Oratio de vera fidei Christianae notione ...

51쪽

I. Vis. ΠI. LVIII: Per hane' fidem 4 salvifient electi Dei. - Εx fide

52쪽

nnascitur abstinentia de abstinentia simplicitas de simplieitate inno-ueentia de innocentia modestia de modestia disciplina et caritas.' IGNA-etius Ep. ad Ephes. c. XVI: ει υν οἱ κατὰ σάκρα ταυτα ποασσοντες .τέθανον, πόσω μαλλον , ἐὰν , et πίστιν εο ἐν κακῆiti δασκαλία φθείρη , πὸ ῆς Ιησους μιστος ἐσταυρωθη in Ep. ad Magnes. c. I. et ad Smyrnaeos . Ι. πίστις καὶ ἀγαπῆjunguntur, altera alteri simpliciter apposita in Ep. ad Eph. o. Iur, πίστι καὶ ἡ ἀγάπη dicuntur deχη ογης τέλος. χη

in p. ad Philipp. e. III: ν πίστις dicitur μήτηρ πάντων ἡ μων

53쪽

t. XI. p. 263. Conss. tamen et L IV. e. IX. p. 26 I, ubi πίστις υίοθετεμ

αρχαίαν πειν μακαριδινixit, paucique alii li., ubi paullo meliora docero

videtur.

87 Vid. BAUMGARTEN-causius, Lehrb. de Christi Dogmenseschitate, t. I. p. III. .' id ejus l. de praescripti haereticorum, Cap. XIV. s. tamen, quae narrat EANDER in Antisnosticus. eis de Tertullianus caeli. Beri. 825. p. 323 sqq. 393 sq. 8a De cYPRIANO vid. I. Maisse, in diar de Fahhel, ed. a SPRENGERVΛ ΕΥΚ, a. 6, 7, 9 et II AGENDAcimi La. p. 259 sqq. pq Titubabit,' inquit, i, fides, si divinarum Scripturarum vacillat nauctoritas porro de titubante, charitas etiam ipsa languescit. Nam usi a fido quisquo ceciderit a charitato etiam necesse est cadat', P. t. III. p. 39. A. Quae nec corporeo sensu experti sumus, nee mentenassequi valuimus aut valemus, eis sine ulla dubitatione credenda sunt testibus, a quibus ea, quae divina vocari jam meruit Scriptura, cousectanest qui ea sive per corpus, sive per animum, divinitus adjuti, vel vindere, vel etiam praevidere potuerunt , t. VI p. 346. .

si in Quid redendum Quae Symbolo apostolico continentur', t. VI. p. 346 sqq. Vid. ι ib. p. 280 et 429. A. Ra Opp. t. VI p. 262. . . p. t. VI p. 276.84 MIn quibus rebus nihil interest ad capessendum Dei regnum, utrum

neredatitur an non in his errare, id est, aliud pro alio putare, non narbitrandum est esse peccatum aut si est, minimum esse atque levis-nsimum. - Ad illam viam non pertinet, qua imus ad Deum quae viansdes est Christi, quae per dilectionem operatur . p. t. VI p. 537. A. B. h. Opp. t. VI p. 346 B. h. Opp. t. VIII p. 443. B.s7 E pluribus u. probandi causa hos laudo: Laus fidei explicari an me nullo modo potest, sed a fidelibus cogitari potest', p. t. V. p.

304. B. Initium bonae vitae, cui vita etiam aeterna debetur, reetansdes est. Est autem fides credero quod nondum vides cujus fidei mer-nces est videre quod credis', ibid. p. 303. D. - Quid est credere, nisio conscutiro verum esse quod diciturV, t. X. p. 351. C. , Fides est grandus intelligendi tutellectus autem meritum fidei', t. III. p. 39. A.

54쪽

. Corrige definitionem tuam, non ut fidem respuas, sed ut ea, quae fidein firmitato jam tenes, etiam rationis luce conspicias. Absit namque, ut x hoc a nobis Deus oderit, in quo nos reliquis animantibus excellentioresu creavit Absit, inquam, ut ideo credamus, ne rationem accipiamus siven quaeramus cum etiam credere non possemus, nisi rationales animasu haberemus. - Fides praecedat rationem, qua cor mundetur, ut magnaen rationis capiat et perserat lucem hoc utique rationis est. maeo di-n xerim, ut sdem tuam ad amorem intelligentiae cohorter, ad quam ration vera perducit, et cui fides animum praeparat', t. II. p. 518 A. et p. 5 Is C. v Quod intellectui nostro nondum eluxit, non debet a firmi-utate fidei dimitti', t. VIII p. I 32I. Α - uri aliqua parte verum est, o quod ille dieit intelligam ut credam, et ego qui dico, sicut dicit Pro. opheta imo redo ut intelligas verum dicimus, concordemus. Ergon intellige ut redas erede ut intelligas Breviter dico, quomodo utrum que sine controversia accipiamus. Intellige ut credas verbum meumrnerede ut intelligas verbum Dei', t. V. p. 30 C. - Εrrat quisquisnputa veritatem se posse cognoscere, cum adhuc nequiter vivat. - Ita-nque priusquam mens nostra purgetur, debemus credere, quod intelligereo nondum valemus, quoniam verissime dictum est per Prophetam nisi neredideritis, non intelligetis, t. VI p. 428 sq. - Credere in Christum is non hoc est habere daemonum fidem, quae recte mortua perhibetur; B sed fidem, quae per dilectionem operatur', t. I. p. 3I B. - Si, Christus' sundamentum est o procul dubio fides Christi: per fidem quippeti habitat Christus in ordibus nostris, sicut idem postolus' Paulus . dieit. Porro si fides Chri sti illa utique, quam definivit Apostolus, quae, per dilectionem operatur. Non enim sides illa daemonum, eum ei ipsi neredant et contremiscant, et Filium Dei confiteantur Jesum potest ac-ncipi in fundamento. Quare, nisi quia non est fides, quae per dilectio-nnem operatur, sed quae exprimitur per timorem Fides itaque Christi, o fides gratiae Christianae, id est fides, quae per dilectionem operatur, is posita in fundamento neminem perire permittitit', ibid. p. 3l B. C. O Si adsit fides, quae per dilectionem operatur, incipit ondeleetari legi. Dei seeundum interiorem hominem', t. X. p. 330. A. 4Ιnseparabiliso est bona vita a fide, quae per dilectionem operatur, imo vero ea ipsa a est bona vita , t. VI p. 23 Α. - Haec est fides , qua Deum patrem invocamus, omniaque bona ab eo petimus sex qua iustus vivit;

ο haec est fides, qua creditur in eum, qui iustificat impium haec est

55쪽

vsidos, per quam excluditur gloriatio hac est des, qua impetraturn largitas Spiritus, de quo dieitur Nos enim spiritu eae fide spem vatio siue aspectamus , t. X. p. 353 sq. . . s. Vid. ANAELM lib. Cur Deus homo 'L. I. c. I. XXV. L. R e. XXII. CL NEANDER, erra Be hard caeli. p. 65, 235. η' CL NEANDER, i modo l. p. 172 sqq. et quam laudat ABALLAR DIIntrod. in Theri nec non UL ANN Refrmatoren or de Resom. I. 46 sq. et JOH. OFFERHAU dira theol. Ghibens ABAELARDI Theologi Mellodum, p. 43 sqq. ροὶ id ejus l. de veritura Cathol. Ide eontra gentiles s. summa

DURAND , . II. c. XL, ubi probare eonatur aselicitatem humanam non neonsistere in eognitione Dei, qua est per sdem. Felicitas enim' inquit, est persecta humani intellectus operatio. In cognitione autem fideis invenitur operatio intelloetus imperfectissima.' Cir et t. I. e. IV VII, etll. all. ab HorMEDE DE GROOT L l. p. lli, nec non 3 LLMAΝ , t L p. 47 sq. isti Vid. EANDEE, I modo laud. p. 25 50 5 sq. 34 sq. in Pr P. 4 sqq.

ista Vid. Cons. August. Art. XX.

103 Ne do Luetu Ello dicam, Scholastica fides , inquit MELANTHON, is nihil nisi mortua opinio est , in Locis Theol ad dem ed primae I 52 Ied ab AUGUSTI, Lips 182I p. 93. Idem contendit, ibid. p. I si nihilolaisso spiritus in toto isto Seholasticorum genere', imo nihil doeero. Sophistas nisi mendacium, vanitatem et hypocrisin', ibid. p. 90, a quaerit p. 106: Ubi promissionum scholastica theologia vel verbo memi- .uit V additque: Atque ita laetum est, ut gratiam Christi obscuraret,

ut ex Christo non pignus misericordiae, sed legislatorem et exactorema multo tristiorem saceret, quam Moses etiam visus est. Ita et cu-vINus, de Scholasticorum sententia agens: hoccine credere est , ait, nihil intelligere modo sensum tuum obedienter Ecclesiae submittas 3 in Instit res Christ, L. III. c. II. s. 2. Imaginantur eos credere quic-nquid cognitu necessarium est ad salutein, qui nullo timore Dei, nullo pietatis sensu tanguntur', ibid. s. 8. -- Tota terra Scholastici aberrant, ω qui in fidei onsideratione nudnm ae simplicem ex notitia assensum narripiunt, praeterita cordis fiducia et securitateV, ibid. s. 33. - Quod utradunt Seholastici, caritatem de ne spe priorem, mernm est delira-n mentum', ibid. s. l, laud. Sentens. l. III dist. 25 et saepius . Osten-

56쪽

ditque quam perniciosum sit scholasticum illud dogma nos de gratian Dei erga nos non aliter statuere posse, quam ex conjectura morali,n prout se unusquisque non indignum ea reputat', ibid. s. 36. I. tamen ULLMANN , Refrmatore vor der Reform L p. 33 sqq. 04 Vid. LLMANN lib. modo laud. passim. οβ vid. a. c. IEHM, Comm. theol de vindicanda Ecclesia emendata super fide saluturi sententia, in ann. Acud. Gron. a. 82l.

p. l09. - Alia etiam MELANTitoNis dicta, in oratione non laudata, hi addere juvat: Omni verbo Dei', inquit, minis et promissionibus, historiae divinae vere adsentiuntur, qui sic fidunt', p. 93. - Certauimpietas et infidelitas est non omni verbo Dei redere, aut credere uno posse, quod et tibi sit promissa remissio peccatorum', p. 98. x In universam Scripturam mirisce sparsum est vangelium, quod estu simpliciter condonatio peceat propter Christum, seu praedicatio gratiae , p. 06. - Nondum credit omni verbo Dei, qui minas audit, qui hiostoriam prostetur, sed qui praeter minas, praeter historiam etiam pro a missionibus credit. Neque vero historiae de Christo eredere id est, quodnputant impii, sed credere, cur carnem induerit, cur crucifixus sit, cur u post mortem in vitam redierit nempo ut justificaret quoiqno crediuturi sibi essent. Haec tu si credis tuo bono, tui servandi gratia gesta aesse, Deliciter credra Praeter ejusmodi fidem sucus, mendacium, o salsae insania sunt, quia quicquid vocant fidem , p. 106 sq. uritu credere, nullo ullorum operum nostrotum respectu, dere divina misen ricordiaV, p. 107. - Equidem si sentio, primum quod ad divinam voluntatem attinet, fidem non aliud esse, nisi certam et constantem fiduciam benevolentiae divina erga nos', p. 17. -- Evangelium estu promissio gratiae, seu condonatio peccatorum per Christum , p. I 24. n Evangelium ostendi Christum. - Fides, qua creditur Evangelio osten-ndenti Christum, qua Christus accipitur pro eo, qui placarit Patrem, uper quem gratia donetur, est iustitia nostra, oh. I I 2', p. 122. v Promissionem misericordiae Dei specta ejus fiducia nihil dubita, quin vjam non iudieem in eoelis, sed patrem habeas, cui tu sis curae, non aliter, atque parentibus filii inter hominos', p. 92. - Ε fiducia be. Onevolentiae, seu misericordiae Dei cor primum paciscat, deinde et ae-ncendit velut gratiam acturos Deo pro misericordia, ut legeui sponte et

57쪽

n hilariter laetamus', p. l. 'Inim des est, sensus misericordiae MI, O quae omnium bonorum operum et sons, et vita, et rcetrix est,' p. II 4. 1ia . Eo majore cura', inquit, et studio dispicienda est nobis et udisquirenda germana fidei proprietas, quo perniciosior hodie est in haen parto tutorum allucinatio. Siquidem bona pars orbis, audito eius Onomine, nihil altius concipit, quam vulgarem quemdam Evangeliea histo-nriae assensum imo quum in scholis de fido disputant, Deum ejus ob-Mjectum simpliciter vorando evanida speculatione miseras animas rapiuntn transversum magis, quam ad scopum dirigant. Nam quum Deus lucem vinaccessam habitat Christum oecurrere medium necesse est. In Christon Deus se patefecit. Invisibilis Pater non alibi quam in hae imagineo quaerendus est. - Per ipsum in Deum credimus Petr. I 2I . dista re Christ. L. III. c. . . .

11s ibid. s. I. Invat et hie alia ALvi Ni tela addere: Non ominus , inquit, verbo opus habet fides, quam senetus viva radice ar- oborisci quia non alii raperare in Deo possunt, nisi qui noverunt nomen vetus. Haec autem cognitio ex cujuscunque imaginatione non est; sed quantenus Deus ipse suae bonitatis testis est', ibid. s. 3I. - Neque unum si in fidei intelligentia agitur, ut Deum esse noverimus, sed etiam, uim hoc praecipue, ut qua sit erga nos voluntate intelligamns Neque, enim scire, quis in sit, tantum nostra refert, sed qualis esse nobisu velit', ibid. . . . . Non negamus, quia fidei officium sit veritati Dein subscribere, quoties et quicquid et quocunque modo loquitur sed quae-nrimus modo, quid in verbo Domini reperiat fides, quo nitatur et Mncumbat. - Nondum plena habetur a nobis fidei definitio, quando volun-ntatem Dei qualemcunque nosse pro de censendum non est. Quodsi uin locum voluntatis aenevolentiam, sive misericordiam subjiciamus p. Ita certo ad fidei ingenium propius accesserimus , ibid. s. 7. -- Fidein fundamentum facimus gratuitam promissionem, quod in ipsa proprion fides consistat. Non negamus, quin Dei verbum omni ex parte am-nplectantur et suscipiant fideles sed misericordiae promissionem silet inn proprium scopum destinam V, ibid. s. 29. - Fateor, generale fidein objectum esse Dei veritatem, s. minetur,4 spem facit gratiae. - Tantum vindicar haec duo volumus, numquam scilicet ipsam consistere, donecna gratuitam promissionem pervenerit deinde non aliter nos per ipsam

58쪽

i,eonciliari Deo, nisi quia nos Christo copulat. Utrumque notatu dignum. v Fidem quaerimus, quae Dei filios a reprobis discernat, et fideles ab in credulis , ibid. s. m. - . Haec vera est Christi cognitio, si eum, qualis offertur a Patre, suscipimus, nempe Evangelio suo vestitum invia sicuti vi scopum fidei nostrae ipse destinatus est, ita non nisi praeeunte ΕIan- agello recta ad eum tendemus', ibid. s. 6. -- Non in ignoratione, sed si cognitione sita est fides. - Explicitam requirit Apostolus Rom. isto divina bonitatis agnitionem, in qua consistit nostra justitia', ibid. s. 2. --Vocaro fidem implicitam licet, quae tamen proprio nihil aliud vest, quam fidei praeparatio', ibid. s. 5. Ιmoridem, quamdiu in mundovperegrinamur, implicitam esse' concedit ALvINUS; addit autem: peris sectissiua cujusque summa sapientia est proscere placidaque docilitato vlongius eniti', ibid. s. 5. In resutanda quae in scholis volitabat nugatoria fidei formatae et informis distinctione, ad Rom. X Io provocans, haec monet: Si una haec nobis suppeteret alio, valere debereta ad litem finiendam Lassensionem scilicet ipsam cordis esse magis quamvcerebri, et asseetus magis, quam intelligentiae. - Sed alterum multo sciarius argumentum se etiamnum offert. Quum enim fides Christum samplectatur, ut nobis offertur a Patres illo vero non in iustitiam modo, apoccatorum remissionem e pacem osseratur, sed in sanctificationem quosque et sontem aquae vivae, eum haud dubie rite cognoscere numquam apotest, quin sanctificationem Spiritus simul apprehendat. Aut si quis sapertius id dictum cupiat Fides in Christi notitia sita est' eaeli. vid. l. in or iam laud. , ibid. s. 8. - . Credunt certe plurimi Deum esse, Evangelicam historiam, ac reliquas Scripturae partes veras esse arbi- strantur et quale sero iudicium esse solet de iis, qua vel olim gesta nararantur, vel ipsi praesentes spectavimus. Sunt etiam, qui ultra procendunt: nam et Dei sermonem pro certissimo habent oraculo, nec ejus praecepta prorsus negligunt, et minis et promissionibus utcunque com-υ movetitur. Talibus quidem dei testimonium tribuitur, sed per κατά- ου χρησιν ibid. s. s. --Verum haec fidei s umbra, s imago, ut nullius, est momenti, ita indigna est de appellatione. - Qualiscunque illa esta assensio, ad cor ipsum usque minimo penetrat, ut illic defixa resideat, set quamquam radices egisse interdum videtur, vivae tamen illae non, sunt , ibid. s. 10. - Hic praecipuus fidei cardo vertitur, ne quas, Dominus osser misericordiae promissiones, extra nos tantum veras esse arbitremur, in nobis minime sed ut potius eas intus complectendo nostras

59쪽

faciamus', ibid. s. 16. - Nec satis suerit, mentem esse Dei Spiritu illu-ν minatam, nisi et eius virtute eo ossirmetur ae laletatur , ibid. s. 33. ONeque enim si in summo cerebro volutatur Dei verbum, fido perceptum vest sed ubi in imo orde radiem egit, ut ad sustinendas repellendasque vomnes tentationum machinas invictum sit propugnaculum', ibid. s. 35. Porro egregie probat ALviNus, fidem spem ex se gignere, ibid. s. 2sq. - Denique poenitentiam bonaque opera non modo fidem continuo subsequi, sed ex ea nasci praeelare exponit, dieens: Quum enim venian et remissio per Evangelii praedicationem ideo offeratur, ut a tyrannide Satanae, peccati iugo et misera servitute vitiorum liberatus peceator in regnum Dei transeat certe vangelii gratiam nemo amplecti potest, a quin ex erroribns vitae prioris in rectam viam se recipiat, totumqueasuum studium applicet ad poenitentiae meditationem , ibid. e. III. s. I. λ' Egregie acu ENKE in Theol. Stud. v. Krit. I 855 I. 55: Dero Glaube , inquit, uim evangelischen Sinne des Vortes kounte seine Be- deutuniersi an wiede erlangen, naehdem Christus Witae ais dasa alleluigemen erkann war. o diearhenninis Christi sehit, da trissis die GeKissenserroguntaus in falsehes Obeet.' Unam laudare iuvat Confessionem Augustunam et Cons Belgicam. Illa admonentur,' inquit, homines, quod hic nomen fidei non signia sicet tantum historia notitiam, qualis est in impiis et diabolo, sed usignificet dein, quae credit non tantum historiam, sed etiam essectumn historiae, videlicet hune articulum remissionem peccatorum, quod Vi- adelicet per Christum habeamus gratiam justitiam et remissionem p scatorum. Jam qui scit, se per Christum habere propitium Patrem, isnuere novit Deum, scit se ei curae esse, invocat eum denique non esta sine Deo sicut gentes. V Porro provocat ad ACsusTiNuu, qui de fidei nnomine hoc modo admonet lectorem, et docet, in Scripturis nomen fidein accipi non pro notitia, qualis est in impiis, sed pro fiducia, quae con-nsolatur et erigit perterrefactas mentes. - Fide apprehenditur remissios precatorum ac gratia. Et quia per sdem accipitur Spiritus s. iam eordanrenovantur et induunt novos affectus, ut parere bona opera possint. 8Sine de nullo modo potest humana natura primi aut secundi prae beepti opera sacere. Sine fide non invocat Deum, a Deo nihil exspectat,snon tolerat crucem, sed quaeri humana praesidia, consilit humanis praesidiis. Ita regnant in corde omnes cupiditates, et humana consilia, seu abest fides et ducia erga Deum , art. XX. Cons. et Ahol. Conf

60쪽

ad quaest. quid sit side justi ianar et Ara. male P. II dei sciusicatione fide, quem locum gravissimum non possum non addere a Devhoe articulo edere, aut aliquid contra illum argiri, aut permitteres nemo piorum potest, etiamsi coclum et terra ac omnia corruant. Non enim est aliud uomen hominibus datum, per quod salvari possimus, inquit a Petrus et IV. Et per vulnera ejus sanati sumus Esa. LIII. Et ius hoc articulo sita sunt et consistunt omnia, quae contra Papam, dia plum et universum mundum in vita nostra docemus, testamur et agimus. FQuare oportet nos de hae doctrina esse certos, et minime dubitare, salioquin actum est prorsus, et Papa et diabolus et omnia adversa jus et vietoriam eontra nos oblinent. Confessi Belgica, licet primum fidei objectum generaliori sensu accipiat o Dei voluntate, in s. S. nobis patefacta, art. VIII, aeque aecALvINus, quod Consessio etiam Augustana ponit, tamen praecipuum eius objectum in peccatorum remissione cerni statuit, deque fidei indole idem monet. Nam n credimus', inquit, Spiritumis veram in cordibus nostris fidem Mendere, quae esum Christum eum omnibus suis meritis am- plectitur, eumque suum ac sibi proprium essicit, uihilque amplius extra

deum quaerit. Instrumentum' est, quo Christum justitiam nostrama apprehendimus, quo nos cum illo in commuia omnium bonorum ejus v retinemur' art. XXII. - Credimus hanc veram fidem per auditum a verbi Dei et Spiritus s. operationem, homini insitam, eum regenerare. n novumque hominem essicere, adeoque ad novam vitam vivendam exci- stare, et a peccatorum servitute liberum reddere , art. XXIV. Cons.

et Cati Heuliab, quaestu l, 60, 6l, 64.1 a Nam ut libros m. ita et traditiones pari pietatis assectu a re verentia suscipit et veneratur.' Vid. Cone Trid. Cann et Decr. Sess. IV DI 2. d. DANZH , condemnatque aeque qui has atque eum, qui illos asciens et prudens contempserit.' ibid. I3. s. et Cat. Rom. L. I. P. II. o. VII. l 02. id tamen et Sess. VI cap. I. 6 46. Imo vero doctrina Ecclesiae, quae ' scilicet erraro non potest in fide ac morumi,doctrina tradenda, eum a Spirituis gubernetur, illi dei obiectum est. Vid. Cat. Rom. L. I. P. III. c. II. g 159. s. et ibid. P. I. c. I. 6 6.1 a Fidem enim unice ad intellectum refert, ita ut sola meniis persuasione absolvatur. Vid. Conc Trident. Cann et Decr. Sess. I. an. XXVIII. L89 : Si quis dixerit, amissa per peccatum gratia, simul et a fidem semper amitti, aut fidem quae remanet non esse veram fidem,