장음표시 사용
91쪽
plendum , quemadmodum quando inquit Hippoc.eadem prima sectione Concocta modicari,ct mouere, n erud , supplendum est verbum oportet. Sic ubi habetur apud Sirachium Filiν sapientia, Exclesia iustorum, subintelligendum, verbum sunt . Diximus superius, multoties unum , & eundem aphorismum plures habere sensus, eosque omnes Te- ros, quamuis priusia facie unicus tantum appareat r addimus nunc , multoties Hippoeratem , dedita opera, ambiguis dictionibus usum fuisse, ut aphorismus duplieem sensum obtineret, atq, proinde, quocumqιle verteret Lector, aph rismus esset verus . hoc idem est in Salomonis prouerbiis reperire,na, ut eius interpretes adnotarunt, aliquando in praedicti m finem utitiar aequivocis, quemadmodum suis locis demostrabimus. Sed cu tam Salomon,quam Sirachius in praedictis suis seriptis passim sequantur stuli elegantiam,adeo ut modo utantur metaphoris. modo translatis, modo antonomasia, modo metalepsi , atq, alijs huiusmodi , quae occnrrunt modo mprouerbijs,modo in Ecclesiastico 3 percontabitur aliquis,cur Hippoc. hos tropos non fuerit imitatus,quandQquidem in reliquis illos sequutus fuerit. Respondemus, id non prouenire quoniam dictator noster maiori,quam illi granitate oblectatus fuerit, sunt etenim & illi ubiq; sapientissimi,ubiq; granissimis sed quonia ad suu institutu minus videbatur attinere, siquidem artis medicae institu
92쪽
tionem effe eus, illa rantiim fuit sequutus, quae ad illam edocendam magis videbantur necessaria , ornari etenim res ipsa negat, contenta doceri. Iam vero quod ad praedictos sapientes attinet in suis anditoribus instruendis, 'oluerunt etiam sermonis elegantia oblectari, ad hoc ut magis erudirentur ; id quod ipse Salomon nobis videtur indicasse ea p. primo Prouerbiorum, quemadmodum suo loco demonstrabimus. Interim quoniam omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci, ipse etiam Sapies dum verborum illecebras fuit insequutus, maximam etiam illarum utilitatem non piaetermisit: sic etenim habet de seipso Ecclesiastes cap. I 1. Cum esset sapienti mus Ecclesiasses, cuit populum, inuestigans composuis parabolas mul eas, quesivit verba utilia, ct conscripsi
sermones rectissimos, ac veritare plenos. Caeterum non est i norandum,quod cuibi Varro, Strabo, atq; Plinius aphorismo saetae se rum nobilitatem admirati, opinati fue- tetiae prsrunt, illos non fuisse ab Hippoc. ad'n. ter. Vias
uentos, sed ab ipso depromptos fuisse ex tabulis,quae in AEsculapij templo, ad
quod conueniebant quicumque a vehem phoris menti aliquo morbo fuerant semiati. De mi. qua erronea opinione non pauca in nostris diximus commentarijs; modo paucis animaduertimus, esse magis vero simile hos aphorismos a diuino Hippo crate coscriptos, post illius obitum nisi se in praedictis tabulis ex haratos, ut ad templum conuenientes , salutaria mo-A έ nita
93쪽
ueniat Hip.cum sapienti inbus in ratione colligendi sentetias
nita possent percipere . Quod si verum est,quis negabit, in hoc etiam cum pro dictis sacris sententiis aphorisinos con- luenire e consule D. Athanasium , qui in synopsi libro I . Prouerbiorum telam esse dicit variam,ex paraemijs,Strophis, parabolis,tanquam ex Lieijs quibusdam conflatam; atque subdit. Es autem p raemia, quo/ prater vias tales senuntia conscribi solista eram,a. eorrectionem. Θdoctrinam eorum, qui itinera confici bant 3 prater vias autem scribebantur ;ρνο erea quod non omnes varitatis se mones sapiebant, ut vel hi qui in is enere
exquirerent,atq; ita erudiretur homines. In hoe etiam eum praedictis sapientiabus noster conuenit dictator, quod ut Hippocrates, aut receptas dicendi formulas, aut sententias non consauit ut
Arist. Chrysippus, Cleans, Phuarchus , Clearcus, Aristides , Theophrastus,atq;
alij huiusmodi, sed ipse illas adiuuenici
atque ita connexit, ut inde nqbilissimam arrem c fecerit, nobilissimam inquam, quoniam nihil, conscripsit, quod non fuerit, tum ratione , tum longa experientia roboratum, quemadmodum ex illius reliquis monumentis licet colligere. Non secus de praedictis sacris sententijs pronunciarunt sancti Patres nuper citati. Conueni ut praeterea in sententiarum numero , quamuis etenim aphorismi sint circiter quadringenti s atque uterq; 'sapiens longe plures coscripserit, est ta-
94쪽
men animaduertendum, magnum Hip rum nupocratem innumeros edidisse, qui repe- mero. riuntur passim in libris de morbis vulgaribus, in prorrheticis, in coacis praenin ltionibus,libris de humoribus, atque denique in reliquis siris monumentis: ad hoc autem admiradum aphorisinorum opus constatuendum, non omnes adhibere voluit, tum quoniam praestantiores tantum seligere intendebat, tum etiari ora iam hae aὸ artem parui conitiuenam satis esse videbantur. praedicti aum . tum sapientes longὰ pluribus sua opera δ repleuerunt,praecipue Sirachius; quamuis tam hic , quam Salomon persectis. 'v' simum opus ex illis conflatum consece-xir, namq; D. Basilius homilia in principium Proverbiorum Salomonis, ei institutum paucis complexus est quando dixit. Prouersiorum liber institutis morum s. Per quae videtur indicassem tima quod aliqui horum opeiuri interpretiis, tentia, i
non fuerunt assequuti, videntes etenim. recenti
huiusmodi doruinam non suisse tradi, ravus noxam per continuatos contextutivi Ethi P ςςPxcorum opus abi Arist. consectum,existi Inarunt, nullum in illis fuisse ordinem, seruatum; alij vero in minus laudabilem. opinionem lapsi sui , qui existimarunt, prouerbiorum opus sitisse Salomonis conuiuium confectum illo eodem modo , quo sua conuiuia extruxere Plato, Xenophon , atque Plutarchus ; in qua reiicienda non est nobis tempus contemrendum , cum prςcipuὸ minus ad no-ilirum institutum attinere videatur. Non
95쪽
Non est etiam ignorandum, quod etiam si aphorismi ex se maximam, ut QRψ dictum est, habeant dignitatem, illis ta
P men maiorem auctoritatem attulisse ip- .hiz l iam diuini senis nomen , dicente Arist. quamuis primo Rhetoricorum non esse cuin si ea se ma sed magni alicuius viri sententias conta im m- cere, seu pronunciare; hinc facti,ini est,ut qui Hippocratis aphorismos ediderunt, .ein iiii, illi addiderint Magni cognomentum,
inmenis neque id certὸ praeter rationem , quan-
maior ae do quidem linter reliqna ab AEsculapioc d x ηκ originem traxit, quemadmodum alibi 'o ih. de monitiavimus . hinc fa Riim est, ut Salomon, quando scrip fit Cantica, praedictum opus incripserit sim tantum aEXo nomine; prouerbia vero inscripsit apposita regis dignitatis auctolitate; ininquit etenim Parabola Salomonis , slij nauid Regis Israel. Quod animaduer- tit Magnus Basilius loco superius eitato;
quando inquit. Valde autem Aa ρ-- septa mora tradenda refert eum,qui seria. bit regem esse, si enim Regis est legi ima lpotesas, manifestum quod ex rege , alio.
qui hoc nomine digno, e euntes vita r septiones, multum apud om res habeanι momenti, ad considerandam, consequendamqςin commuini bono utilitarem, di non ad priuata commoda respicien/es. Et ne a praesenti instituto recedamus, Salom in
nitria eximia fuere indita nomina, primum, ut habetur secundo regum cap. do u. 32. Rit Salomon, a matre impositum,&ueniat idem est, ac pacificus . Secundum no- Hippoc. men amabilis fuit a Nathane impositu.
96쪽
Tertium sibi ipsi indidit, hoc est Eccle eum a
siastes, seu concionator; Non verebor eiεtibus a merere, hare aliquo modo Hippocrati in uomiquadrare posse. Conuenit primum no- ne , dimen, siquidem neq; dictis, neq; scriptis eum alijs liti aetii medicis rixas excitauit; sed semper quietus perman sit: quod melius assequeris, si eius vita , atq; doctrinam, in nostra manu lucti ne delineatam, contempleris; & quod
magis est, si praedicta ad Aristotilis, &Gal. mores comparaueris. Quid ni et iapotuerit amabilis nuncupari, cum non modo per totam Asiam suerit ab omnibus desideratus, verum etiam potenti stami Reges illi ingentem auri copiam o tulerint. Videbitur alicui tertium n omen ab Hippocrate omnino alienum; verum,si intimius perseruteris, reperiesidii aliquatenus conuenire ι quorsum etenim conscripsit librum de lege. de δε- eoti ornatu, atq; suimetipsum iusiuramdum, nisi ut praeter leges , quae corpori salutem prospiciunt , etiam illas, quae mores expoliunt, atq; corpori decens ornamentum praebent, nωbis in suis reis liqueret monumentis lEst tandem admirandum nostrum QEFm hoc aphorismorum opus utilissimum
ad alia plura inrelligenda, de quibus
nullibi mentionem secimus, quoniam aphoris- ad aliorum operum institutum nulla ra- mis co-tione attinere videbatur, est vero, quod tinςtu acum medicina ex Hippoc. atq ; Arist. sit ars, haec ipsa ars .at', praecipue ars par opera exua, quae s ut diximus in aphorismis cin saetis setiuetur
97쪽
.entila tinetur, sit utilissima ad reliquos mentis consata habitus intelligendos, sunt vero sapien- conterat tia, intellectus, scientia, atq; prudentias ad xφl 2 quibus expressam mentionem facit
Philosophus sexto Ethicorum a cap. 3.
tus intei. & libro primo magnorum moralium a auedos. cap. 32. Et quod quidem primum ad sapientiam atrinet, eum haec ipsa praecipuo in D. O. M. atqs eius in inferiora omnia prouidentia sita sit, hanc cognistionem non ignorauit Hippocque mas modum in explicatioue ad primum M phorismum satis superqit nobis cumon stratum est . Quod vero attinet ad imtellectum. cum is,ut ab Arist. locis cita tis dustum est, sit habitus principiorum, quicumqj in aphorismis fuerit versatus, o non exiguam inde suscipiet cogniti nem I quin imo existimarem, quod que madmodum senex noster habitum principiorum a praedustis sapientibus comparauit, non secus tam Plato , quam Arist. ium ab illis , tum ab Hippoc. id didicerunt. Est utilissimum ad comparandam scientiam, si quidem pars illan)edicinae, quae phisiologia nuncupatur,
quemadmodum m sno colliget ani- . maduertat Averroes, est pars naturalis
philosopbiae , iam vero in aphori senorsi opere inulta haberi ad iplam tantum
Theoricam attinentia, omnium maxi
me in alijs nostris opedibus demonstra. uimus . Est tandem Hilissimum ad prudentiam, hoc est ad morum disciplinam
intelligedam; si qnide nobis praecipuum est institutum in hoc opere , quMd Praemanibus
98쪽
manibus habemus, demostrare, quomodo praecepta, seu dogmata ad corporis saltatem attinentia, possint ad animae salutem assequendam , atq; conseruan tam accommodari. Quibus ita consti-iptis , videndum est, quomodo in hae etiam utilitate aphorismorum illi mora institutioni sit analoga, quae a praedictis sapientibus viris fuit conscripta; in primis breuitati confluentes, satis erit id ex Salomone comprobare , sic etenim habet; c. I. Adsciendam sapientiam, is discιplinam, quo in loco ut id obiter adnotemus 3 per disciplinam non intelligit quid distinctum a sapieulia, quemadmodum perperam- existimariat aliqui praedicti loci interpraetes, sed intelligere voluit utilitatem, quam quisque
inde tenetur depromere, est vero quod dignoscentes Deum esse bonorum atqs admirabilium omnium fontem,consequenter debeamus illia timere,quemadmoda paulo inferius luculentius dem strabimis, inquit etenim Timor Domini principiasapientis,sapien tia arq; doctrina stulti despieisint.Quasi velit,quod sapientes timent dominum; atq, Deum timentes ν vicissim sint sapientes ; & in progressu operis,qua do inquit, insipiens in eoiae sua nan es Deus. hoc ipsum magis indicauit i quasi voluerit, quod quemadmodum Deum timentes.& bene disciplinati gradiuntur ad sapientiam, non secus insipientes gr diutur ad atheismum. Ex quibus colligimus, quidquid alij dicant, voluisse Salomonem s
ambiguude de qua intelli sat saloia
99쪽
lcmonem , suum hoc opus , esse quandam institutionem ad eomparandam sapientiam , non quamlibet, sed sapientiam veram, 'na est cum disciplina aia
sociata , dignouit scilieet apud vulgus esse aliam sapientiam absq; disti plina ,
quae scilicet nis comparatur timore Domini, est vero illa, de qua mentionem facit D. Gregorius libro Io. Moralium cap. 16. per haec verba Huius mundii pientia es ere maehinationibus regere.
s. pietia fusum verbir velare s quasalsa sunt v falsi quet ra Uenrire quς verufalsa demonstrare nam fit hae nimirum prudentia usu a iuuenibus η D. GLe se itur, hae a ρkeris pratio discitur: banc8ψδ.ο sesunt, carer os despiciendo, superbiμι: ne qui nesciunt, subiecti , timidi
alios mirantur; quia ab eis hae eadem auplici s palliat a diligitur, dum mentis peruerstas urbanitas voeatur . hunc Salomonis progrediendi modum tutissimum, atq certissimum sortasse imita.
tus fuit Aristi primo posteriorsi,quando, inquit. Seire autem arbitramur unum
.lis .. quo. es secun m accidens cte. per pud Atic quae verba, rquilibet potest dignoscere, atq; talis dii inguit sta ie,tanqiram quoddam am didictio bigmim, in illud ,quod est simpliciter,& Πος pro scire sophistieo modo, quod est sectan- ' aum accidens . Est tamen non leuis dis
fictilias, quae nostram hane explieatione . euertere videtur, est vero quod sapienis. .is' riar quam loco Ethicorum citato definiuit Arist. est notitia merε speculatrix, li-culiati ber autem prouerbiorum totus ad Ethi
100쪽
eam; bonos scilicet mores informandos pertineL , atq; proinde non videtur pro rerum diuinarum , atque humanarum
scientia sumi posse. Angetur difficultas, quod Beda videtur significasse. huiusmodi sapientiam pro cognitione practi ea desumendam esse, sic etenim ait;
Ad seiendamsapientiam , idest qualiter
secundum id viuere oportet,quoa quem' constat veraciter didicisse, quo intenrisas eorris dirigere, quid operando gerere conueniae, nosse: praedicta ratio eo mains robur suscipit, quod Arist. primo Rhetoricorum cap. Ιχ. sapientiae nomine,etiam scientiam operum, illorum scilicet,quae cum ratione geruntur, visus est signim cares sic etenim habet; Et quia reanare
auilfima res est, etiam sapientem videries suaue ; preditum etenim esse sapiensia regium est; est enim sapientia multorum ct admirabilium oporum scientia. Quaera.iones tanta potuerunt apud Ferdinau-dum Querinum,ut existimauerit sapaetiae nomine, quo usus fuit Salomon, significare voluisse operum cognitionem non speculativam, sed practicam. Veruadmiradum,quomodo Salaetar vir ali quin oculatissimus, in re adeo euidenti caeculiueri t, cur scilicet non animaduerterit tam multa haberi in prouerbiis, attinentia ad D. Sapientiam, Prouidentia. Omnipotentiam , Iustitiam, Miserieordiam, Maiestatem; ad liberum hominis Arbitrium, Praedestinationem, atq, alia huiusmodi s nonnE haec sunt Theologica , nonne haec,sunt ad veram sapientia,