula incolitura barbaris Ethiopici generis, urin uniuertium cum mulieri-
Antonii aus liberisq; ad D .capita constituunt.Hircorum uidem hic copia, unde potisiimus eis victus: reperitur etia hic gostypi aliquantum. Horti hic sunt in ipsi, littore auarali, pomiferis a boribus consiti, in quibus tempore maturitatis ad L. millia malorum citriorum , aureorum Punicorum' iis adipisci uno die possit. Mira est aut e barbarorum istolum in peregi os comitas de munifice utia, ut accepto munusculo aliquo, nihil suarum rerum petentit, .negent. Et nos qui-eenti is