장음표시 사용
471쪽
tatur, aequivaleat exequutioni debitae ex uoto: &propterea si est uotum peregrinationis, habenda est ratio nori Ibluni temporis, sed expensarunt, quas secisset peregrinando: quoniain haec omnia cadunt sub voto concomitanter:& sic de similibus. Ex parte autem caus e commutandi, ut rationabiliter fiat, quamuis debeat aliqua impotetia aut difficultas aut maioritas materiae, aut utilitas, aut aliquid eiusmodi mou re: litamen gratiose condessenditur in persona Dei a commutante omnis occasio sufficere uidetur,ex quo a gerente uices Christi commutatiuam habente potestatem acceptatur: cum sola materia commutetur, di semper cinacurrat petentis commutationem promptior uoluntas ad exequendum commutatam, quam promisiam. Vt tamen commutans tutior sit, commutet semper in aliquid melius quantumcumque parum melius. Μeanento quoque coia r 9, omissio uotorum non purgatur sola poenitentia, sed ultra poenitentiam de uoti fractisne, exigitur executio uoto promissa: quia promissio Deo ficta remanet seni per u tua, donec exoluatur , nisi reddita sit impossibilis aut illicita, ct c. ut ante dictum est. Et pr0pte rea qui uouit aliquid esticere aliquo tempore, de non seruauit proni issum intra tempus, tenetur ad poenitentiam defraeto uoto, dc tenetur adimplere promissum quam primum potest. Et haec intellige, nisi uotum fuerit onus temporis rquia tunc sufficit sola poenitentia. Appellatur autem Onus
temporis, quando uotum est factum propter illud tempus praecisse: ut ii quis uouisset ieiunare in uigilia faustae Mariae Magdalenae propter honorem Μagdalenae,si non ieiunat inuigilia illa, sufficit sola poenitentia quia ieiunium illud uotiuum erar onus temporis scilicet uigiliae illius, sicut ieiunia Eccletiae in uigiliis, sunt onera illorum dierum praecise. Si uero uouisset ieiuriare triduo intra mensen, praesentem si non ieiunavit, tenetur di ad poenitentiam , Se ad ieiunandum triduo quam primum potest: quia Ole ieiunium uotitium non est onus illius temporis, sed tempus est appositum
ut ruensura intra quam debet impleri. Et sic da similibus
472쪽
Iucrum ex mutuo an semper sit iniquuis. ii
Sura hoc est lucrum ex mutuo iniqua eli quia aut bis V uenditur idem,aut lienditur quod non est: hoc est,quia
aut pecunia bis uenditur semel pro sorte,& iterum pro Iucro: aut usus pecuniae qui non est praeter pecuniam uenditur. Et propterea est peccatum mortale : utpote contra iustu tiar charitatem. Et quia usura distinguitur in ustiram menta leni tantum, S in usuram extrinsecam ,& usurae peccatum ex proprio genere est peccatum in exteriori opere consistens
quia est ad alterum iniustitia, ideo tractandum est de utra que, sed peius de usura exteriore, quae consistit in hoc quod ex lucrari ex mutuo, interueniente pacto explicite uel im-ficite.
Lucrum usurarium praesupponit duo ad hoc
Bi nota primo quod ad lucrum usurarium requiruntur V & sufficiunt quantum est ex parte ipsius lucri duae conditiones. Prima est, quod sit aliquid pecunia aestimabile. Secunda est quod non sit suum . Vnde ex his conditionibus
redditur ratio S declaratio multorum casuum. Primus est.
Si quis mutat ad hoc ut ille sit sibi amicus, non est usura:
quia amicitia non est pecunia aestimabilis. Nulla tamen potest hic conuentio ciuilis interuenire t quia amicitia est res cui repugnat obligatio ciuilis: quia amicitia est interior amor spontaneus, obligatum autem ciuiliter est necessitati subiectum, ita st uelit nolit tenetur exhibere illud.Vnde ridicula esset obligatio ciuilis ad amicitiam, quae pecunia testimari non potest. Secundus est. Si quis mutuat ut redhibeat suum apud petentem mutuum quomodolibet occupatum ut detentum, non est usura, quia nihil lucratur, sed suum recuperat. Tertius est. Si Uis mutuat ut redimat uexationem suam, non es arsurasquia nihil lucratur non suum, sed quod suum est seruat: ut si quis mutuat alicui comminanti' sibi aut sitis, & hinc exuit se a multis silmptibus quos oportet ad sui tutelam ficere,& sic de qualibet alia redemptione uexationis suae. Quartus casus est. Si quis ex hoc q, mutuat
473쪽
tuat incurrens damnum , deducit in pactum ut soluatur sibi Ultra seriem suum interesse quod incurrit e Y mutuo. Verbi gratia, quia accepit iub usuris ut mutuet illi: vel quia minoris uendit rem suam ut habeat' pecuniam quam illi mutuetro sic de similibus.Nulla siquidem hic interuenit usura:quia, Mullum ex mutuo lucrum es sed sela uiratio proprii damni:
decet enim mutuantem seruare se indemnem .Et hoc quo ad damnum emergens. Quintus casus est quo ad damnum lucri cessantis. Si quis pecuniam pro parata in promptu negotiatione expositiuus in ueritate, ut occurrenti casui necessitatis proximi ex charitate subueniat, mutuat, ac dain numcessantis lucri per lui ultra rtem deducit in pactum, usura non est, si duae adsitnt conditiones. Prima est, quod mutuans ex hoc mutuo impediatur uere a lucro re timcnon est quando mutuans habet aliam pecuniam quam potest mutuare : quia si aliam habet, non impeditur ex mutuo a lucro. Secunda est, quod non totum lucrum separatum ex illa negotiatione, deducatur in pacti m : quia lucrum in potentia non est adhuc, S potest multipliciter impediri ac per hoe Mon ualet tantum quantum si esset in actu . Et propterea si exolueretur totum, lueretur plus quam debet solui. Vnde potest aliqua pars lucri cessantis ad arbitrium boni viri tartari ut sit contractus licitus. De quo distuse vide in commentariis nostiis super secunda secundae. q. lxxviii. artic. ii. ad primum. Sextus est , Si quis mutuat alicui eo pacto viremutuet sibi quando ipse indigebit, usura est: quia obligatio ista pro quanto est ciuilis, est pecunia aestina abilis.Qua-
Dis enim accipiens mutuum teneatur ex debito morali ad remutuandum quando opus erit S soterit, non tenetur tamen ex debito ciuili: quale debitum oritur ex pacto. Vnde quum obligatio ista sit pecunia aestimabilis, non potest
ex mutuo in lucrum chici absque usura. Septimus est,Si quis mutuat alicui eo pacto ut veniat ad molendii in mola sua , aut ad enaendri ali CScina suam,aut aliquid limoi usura est: quia obligatio illa ad molendum in hac mola,ad emendum ab isto do huiusni odi vendibilis est 1 de ideo non licet ex mutuo hoc lucrum. alienae obligationis reportare. Octautis
sintilis est isti. Si quis mutuat aliati Domino temporali eo
474쪽
toris, uel aliquod aliud ossicium,usura est: quia concessis ista uendibilis est.Et propterea non licet ex mutuo lucrum talis cocessionis exigere. Ducerne tamen in his casibus duo lucra. Alterum,uirarium :& alterum, licitum. Namus rarium lucrum est obligatio ad reinu tua luna, obligatio ad molendum in hac mola,obligatib ad emendum ab hac ossicina,obligatio ad concedendum tale ossicium: & sic de similibus. Licitum uero lucrum est merces debita pro naoja,pretium rerum uenditarum, stipendia&prouentus ossicii, re sic de similibus quia ista lucra non sunt ex mutuo,sed ex altiis contractibus,seruitiis,industriis,operis,ossiciis,&c . Et propterea in istiusmodi usuris non tenetur qui sic mutuatile ad restituendum mercedem molae, pretiu laeditarum reru, stipendia prouentus se officii,& similia: sed ultra poenitentia de peccato usurae tenetur primo ad relaxandum uinculum obligationis de continuanda mola aut ossicina, te continuada manu tentione in ossicio: quia huiusmodi obligatio est lucru usitrarium: & tenetur secundo ad recompensandunt illi pro ista obligatione: quae uendibilis erat, quantiis ille noluisset uendere ipsam.Ad arbitrium autem boni uiri spectat determinare quantum pro limoi obligatione restituedum sit,''t satisfiat secundum aequalitatem iustitia . Nonus est.Si quis mutuat domino uel communitati eo pacto,ut donec restituatur sibi nantuatum non soluat gabellas, usura est: ila ex mutuo lucrii reportat exemptionis a debitas selutione gabellarum . Constat enim quod haec exemptio pecunia aestimabilis est:& tenetur iste ad restitutionem communitati seu domino gabellae de toto retento quod soluere debuisset:quia lucrum utrarium est. Decimus casus est.Si qui
mutuat alicui centum ea ratione ut emat a mutuante qua
dam sua iura desperata aut inutilia, aut agrum sterilem aut aliquid huiusnodi,ustira est pessima: Tum quia mutuum , damnum infert proximo annexae malae emptionis r Τum quia etiam si res quae uaenales proponuntur essent utiles ualde, contra naturam contractus mutui est quod is cui mutuatur,obligetur ciuiliter ad emedum ,seu quodlibet aliud rut dictum est. Vnde cimus est. Si quis mutuat super pignora ea ratione ullaabeat
475쪽
tit habeat tres'cetenario no quasi lucru ex mutuo,sed quasi lubsidiunt ac stipendium necessarium ac custodiam pignorum & excussionem,& alia huiusinodi, usura est : quoniam an ueritate iste non mutuaret , nisi lucra haec ex hoc quod mutua expectaret. Ex hoc autem non sequitur errare illos qui pignora onerosa bona fide accipientes , voluiit indemnes te seruare: sicut enim non debent ex pignore seri locupletiores,ita nec pauperiores: & sicut fiuctus pignoris fiant computandi in sortem ita expens, qualitati pignoris annexae inputandae sunt domino pignoris. Duodecimus est. Si quis mutuat alicui nauiganti mille ea ratione , ut cum ipse eode mutuante fiat contractus assecutionis dictorum mille luedo eident mutuanti tot procentenario,usura est: vera quia: Quidem mutuans ultra sortem uult obligationem ad subeudum contractum assecutionis: praesumpta autem: quia nam tuum ad hoc lucrum tendere uidetur. Et ideo damnatur in cap.nauiganti. te usuris.Nota secundo, quod quia lucrum a surarium est ex mutuo,ideo si quis non mutuat sed acconimodat, seu locat aut uendit pecuniam cum pacto recipiendi aliquid plus.non est usura: sed liciti sunt huiusnodi con-τractus,dummod0 pacta sint moderata iuxta qualitatem teporum Sc.Et similiter si aliunde quam ex mutuo lucrum suPerueniret,
Et hinc habes claritatem plurium casuum .Priinus est. Si quis accommodat pecuniam alicui ad ostentationem iaciendam ut numularii aliti sunt monstrare publice quasi acer-MOs nummorum aureorum & exinde uult sibi luctum aliquod,non est usura:quia no ex mutuo,sed ex acconaodata de quasi locata pecunia lucrum habet. Secudus est similis. Si et s Ocat pecunias aureas ad ponendum in balneo,uel brodio oenuiuia odi si inde uult moderatum lucrum,nulla est usiara:
nummos aureos uendit pro argenteis, &.1nde moderatum lucrum exigit nulla est usura. Et ratio horum .Et similium casuum est:quia pecunia in istis contractibus non mutua,sed quasi res quaedam accontino latur, locatur, venditur , sicut licite in similibus calibiis aurum non monetatum, gemmae, iocalia,&alia huiusnodi possent, Accomodari, locMi aut uendi cum honesto lucro . Quartus casus
476쪽
Σζ casus est cu lucru uenit ex mora debitoris: lta quod postquam debitor no soluit tempore debito, potest creditor duo lucrari scilicet poenam conuentionalem S aliquid pro interei se tam damni emergentis quam lucri cessantis. Nullum liquidem excrementum huiusmodi est usurarium quia no ex mu-tuo prouenit,sed ex mora debiteris.Et haec intellige u d
diu cotra uoluntate creditoris cotracta est & durat mora. Nasi creditor prorogasset terna inum,aut esset colentus de mora continuanda,usura elset: quia ex mutui ςontinuatione seu coseruatione lucrum proueniret dc non ex mora, non enim est in mora qui consentiente creditore moratur, sed solus qui acivito creditore difffert solutionem. Et haec dicta sint de ut a
ura implicite commisa diuersmon consideranda .
Eusura autem consurgente ex mutuo implicite hoca est e, incluso seu interpretato mutuo in aliis contractibus .puta emptionis S uenditionis,&c. dicendum nunc e Prinius ergo casus est, Si quis uendendo, pluris non pio de
moderato , sed rigoroso pretio vendit, quia expectat tepus quo sibi soluendum est,usuram committit: quia quali mutuum est expectatio temporis. Quando tamen uenditor semetiaturus es et ,res in aliud tempus uendendas: potest, ut supra dictum est, uendere pluris quam nunc valeat iuxta ana guum uerisimile pretium futuri temporis. .
Et similiter siquis expectans tempus futurae solutionis, tendit pluris iuxtauerisimile medium seu dubium pretiu.-tempore solutionis suturum excusatur: ut si piper nunc valet sex , ct in Iulio creditur valiturum octo,aut plus uel insenus , si uendo pro nunc solutione ad Iulium pro octo, excusor a decretali cap.in ciuitate. tanquam emptio non conbunamata intelligatur uso ad Iulium , quo emptio erit in opere. quae nunc eli in solo contractu: quasi uenditio cum corro spondente sibi emptione nunc inchoetur , S in Iulio consummetur.Secundus casus est, Si quis emit minoris piislinio
pretio pro eo quod nunc soluit, usura est: quia V temporet obcuniae solutae plus habet quam pecunia
477쪽
sus est, Si quis debitor alicuius ad annum minus soluit
nunc, mia anticipat selutionem ut si debet centum, det. nunc octoginta pro tota summa) sine dubio usura est: quia ex tempore selutionis anticipato lucrum reportat. Quartus castis est. Si quis emendo frumentum assignandum sibi tempore colleetionis frugum,quia prius dat pecunias,minoris emit,quam aestimetur honestum pretium tentpore assignationis Bugum , usura est manifesta ex supradiista radice. Quintus casus est.Si quis emit minoris iusto pretio cum pacto de retrouendendo, interim quasi locans uenditori, de recipiens ad ratione quin incentum pretii dati, usura est: quia non est ibi uera enaptio:sed mutuum palliatum sub dictis contractibus:quod patet ex eo quod emitur loge minoris, si sis iustum pretium. Secus autem esset. si super domo uel agro cunstitueretur perpetuus census ad ratione tot pro centenario itixta patriae more,cum pacto quod possis debitor census se liberare: quoniam contractus iste determinatus est licitus per se leni Apostolicam pluries. Sextus casus est.Si quis pecunias suas dat artifici seii numulario , uolens capitale saluum,& tantum lucri ab lute: aut si lucra tur ,etiam si uerisimile,aut quasi pro certo trabeatur,quod nuntialarius seu artifex multo plus inde lucrabitur, uuira est, non secietas, nec innominatus contractus: quia & capitali saluo statuvlucro,& non damno, di quasi ax mutuo lucrum expectatur.Septimus.Si quis rem non extantem tanquam extant.m puta agrum,domum, aut armentum & locat uenditori, ut det dum , di consentio meae passioni qua patior
De mediatoribus quoque idem est iudicium:scilicet quὀd
non licet illis inducere aliquem ad faciendum usuram,nec tiam esse quasi negotii usurariorum geliores, puta inquirendo egentes pecuniis sub usuris, aut prouocando ut accipianta suo faeneratore tuoniam tunc quis esset uelut minister usurarii,& participaret in crimine & uinculo restitutionis. Circa participantes autem cum usurariis in usu rerum usurariis, diuinctione opus est. Primo , an res illa in seipsa sit alie-
quia tunc idem esset iudiciunt sicut de pia tuisantibus in
478쪽
re rapta,aut surto ablata,quam constat nullo titulo posse c0 tractari licite ab alio: quia res aliena est. Si autem res ipsa alietia non est,distinguendum est an ex illo usu essiciatur usurarius impotens ad restituendas usuras. Nam sit non emcitur inde impotens ad restituendum , sed aeque potens remanet ad restituendu usuras quas lucratus est, pol licite hom cum ustirario negotiari, & dona ab eo accipere dc doteiai, Sc breuiter quomodolibet contrahere. Si uero emceretur minor ad restituendum usuras, non diceret contractus huiusmodicum usurario iure. Et in promptu ratio est, quia cum Periculo iacturae proximi negotiaretur, dum fieret quis usurariusquamuis nunc pertinax ii cras rediret ad cor, non potest satis Ecere quibus teneretur. Vnde ab huiusmodi usti rario non licet accipere dona nec dotem,aut aliquid simile: quia per haecessiceretur impotens ad restituendum : quanuis licitum esset illi uendere & ab eodem emere: quia per haec nol, edderetur impotentior ad restituen Aum : quoniam tantundem recipit
ab alio quantum dat de suo. Et iuxta halic distinctionein re gulandi sunt casus qui occurrunt de uictu uxoris di siliotum
ac semiliae usurarii. Si enim hinc sit non luendo pura qiua nihil habet nisi usuras, nihil in lucratur, nisi usurarie cons
quens est ut non liceat illis inde uictum sumere. Et hoc regulariter loquendo inrellige. Nam per accidens posset esse liciatum , puta si essent in necessitate extrema, aut si utiliter agerent negotium creditorum , uel spiritaliter puta saadendo restittitionem aut corporali tir, puta bonificando eorum bona pignorata. Vide de hac materia dissicilius scripta stiperius in uerbo restitutio. De dominis quoque temporalibus accipientibus ab usurariis componentibus cum ei: dem , ut usuras impune facere possint, non solum idem est iudicuim
quantum ad res quas ab his accipiunt, sed potius si illicit
Pagas certas montis Genuensis emere an sit usura
Cogor hoc in loco respondere quaerentibus an sit usura mere pagas certas montis Genuensis hinc ad trientum re cipiendas, ita quod casus est iste: Ioannes habet in monte Genuensi loca decem, ex quibus iam computatum est quod debentur
479쪽
debentur ei centum librae:sed quia non int ipsi exoluendarante trienni una,ideo uocantur acerbae pagae, Sc tertio anno Vocabuntur matulae,& Ioannes eget nunc pecunia,uendi
que istas decem pagas acerbas pro septuaginta libris nunc habendis: nunquid si ego sic emo, committo usiiram Θ Respondeo Ona istas disputationibus , quod hic nulla inte uenit usura: quia est contractus non palliati aut implicitianii tui, sed emptionis di uenditionis quoniam Ioannes uendit ius sumti quod habet super illas deccm pagas, & non uendit ipsas pagas, hec aliquod mutuum accipit . Declaro singula. Quod non vendantur pagar,sed ius pagarum ex eo paret,quod Ioannes non tenetur mihi assignare pagas , sed ius suum quod habet super pagas illas . Quod nullum accipiat Ioannes mutuum ex eo patet, quia ad nihil restituendum obligatus est, sed solum ad assigna ndum mihi ius pagarum. Et rursus, quia quicquid periculi hic est, apud me ementem restat: quod est contra naturam mutui . Est igitur hic uera emptio dc uenditio iuris pagarum illarum. Et propterea si iusto pretio emitur, iustus erit contractus Iulluna autem pretium constat esse quod communiter in-Uenitur absque fraude, &c. dc propterea si pagae huiusinodivenduntur pretio communiter tunc currente, nullum peccatum committitur . Est autem rationabilis causa minoris pretii , ex eo quod res uarnalis inutilis per triennium minor est seipsa utili ab hodierna die . Vnde num ius pagarum accerbarum inutile sit usque ad tempus mutaritatis , rationabiliter minus ualet, ac minoris uenditur quam ius rasarum utile nunc:sicut terra sterilis usque ad biennium , nasutas ualet quam ipsam et si esset utilis hodie . Nec hoc quod diximus de uenditione di emptione iuris pagarum ex monte Genuensi,est singulare in eo monte, quoniam hoc est commune omni alteri iuri quorucunque creditoru. Pos sum enim licite emere ius tuum, quo tibi debentur ab ali ro mille aurei hinc ad annum,& licite emedo dabo tibi mi-
Mus m it te aureis, praesupposito debito liquidissimὀ, & abs que dissicultate ac labore exigibili, quoniam ius recipiendi
ad annum mille aureos minus est secundum rem,&secundi humanum usum, ac humanam aestimationem quam mille
480쪽
iniret:quia potentia etiam proxima minor est actu:& inter os .ct offam multa intercedere posse,prouerbium uetus est.Non enim qui hoc ius emit,facitetnu tuu palliatum, nec emit imille ducatos post annum, ut ratio tempori expectati costi tuae usuram e sed emit 1iis alterius ad habendum post annu ducatos mille ,&ipsius ementis periculo ius illud derelinquitur quod est contra natu'm mutui , ut dictu est de iure pagaru. ii Quanto autem minoris mille ducatis emere debeo, relinquitur albitrio boni uiri, confideratis cQnditionibus tem- Porum,copiae pecuniarum mel penuriae,&c.De monte autemh so Genuenti,& similibus, quia consistunt intactio loqui nescio,niti factum certum mihi proponeretur.Sed in communiaoquendo, certum est quod si sunt annui census constituti saper prouentus ciuitatis, liciti sunt. Nec pliquid obstat, quin
communitas possit se redimere. Et quoniani quomo solibee inceperint montes isti, hodie ut annui cessis coimulaniter haberi uidentur: ideo si sic est, scilicet quod naturam transiem census disputationes superfluae uidentur . Et sic P. Omnipo tenti Deo tuus es gloria, pro perfecta uictimque bacsium mu-1a,inter Hungaricae legationis di Crimina Roseniliti die Sanctae Ceciliae. Anno fallitis Is 2 3 aetaturautem meae quinquagetimoquinto . Amen. 1.