Initia philosophiae platonicae Philosophia justi. Platonis de rebus divinis effata. Epilogus. 1836

251쪽

trium vel numerorum, vel figurarum, vel quorumcunque generum, contingit, ut quod medium sit, uti primum proportione, ita id postrem comparetur, vicissimque ut postremum cum medio, sic medium cum primo conseratur id quod medium est tum primum sit, tum postremum; postrema ver et prima media fiunt, ita necessitaseogit, ut eadem sint ea, quae disjuncta fuerunt; eadem autem cum facta sint, essicitur, ut omnia sint unum. 3 opportunitatem haec posteris dederunt, ut ad ineptissima quaeque commenta, ad portenta et miracula, quae elidus loquitur, e nirent apud Platonem ad naturae vim et pulcritudinem exprimendam valent. Spectant illuc pari, ter, quae de amore prodiderunt vetustissimi poetae hunc fuisse, quo orto, chaos, rudis ista indigestaque moles, in pulcerrimum huncce mundum aptissimeque sibi concinentem , commutaretur. nullis non rebus eteres sive imagines, sive metaphoras, sive notiones etiam, petierunt, quo clarius sibi, quicquid intus sentiebant, quasi ob oculos proponerent. Veluti quod mundum dixit Plato ζωον esse ἔμψυχον νουν τε τῆ ληθε. videatur illud absurdum plane et visum ita eliso est:

nam mundum animo et sensibus praeditum, rotundum, ardentem, volubilem Deum, in somniis

censet lailosophorum. Sed abhorrebat antiquitas placitis illis, qua recentiore in primis aevo do

252쪽

nlinata sunt, quasi mechanica unice esset universi

conditio, nihil vel ipsi, quo vigeret, vel ejus partibus , quo moverentur , inesset, Omnia vero, ut

in mechanico, quod dicitur, systemate mechanicae legibus obtemperarent. Quamobrem vim illam,

quam naturae non poterant non tribuere, variis modis exprimere conabantur. Spiritum vocabantillam, ut in Virgiliano illo:

Spiritus intus alie , totamque infusa. per artu3Mena agitat molam si

Alii vim illam cum igne comparabant, quod Heraclitus ac postea Stoici diligentius explicare studuerunt. Nec vero discessit ab hac vetustissimal ratione Platonis physiologia. Sed is scilicet univer-SO, ut Din AnaXagoras, ψυχρο tribuit hanc autem ab ipso Deo inditam esse mundo pronunciavit. Ducta in hisce ab homine similitudo est, cujus ut corpori φυ ν, ita ψυχη inesse νουν contendit Plato: factumque est ita, ut mundum vocaret ζῶον ἔμψυχον νουν τε Id autem quamvis sit a nostri cogitandi loquendique ratione alienum, tamen, Si principium, unde manavit, Spectanius, non potest nobis totum displicere. Nam, ut optimus quisque apud Veteres physiologus, ita Plato, non e lege quadam mechanica naturae principium, sed altius, ab ipso naturae universique auctore repetiit. Sunt haec nobis et singula et universa diligenter animadvertenda, si Timaeum ipsamque philosophiphy

253쪽

physiologiam interpretari recte velimus; quod autem ejus de divina natura sententiam attinet, vim

omnino divinam toti rerum universitati inesse existimavit, ut non sit, quod miremur, si antiquae auctoritate cum μυ&λογέας, tum δεολογὶς Plures memoravit Deos. Ueruntamen , quin unum reapse, qui mundi et auctor et gubernator esset, Deum

habuerit Plato, non est quod dubitemus. tota id viri de rebus divinis doctrina, ut prodita Sti Politia, in Legibus, in hoc ipso de universo dialogo est, sponte essicitur. Nec desunt profecto doctrinae huic Platonicae, e quibus hodieque etiam nobis proficere liceat in quibus modestia in primis philosophi censenda est, ubi de Deo rebusque divinis agit. Recentioris aetatis cum philosophi,

tum maxime theologi sic de naturai divina pronunciarunt fere, quasi ipsi eam totam penitusque Og novissent. Non ita Plato. Timaeum, de Deo verba facturum, hoc praemonentem induxit meminisse vos scilicet oportebit, ως ὁ λέγων, μεῖς τες κριταὶ ρυσι ανθρωπAην ἔχομεν περὶ τουτωντον εἰήμα- θον ἀποδεχομιενους πρέπει φυμ, ι πέρα πειν et me, qui disseram, hominem esse, et vos, qui judicetis ut, si probabilia dicentur, nil ultra requiratis. HSed accedendum tandem nobis est ad philosophiae apud Platonem finem, qui hominis est οωσι θεοκατατο δυνατὸν ut e Theaeteto cognovimus De

254쪽

De hominis eum Deo similitudine.

Diximus de Timaeo Platonis, quatenus Octrinam philosophi de Deo, mundi auctore atque gubernatore, continet; sed, quae sit hominis cum Deo similitudo, et vero, quemadmodum contendendum homini sit, ut quam proxime ad divinae naturae perfectionem accedat, idem nos dialogus docet. Hic autem locus primum nobis e tot Platonis philosophia explicandus St. Nam quod in Timaeo genus humanum φυτον dicitur υκ γγειον, λύ ιυρανιον non terrestris planta, sed coelestis, si id in ipso philosophiae Platonicae prooemio explicitum vidiums coelo repetuntur illic animorum origines. Uersati in Deorum choris sunt, anteaquam terrenum hoc corpus induerent et sacris interfuerunt Omnium augustissimiS: is τε συν ευδαίμονι χορφ μακαρίαν νιν τε καὶ θεα ωμενοι μετα με Διος ἡμεῖς, iMιαε μιετ αλ-λου θεων, εἶδον τε καὶ τελουντο τελετῶν η θεμις λε

255쪽

μώμενοι. Inde autem orsus philosophus ra-

tionem nos edocuit, qua redire nobis ad pristinam illam cum Deo similitudinem liceat. Amori in

hac disciplinat primas partes tribuit. Nam ut illic nos nostrum quisque Deum, tanquam choregum, sumus secuti, ita hic illum quaerimus colimusque amasium, qui nobis maxime Deum nostrum reserat eumque quo magis et colimus et vero nos ipsos ad ejus exemplum perficere conamur, eo propius accedimus denuo ad divinae naturae similitudinem. Quo autem quis majorem secutit Deum est, ita per amorem ad majorem contendit perfectionem. Jovis cultores eum sibi amasium quaerunt qui iide sit animo. Σκοπουσι ρυγ ει φιλο--σοφος τε καὶ γεμονικος την φυσιν ' καὶ τα αυτον ευροντες ἐρασθωσι, παν ποιουσιν πως τοιουτος ἔσται ἐαν ού μη προτερον ἐμ βοῦσι τῆ δε οεύματι, τοτε ἐπιχειρησαντες μιανθανουσι τε θεν ἄν τι δυνωνται, καὶ αυτοὶ μετερχονται ἰχνευοντες M. παρ' εαυτῶ ανευρω- κειν τὸν του σφετέρου θεου ρυσιν ευρουσι, διντ συρο

μιεvοι αυτο τ μνημη, ἐνθουσῶντες, ἐξ ἐκεlνου λαμ.-βανουσι τα ἔθη καὶ τα ἐ- λευματα καθόσον υνατον θὲου ἀνθρώπω ματασχεῖν Consiaeerant igitur, utrum ad philosophiam et imperium natura valeat es quando illam inventum dilexerim , omni opere contendunt, talistit fat. Ac nisi prius ad studium incubuerim, tunc contendentes et discunt tindecunque possunt, re

256쪽

sponte sua progrediuntur. Imestigantes autem apud semet ipsos Dei sui naturam, inveniunceam, quod continenter Deum adspicere coacti fuerint eumquamemori comprehendentes, divinitus Fati ex eo suscipiunt mores et studia, quoad quidem Dei participi esse homini licet. Q Haec apud Platonem amoris disciplina est, eodemque tramite omnis apud eum philosophia procedit. Nam sive nos Illa ad pulcrum , sive ad verum , sive ad justum, sive denique ad sanctum divinumque ducit, illuc tendit

constanter, ut nos, quoad ejus fieri potest, Deo simile essiciat. Divinum enim id omne est. Τὸ γαρ θεῖον, in Phaedro statuit SocrateS, καλὸν αγαθὸν καὶ ταν , τι τοιουτο in ac Diotime in Θmposio, ut ad pulcrum eduxit Socratem , ταυθα τουβIου, ait, opia Σωκρατες, εἴπέρ που αλλοθι βιω τον ἄνθρωπω, θεωμένω αυτὸ τὸ καλόν. 4 Sed ὁμοιωσε κατα τὸ δυνατον quid Spectaverit Plato, ut ex omni diis doctrini patet, ita perspicere nobis maxime ex ejus Timaeo licet. Spectandum nobis in eo dedit, quemadmodum ad persec. tum exemplum Deus mundum informaverit; sed in hominem maxime, tamquam divinam quamdam,

non terrestrem plantam mentem nostram convertit.

Praeclara illic hominis descriptio exstat qua ad finem per lucta fere, hoc additur: τὸ δὲ η περὶ του κυριωτατο παρ' ημιν ψυχῆς Iδους ανοεῖσθαι δεῖ

257쪽

τμε, ς αρα αυτο δαιμονα δεῖ ἐκας δέδωκε τουτο δη φαμὲν οικεῖν χοὸν μω ακρ τώσώμ ατι πρὸς δἰ την ἐν Ουραν συγγενειαν απὸ γης ημιοῖς αἴρειν. D praestantissim antismi nostri specie ita sentiendum, hunc nobis singulis Deum , zmquam daemonem , tribuisse eumdemisque in summa corporis arce sedem habe. re, nosque per nostram cum coelo cogis nationem a terra extollere Unde certatim cum poetae, tum philosophi prosecerunt. Ductum inde Ovidianum illud celebratissimum est in Metamorphosibus:

Pro qua cum spectent animalia ceter terram, O homini sublima dedit, coelumque tueri Jussit, et erectos ad sidera tollere ultus. a

Tum Tullianum in Legibus. Ipsum autem hominem eadem natura non solum celeritate mentis ornaviι, eae etiam sensus, tamquam satelliter, attribuit ac nuncios et rerum plurimarum obscurarum necessarias intestigentias nudavit, quasi fundamenta quaedam scientiae figuramque corporis habilem et aptam ingento humano dedit. Nam cum caeteras animantes abjecisset ad pastum, solum hominem erexit ad oeliaque quasi co gnationi s domicilii. me pri tini conspecttim excitavitἈδὶ Ut autem forma atque indole apud Platonem homo, ita Senia

258쪽

suum destinatione, cum Deo similitudinem et cognnationem refert. Eo consili nos dicit in ulcerrimo mundo a Deo collocatos es se, ut ad universi Ordinem concentu inque partium omnium, nostrum ipsi animum , ad Dei exemplum, componeremuS. Visum nobis, ait, propterea maxime largitus Deus

ταραγμένας ἐκμαθόντε δὲ . καὶ λοπισαο κατα φυσιγ

coelo oblinent, initi iti discursionibus mentis nostrae, ordinatas inordinatis pertur batisque, ad Lδeamus iidemque, cognitis illis, ac percepto, Mod natur rectum est, Dei motus, qui non aberrant, imitati, nostra motus cogitationis in ordinem in Vocemus ac componamus. H Pariter de caeteris

sensibus nostris ac facultatibus statuit. Eum in finem maxime utendum iis censet, ut, quidquid in nobis divinitatis inest, id, percipiendo mundi spectaculo divino, cum excitemus, tum perficiamus. Est scilicet muIidus, ut pronunciat apud eum Timaeus, ipsius naturae divinae αγαλμα. Haud fuit unquam philosophus, qui de mundo, de Deo, deque hominis indole praeclarius magnificentiusque, quam Plato, existimaret nec vero

cona

259쪽

eonfudit haec, ut illi fecerunt, qui pantheismum docerent. A mundo atquc homine diligenter ille Deum distinxit quo unice nobis potuit, ad divinae naturae imitationem Dei imaginem proponere. Id vero, quemadmodum et instituerit et peregerit, in Timaeo legendo, vidimus.

260쪽

EPILOGUS.

Perduxi ad finem negotium, cui peragendo'

tam ferme vitam impendi. Nec tamen is ego sum, qui sic me auctore, rem plane consectam arbitrer.

Habebunt posteri, quae vel corrigant in hisce vel Suppleant, permulta. Sed quo id rectius agant ac Platonis aliquando philosophiam prorsus in luce ponant, critica adhibenda philosopha quaedam erit, ut ab erroribus, quibus lapsi superiorum aetatum

interpretes sunt, caveant. Equidem si proficere quis forte e meo exemplo velit, cavendum potissimum ab his censui primum, ne doctrinam Speci

rem Platonis, formam negligerem traderem Ogmata philosophi, quasi essent haec singula singulatim ab auctore libro quodam metaphysico condita, non attenderem dialogi, imo Socraticam rationem, qua usus ille, interrogando, inquirendo, distinguendo, admirabilem in modum illustravit omnia: quam qui neglexerunt, Platonem nobis fere, non, ut lumen philosophiae, sed tamquam de schola philosophum aliquem, proposuerunt. Deinde, ne dividerem in partes et veluti dissecarem philosophiam Platonis , ac si contineretur haec phrsica dia