장음표시 사용
441쪽
admissis ad sestes tam idoneis quam ineptis. Ex 1hoc enim rericlitatur respublica , ut patet: 1 rationabilis homo dignitatem sibi r tioni adimit fic prouidendo reipublicae de re tormius. Secus autqua si admisiis tantum idoneis , sortibus officia committamur ne pax turbetur. apando autemtium illicitus usus ortale peccatum est , ex admixtis contrariis ad religionem Si iustitiam accipiendum est. Diuinatoria enini ideo mortalis ess, quia contra religionem est. Diuusoria uero, si sontra iustitiam, in praeiudicium scilicet proximi uel communis boni est, mortalis est. Consultoria quoquc si aIthro dictorupi criminum polluitur, mortalis est.Ve
rum aesterte non omnem irreuerentiana esse mortalem . Ex
hoc enim quod Euahgelia, ad secularia Megotia consuluntur, non incurriturniortale: quia non coi tradiuina est hoc reuerentiam: sed praeher eam uidetur, ideo Ausustino displicet. Posset tamen ut puto tali side S reuerentia ac necessitate fieri, ut nullum esset in hoc peccatum. Ex materia quoque electioniana spiritaliuni ministrorum si inibitio positi-ui iuris sqcludatur, non uideo peccatum aliquod si sortibus committeretur nuper aliquos praelectos aeque idoneos, ut tactum est in electione Apostoli Μatthiae. Et breuiter quia uti sortibus non est ex stio genere malum , ex admixta irreligiositate, aut iniustitia, aut imprudentia, uel econuerse ex . ad iixta religione, prudentia dc pace iudicandun1 est.
Teccatum Iorailegi Drauissimura est
Ortilegium quo explicite uel implicite ad daemonis almoxilium seu consilium sorte recurritur peccatum mortale est ad superstitionem spectans: ut quum quis per series inquirit quis fecerit iurii m,aut aliquid huiusinodi ad diuinationem pertinens:& simile est si forte quaeratur quid agendum . Sortilegii enim crimen,& diuinatoriam & consulatoriam sorte comprehendit quum ad daemonet recurritur non solum explicite, sed etiam implicite: ut contingit inquirentibus p series occulta,& uniuersaliter ea quae a sila intelis diuali natura sciri aut fieri possunt. Ex eo enim quod non quaerens
442쪽
quaerunt a Deo,nec a natura, nec a fortuna hoc expetunt,co
suntur uelint nolint lateri quod ad daemonem recurrunt, implicite quidem, dum ad sortes ut institutas ad hunc esse .ctum recurrunt, explicite au tem sicutin aliis diuitiationi bus di incantationibus contingit.
Spectaculum diuess modis Ocausis prohibeturi.
o Pectacula impudica, crudelia,aut irreligiosa, absque peccato non fiunt. Et si notabiliter admixtum horum alis. quid habeant, mortale peccatum sine dubio incurritur a D- cientibus & praecipientibus illa.Spectantes autem 's delecta tur huiusnodi malis, proculdubio peccant mortaliter: delectatio enim de plicato mortali peccatum est mortale. Si am. tem praeter opinionem occurrit haec spectare quae non pla cent, quilibet de seipso rationem reddat, quare non recessit: S communiter uidetur ueniale in huiusmodi casu,seclusa ratione indali.
Sponsasitia tripliciter possunt esse uisis a.
X Ponserum per uerba de futuro,peccata triplicia sunt. Priς mo, in ipso contractu sponsalium. Et tunc peccatur,aut quia ficte contrahuntur , scilicet intenti*nenon contrahendi sponsalitia, seu non stinandi fidem: & est peccatum nio tale pernitiosi ni eEdaci, Aut quia clandestine sunt:-uid
tur etiam peccatum mortale: sicut de contractu matrimonii dictum est: quamuis minus graue quadi contractus clande f.
sinus matrimqnii. Aut quia pa: na apponitur quasi poena conuentionalis, contra prohibitibn Iuris canonici .in capitu.gemma. de spolisal.&est peccatum uenialet si desit de 'contemptus praeter hoc quod poena apposita nulla est: quia coniugia debent fieri libere. Secundo, in dissolum, sponcilium. Et tunc peccatur peccato perficiae r quum scilicet: absque sussiciente causa promissa fides non seruatur. Et est perfidia huiusmodi mortale peccatum, etiam si periurium 'non interueniat: quia est iniuriosa proximo. Tertio , pecca- tur inusii: ut si impudicis actibus uacent sponsus &έonsa. . Sunt enim impudicitiae mortalia pecora in ipsis in onani biis casib in quibus apud coniugatos issim mortalia:& tam '
443쪽
. to trahiora quanto adhuc neu corpus est alterius, sed promissum tantum. Oscula tamen & amplexus inter sponsos henetiolentiae causa non fiunt peccata: ut patet. Si uerὼ delectationis causa sunt affictu naaritali inchoante absque
impudicitia tamen, venialia sunt quia sicut sponia inchoati
De est sponsi,ita delectatio uenerea coniunctionis carnalis inter ebs, inchoative permittitur intςr eosdem: cons 't autem oscula delectationis causa secta, noti nisi inchoationem usnerear delectationis importare.
Peccatum Bupri quid dicatur oe quod sem
4 prum quo mulier uirgo extra matrimonium deflora M tur, peccatum mortale est propriam constituens specie . Notanter autem dixi mulier : quia licet uirginitatis uirtus communis sit utrique sexui, stuprum tamen proprium elemulieris, uir enim uirgo extra matrimonium primo concubens, non peccat peccato strupri: quia non additur specialis desermitas sicut in muliere.
. Exaltans seipsum s pra id quod en supe
biae peccatum incurrit.. Vperbia, qua quis seipsiam exaltat seu supra seipsem it,
peccatum est, quia contra rectam rationem est,ut aliquis
supra id quod est,ieipsum habeat, tam in actu aestimandi quam eligendi. Inuenitur autem stiperbia dupliciter: uel consummata,vel imperfecta. Superbia conssimnaata est, quum quis adeo seipsum magnisecit, ut ad hoc perueniat quod nolit seipstim subiici diuinae regulae. Et hoc est peccatum mortale maximum,ut patet: quoniam nolle subiici diuinae resulae contemptus diuinae dispositionis est. Spargiriar autem nuiusnodi consummata superbia per quatuor ramos qui species eius uocantur: quarum trei per bona quae quis habet,tripliciter diuersificantius: siilicetaut quum quis ita se extollieac si non haberet bona a Deo, aut ac si ex suis meritis a Deo
haberet aut si singulariter despectis aliis haberet, & demum si per bonum quod non habet, ita extollitur ac si illud haberet. Consummata namque silperbia in primo contemnit Deum
444쪽
IDeli mi, enefactorena in secimo,diuinaim gratiam in tertio, multiplicationem diuinae largitatis in aliis minain miserptionena., dum exstastidio subiectinni, ad uitari
dispositionem in haec ducis '. -
Superbia ueris impersecta,quasil'ova o magnitis at In suo Affectu, non tamen usque adeo ut velit se. non subditiani Deo & omnibus quibus oportet de necessitare salutis se simbiici, in haec eadem imperia te tamen ducit: quod melius ex effectibus discernitur quam ex propriis actibus . . Nam qui sta irreligiossim de ingratum se exhibet ac si non accepisset a
Deo omnia quae habet, superbum habet iuxta prima specie effectum exemili quippe effectu Apostolus inquit: Quid habes quod non accepisti Z quid gloriaris quasi non acceperis 3 ubi ex effectu gloriae superbia ititerior naonstratu quasi non acceperit. Similiter quum quis assectum quali secum de b is quae habet,aut querulum de bonis perditis,aut admirativum quod non exauditur a Deo habet in secunda est superbiae specie:quoniam quali deberi sibi haec existimatia . Iis . Qui uexo aliis seipsum praesert & pronus est ad .uidem dum imaginatione uel mente aliorir desestus, ad sua mala excusandum ad aliena ponderanda, in tertia est sirpesbiae specie,qua magnum se uult quasi istum magnum. . Qui demum parum licitus de coelesti patris,de me' bris Christi,defatisfactione peccatorum, dies suos per rarti sit quasi somnians aut parum uigilans, superbus est iuxta quartam spectent:est enim quasi existiman . imo praesupponens se ciuem coelestem . Dei amicum, filium . membrum et
quum negligentia & incuria huiusmodi non sint testimonia
talium donorum in animo , operatur enim magna Dei a
. Et similiter in ordine ad proximos cruditas animI, Inco-
passio ad kios,intolerantia iniuriarum, impatientia, aegre sere. se despici, indignatio, huiusmodi monstram hominem plus de seipso sentienteni quam sit: pro quanto tam tum se quis habet malorum, poenae particeps esse quasi non possit aut debeat. Sunt autem haec & multa alia qim impelia, sunt superbiae. communiter uenialia peccata propter impersectionem
445쪽
per modum passionum occurrunt absciue iniuria &proximorum . Impediunt tamen huiusbiodi peta cuta uadde uitam spiritalem: utpote ex genere superbiae existentia:quum scriptum sit, Superbis Deus retistit. Et haec dicta sint non solum ad discernendum inter superbiam cosummatam S im perfectam,sed pro coses ribus personarum uolantium proticere ad uitam spiritalem, quandoquide redeuntibus ad Deum quod ultimo relinquendum superest reccatum,superbia est dissicillime enim eradicatur a
latis diuinus debet omni superfitimne care re.
Vperstitio qua circa diuitium cultum erratur, peccatum est: ut patet. Sed quia quatuor specierum ipsius duae sunt tractatae scilicet diuinatio Et idololatria nunc reliquae duae,
quae sunt indebitus cultus ueri Deio obseruatio querundam rerum,actuum ,temporum,locorum M. tractadae sunt.'
Superstitio igitur et ibens uero Deo indebitum cultum,dupliciter inuenitur. Aut enim Exilibet cultum indebitum quia perniciosum, aut quia superfluum. Scarietum est enini.
veri adoratores adorabunt an spirituist ueritate a Cultus rerniciosus est contra ueritatem : cultus superfluus recedit alpiritu Est autem cultus pemiciosus. contra fidei ueritate , non selum siquis Iudaicis ceremoniis modo coleret Deum 'signisitantibus Christum incarnanduhi i aut Mahumetan4xitu coleret Deum utpote in persena Ecclesiae ficiens contra ordinationem Eccllatiae, ac per hoc filiarius in cultu) sed etiam si quis falsas salictoruni reliquias edendas Proponit. offerentes quoque uotiuas fatuas seu imagines miraculorum seu beneficiorum falsorum Crucifixo,seu beatae Virgianis imagini lucri gratia cui scilicet inde prouocati alii ad offeren in similia concurrant aut emant stiperstitionem falsi cultus diuini incurrunti quia fessus est hic cultus, utpote significans quod non est. Et peccant mortaliter, quia
arreuerentiam notabilem Deo inserunt in actu colendi Deu, quantum est ex natiu animis. amuis enim ex intenti ne offerentium non fiat machinatio contra diuinam reue.
xentiam, sed ad lucrum, uel ali uid huiusmodi: ex natura tamen operis conua diuinam Viritu reuerutiam . Sicut enim in per-
446쪽
In periurio inducitur ex natura actus Deus , qua sitatis,quauis periurans no credat Deu testificari talsu,nec in tedat ' Deus attestatur qa attestaretur cotra ipsu perluuii ita hic lapstitiosus utitur. Deo tansi colendo Blsitate seu μω cultu, quantu est ex natura cultus: quamvis' mat st Deo non placet, nec intentat Deli,sed homines fallere. proditerea sicut ibi est peccatum mortale ex suo genere: ita .&hici Superstitio autem diuinum cultum indubitum quia supisssuum exhibens,si contemptus & scandalum desiit,peccatum est communiter ueniale,quia non contra, sed praeter diuina reuerentiam hoc est. Et appellatur cultus sueerfluus secundum se quicquid in eo fit non ordinatum ad interiorem cultuna,qui est cultus spiritus. Vnde actiones,aut iucunditat, ruae solum ad exteriora utiles essent,ad silperfluum cultum pectant . Secundum uero statuta Ecclesiastica quicquid in eo dicitur,aut sit supra rubricas seu statuta : ut si dicatur bis alleluiarubi semel scriptuni est:cit si fit in Missa crucis signu tibi non mandatur fieri :& si plures accolythi, aut cantores
quam consuetum sit,parentur. t .
Obseruationumsuperstitio potes
' Q Vperstitio autem obseruationum quadriseriam parti Mest . Et prima est superstitio obseruationu artis notoriae qua certa ieiuniQ orationes sunt secundum instituta illius artis ad acquirendum scientiam per infusionem . . Et haec superstitio estpeccatum mortale propter initam societatem cum daemone, de cuius institutione haec seruantur, di in tiliter : quia daemonum non est infundere icientiam animabus nostris. Secimila est superstitio obseruationum , utenta do lapidibus, herbis, lignis, animalibus , imaginibus, carminibus . ritibus ad faciendum aliquid : puta sanandum dolorem capitis,curandum caballum, sistendum sanguine, medenduiti uulnus &c. Et de hac dictum est superius iuuiude incantatione dictum est, uide ibi. Τertia est superstitio obseruationum ex praesagiis futurorum bonotum,uel malorum concceptis propter incidentia : ut si sternutare suntlaetit surgentem, redire ad lectum & ostendere ante
447쪽
hostium exeuntem,redire domum:&sic de insinitis huius modi uanitatibus . Et si haec quidem fiant, aut uitenturi ut communiter uidetur fieri: quia scilicet timent homines si gnificari siquid mali ex nescio qua causa,peccatum ueniale communiter uidetur: quia licet appareat multa horum ad gentilitatis superstitiones olim spectasse, quia. tamen nunc non ut instituta religionis haec sumuntur,sed laquam quasi' per ut 'lita ex maiorum traditione haec habentur, inter a li' hominum uanitates computanda haec sunt:& tolera . xi possunt,quum nulla adest comes sinistra ii ntio. Et scias quod po test homo quandoque bsque omni peccato ex alicquo. bio cauere prudenter ab imminetibus, dubitan-HYe praesens occursiis sit signum futuri, ex communi utritisque causa caelesti, uel etiam diuina prouidentia: sicut de . somniorum obserua 'ontidi diuinatione dictum est: ixtisisuis cadens corporalite9 timeat aliquem casum sibilaturuin statu rei honore &c.propterea tamen non desistat tib op ατ iis prudenter agendis, sed cautus uigilet dcc. potest enim eue, ut iste casias effectus sit causa futuri casus Apropterea signisicet illum . Quarta seperstitio est obseruationum in uerbis, aut rebus secris portandis, dicendis, utendis,adia unctis aliquibus conditionibus non malis, quarum rationescitur: ut patientes spasinum neruorum,primo carlino Oblato Christi cruci in par siceue utuntur pro remedio, conficto ex illo annulo: & sic de similibus : QMantum enim apparet, in huiusnodi superstitio interuenit: quoniam uariae
conditiones apparent.Si tamen ex mera deuotione fiunt, dc
non nisi a Deo intendat se expectent effectum, putantes Deum inspirasse alicui sancto uiro huiusmodi conditiones, no audeo dam nare,sed tolerabile mihi uidetur.
M penso a diuinis offici s non semper in peccatum, sed poena peccati uel alicuius uitii.
o Vspensio una ex censuris Ecclesialticis qua honio a iu-. ' re seu a iudice excluditur ab exequutione ordinis uel ossicii Ecclesiastici poena est,non culpa: incurritur tamen com- . muniter propter culpam . Non oportet autem peccaret
mortaliter ad hoc ut incurratur suspensio, sed potest ex selo ueniali
448쪽
veniali peccato incurri sulpensito. inuod ex eo paret,quod ex communicatio minor potest incurri ex solo veniali peccato.
Constat autem excommunicationem minorem a maximis
excludere scilicet susceptione sacramentorum omium, quae sunt maxima bona spiritalia dc maxime necessaria ad hum
Suspensio igitur ab exequutione ordinis uel beneficii, uti in v Ecclesiae uel a solennitate diuinorum, uel ab om i' nil, ita his & similibus excludens , non est tantae malignitatis, ut supponat uel serat secum peccatum mortale , sicut excommunicatio maior. Et potest suspensus absolui ab ea conani nicatione maiore & minore, k a peccatis, dc conantunionem
suinere & postea absolui a suspensione: quia.suspensio non ioperatur nisi ad limites testius hoc elt quai1 Ii suspensio en ab uordine, non excludit niti ab. iis quae sunt ordinis diu est a ' iurisdictione,non excludit nisii ab iis quae sunt iuri ictionis di sic de aliis S propterea rc liqua sunt licita. Catias autem quibus incurritur suspensio, inulti valde sunt. Et quia solos clericos proprie tangunt,ipsi de se ipsis ipquantur.
peccare potest. SVspicio, qua ex leuibus iudiciis malam de proximo opti
nionem habemus, peccatum est quia actus est uoluntarima recta ratione dis onans. Non enim ex leuibus msrari in animo nostro debemus contra nostros proximos. Est autem nonnulla iniuria, mala opinio absque rationabili caula . Et . ' quoniam suspicio ambiguitatem quandam in seipia clauoit: ideo quandiu intra ambiguitatis latitudinem manex quantucunque crescat,nunquam est iudicium,quod definitiuam di. terminationem sonat, ac per hoc quantuncunque sulputo ut temeraria dc uehemens,' aestimatio firma, nunquam in cicatum morrate: quia non est iudicium temerarium, sed aesti-nlatio temeraria quia non interuenit tunc complete coni Plus proximi,dum non prorumpitur in definitionem Si ea nim proximum complete despiceret, prorumperet in desinitivam sententiam, & diceret in seipso. Ioannes est uexsiae mmu . oc non diceret in se ipso. Dantum nulli uidetur a Ioanne.
449쪽
annes est peruersae mentis. Hoc enim est suspicantis, illud
iudicantis. Vnde iudicium temerarium de scelere personali proximi ,est peccatum mortale: suspicio aute temeraria quantunculaque uehemens, est ueniale.
Obloquutio amicitiam in ter amicos minuens vel denruens, peccatum est.
Iurratio hoc est obloquutio ad amicitiam tollendam
inter aliquos peccatum est mortale ex suo genere:quia tendit ad nocendum proximo,utpote tonere uolens maximum honum,scilicet amicum. Et est grauius peccatum quam contumelia,&detractio,quanto amicitia melior est lania&honore. Contingit tamen susurrationem esse peccatum ueniata
in opter impersectionem actus uel ex parte intentionis, quia rasn intendit contra amicitiam: licet materialiter dicat aliquid prouocativum contra amicunt .Et hoc nisi ex grauitate nocumenti actiis redeat in naturam suae speciei: quia tunc es set peccatum mortale r ut de detractione materiali dictum fuit: ueI ex parte eius quod dicitur: puta quia minimum est ad prouocandum contra amicum. Vel ex parte modi, quia iocose dicitur, & non serio. Communiter enim haec 1unt uenialia.
Temeritas dupliciten coUderari potes
Emeritas qua absque ratione regulante opera sunt mantiaste peccatum contra consilii rationem est. Et dupliciter inueniri consileuit. Vel ex impetu appetitus passione affecti: ut apparet in iratis.Vel ex contemptu regulae directiuae
ut patet insuperbis despicientibus aut quasi despicientibus subiici alienae resulae, di temere propterea agentibus ea quae fecisse po-
Est autem peccatum ueniale uel mortale temeritas secundum subie stam materia. Si enim iocosa ait, ossiciosa est ma-uria, ueniale peccatum est: Si autem perniciosa, seccatu in Dd mortale
450쪽
mortale est . quia contra dilectionem Dei aut proximi est. Dei tentam praesumens explorare suam naturam , peccat grauiter. ΤΕ'ntatio Dei qua homo explorat diuinam potentiam ,
scientiam uel voluntatem peccatum est mortale ex silogenere quia irreuerentiam exhibet diuinae excellentiae dubitando de illa. Et hoc intellige sermaliter: hoc est de tentatione Dei ex intentione tentandi Deum:quemadmodum de caeteris vitiis formaliter doctrina intelligenda est. Adverte tamen hic duo. Primum est quod circa uolutatem Dei aliud est quaerere hunuliter a Deo instructione quid circa aliquidi Particulare ueli ex aliqua rationabili causa: S aliud est quas rere a Deo instructionem seu notitiam eiusdem absque rationabili inquirendi causa.Primum enim ad charitatem,humi-.titatem,ac prudentem religionem spectat:& propterea liceret petere sis mura ad hoc opportunum. Secundum autem ad i . xeuerentiam diuinam spectat. Si enim diuinae excellentiam Noluntatis homo reuereretur, non nifi ex rationabili causa praesumeret quaerere secretum illius uelle nosserui experimur in hominibus,nullus enim absque irreuerella principis q xit absque rationabili causa a principe quid ipse uelit , sicut nec quid sciat aut quid possit. Secundum est, quod tentare Deum materialiter hoc est non intentione explorandi diuinum posse,nosse aut uelle)nd est peccatum m ortale, nisi ma nitudo seu qualitas tentationis reducat actum in naturam tuae formae: sicut de aliis peccatis dictum est. Et tamen Diatentatio materialiter tantum, impersectum quid in specie tetationis: ist ideo uenialis est propter impersectionem actus ex parte formae. Potest etiam esse uenialis propter actus -- Persectioneni ex parte actus:ut in primis motibus.
m in iudicio testimonium proferens '
grauissime peccat. TEstimonium falsum in iudicio, peccatum est ex sub genere mortale quia iniustum . Negare quoque testimonium ii articulus necessitatis urget,peccatum est mortale:utpote in damnum proximi vel communis boni cedens . praeceptum