장음표시 사용
241쪽
modestiae equidem tribui velim hanc non magnopere in Veteribus, minime omnium in Cicerone, agnosco; sed repugnare id dialogorum rationi videbatur in quibus non magis, quam in dramatibus tragicis , existimabatur decorum , se ipsum Ostendere. Iccirco Plato postremo demum sub Hospitis Atheniensis nomine se prodidit, eoque pervenisse ita videtur, ut primum in Apologis et Phaedone nominis sui mentionem faceret, tum in Timaeo scribendo hoe faceret Socratem imaeo dicentem rουκουν τὸν τωνδέ τε ἔργον καὶ τὸ υπερ του ἀποντος ἀναπληρουν ἱερος. quo nempe haud obscure indicaret, suam ab illo sententiam explicitam fuisse. Sed de sermonum dapibus videamus, quibus S cratem illi excepturi erant. Cupio, ait Socrates, civitatem hancce, qua in verbis condidimus, reapse vigentem atque in motu et actione contemplari, sicuti quis animalia. sive picta sive quiescentia, cernere aveat viventia et agentia. Quod postquam dixerat, roganti ei recipit Critias, ut Atheniensium civitatem , qualis secundum traditiones Aegyptiorum sacerdotum, a Solone celebratas, summo
olim vigore fuerat, quum bella cum Atlantidis i colis ageret, describat Tum si pergit vide, Socrates, convivii, quod tibi paramus, dispositionem Placuit nobis, ut Timaeus, ατεώρονομικωτατος ημῶν, και περὶ φυσεως του πιντος Ἀεναι μαλι ἔργον πεποιημένος, quippe astronomiae nostrorum omnium peritissimus, maximeque in rerum natura
cognoscenda vorsatus, primus dicat, ita ut, ducto
242쪽
a mundi generatione initio, ad genus humanum perveniat ego autem deinceps, suscipiens homines a Timaeo genitos, a te vero institutos, Secundum Solonis sermonem gemque in judicium vestrum
adducam, civitatisque hujus cives esticiam eos, qui prisci illi Athenienses fuerunt, quos jam exstinctos sacrae Aegyptiorum literae in lucem e tenebris eduxerunt, ut de illis, tamquam de veteribus theniensibus, verba fiant. Cernimus hinc, quam vastum post Politiam opus susceperit Plato. Et Critiam quidem dialogum, quo et auream illam
Athenarum aetatem Et insulam Atlantidem celebraturus erat, inchoatum reliquit Timaeum ver ip-Sum, quo hane instantium operum distributionem instituit, sic absolvit, ut suam omnem in illo de mundo, de Deo ac de homine doctrinam explic
Interpretati hunc dialogum multi ita sunt, ut minus Platonis de rebus divinis et humanis placiata, quam suam ipsi cum philosophicam, tum theo logicam doctrinam attenderent, eamque interpretando antiquitati ac Platoni obtruderent. quanos temeritate eo facilius cavebimus, quo diligentius ipsa Platonis lacita ex ejus scriptis declarare studuimus Sed ipsum continuo Timaeum
ed Moshemioci quaia, Iuam Moshemius , qua erat cum ingenii sagacitate , tum doctrinae copia , rectius , quam Pa
243쪽
- 236 disserentem audiamus, ubi de Deo ac mundo dicere aggreditur. Cum omnes, ait, qui mentis quoquo modo compotes sunt, in operis cujuslibet vel magni vel parvi principio invocare Deum soleant, quanto nos a quius est, de universo, sive genitum sit, sive nou genitum, disputaturos, invocare divinam opem iErgo Deos omnes Deasque precamur, maxime quidem, ut ea dicantur a nobis, quae illis placeant, deinde, ut nobismet ipsi consentiamus. Et sic quidem Diis invocatis, nobis consulendum , ut con-Stet, quemadmodum et vos percipiatis lacillime, quae traditurus sum, et ego, quae sentio, optime declarem. Sunt igitur de mea sententia haec distinis guenda continuo es τὸ si λαεὶ, γένεσιν δ' οὐκ καὶ es τὸ γιγνομενον ais, ον δὲ Ουδεποτε Tὸ
si quid sit, quod semper est neque ullum habet omtum , quid item, quod gignitur nec umquam est. Hortim herum intelligenti et ratione comprehenditur, quod unum semper atque idem est alterum, quod Urra opinionem per sensus, rationis expers: quod totum opinabus est, id gignitur et interit neque umquam ess vere potest. Omne autem, quod
gignitur, ex aliqua caussa gigni necesse est: nullius enim rei caussa remota, reperiri origo potest. Quocirca si is, qui aliquod munus secere molitur, eam speciem, quae semper est eadem, intuebitur
244쪽
- 37 atque eam sibi proponet exemplar, praeclarum opusessiciat necesse est; sin autem illam, quae gignitur, nunquam illam, quam expetet, puleritudinem consequetur. Omne igitur coelum, sive mundus sive quovis alio vocabulo gaudet, hoc a nobis nuncupatum sit. De quo id primum consideremus, quod principio est in omni quaestione considerandum, semperne fuerit, nullo generatus ortu, an ortus sit ab aliquo temporis principatu ortus est quandoquidem cernitur et tangitur et est undique corporeus. Omnia autem talia sensummovent: sensusque moventia quae sunt, eadem
in opinione considunt, quae Ortum habere gignique diximus nihil autem gigni posse sine caussis.
Τὸ μὲ ουν ποιητην καὶ πατέρα του δε του παντὸς ευρεῖν τε ἔργον, καὶ ευροντα, εἰς παντας δυνατον λεγειν τόδε δ α παλιν ἐπισκεπτεον περ αυτου , πρὸς ποτερον των παραδειγματω ο τεκταινόμ ενος αυτον απειργα το ποτερον πρὸς το κατα ταυτα καὶ
ωςαυτως ἔχον ἡ πρὸς το γεγονὸς. ι μὲ καλος ἐστιν δε ο κόσμος, ο τε μυωρμ αγαθὸς, δῆλον ως πρὸς το αιδιον βλεπεν ει δε - τῶν τινι θέμις' πρὸς το γεγονὸς παντὶ ε σαφες τι πρὸς τοἀmον ὁ μὲ γαρ καλλιστος των γεγονοτων, ὁ δ αρι-ςος των αἰ ἱων. Atque illum quidem quasi parentem hujus universitatis invenire, dissiciis et cum jam inveneris, indicare in vulgus, nefas. Rursus igitur videndum, ille fabricator tanti operis ulrtim si imitatus exemplar, idno, quod semper unum et idem, et stii simile, an id quod generatum, or-
245쪽
- 238 sumque dicimus. Atqui si pulcer est hic mundus, si probus ejus artifex profecto speciem aeternitatis imitari maluit: in secus, quod ne dictu quidem fas est, generatum exemplum M pro aeterno se cutus. Non igitur dubium, quin aeternitatem a. Derit exsequi, quandoquidem neque mundo uiri quam pulcrius, neque ejus aedificator praestanιius. Sic ergo generatus, ad id est effectus, quod Milone sapientiaque comprehenditur, atque immutabili aeternitate continetur. Ex quo essicitur, ut sit necesse hunc, quem cernimus, mundum simulacrum aeternum esse alicujus aeterni. HIntelliguntur haec facile, ni sallimur e Platonis doctrina de mundo νοητβ ac decideis, quam in veri philosophia exposuimus. Ipsa ejus de Deo atque universo placita e Pythagorica sunt disciplina repetenda et vero Pythagoreus ac princeps adeo hujus scholae ille est, quem haec exponentem Plato induxit Attamen Platonica sunt , quae hic de τουοντος et του γιγνομDου de νοωεως et Mῆς discrimine dicuntur. Platonica in primis, quae cum ideas, tum maxime τὸ α γαι θ Spectant. Nos cum
locum illum in philosophia Platonis, qui de deis
est et de ideatibus, quae vocantur, Xplicaremus, non aliunde, sed hinc unice interpretationem no tram duximus. Et nunc quidem, postquam haec dicentem Timaeum audivimus, non dubitabimus, qui Deus apud Platonem ipsius sit veritatis exin
246쪽
emplar, nec vero opinabimur, quod multis placuit αγ- apud Platonem de ipso Deo accipiendum
esse Artificis enim persecti instar Deus hic occurrit, ad του γαθου deam rudem insormemque materiem informans. Quod autem illic de mundi primordiis leviter significavimus, hic ex ipso Timaeo plenius interpretari licet. nepte posteri sententiam hac de re Platonis acceperunt Velut Epicurei, quum Deum Platonis fabri, nescio cujus, instar mundum, tamquam aedificium aliquod construentem et aedificantem sibi proponerent: unde facile erat, adversus Platonem inanes cavi, lationes petere quod facit apud Ciceronem Velle-jus Epicureus. Tum Velleius fidenter ane, ut solent isti, nihi tam verens, quam ne dubitare aliqua de re viderettire tamquam modo ex eorum concilio et ex Epicuri intermundiis descendisset: audite, inquit, non futiles commentitiasque sententias, non opiscem aedificatoremque mundi, platonis de Timaeo Deum. - ovibus enim oculis animi intueri pottii vester Plato fabricam illam tanti operis, qua construi a Deo atque aedificari mundum facit Quae molitio quas ferramenta qui
vectes st quae machina, qui ministri tanti muneris Derunt quemadmodum autem obedire ac parere volantati architecit aer, ignis, aqua , terra potuerunt β Non ita ipse Cicero, qui et vertit Latine Timaeum et locis inde sumtis sublimibus
247쪽
scripta sua illustravit de statuae accepit auctore, qui intuens ideas persectanaque sibi inde sormam proponens, hujus ad similitudinem Opus suum conficeret. Rectissime ita ille uniceque inde intelligitur, quo sensu mundum hunc Plato των AIων θεων γαλμα vocaverit. Sed, quo minus in his interpretandis de vectibus et machinis cogit mus, sergat deinceps apud Platonem Timaeus. Quaeramus autem caussam, quae eum impulerit, qui haec machinatus sit, ut originem rerum et mo litionem novam quaereret. Ἀγαθὸς ν αγαθι δεουδεὶς περὶ ουδὲνὸς Ουδεποτε ἐγγίγνεται φθυνος του του δι' ἐκ- ων, παντα τι καλις ἐβουληθη γενέσθαι
παραπλησι αυτω. Botrus erat bonus autem invia
de nemini itaque omnia sibi similia generavit. Ita e nimirum gignendi mundi caussa justissima. Βουλs θευ γαρ ο θεὸς γαθα μὲν παντα φλαυρον ε
χωρὶς ψυχῆς ου δυνατον παραγενέσθα τω χα δὴ τον λογισμον τονδε, νουν με ἐν ψυχῆ ψυχὴ δὲ ἐν σωματι συνιστας, τὸ ara Oγετεκταίνετο, πως τι καλ
248쪽
λιστον ε' κατα φυσιν αριστον τε ἔργον απειργασμένος 'ουτως ουν δὴ κατα λογον τὸν Ηικοτα λέγειν, τονδε τὸν κοσμον ζωον μυχον εννουν τε τῆ ae his a τὴν του θεου γενέσsαι πρόνοιαν Nam cram consιituisse Deus bonis omnibus expisre mundum, mali nihil admiscere quoad natura pateretur quidquid erat, quod in cernendi sensum caderet, id sibi assumsit, non tranquillum et quietum, sed immode rate agitatum et fluctuans, idque ex inordinato in ordinem ad xit hoc enim iudicabat esse praestan-ιius Fas autem nec est nec umquam fuit, uim quam nisi pulcerrimum facere eum, qui esset optimus. Cum rationem igitur habuisset, reperiebat,
nihil esse eorum, quae natura cernerentur, non
intelligens, intelligente, inuoto genere praestantius intelligentiam autem ulli rei adyti tam esse, sine animo, nefas esse. uocirca intelligentiam in an mo animum conclusit in corpore. Sic ratus est opus tutiae fetum esse pulcerrimum. Quam ob caussam non est cunctandum profiteri u modo investigari aliquid conjectura potest, hunc mundum animal esse, idque intelligens et divina providentidconstitutum. HSublimis haec sane apud Platonem est cum Dei, tum nundi, ut a Deo informatus fingitur imago. Nec audiendi nobis posterioris aetatis philosophi sunt, qui haec omnia, ut apud Ciceronem loquuntur, portenta et miracula non disserentiumphiri
249쪽
philosoplorum, sed somniantium dixerunt. Sit nobis ipse Cicero denuo philosophiae Platonicae interpres sententiam ejus de Phidi ejusque operibus hanc adduximus supra. Nec vero ille artia sex, cum faceret ovis formam aut Minervae, contemplabatur aliquem, e quo similitudinem duc ret; sed ipsius in mente insidebat species pulcristidianis eximia quaedam, quam intuens in eaque de xtis ad illius similitudinem artem ac maniam irrigebat Talis instar artificis Deus nobis in Timae proponitur. Sed, ut Phidias in operibus suis perficiendis pulcrum, ita Deus, quippe natura sua bobus, bonum, τὸ ἄγαθὸν, in mundo informando perficiendoque contemplatus fingitur. Quo propria του καλου τε καὶ αγαθὸ necessitudo intelligitur. Nam mundus hic propterea, de Platonis sententia. pulcerrimus est, quod bonus, imo, optimus ejus
auctor St. ' μὲ γαρ καλλιιςος των γεγονότων, ὀδε αριτος τοὐν αἰτίων. β Scilicet, ut item conten
τὸ καλλιπον. Pertinent haec autem illuc potissimum, ut malum cuivis sive rei sive naturae Otius, quam Deo, tribuatur. Fluxerunt inde recentiorum cum poetarum, tum philosophorum de optimo mundo deque optimismo quem dixerunt, sententiae, quae ita se nobis maxime commendabunt, ut proxime nos ad earum fontem accesseri
250쪽
- 243 mus. Quae vero deinceps in hoc dialogo de uumerorum rationibus occurrunt, non confundenda cum posterioris aevi placitis de numerorum vi etessicacitate videntur: ad musicam, sive harmoniam referuntur, quae artes apud Veteres ad mutuum exprimendum rerum universarum concentum adhibebantur. Praeclarus Ciceronis est in somnis G pionis locus, ubi Scipio in coelum traductus, miratur, quis sit qui complet ipsius aures tantus et tam dulcis sonus. Hic est, ut ipsius avus inter pretatur, qui inrervallis conjunctus imparibus, sed tamen pro rara portione distinetis, impulsu et motu ipsorum orbium conficituris qui acuta eum gravibus temperans, varios aequabiliter concentus emit nec enim silentio tanti motus incitari possiant et natura fert, ut extrema ex alter parte graviter , ex altera autem actite sonent. Ductum id e Pythagorae et Platonis doctrina, ac valet ad haec nimae loca recte intelligenda. Nam quaeritur in iis δεσμὸς quo apte juncta Sint omnia Δεσ- μων δ' ὁ καλλι- λ αν - καὶ τα ειν με οτι μάλα εὐποιῆ τουτο δὲ πεφυκεν αναλογία καλλιςα αποτεMD. Quae sic vertit Latine Cicero. Sed vinculum id est aptissimum atque pulcerrimum quod ex se, atque de his, quae adstringit, quam maxime tintimescit Id optime assequitur, quod Graece αναλογία Latino audendum est enim, quoniam haec primum a nobis novantur comparatio, proportiove dici potest. Quando enim