장음표시 사용
81쪽
semine at as unum,alias plures nasci sintvsvideamus, unIca ne in toto, quod emittitur temen, anima fuit an sua cujusque seminis particulae tunicam tantum potentiam praeextitisse censendum est qua juxta male riae copiam α loci capacitatem unus vel plures foetus generatur.Si tur- M Uriasus obmadas,sicuti ex sen ine generantur solida me bra,ita ex menstruo carnosa, Ortere igitur menstruum animatu est i Solutio si sanguine in in carne non commut-ti ante seminis adventum, cuius ac mobrorum' insitae virtuti tribuenda est carnis generatio. Quod si mei struo vim erulectvam incile laceris, piaculum non erit, nam & Calenus menstruo eande tribuit facultatem,sic scribens: Vim ne isemeseculta 1 tantumines sed materia etiam quadam,neque menshuuus materia solum sed etiam=facultas, liua ratione videtur intelligentius Levit. locus i 7. ubi esus sanguinis interdicitur, propterea quod anima carnis in sanguine, m. quod tamen salvo Theologo tum judicio dictum volumus, vel dic, animam in sanguine eisse non quide informative, sed perinde ac in sub- . . jecto hanc tamen facultatem non dissitemur a seminis virtute intendi, quemadmodum S seminis materia a menstruo augetur. Haec etsi constant et Aristotelici tueantur, non in.desunt, qui semen anima psorsus carere contendant neq; minimia quidem vegetativae, aut sensitivae animae semini insidere, sed lotum spiritum genitivum,ac complantatum
qui praeter temperamentum & conformationem,ultimam etiam, ac
tertiam semini pia parationem addat,quam potentiam ad formam ab Omlii Aristotele nuncupari existimant, qua potentia materia sensim pei scia-
tui conlumineturq; ac vegetantis sentientisque fori vae capax evadat, quam formam nunc repente de coelo immitti dicunt:itaq; ut potentia persectionem antecedit, ita serfectioso an ;pei sectionem a potentia fieii forma extrinsecus omnino advenire. ac proinde omnium viae
scarum, vernatu, lumbricorum viperarumq;s imas a Deo cre si, aq, dementeAr st. NPlat. ut supra natui a philosophantium, qui sane sermo non improbab is videtur imo sacrae paginae magis consenticias, quam superior,ut sequenti oratione planum fiet. Sie interpretatui Dinctus verba Dyotimae fatidicae mulieris & Socratis maς strae apud Platonem 'iu symposio dicentis Omnium o Socrates. diraegnans hominu, ct gravi.
82쪽
dum est corpus praegnans anima, ct imprimis cum ad certam aetate pervcnerimus parere nostra natura cupit: non quasi anima animab. praegnans siu, bc homo homine, ted amore de desiderio immortalitatis gravida esse, &dici, quod generandi sit avida neq; iaculatis superius temper terrentur, quia ut verum fateamur non ad modii sauciant.Quare cum multos videamus utriusq; partis fautores,ac ponderantes rationes, fatendum omnino est , hujusce disticultates veritate in occulto latete Aumris eamque solum noville Deum creatorem. Quod si nobis non quid ve- mi rum 1ed quid vero simili mumiit,pronunciare statuereque liceat, i me existimamus, quamdiu in parente est, nondum vivere dccisum vero ac . separatum a generante, ateroq;exceptum spiritibus fulcitum,& ab n- formativa virtute pol Iessum non solum potentia, sed actu vivere vita plantae illico enim incipit distendi seminis humida substantia pullat deterit complantatus spiritus, formativa virtus opus aggreditur, ac tandes arantur ipsius spiritus, dc sanguinis viae: quae sunt quatuor primi in generatione actus: vivere autem potentia, non vivere est. sed potentiam habere& vivendum. Num vero ipsa anima vegetativa ibi ad perscctionem materiae sequatur consequutione , dc necessitate quadam de potentia ipsius, quia scilicet quae antea latitabat. dc materiae impersectione praepediebatur, jam istis adminiculis & materiae elaboratione prodit, operationes suas exquiritur an vero ὰ Deo creetur,&extrinsecus adveniat,istud est quod astirmare neq; velim, neq; ali sim,neq; id hominibus, quantumvis crucientur,cognitum arbitror. De his enim& ii milibusEcclesiastae locum intelligo Muedum tradidit disputationibus e rum .ut non inveniat homo opus, quod .uus est Deus ab initia us hadfinem,ac similium Dei operum non posse hominem rationem pervestigarein Sapo.Quis poterit scire consilium Dei cumsint cogit Hones mortalium mi ex periculosaque nos a commenta E. clesiast. 3. Giora ne quaesieris I fortiora ne scrutatu ueris,nec in pluribus operibus De ueris curiosius. Ut igitur ptaeteream Platonem , Aristo: lem Sc Galenum . alios mirari satis nequeo, qui cum haec legant,adeo tamen logicis disputationibus delectantur,ut omni i Philosoph ae& demonii rationum cancellis nimia sua curiositate arctari velint lo-g'cis syllogismis acerrimis altissimarum rerum cognitionisi hostibus de insidiatoribus omnia con-- cludere.
83쪽
LIBER SECUNDUS. v i. De facultate formatrice.
SEd quoniam in toto hoc de semine sermone ficultatis Atinarii-cis saepius cule facta est mentio, te eadem nune cominus atque pen si utarius peti crutemur,de qua quidem Philosophi multa subobscurE & ob citanter percurrunt alia penitus omittunt, quaedam praeterrem de actorum mentem interpretantur nos breviter priscorum opinionibus recitatis quid, in re adeo perdifficili, & scopulosa Ilatuendum sit, Deo opi. Max. auspice breviter aperiemus. Epicuius scelus tinationem ad calvin& fortunam praeter omnem rationem rescrebat convincitur , quia sertuna eundem finem non semper a si equitur, de parum credibile est, nullum in tanta pastium multitudine errorem a fortuita motione committi ; dextra sinistris perpetuo respondere, de trecentarum particulatum, ducen: orumque ossum structuram,
cum scopis unicuique decem ornaa,figura, magnitudine, insertione,
situ principio, fine colligantia, consensu, & temperamento, semper eandem fortuito fieri quis sanae mentis sibi persuadeat ' Plato animae Iuni. mundi id acceptum serebat; quod etiam impugna tGalen. lib. de s tus formatione, quia et si potentiam S aitem, quae in scetuum formatione elucent, tanto artifice digna existimet, non tamen adduci potest ut credat, impellecta ac minutissima animalcula ab eodem fingi atque ei t mari; A idit. Gen. etiam non Deo, sed parentibus assimi artatque ideo ab ipsis non a Deo ortum habete. Atistor. in lib. de anima a mi asserebat, faciat: atem forma tricem animam vegetantem in semine po- tentia contentam ess , ut de eiusdem sentenua cap. praecedenti retuli- 'mus .elus duo constitens munera nutrire, dc generare, generationem nerave autem elle perfectistimam omnium operationum , quae vegetativae conveniunt , quia omnia viventia maxime appetunt perpetuo esse , rq quod quidem per individuorum generationes procul dubio consequuntur: non tamen destini Aristotelici nonnulli qui virtutem rante a nutriente non .l f erte existiment, sed uti a meandumq, esse, leum integram con tinationem operatur, generans, cum eandem conservat dc auget, nutriens nuncupetur; haec etiam lententia squam nihilominus omnea recipiunt rarum ea eo redditur Probab iis quod m. . non
84쪽
sion videtur sacultas prorsus irrationalis in foetus forma nonem tam mira praestare posse; iummum nimirum artificium,eximium partium consensum, admirabilem ord: nem, debitam liguram&exactisti inam compositionem, quae lammam sap:entiam , admirandam potentiam di infinitam bonitatem prorsus redolent; utpote inter is ita cohaereiatia, ut in nullo humani corporis membro, aut substantiae modus, aut magnitudo, aut ligura, aut situs citra helionem possit commutari. An unam vero rationalem non esse nostrae generationis autoi em hi ac Lolligere licet, quod non differunt formationes reliquorum anima- Iolium a formatione corporis humani ; quas tamen anima rationalis non conficit , imo ipsa post formationem Embryonis a Deo de novo ac in temporis momento procreatiir, ut suo loco planum fiet. Haec cum ad vel tisset Galenus, & nulla Philosopharum demon si ratio, nec de hac re opinio reprehensione immunis sibi videretur , nusquam ausus est quicquam pronuntiare,de essentia animae illius, i u sacul ta-tis,qui semini foecunditatis auctor existit; cum praesertim res sit, quae neque sensu percipi,neque ratione inveniri possit; ideo postquam ma- ' ximo dolore affeetias sedulo investigavit, neque potuit Philosophum reperire, qui hoc doceret. neque aliam de sti uctura animalium validam rationem id quod i secandide fatetui:) Philosophos horiatur, ut in shinc rem diligenter incumbant, & si quid pro sua sapientia invene- rint tibi velim sine invidia communicare. Alioqui ipsemet sibi parum constanti& nutabunda assensione, quo ii ii ius impellit, modb cum Hippoc.dc Stoicis hanc facultatem naturam voca modo cum Arist tele animam vegetantem , nomum quam cum Platone mundi ani- 'mam; saepe etiam cum eodem D cum, ummum scilicet opificem,& W-chitectum nostrae formationis causam esse suspicatur. Non igitur m rum . si eorum qui nostros illo praestiniissimi Philo ibi hi habiti sint. alii intellectivam potentiam hanccsse dixei int , alii vegetati vam,sed meliori instrumento conductam ; alii mixtam ex naturali & animali, so
quia etiam in mixto spilitia genitivo vise ,omnes certe argute, ac pro sui quisque ingenii felicitate rem fere palpant, sed omnino non comprehendunt. neque mirum cum res sit tenebris adeo involuta, & tot
divei tituli disse eius labyrinthus, ut qui semel ingressus si, in tum habeat peril silcilem, nisi ipsius facultatis definitione ductus id rimetur, qua tum Galeni,tum juniorum scripta me posse hac in salte non pa- o iuries a
85쪽
rum illustrare arbitror. Dicimus igitui facultatem sormatricem non iιMia. liud esse . quam potentiam animae vegetantis, quae ex mente divina,seu Facustar praecepto Dei, ac lege aeterna admirandam ubique habet & sapientiam D m tta potentiam,vegetans ac naturalis ac proinde irrationalis facultas di- ν' η' estur, quia non libere operatur, neque intelligit, quae operetur undo igitur iam mira praestare potest7Hoc est, quod neq; Aristo t. neq; Gale' Natu amnus potuit Philosophum invenire, qui doceret, ab illo nimirum praece- instinctus,pto Dei ac lege aeterna, quam nonnunquam naturalem in stinctu, non nunqu ni vero divinum influxum nuncupamus. Quen admodu n. ita rologia nihil temporum momenta ipsa intelligentia nos humano artifi Δ.cio certas temporum men oras edocent , ita facultas formatrix divino
aitificio constans piaestantissima & sapien tissima opera exercet, ipsa salo iis inscia: hanc igitur facultatem divino influxu conductam, Pl tonem Justitiam ac legem nuncupalle existimo, & ex opinione An xagora mentem, impetatricem, reginam ac principem, quae omnia
creat,per omnia commeans ut cecinit Pocta. Deum namque ire per omnes Terrisu tracta que maris,coelumque profundum Inde hominum pecudumqu/ gen i, vitaque volantum,
qua marmorιο fert monstrasub aquore pontus. Hanc etiam altius Philosophatus Aristoteles in opere metaphysico . intelligentia ' aeditam esse dixerat, quod procul dubio voluit signifi- care Hippocrates,vocans naturam justam, & sine doctore doctim, ii numeriique aliis encomtis illam celebrans; Galenusque concludens tantum se habere,quod de causa animalium forma irrice asserere possit,
quod sumn a in ea ars, summaque sapientiali siit, nec nisi a lap entissimo potentissimoq; artifice tot usu irin myriadas in nostri corpolis particulis factas esse crediderit,dem cum aliis conspii anter prostetur Avicen. virtus, inquit formativa est ilia, ex qua praecepto sui reatoris procedit mombrorii lineario, di ipsorum guratio ,Δc alibi de separa trice virtute ait est natura do Za obedire creatori sublimi,or glorioso, T v tus qua hoc agis est anima vel natura praecepto Dei. Atque id plum est, quod voluit Vris ius. dum Iovis Omnia plena esse cecinit. Et alibi. Principio coelum c terras,camposque liquentes, Lucentemqueglobum Luna, Titaniaque astra
86쪽
Alens agitat motim ct magnose corpore mi et, Inde hominum pecudumque geπui. Ex quibus planum fit non solum formatricem , sed etiam reliquas omnes facultates, suas functiones exercere ex eadem doctrina mentis Di vinae, seu legis aeter uae, de instinctus naturalis, sive is fluxus divini. Hiic enim non animata vacuum fugiunt, gravia & levia exciema no- . . ' runt, plantatum radices interdum per lupes de durissima saxa per me
finitio. t. ant, ut ex succulenta terra alimentum possint attrahere, mutuam inter se ser vantes amicitiam aut inimicitiam; bruta animalia agnoscunt suos pastus, suas domos,suorum morborum remedia, & herbas etiam nobis ignotas, caeterasque pei scit in t functiones, vitulus cornu petit, prius quam cornua produxerit, pullus equinus nondum lolidis unguius calcitrat catulus licet dentes nondum valido, habeat, ad mordendum incitatur,dc ut Lucretius cecinit,haec causa est. Cur acris violentia triste leonum
Seminum sequitur: vulpes dolus es fuga cervos, Et de apibus V tigit. His quidam gnis atque haec exemplasecuti Esse apibus partem divinae mentis et haustus
Ethereos dixere. Erc. Naturales etiam facultates sua tempora in variis membris norun r nec agente attractrice reten' rix, nec toto coctionis tempore, aut attractrix agit aut expultrix, de cuin contraria operentur non pugnant; haemodia ad acida ex icatur, ad turpem conspectum nausea ; invitis nobis conspectu noxiae rei retrabuntur spiritus, diffunduntur ad laeta, recolliguntur ad se unum, de rurius suo tempore emittuntur ad expergefactionern, & in animi affectibus variecommutantur; totque sunt rerum natu alium vires & facultates, ut qui eas interpretitur, perinde sit,aesiticiat encommim Dei creatoris : Ideo assii mat Galenus in lib. de usu partium se in illo opere verum Dei hymnum condete quibusvis hecatombis,&holocauilis gratiorem, in eoq; si iam e de veram pietatem existimat si noverit primus, deinde de asis exposuerit, quaesit ipsius creatoris sapientia,quae virtus,quae bonitas. Nunc desinitionem accuratius explicemus, culus ac formativae virtutis essentiam jam 3 omnino innotescere arbitror, nam quia spiritus & semen in quo op ratur vegetabilis anima, a parentibus communicantur idcirco eorundem sit litudinem statua reseruat, quia vero vegetativa potentia a
87쪽
Deo eleatore legem de modum sitarum actionum participat; ideo in omnibus creatutissimilitudo Dei est , in homine tamen per modum imaginis: Exemplumque Dei quis' est in imagine parva
In aliis verbi et modum vel bgu quom in in i iis citenditur summa sapientia summa potentia de in stabilis bonitas ipsitis creatoris; Et quia sine iudicio ac ratione operatis r. nonnunqualia monstiaco mi tit, non quod ei rei in luxus ille. aut lexae etna. sed piopter defectum aut ineptit ad nem mater ae, ac ita intelligatur At si sicles, tum inquit. Sol ct homogenerant hominem : ac si diceret, caula imperacr.& is su influxus dirigens si iii tum genui vii 5 semen ab homine decisum, hominem generat ; nunc tandela assequeris, Acistot. iplum in illa toties celebrata feci a nemine quod sciam adhuc explicata sentctia mi, ita iudsignificare voluiise quam vutinis forma tiva impulsiim ac opende-ie. sic ejus vel ba iacent in lib. de generat animal. Um semine emmum, quo facit,ut foecundosint semina,videlicet, quod calor votatur κω ignit, non talis facultas ali rea est,sed pirum, qui inseminerum 'sol corpore coercetur,2 natura, qua in eostiritu est, proportione re spondense emeroseliarsi cloae vel ba ut explicant nonnulli, tr plicem in nobis constituunt calorem, gneu seu Uementarem; attemperatu natu ratem sive inti um;&exmnsecus advenientena sive coelesum, qui it luna gubernet,de visae procreationis ac incrementi sit auctor: Alii non nisi clementarem ponunt,atque coelestem, ad nos volantem, ibiq; sub sistentem ; quibus ita constitutis de calore naturali explicat Leonice rus lib. de fata Dateforma rice, Aristo t.sententiam. Feinei: us det oese' sti Avicenna lib. e mediciis cordialibus de spiritu dicens: Et piritur est reuit crata ex commixtione elementorum vergens in similitudine cassium corporum: addi: Fernelius stillat elementa ab Aristo t. dici, quod suas etiam vires rebus omnibus impertiant, perinde ac quatuur prima telum omnium elementa; ab his igitur laminis materiam, ab illis vero forma tricem facultatem. genitivum spiritum. calorem dc s minis is litis naturam ipsi semini impertiri , licut in materia & denso corpore spiritus, in spiritu calor innatus , in his duobus narura&fa cultas seminis contineatur. atque adeo partium humani corporis subjectam materiam ab Hementis fieri, quod vero F m animal, aut stirps
88쪽
contentae baud quaquam fieri possie: In qua ita praeclare ae magnificgil Eetnelio explicata Aristotelis sententia illud unum duli leto, ut quo pacto calor ille coelestis atque adeo extraneus in nos commigrare potast luculentius expediat ; plerique respondent, non plane coelestem ab Aristotele suis lemancupatum, sed proportione respondentem elemento stellatum,&per illum non alium quam inlitum nostrum calorem at
temperatum,& frigidi participe ut vult Galenus intellexisse,qui plane salutaris ac pene divinus sit: Sed haec parum concinne ducta videntur. quia neque igneum esse, neque ab igne originem ducere dixit Philosophus: noster autem calor quantumvis attemperatus,est aut igneus ut febrientium,aut ex igne originem ducit, vel elementaris sanorum. Potius igitur per calotem in praefata Aristotelis sententia facultatem ipsam formatricem,seu illam, de qua agimus, vest tantem animam s mini potentia ex stentem intelligimus haec enim ficit, ut foecunda sint semina, haec nec ignis est neque ex igne oliginem ducit, vel ba autem videlicet quod loruscatur, juxta eorum opinionem Pt illa sunt qui eram facultatis eskni iam ignorantes calorem ipsum nuncupabant , quem loquendi modum antiquioribus fuisse tu talia. ex Galeno constat, qui animam vocat nativum calorem libr. de morb. vul. Hippocrates temperamentum in ejusdem numeri sententia delib, de dioeta. Haec itaque est quae in spiritu spumosoque corpore continetur propollione respondens elemento stellarum, quia sicuti virtus astrorum non constat ex his elementis, sic nec virtus facultatis tot matricis, de sicuti virtus coeli&astrorum est causa universal:s generationis rerum, quae dete
minantur ad particulares generationes expeculiari naturali loci, & ex aliis causis infernis; ita facultas formativa ex se universalis est non enim disserunt generationes animalium a generatione plantas in3 quae tamen determinatur ad particularem genetationem ex loc o, ex quo dociditur,& in quem suscipitur semen: ad haec quemadmodum vis coeli aliquando superat ut a causis infernis & monstra prodeunt, sic ficultas formatrix ab iisdem causis superata monstra generat ;Est igitur de facultate sermat crintelligenda Philosophi series, non de spiti a calo reve nativo aut coelelii, quibus nulla latione possunt aptari, ut pluribus fortasse, quam par erat, planum fecimus: sed quoniam de semineci formativa vi jam nimis multa, ad menstruum nos tandem confer
89쪽
LIBER SECUNDUS. De menstruosa uiue.
E altero nostrae generationis principio, hoc est , demenstruo sanguinei pestivum lana erit, sedula disquisitione retici uta ii quid illud sit; quae eius qualitas : quis generationis modus:
quae fluendi ra: io; cui ioemini potius quammatibus insit qualitate ne an tota quantitate peccet ; quo tempore incipiat ac desinat, quamdiu duretan qua mentura, & per quae loca expurgentur: sine foeminarum ' sanguis viro tum sanguine fi igidiolor; de num mulier concipere possit menstritis suppressis, aut nondum fluentibus. Est menstruum languis in muliere superstuus, crudus, sed tamen utilis Ordinate, ει iecundum A, si M. natui am profluens, ut colli ere est ex Aristot.lib. de gemat. animal. i eo. 3. Et ea Galeno in opore de usu partium. Dicitur crudus ad differentiam G siminis, quod excrementum concoctum eiu utilis vero, ad differen- , etiam caeterorum fluxuum uteri,in quibus inutilis satagitis prodit ordi- nate profluere dicitur, quia sunt alii humores, qui etiam a matrice sed absque ullo ordine excludunt m. Additur,secundum naturam, quia o- mnis sanguinis fluxus,praeterquam mensimus, praeter naturam et . Por- g ' vGῆ' to autem ut intelligas, qua ratione i uperfluus sit, sciret: cet foeminam si igidiorem hun idioremq; mare esse, idcirco sanguine nugis abunda- ma i re quippe quae alimentum quidem, quant una expedit,concoctilit, veluptopter caloris imbecillitatem, id, quod i edundat, per halitum dige-. sere nequit, proinde plus sanguinis, quam illi pro nullitione paritum sit ex usu acumulat , cujius partem cum tibi concbxerit 6 similave- , .rit, reliquam tanquam super fluam per uterum excernit. Me stiui vero nomen non a propria substantia , sed ab accidenti induum est, undi.
quod singulis mensibus ejus excretionem natura moliatur, neq; tamens:
aliquando naturaliter, aut praeter naturam aberret, aut remoretur,
aut anticipet . obul desinit menstiuus appellari ejus fluxus. Hujus au R i tena periodi causam non ad vitiosam qua itatem, nec ad redundantiam r. sanguinis reserendam ei lar bureris, sed aut ad vim naturae. quae Omnia Amri , cellas legib. admini sua aut ad sempiternos& immutabiles Lunae cur. πη - rosiis, quae ut luminis varietate tum crescens , tum decrescens, mens 'demetitis, ita omnium niaximeque hominum, & adhuc magis scen
90쪽
narum humores rata ordinis constantia regit atque moderatur. Ita sapientiorum plures per lingulas Lunae quadraturas purgati mulieres existimant juniores per plima in seniores per postremam ; aetate inedia as per alias, ut in hoc vulgatissimo disticho continetur ;Luna vetus veteres, Iuvenes vova Luna repurgat. Sed & hoc lubricum est, ct minime constan, n. m pituitos menses saepe cum tantur, biliosi anticipant. unde fit ut qui modo in novilunio prodeunt,po si menses aliquot in plenilunio moveantur: quam Obrem perpetuum non est,quod Aristo scribit li b degenerat. animal Ae- cresccnte luna menses magis moveri, cuius ratio ei te videtur, quia fi- . nes mensium frigidiores sunt, subindeque mulierum corpora,ideoque M, hoc p xiiiii num tempore sanguinem natura convertere non potens , sarieuiuis in uterum tran5fundit, videmus enim mulieres expuigari plei utique δυ'sa in novilunio. Caeteium hunc sanguinem mulieres vocant mentes , inenstruas purgationes sive luna res tempora, consuetudinem , aliae e iam malam septimam , quod hae fluxiones septem numero dies fie: isoleant: item Rotes. quoniam . in nos fructum antecedit, ita ut plurimum non nisi post hujusmodi purgationem foemina concipit, voc teriam per translationem cardinalem propter colorem. Propterea vero menstrua sceni inis.& non visis contingunt. luia mulier ad procreandos liberos facta cst. quorum genetatio atque nutritio fieri non potestabique alimento, quo conceptum semen nutriat, fixtum consormet, augeat, foveat &ob id oportuit in muliere longe copiosiorem sanguinem generari,quam in vitis, ut non solam alendo conservandoque proprio corpori susticeret, velum ei iam nutriendo scc ui, donec ad integram perveniret impei sectionen , imo post exitum in lucem ex m. ori. eodcm in lac conveis sanguine nutriretur. Miribus autem , qt ia. s. t. non in se ipsis, d in alio genetatv necessaria non sim product O men-mul; deoque calore robust oti praediti sunt, qui haud pei mittit similem lupeis uitatem aggregati ; si quid redundet, multis exercitiis ac qualidiis mis absumitur, adde quod mulier frigidior i ii sit. plus appetit,& minus concoquit, ac pio inde si sidiori sanguine redundat; H is ac-Mira ob cedit corporis hibitus de vitae institutum, ua quiete enim magi & otio
m i euriis degunt, ibi mirati licet, quam sapienter a summo opisce tu fictum,
utici: minae iis giditas in prolis commoditatem redundare quantaque providentia tot foemimae impersectiones in eximiam utilitatem, scina-